سندرم درد مثانه یک درد مزمن (طولانی‌مدت) است که بر مثانه تأثیر می‌گذارد. سندرم درد مثانه در زنان بیشتز از مردان شایع است. برخی از زنان به علت این سندروم علائم شدیدی دارند که می‌تواند منجر به مشکلات دیگری مانند افسردگی شود.
سندرم درد مثانه می‌تواند بر زندگی جنسی شما نیز تأثیر بگذارد. هیچ درمانی برای این سندروم وجود ندارد، اما برای کمک به تسکین علائمی مانند درد می‌توان اقداماتی انجام داد و گاهی اوقات نیز علائم آن بدون درمان بهتر می‌شوند.
سندرم درد مثانه چیست؟
همان‌طور که اشاره شد سندرم درد مثانه یک وضعیت مزمن (طولانی‌مدت) دردناک است که بر مثانه تأثیر می‌گذارد. مثانه اندامی است که ادرار را از کلیه‌ها دریافت می‌کند تا زمانی که ادرار به سمت پایین مجرای ادرار و خارج از بدن حرکت کند آن را نگه می‌دارد. سندرم، مجموعه ای از علائم است که به یک بیماری یا مشکل خاص در سلامتی مربوط می‌شود.
تشخیص سندرم درد مثانه در زنان می‌تواند دشوار باشد زیرا همه پزشکان با تعریف دقیق آن موافق نیستند. همچنین، زنان مبتلا به سندرم درد مثانه ممکن است انواع دیگری از درد را در لگن، ناحیه تناسلی یا سایر نواحی بدن خود داشته باشند.
سندرم درد مثانه چه تفاوتی با عفونت مثانه (عفونت مجاری ادراری) دارد؟
سندرم درد مثانه اغلب با عفونت دستگاه ادراری که به آن عفونت مثانه نیز می‌گویند اشتباه گرفته می‌شود. اما سندرم درد مثانه و عفونت مثانه یکسان نیستند.
برخی از علائم سندرم درد مثانه و عفونت‌های ادراری می‌توانند مشابه هم باشند، از جمله درد در نواحی نزدیک مثانه و نیاز مداوم به دستشویی رفتن. اما عفونت‌های ادراری، ناشی از میکروب‌هایی هستند که وارد مثانه می‌شوند و با آنتی‌بیوتیک‌ها درمان می‌شوند.
سندرم درد مثانه با آنتی‌بیوتیک قابل درمان نیست. متخصصان مطمئن نیستند که چه چیزی باعث سندرم درد مثانه می‌شود و هیچ درمانی هم برای آن وجود ندارد. اما اقداماتی وجود دارد که می‌تواند علائم آن را بهبود بخشد.
چه کسانی به سندرم درد مثانه مبتلا می‌شوند؟
سندرم درد مثانه در زنان شایع‌تر از مردان است. بین ۳ تا ۸ میلیون زن در ایالات متحده به سندرم درد مثانه مبتلا هستند. مطالعات نشان می‌دهد که درد مثانه می‌تواند در هر سنی رخ دهد، اما علائم آن می‌تواند بسته به سن متفاوت باشد.
Photo by Ivan Samkov from Pexels
علائم سندرم درد مثانه چیست؟
علائم سندرم درد مثانه می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- درد یا ناراحتی در قسمت تحتانی شکم: این درد ممکن است با پر شدن مثانه بدتر شود و هنگام ادرار کردن و تخلیه مثانه برای مدت کوتاهی از بین برود.
- احساس اینکه به طور فوری (فوریت) یا مداوم (مکرر) به دفع ادرار نیاز دارید یا هر دو حالت با هم. اکثر افراد بین چهار تا هفت بار در روز دفع ادرار دارند. افراد مبتلا به سندرم درد شدید مثانه ممکن است ۴۰ بار در روز از جمله در طول شب نیاز به دفع ادرار داشته باشند.
- درد، فشار یا حساسیت در مثانه، مجرای ادراری، بخش بیرونی آلت تناسلی، واژن یا راست‌روده
- درد در عضلات کف لگن، پایین شکم و کمر
- دردی که ممکن است در طول دوره قاعدگی شما بدتر شود
- درد هنگام مقاربت جنسی
- زخم و/یا خونریزی در مثانه
علائم شما ممکن است بسته به سن و مدت زمانی که سندرم درد مثانه داشته‌اید متفاوت از سایر زنان باشد. علائم سندرم درد مثانه گاهی «عود می‌کنند»، به این معنی که ناگهان بدتر شده و سپس خودبه‌خود بهتر می‌شوند.
سندرم درد مثانه چگونه بر سلامت زنان تأثیر می گذارد؟
برخی از زنان مبتلا به سندرم درد مثانه ممکن است تنها ناراحتی خفیفی از علائم احساس کنند. اما برخی دیگر درد و علائم شدیدی دارند. از طرفی علائم آنها می‌تواند در طول زمان تغییر کند.
برخی از جهاتی که علائم شدید سندرم درد مثانه می‌تواند بر سلامت زنان تأثیر بگذارد عبارتند از:
- کمبود خواب دارای کیفیت بالا: زنان دارای علائم شدید برای دفع ادرار در طول شب از خواب بیدار می‌شوند. قطع خواب می‌تواند منجر به خستگی شدید و گاهی اوقات باعث افسردگی شود.
- افسردگی: زندگی با یک درد مزمن احتمال ابتلا به افسردگی را افزایش می‌دهد.
- درد هنگام رابطه جنسی: بسیاری از زنان مبتلا به سندرم درد مثانه، دردِ حین رابطه جنسی را گزارش می‌کنند. مطالعات نشان می‌دهد که زنان مبتلا به سندرم درد مثانه ممکن است مشکلاتی در زمینه تحریک جنسی، خشکی واژن و رسیدن به ارگاسم نیز داشته باشند.
علت این سندرم چیست؟
محققان دقیقاً مطمئن نیستند که چه چیزی باعث سندرم درد مثانه می‌شود. اما برخی از زنان بیشتر از بقیه در معرض خطر هستند.
خطر ابتلا به سندرم درد مثانه در شما بیشتر است اگر:
- عفونت مثانه داشته‌اید: مثانه با سلول‌هایی پوشانده شده است که آن را از باکتری‌ها و میکروب‌های موجود در ادرار محافظت می‌کند. عفونت مثانه می‌تواند به این پوشش آسیب رسانده و زمینه را برای بیماری فراهم کند.
- سابقه خانوادگی سندرم درد مثانه دارید: ممکن است ژن‌های ما در ابتلا به سندرم درد مثانه نقش داشته باشند.
- بیماری‌های دیگری نیز دارید: سندرم روده تحریک‌پذیر (IBS)، فیبرومیالژیا، سندرم خستگی مزمن، اندومتریوز، ولوودینیا (vulvodynia: درد مزمن در قسمت بیرونی آلت تناسلی) و آلرژی‌ها در زنان مبتلا به سندرم درد مثانه شایع هستند.
امروزه محققان در حال بررسی این موضوع هستند که آیا سندرم درد مثانه ممکن است یک بیماری خودایمنی، مثلا مشابه با لوپوس باشد. در یک بیماری خودایمنی، سیستم ایمنی (دفاعی) بدن به اشتباه به خود بدن حمله می‌کند.
بیماری‌های خودایمنی به‌ویژه در زنان در حال افزایش است. محققان در حال بررسی این موضوع هستند که آیا عوامل محیطی، مانند قرار گرفتن در معرض آفت‌کش‌های استفاده‌شده در محصولات غذایی، ممکن است علت افزایش بیماری‌های خودایمنی باشد یا خیر و چگونه این امر ممکن است با سندرم درد مثانه مرتبط باشد.
Photo by Liza Summer from Pexels
این سندروم چگونه تشخیص داده می شود؟
هیچ آزمایشی وجود ندارد که نشان دهد آیا فردی سندرم درد مثانه دارد یا خیر. پزشک یا پرستار یک معاینه فیزیکی انجام می‌دهد تا به قسمت پایین شکم و کمر را بررسی کند و درمورد علائم از شما سوال می‌پرسد. ممکن است پزشک آزمایشاتی را برای رد سایر بیماری‌ها مانند عفونت‌های دستگاه ادراری، عفونت‌های مقاربتی، سرطان مثانه یا سنگ کلیه برایتان تجویز کند.
برخی از آزمایشاتی که ممکن است پزشک تجویز کند عبارتند از:
- آزمایش ادرار. آزمایش ادرار می‌تواند به پزشک بگوید که آیا عفونت ادراری یا عفونت مقاربتی دارید یا نه.
- سیستوسکوپی (Cystoscopy): پزشک می‌تواند از یک سیستوسکوپ، که یک لوله نازک دارای یک دوربین کوچک است، برای دیدن داخل مثانه استفاده کند. سیستوسکوپ می‌تواند به پزشک کمک کند تا مشکلاتی مانند سرطان، سنگ کلیه یا مثانه، خونریزی یا زخم را شناسایی کند. سیستوسکوپ در حالتی که شما بی‌هوش هستید از طریق مجرای ادراری در مثانه قرار می‌گیرد.
- اتساع و برآمدگی مثانه. در طول سیستوسکوپی، پزشک مثانه شما را با مایع پر می‌کند تا مثانه‌ی شما به‌آرامی کشیده شده و منبسط شود. این کار به نشان دادن مقدار ادراری که مثانه شما می‌تواند نگه دارد کمک می‌کند. این روش معمولاً در‌حالی انجام می‌شود که هوشیار نیستید. این روش همچنین ممکن است درد را در برخی از زنان تسکین دهد.
- بیوپسی (Biopsy) یا بافت‌برداری: در بیوپسی، پزشک یک نمونه از بافت را برمی‌دارد و زیر میکروسکوپ به آن نگاه می‌کند. در طی سیستوسکوپی می‌توان نمونه‌هایی از مثانه و مجرای ادرار را برداشت. بیوپسی به پزشک کمک می‌کند تا بفهمد آیا سرطان مثانه باعث علائم شما شده است یا خیر.
سندرم درد مثانه چگونه درمان می شود؟
هیچ درمانی برای سندرم درد مثانه وجود ندارد. اما پزشک شما درمانهای مختلفی را امتحان می‌کند تا ببیند علائم شما را بهبود می‌یابند یا خیر.
اولین درمانی که بسیاری از افراد امتحان می‌کنند شامل اقداماتی است که می‌توانید در خانه انجام دهید. گاهی اوقات، با ایجاد تغییراتی در تغذیه، می‌توانید علائمتان را از بین ببرید. اما حتی زمانی که علائم از بین می‌روند، ممکن است روزها یا سال‌ها بعد عود کنند.
اگر با اقدامات خانگی علائمتان بهتر نشد، درمانهای دیگری که ممکن است پزشک به شما پیشنهاد دهد عبارتند از:
- فیزیوتراپی: برخی یا همه‌ی دردی که به عنوان سندرم درد مثانه تشخیص داده می‌شود ممکن است ناشی از اسپاسم در کف لگن، پایین شکم یا عضلات پشت باشد. فیزیوتراپیست متخصص در اختلالات کف لگن می‌تواند با آموزش تکنیک‌های تقویتی و آرام‌بخشی (ریلکسیشن) به کاهش درد کمک کند.
- مسکن‌های بدون نسخه. داروهایی که بدون نسخه پزشک می‌توانید از داروخانه تهیه کنید، مانند آسپرین و ایبوپروفن ممکن است به درد خفیف مثانه کمک کنند.
- داروهای تجویزی: سدیم پنتوسان پلی سولفات (Pentosan polysulfate sodium) که با نام Elmiron نیز شناخته می‌شود، ممکن است درد را تسکین دهد و نیاز به دفع ادرار را در برخی از افراد کاهش دهد. ممکن است مجبور شوید تا شش ماه قبل از بهبود علائمتان از این دارو استفاده کنید. اگر باردار هستید نباید المیرون مصرف کنید. سایر داروهایی که به کاهش درد کمک می‌کنند عبارتند از داروهای مورد استفاده برای درمان آلرژی (به نام آنتی‌هیستامین‌ها) و داروهای مورد استفاده برای درمان افسردگی (به نام ضدافسردگی).
- القای مثانه. در حین این روش (که حمام مثانه نیز نامیده می‌شود)، پزشک از لوله‌ی کوچک پزشکی (catheter) برای پر کردن مثانه با یک مایع یا محلول استفاده می‌کند. این مایع داخل مثانه شما را حدود ۱۵ دقیقه می‌شوید و سپس تخلیه می‌شود. حمام مثانه ممکن است به جلوگیری از اسپاسم عضلانی که باعث درد مثانه و نیاز به دفع ادرار می‌شوند کمک کند.
- تحریک اعصاب: پزشک از ارسال پالس‌های الکتریکی خفیف به اعصاب مثانه استفاده می‌کند. این پالس‌ها می توانند جریان خون به مثانه را افزایش دهند و ماهیچه‌هایی که به کنترل مثانه کمک می‌کنند را تقویت کنند. این روش ممکن است درد را تسکین دهد و نیاز به دفعات ادرار را کاهش دهد.
- تزریق بوتاکس: پزشک سم بوتولینوم (بوتاکس) را به عضلات مربوط به مثانه تزریق می‌کند تا به مثانه کمک کند ریلکس شده و ادرار بیشتری را ذخیره کند. در صورت وجود اسپاسم، بوتاکس به عضلات کف لگن تزریق می‌شود.
- عمل جراحی: اگر این درمان‌ها مؤثر نبودند، ممکن است پزشک جراحی برداشتن مثانه یا قسمت‌هایی از مثانه را پیشنهاد کند. این روش معمولا آخرین و جدی‌ترین گزینه درمانی است. ممکن است پس از جراحی همچنان درد داشته باشید. اگر با جراحی مثانه خود را بیرون آورده‌اید، برای جمع آوری و دفع ادرار باید از کیسه‌ای خارج از بدن خود استفاده کنید.
Photo by Liza Summer from Pexels
درمان های خانگی سندروم درد مثانه
پزشک درمورد اقداماتی که در خانه می‌توانید برای بهبود علائم خود انجام دهید با شما صحبت خواهد کرد. این اقدامات می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- استرس‌تان را کاهش دهید: استرس شایع‌ترین علت عود علائم در زنان مبتلا به سندروم درد مثانه است. استراتژی‌هایی مانند مدیتیشن، فعالیت بدنی، ماساژ و روان‌درمانی می‌تواند برای کاهش استرس، کمک‌کننده باشد.
- عادات غذایی خود را تغییر دهید. برخی از زنان گزارش می‌دهند که محدود کردن یا اجتناب از برخی غذاها دردشان را تسکین می‌دهد.
- مثانه خود را طوری عادت دهید که بین دفعات دستشویی رفتن فاصله بیشتری داشته باشد. برای ردیابی اینکه چند وقت یکبار به دستشویی می‌روید، یک دفتر یادداشت داشته باشید. با اضافه کردن آهسته‌ی حدود ۱۵ دقیقه بین دستشویی رفتن‌ها شروع کنید. در هر بار دست شویی رفتن ادرار کنید، حتی اگر مجبور به دفع ادرار نباشید. با افزایش تدریجی زمان بین دستشویی رفتن‌ها، مثانه شما یاد می‌گیرد قبل از اینکه نشان دهد نیاز به مراجعه مجدد به دستشویی دارد، ادرار بیشتری را نگه دارد.
- تمرینات آرام‌سازی (relaxation) عضلات کف لگن را انجام دهید. پزشک یا فیزیوتراپیست می‌تواند به شما نحوه انجام این کار را آموزش دهد. این تمرینات شامل چمباتمه زدن و دراز کشیدن در حالی که زانوهای خود را درون سینه خود نگه داشته‌اید می‌شود. تمرینات آرام‌سازی عضلات کف لگن مشابه تمرینات کگل (Kegel: تمریناتی برای تقویت عضلات کف لگن) نیست. اگر به عضلات‌تان زمان کافی برای استراحت داده ندهید، کگل ممکن است درد شما را بدتر کند. اگر درد مثانه دارید، نباید بدون مشورت با پزشک کگل را انجام دهید.
- لباس‌های گشادتری بپوشید. لباس‌هایی که فشار را از روی مثانه برمی‌دارند ممکن است احساس راحتی بیشتری برایتان ایجاد کنند.
- ترک سیگار. سرفه‌های طولانی‌مدت ناشی از سیگار کشیدن به ناحیه شکم فشار وارد می‌کند و می‌تواند علائمتان را بدتر کند. نیکوتین و سایر مواد شیمیایی دود سیگار که جذب بدن شده‌اند از طریق ادرار دفع می‌شوند و ممکن است درد را افزایش دهند، کیفیت خواب شما را تحت تاثیر قرار دهند و سطح اضطراب شما را نیز بیشتر کنند.
- فعالیت بدنی منظم داشته باشید. فعالیت بدنی سبک، مانند کشش، شنا و پیاده‌روی، ممکن است به تسکین علائم کمک کنند. فعالیت بدنی می‌تواند به تقویت ماهیچه‌های اطراف مثانه و بهبود جریان خون در این ناحیه کمک کند.
آیا خوردن بعضی از غذاها یا نوشیدنی‌ها علائم من را بدتر می کند؟
شاید. برخی از افراد گزارش می‌دهند که علائم‌شان پس از خوردن بعضی از غذاها یا نوشیدنی‌ها شروع یا بدتر می‌شود، مانند:
- الکل
- گوجه فرنگی
- غذاهای ادویه‌دار
- شکلات
- مرکبات، مانند پرتقال
- نوشیدنی‌های حاوی کافئین، مانند قهوه یا نوشابه
برای ردیابی علائم خود پس از خوردن غذاها یا نوشیدنی‌ها، یک دفترچه یادداشت غذایی داشته باشید. همچنین می‌توانید حداقل یک هفته مصرف غذاها یا نوشیدنی‌ها را یک‌به‌یک متوقف کنید تا ببینید آیا علائمتان از بین می‌روند یا خیر.
آیا باید مقدار مصرف مایعات را محدود کنم؟
خیر. بسیاری از افراد مبتلا به سندرم درد مثانه فکر می‌کنند که برای تسکین درد و کاهش تعداد دفعات دستشویی رفتن باید کمتر مایعات بنوشند. اما شما برای سلامتی به مایعات مخصوصاً آب نیاز دارید. دریافت مایعات کافی به سلامت کلیه‌ها و مثانه کمک می‌کند، از عفونت‌های دستگاه ادراری و یبوست که ممکن است علائم شما را بدتر کند، جلوگیری می‌کند.
سندرم درد مثانه چه تاثیری بر بارداری زنان دارد؟
برخی از زنان می‌گویند علائم ان‌ها در دوران بارداری بهتر شده است. اما برای برخی دیگر اینطور نیست و علائم شان بدتر می‌شود. در دوران بارداری، شما باید دفعات بیشتری دفع ادرار داشته باشید زیرا در معرض خطر عفونت‌های مجاری ادراری و یبوست هستید. این موراد می‌تواند علائم را در برخی از زنان بدتر کند. اطمینان حاصل کنید که مقدار زیادی مایعات به‌خصوص آب می‌نوشید.
اگر به باردار شدن فکر می‌کنید، در مورد سندرم درد مثانه و هر دارویی که مصرف می‌کنید با پزشک خود صحبت کنید. استفاده از برخی داروها و درمان‌ها در دوران بارداری بی‌خطر نیست.
آیا سندرم درد مثانه بر زندگی جنسی من تأثیر می گذارد؟
شاید. برخی از زنان مبتلا به سندرم درد مثانه می‌گویند که رابطه جنسی برایشان ناراحت‌کننده یا دردناک است. برخی دیگر در برانگیختگی یا رسیدن به ارگاسم مشکل دارند. با پزشک یا پرستار خود درمورد پوزیشن‌ها و روان‌کننده‌های مختلفی که می‌توانید تهیه کنید تا خشکی واژن در حین رابطه جنسی را از بین ببرید و درد را کاهش دهید، صحبت کنید.
آخرین تحقیقات انجام شده در مورد درمان سندرم درد مثانه چیست؟
محققان به جستجوی راه‌های جدید برای درمان درد مثانه ادامه می‌دهند. برخی از مطالعات فعلی بر روی موارد زیر تمرکز دارند:
- داروهای جدید برای درمان درد مثانه
- مدیتیشن به‌عنوان راهی برای کنترل درد مثانه
- نقش ژنتیک در درد مثانه
- درمان طب سوزنی
ترجمه اختصاصی توسط مجله قرمز
منبع:
Office on Women’s Health, Bladder pain, Page last updated: April 1, 2019