متخصص گوارش متخصصی است که در اختلالات و بیماری‌هایی که بر سیستم گوارش تأثیر می‌گذارند تخصص دارد. به طور کلی یک متخصص گوارش سلامت و اختلالات مربوط به مری، معده، روده کوچک، روده بزرگ، راست روده و مقعد و نیز پانکراس، کبد، مجاری صفراوی و کیسه صفرا را مورد بررسی و درمان قرار می‌دهد.
اختلالات گوارشی و مشکلاتی که متخصص گوارش درمان می‌کند عبارتند از:
- تغییرات در عادات روده، از جمله اسهال، یبوست و خون در مدفوع
- بیماری ریفلاکس معده به مری (GERD)
- سوزش سردل
- هموروئید
- بیماری التهابی روده (IBD) شامل بیماری کرون و کولیت اولسراتیو
- سندرم روده تحریک‌پذیر (IBS)
متخصص گوارش روی کدام قسمت از بدن تمرکز می کند؟
کلمه “Gastro” به معنی معده، “Enter” به معنای روده و “ologist” به معنای متخصص است؛ و به همین دلیل متخصص گوارش، به معده و روده اشاره دارد. این اندام‌ها معمولاً در بیماری‌های گوارشی (یعنی بیماری‌هایی که دستگاه گوارش شما را تحت تأثیر قرار می دهند) درگیر هستند.
اما سیستم گوارش شما همچنین شامل دهان و مری است؛ جایی که غذایتان را می بلعید و شامل اندام‌های موجود در سیستم صفراوی شما می‌شود که صفرا و آنزیم‌های گوارشی را به روده‌های شما می‌رسانند. این‌ها شامل کیسه صفرا، لوزالمعده، کبد و مجاری صفراوی است. متخصصان گوارش تمامی اندام‌های نام برده شده را درمان می‌کنند.
متخصص گوارش چه می‌کند؟
یک متخصص گوارش ممکن است با معاینه فیزیکی شما شروع کند. همچنین ممکن است اندام‌های شکمی را از بیرون بررسی و حس کرده و به آنها گوش دهد. در برخی موارد نیز ممکن است برای انجام معاینه، یک انگشت را وارد رکتوم شما کنند.
یک متخصص گوارش برای تشخیص مشکل بیمار خود ممکن است آزمایش‌هایی مانند آزمایش خون، آزمایش مدفوع یا انواع تصویربرداری مانند معاینه اشعه ایکس GI که از اندام‌های شما از بیرون عکس می‌گیرد را درخواست دهد و زمانی که به اطلاعاتی بیشتر از این آزمایشات نیاز باشد، متخصصین گوارش برای انجام روش‌های آندوسکوپی آموزش دیده‌اند.
این روش معایناتی هستند که با یک آندوسکوپ انجام شده و به کمک آن به داخل بدن نگاه می‌کنند. (یک دوربین فیلمبرداری کوچک در انتهای یک لوله بلند، نازک و منعطف که در بدن شما قرار می‌دهند.)
انواع روش آندوسکوپی برای تشخیص مشکلات گوارش و معده
به صورت کلی روش‌های آندوسکوپی عبارتند از:
- آندوسکوپی فوقانی یا EGD: معاینه دستگاه گوارش فوقانی، از گلو به پایین از طریق معده تا روده کوچک فوقانی (دئودنوم).
- انتروسکوپی: معاینه روده کوچک
- کولونوسکوپی: معاینه دستگاه گوارش تحتانی یا روده بزرگ
- سونوگرافی آندوسکوپی: آندوسکوپی بالا یا پایین با یک گره اولتراسوند متصل به آندوسکوپ، که به دیدن سیستم صفراوی کمک می‌کند.
- پولیپکتومی: برداشتن پولیپ از معده یا روده در طول آندوسکوپی
- معاینات آندوسکوپی به متخصصین گوارش دید دقیق‌تری از داخل بدن ارائه می‌دهد. بدین صورت دکتر گوارش می‌تواند عملکرد اجزا را دیده و متوجه شود که علت علائم در چیست. اما این همه ماجرا نیست؛ متخصصان گوارش همچنین می‌توانند از این طریق نمونه بافت گرفته و کارهای لازم را با ابزارهای کوچکی که از آندوسکوپ عبور داده‌اند انجام دهند. این کار باعث می‌شود آندوسکوپی، یک مرحله میانی قبل از جراحی باشد که متخصصان گوارش می‌توانند برای درمان بیماری انجام دهند؛ روشی که اغلب کافی است. متخصصان گوارش می‌توانند انسدادها را برطرف، کانال‌های باریک را باز، خونریزی را متوقف و تومورها را از طریق آندوسکوپ حذف کنند. آنها همچنین می‌توانند نتایج بیوپسی را تفسیر کنند.
چه زمانی باید به متخصص گوارش مراجعه کرد؟
در اینجا هفت دلیل برای مراجعه به متخصص گوارش آورده شده است که توصیه می‌شود در زمان مشاهده هر یک از این موارد سریعا به پزشک مراجعه شود:
- اسهال مداوم
از غذا گرفته تا عفونت و حتی مصرف برخی از داروها می‌توانند باعث اسهال شوند. با این حال، اگر مدفوع شما به طور منظم مایع‌تر از حالت همیشگی است، وقت آن است که به یک پزشک گوارش مراجعه کنید.
یک پزشک متخصص اینگونه می‌گوید که اسهال مزمن می‌تواند نشانه‌ای از چند اختلال گوارشی مختلف از جمله IBS، IBD یا رشد بیش از حد باکتریایی (SIBO) باشد. IBS شایع‌ترین علت اسهال مزمن است. خوشبختانه، راه‌های درمانی زیادی وجود دارد که پزشک گوارش برای مدیریت علائم بیمار می‌تواند از آنها استفاده کند.
- یبوست
دفعات دفع مدفوع در هر فردی متفاوت از فردی دیگر است. به طور کلی تعداد دفع کمتر از سه بار در هفته معمولاً یبوست در نظر گرفته می‌شود. همچنین اگر حرکات روده شما بسیار کم و دفع به سختی اتفاق می‌افتد، ممکن است دچار یبوست شده باشید.
اگر چندین هفته است که یبوست دارید، خیلی زود با یک متخصص گوارش مشورت کنید. یبوست می‌تواند دلایل زیادی داشته باشد و کنترل و درمان آن در خانه سخت خواهد بود. یک متخصص گوارش می‌تواند به تشخیص علت احتمالی یبوست کمک کند. برای درمان هم با تغییرات سبک زندگی و مصرف داروهایی که می‌توانند به منظم شدن حرکات روده کمک کند مشکل را کنترل و برطرف خواهد کرد.
- دل درد مکرر یا شدید
سوزش سر دل موضوع نگرام کننده‌ای نیست و خبر خوب این است که این مشکل را معمولاً می‌توان در خانه مدیریت کرد. اما اگر بیش از چند بار در هفته علائم سوزش سر دل را در خود احساس می‌کنید، می‌تواند نشانه‌ای از GERD یعنی وضعیتی که به مرور زمان می‌تواند به پوشش مری آسیب برساند و زخم ایجاد کند باشد.
یک پزشک متخصص در اینباره می‌گوید که رفلاکس اسید مزمن به خودی خود از بین نمی‌رود و به همین دلیل ارزیابی توسط متخصص موضوعی بسیار مهم است. GERD بدون درمان می‌تواند باعث آسیب دائمی به مری شود. این آسیب می‌تواند منجر به مشکلات بلع، ایجاد زخم‌های دردناک و حتی افزایش خطر ابتلا به سرطان مری در افراد مختلف شود.
لیست بهترین دکترهای متخصص و فوق تخصص گوارش و کبد زاهدان
لیست بهترین دکترهای متخصص و فوق تخصص گوارش و کبد گرگان
مشاوره آنلاین دکتر متخصص و فوق تخصص گوارش و کبد
در نوبت معاینه گوارش چه اتفاقی می‌افتد؟
اگر متوجه هر یک از این هفت نشانه شده‌اید، وقت آن است که یک قرار ملاقات با پزشک متخصص گوارش تعیین کنید.
در اولین قرار ملاقات شما، متخصص گوارش:
از شما در مورد علائم گوارشی و سابقه پزشکی خود سوال می‌کند.
هرگونه تغییر در شیوه زندگی یا دارویی را که می‌تواند به تسکین علائم فرد کمک کند را توصیه می‌کند.
در مورد هر آزمایش، غربالگری یا روشی که ممکن است مورد نیاز باشد صحبت می‌کند.
بهتر است که فهرستی از علائم خود را قبل از قرار ملاقات با متخصص گوارش تهیه کنید تا حضور ذهن داشته باشید که در مورد هر یک از مشکلاتی که دارید سوال بپرسید.
از طریق این ارزیابی اولیه، پزشک شما روند کشف علت مشکلات گوارشی را آغاز می‌کند و شروع به رسیدگی به علائم شما می‌کند. اگر بیماری شما مزمن است، او همچنین درباره بهترین روش برای مدیریت شرایط شما در طول زمان صحبت خواهد کرد. پزشک گوارش همچنین ممکن است در مورد آزمایشات اضافی که ممکن است در صورت عدم بهبود علائم شما مورد نیاز باشد، با شما صحبت کند.
خیلی مقاله خوبی بود
من پدرم چند وقتی هست که درگیر بیماری گوارشی شده و از خوندن این مقاله چیزهای مفیدی یاد گرفتم