اندومتریوز اختلال نستا شایع دردناک در زنان است که طی آن بافتی مشابه با بافت طبیعی داخل رحم یا اندومتر به سمت خارج از رحم رشد می‌کند. اندومتریوز معمولا تخمدانها، لوله‌های فالوپ و بافت لگن شما را درگیر می‌کند. بندرت ممکن است بافت آندومتر در اندامهای لگن گسترش یابد. اندومتریوز در هر سنی ممکن است بوجود آید.
در طول چرخه قاعدگی یک زن، این بافت اینایجاد شده و در صورت باردار نشدن، ریزش می‌کند. در آندومتریوز بافتهای شبه رحمی به عنوان بافت رحمی عمل می‌کنند، ضخیم می‌شوند، تجزیه شده و با هر پریود خونریزی می‌کنند. اما از آنجایی که این بافت هیچ راه به خارج از بدن ندارد، این خون به دام می‌افتد بافتهای اطراف ملتهب یا متورم می‌شوند، وقتی آندومتریوز تخمدانها را درگیر می‌کند، کیستهایی به نام اندومتریوماس به وجود می‌اید. بافت اطراف ممکن است تحریک شده نهایتا تشکیل بافت اسکار و چسبندگی، نوارهای غیر طبیعی از بافت فیبروز ایجاد می‌شود که می‌تواند موجب شود بافتهای لگن و اندامها به همدیگر بچسبند.
اندومتریوز می‌تواند گاهی موجب دردهای شدید شود بخصوص در دوره پریودی. مشکلات باروری نیز ممکن است بوجود آید. این بیماری یک وضعیت طولانی مدت است که بر زندگی شخص اثر می گذارد اما خوشبختانه درمانهای موثری برای این وضعیت وجود دارد.
انواع آندومتریوز
سه نوع اصلی آندومتریوز وجود دارد که بر اساس جایی است که قرار دارند:
- ضایعه صفاقی سطحی: این شایعترین نوع است. شما ضایعاتی روی صفاق دارید که یک لایه نازک است که روی حفره لگن را می‌پوشاند.
- اندومتریوم (ضایعه تخمدانی): اینها کیستهای تیره پر از مایع هستند که کیستهای شکلاتی هم نام دارند. در تخمدانها تشکیل می‌شوند و می‌توانند به بافت سالم صدمه بزنند.
- آندومتریوز نفوذ عمیق: این نوع زیر صفاق رشد کرده و می‌تواند شامل اندامهای نزدیک رحم همانند روده‌ها یا مثانه شود. حدود ۱% تا ۵% زنان دچار آندومتریوز دچار این نوع هستند.
علائم
علائم اولیه اندومتریوز درد لگن است که اغلب همراه با پریودی رخ می‌دهد. اگر چه بسیاری از افراد دردهای شکمی را حین پریود تجربه می‌کنند، افراد مبتلا به اندومتریوز معمولا آن را به صورت درد قاعدگی بدتر از حالت معمول توصیف می‌کنند. درد به مرور زمان بدتر می‌شود.
نشانه‌ها و علائم اندومتریوز عبارتند از:
- پریودیهای دردناک (دیسمنوره): درد لگن و کرامپ ممکن است چن روز قبل از پریودی شروع شود و در عرض چند روز دوران پریودی شدید می‌شود. همچنین پایین کمر و درد شکمی نیز ممکن است وجود داشته باشد. ممکن است این دردها بر زندگی شما اثر گذاشته و وضعیت نرمال زندگیتان را مختل کند.
- درد با رابطه جنسی: درد به هنگام و پس از رابطه جنسی در افراد مبتلا به آندومتریوز شایع است.
- درد همراه با مدفوع کردن و ادرار کردن: احتمالا این علائم را به هنگام پریودی تجربه خواهید کرد.
- خونریزی شدید: ممکن است پریودیهای سنگین اتفاقی یا خونریزی بین پریودیها را تجربه کنید.
- ناباروری: گاهی اوقات اندومتریوز به هنگامی که به دنبال درمان ناباروری باشید، تشخیص داده می‌شود.
- نشانه‌ها و علائم دیگر: ممکن است دچار خستگی، اسهال، یبوست، نفخ یا تهوع شوید بخصوص موقع پریودی.
شدت درد لزوما نشان دهنده شدت بیماری نیست. احتمال دارد آندومتریوز خفیف با درد شدید داشته باشید یا اندومتریوز پیشرفته با درد یا بدون درد داشته باشید.
اندومتریوز گاهی اوقات با بیماریهای دیگری که می‌توانند موجب درد لگن شوند همانند بیماری التهاب لگن (PID) یا کیستهای تخمدان اشتباه گرفته می‌شود. هممچنین ممکن است با سندرم روده تحریک پذیر (IBS) بیماری که موجب دوره‌های اسهال، یبوست و گرفتگی شکم می‌شود. IBS می‌تواند همراه آندومتریوز باشد، که در این صورت تشخیص را پیچیده‌تر می‌کند.
اختلالات اندومتریوز
آندومتریوز شدید می‌تواند بر کیفیت زندگی اثر بگذارد. گاهی اوقات زنان مبتلا با افسردگی و اضطراب مقابله می‌کنند. درمانهای پزشکی و سلامت روان می‌تواند به درمان کمک کند.
حدود ۴۰% زنانی که مشکل بارداری دارند، دچار آندومتریوز هستند. پژوهشگران گمان می‌کنند که التهاب به اسپرم یا تخمک صدمه می‌زند و حرکت آنها را دشوار می‌کند. یا ممکن است بافت اضافی لوله‌های فالوپ را مسدود کند. جراحی می‌تواند باروری را تقویت کند. اندومتریوز معمولا خطر سرطان تخمدان یا سرطان دیگری به نام آدنوکارسینومای مربوط به اندومتریوز را بالا می‌برد.
ناباروری
اختلال اصلی اندومتریوز اختلال در ناباروری است. تقریبا یک سوم تا یک چهارم زنان مبتلا به آندومتریوز مشکل باردار شدن دارند. برای اینکه باروری رخ دهد، باید یک تخمک از تخمدان آزاد شود، از طریق لوله فالوپ جنبی منتقل شود، بوسیله یک سلول اسپرم بارور شود و خودش را به دیواره رحم متصل کند تا شروع به رشد کند. اندومتریوز ممکن است باعث انسداد لوله فالوپ شده و از متصل شدن تخمک و اسپرم جلوگیری کند. اما به نظر می‌رسد که این بیماری به روشهای غیر مستقیم مثل از بین رفتن اسپرم یا تخمک روی باروری تاثیر بگذارد.
حتی بسیاری از افراد مبتلا به اندومتریوز خفیف تا متوسط می‌توانند باردار شوند و بارداری را به پایان برسانند. پزشکان گاهی اوقات به افراد مبتلا به اندومتریوز توصیه می‌کنند که فرزندآوری را به تاخیر نیندازند چون ممکن است با گذشت زمان وضعیت بدتر شود.
سرطان
سرطان تخمدان در افرادی که آندومتریوز دارند، بیش از سایرین انتظار می‌رود اما در کل عمر خطر سرطان تخمدان برای شروع با این بیماری کم است. برخی از مطالعات نشان می‌دهد که آندومتریوز این خطر را افزایش می‌دهد. اما هنوز هم نسبتا پایین است. اما نوع دیگری از سرطان به نام أدرنوکارسینومای مربوط به آندومتر که می‌تواند بعدا در زندگی افراد مبتلا به اندومتریوز بوجود آید اگر جه این مورد نادر است.
چه کسی مبتلا به اندومتریوز می‌شود؟
اندومتریوز ممکن است برای هر دختر یا زنی که دوره‌های قاعدگی دارد، اتفاق بیفتد اما در زنان دهه ۳۰ و ۴۰ شایعتر است. اگر موارد زیر را داشته باشید، به احتمال بیشتری دچار اندومتریوز خواهید شد:
- تابحال بچه به دنیا نیاوردید
- شروع پریودی در سنین پایین
- یائسگی در سنین خیلی بالا
- پریودی شما بیش از ۷ روز طول می‌کشد
- چرخه‌های قاعدگی کوتاه (۲۷ روز یا کمتر)
- بالا بودن سطح استروژن در بدن یا مدت طولانیتری بدن استروژن تولید کند
- پایین بودن توده بدنی
- ناهنجاری‌های دستگاه تناسلی
- یک عضو خانواده (مادر، خاله یا عمه یا خواهر) دچار آندومتریوز شده باشد
- مشکلات سلامتی که جریان طبیعی خون ناشی از پریودی را قطع کند
علل
اگر چه علت دقیق آندومتریوز مشخص نیست، توجیهات احتمالی عبارتند از:
- برگشت خون قاعدگی: در قاعدگی برگشتی، خون قاعدگی حاوی سلولهای آند.ومتر از طریق لوله‌های فالوپ و درون حفره لگن برمی‌گردد به جای اینکه از بدن خارج شود. این سلولهای آندومتری به دیواره‌های لگن و سطح اندامهای لگن می‌چسبند.، جایی که رشد می‌کنند و در طول هر چرخه قاعدگی، همچنان به رشد، ضخیم شدن و خونریزی ادامه می‌دهند.
- تغییر شکل سلولهای صفاقی: آنچه که به عنوان تئوری القایی شناخته شده است، متخصصان پیشنهاد می‌کنند که هورمونها یا فاکتورهای ایمنی بدن تبدیل سلولهای حفره‌ای یعنی همان سلولهایی را که قسمت داخلی شکم شما را ترسیم می‌کنند، به سلولهای مشابه آندومتر تغییر شکل می‌دهند.
- تغییر شکل سلول جنینی: هورمونهایی همانند استروژن ممکن است سلولهای جنینی – سلولها در اولین مراحل رشد – را به سلولهای شبه آندومتر در دوران بلوغ تبدیل کنند.
- اثر اسکار جراحی: سلولهای آندومتر بعد از جراحی مانند هیسترکتومی یا سزارین ممکن است به برشهای جراحی متصل شوند.
- انتقال سلول آندومتری: رگهای خونی یا سیستم مایع میان بافتی (مایع لنفی) ممکن است سلولهای آندومتری را به بخشهای دیگر بدن منتقل کند.
- اختلال سیستم ایمنی: بروز مشکل در سیستم ایمنی ممکن است بدن را قادر به تشخیص و تخریب بافت شبه اندومتری رشد یافته بیرون رحم نکند.
تشخیص اندومتریوز
برای تشخیص اندومتریوز و سایر بیماریهایی که موجب درد لگن می‌شوند، پزشک از شما در مورد علائم از جمله محل درد و اینکه چه موقع بوجود می‌آید، سوالاتی می‌کند. تستهایی که برای بررسی و معاینه به کار می‌روند، عبارتند از:
- معاینه لگن: به هنگام معاینه لگن، پزشک بطور دستی، نواحی داخل لگن را برای ناهنجاریهایی همچون کیستهای روی اندامهای تناسلی یا اسکارهای پشت رحم، احساس می‌کند. اغلب اوقات لمس نواحی کوچک اندومترویوز امکان پذیر نیست مگر اینکه باعث تشکیل کیست شده باشد.
- سونوگرافی: این روش تشخیص از امواج با فرکانس بالا برای ایجاد تصویر از داخل بدن، استفاده می‌کند. برای گرفتن تصاویر، وسیله‌ای به نام مبدل روی شکم فشار داده می‌شود یا داخل واژن (سونوگرافی داخل واژنی) وارد می‌شود. هر دو نوع سونوگرافی ممکن است برای دیدی بهتر از اندامهای تناسلی انجام می‌شوند. یک تست تصویرگیری سونوگرافی استاندارد به طور قطع به پزشک نشان نمی‌دهد که آندومتریوز دارد اما می‌تواند کیستهای مرتبط با اندومتریوز را تشخیص دهد.
- MRI: این آزمون تشخیصی است که از میدان مغناطیسی و امواج رادیویی برای ایجاد تصاویری با جزئیات از اندامها و بافتهای درون بدن، استفاده می‌کند. در برخی موارد، MRI به برنامه ریزی جراحی کمک می‌کند چون اطلاعاتی با جزئیات را در مورد مکان و اندازه بافتهای اندومتری می‌دهد.
- لاپاروسکوپی: در بعضی موارد، پزشک ممکن است شما را به جراح ارجاع دهد. تا تا جراح بتواند با استفاده از لاپاروسکوپی داخل شکم را ببیند. در این حالت شما در حالت بیهوشی کامل هستید و جراح برشی نزدیک ناف ایجاد می‌کند و دوربین لاپاروسکوپ را وارد می‌ند تا علائم بافت آندومتری خارج رحمی را مشاهده کند. لاپاروسکوپی می‌تواند اطلاعاتی در مورد محل، شدت و وسعت بافتهای تغییر شکل یافته آندومتر بدهد. جراح معمولا یک نمونه (بیوپسی) را برای آزمایش بر می‌دارد. اغلب اوقات با برنامه ریزی جراحی مناسب، جراح می‌تواند اندومتریوز را به هنگام لاپاروسکوپی به طور کامل بردارد بنابراین فقط همین یک جراحی کافی است.
مرحله بندی اندومتریوز
پزشکان چهار مرحله را برای آندومتریوز در نظر می‌گیرند:
- مرحله ۱ (حداقل): چند ضایعه کوچک اما بدون بافت اسکار وجود دارد.
- مرحله ۲ (ملایم): ضایعات بیشتری وجود دارد اما هیچ بافت اسکاری وجود ندارد. کمتر از ۲ اینچ از شکم را در برگرفته است.
- مرحله ۳ (متوسط): این ضایعه ممکن است عمیق باشد. شما ممکن است اندومتریوماس و بافت اسکار اطراف تخمدانها یا لوله‌های فالوپ داشته باشید.
- مرحله ۵ (شدید): ضایعات بسیاری وجود دارد و ممکن است کیستهای بزرگی اطراف تخمدانها و لوله‌های فالوپ بین رحم و بخش پایینی روده‌ها داشته باشد.
مرحله‌ها درد یا علائم را به حساب نمی‌آورد. به عنوان مثال، مرحله ۱ آندومتریوز ممکن است دردهای شدیدی بوجود آید اما زنی که در مرحله ۵ است هیچ علامتی نداشته باشد.
درمان
درمان اندومتریوز معمولا شامل درمان دارویی یا جراحی است. روشی که شما و پزشکتان انتخاب می‌کنید بستگی به میزان شدت علائمی دارد که به شما امید بارداری بدهند. پزشکان معمولا توصیه می‌کنند که ابتدا از روشهای درمان محافظه کارانه و معمولی استفاده کنید، اگر این درمانها شکست خوردند آن وقت به دنبال جراحی باشید.
داروهای رفع درد
پزشکان معمولا توصیه می‌کنند که از داروهای کاهش دهنده درد همانند داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی ایبوپروفن (ادویل، موترین و غیره)، یا ناپروکسن (Aleve) استفاده کنید تا به کاهش دردهای قاعدگی کمک کند. پزشکان معمولا توصیه می‌کنند در صورتی که قصد باردار شدن ندارید، هورمون درمانی را همراه با داروهای ضد درد انجام دهید.
هورمون درمانی
هورمونهای مکمل گاهی اوقات بر کاهش یا از بین بردن درد اندومتریوز موثر هستند. بالا رفتن و سقوط هورمونها در طول چرخه قاعدگی موجب ضخیم شدن، تجزیه و خونریزی بافتهای آندومتر می‌شود. داروهای هورمونی رشد بافت آندومتر را کند می‌کنند و از ایجاد بافتهای غیر طبیعی جدید در آندومتر جلوگیری می‌کنند.
هورمون درمانی یک درمان دائم برای آندومتریوز نیست. ممکن است پس از کنار گذاشتن درمان، دوباره علائم عود کنند. روشهای استفاده شده برای درمان اندومتریوز عبارتند از:
- قرصهای ضد بارداری هورمونی: قرص ضد بارداری، پچهای پوستی و حلقه‌های بارداری می‌توانند به کنترل هورمونهای مسئول ایجاد بافت اندومتر در هر ماه، کمک کنند. بسیاری از افراد با مصرف داروهای هورمونی، پریودی سبکتر و کوتاهتری دارند بخصوص با رژِیمهای چرخه مداوم، ممکن است در بعضی موارد، درد را کاهش داده یا از بین ببرد.
- هورمون آزاد کننده گنادوتروپین: این داروها تولید هورمونهای تحریک کننده تخمدان را کاهش داد، سطح استروژن را پایین می‌آورند و از قاعدگی جلوگیری می‌کنند. این مواد موجب منقبض شدن بافت رحم می‌شوند. از آنجایی که این داروها یک یائسگی مصنوعی ایجاد می‌کنند، مصرف دوزهای پایین استروژن یا پروژستین به هنگام این داروهای آگونیست‌های آزاد کنده و آنتاگونیست‌ها می‌تواند عوارض جانبی یائسگی را کاهش دهد از جمله گرگرفتگی، خشکی واژن و کاهش تراکم استخوان. دوره‌های قاعدگی و توانایی باردار شدن پس از توقف مصرف این داروها، دوباره برمی‌گردد.
- درمان پروژستین: یک نوع از درمانهای پروژستین از جمله استفاده از ابزار داخل رحمی با لوونژسترل (میرنا، اسکایلا)، ایمپلنت ضد بارداری (نکسوپلانون)، تزریق ضد بارداری (دپو پروورا۹ یا قرص پروژستین (کامیلا) می‌تواند دوره‌های قاعدگی و رشد بافت اضافی آندومتر را متوقف کند که در این صورت علائم و نشانه‌های آندومتریوز را کاهش می‌دهد.
- مهار کننده‌های آروماتاز: مهار کننده‌های آروماتاز یک رده از داروهایی هستند که مقدار استروژن را در بدن کاهش می‌دهند. پزشکان معمولا توصیه می‌کنند مهار کننده آروماتاز همراه با یک پروژستین یا در ترکیب با ابزار ضد بارداری برای درمان آندومتریوز، انجام دهند.
جراحی با حداقل تهاجم
اگر آندومتریوز دارید و سعی می‌کنید باردار شوید، جراحی برای برداشتن بافتهای اندومتریوز با حفظ رحم و تخمدانها (جراحی محافظه کارانه) ممکن است شانسهای موفقیت را افزایش دهد. اگر درد شدید ناشی از آندومتریوز دارید، ممکن است از جراحی منتفع شوید البته آندومتریوز و درد ممکن است دوباره برگردد
پزشک جراحی را بصورت لاپاروسکوپی یا گاهی هم بصورت جراحی شکمی معمولی در موارد شدیدتر انجام می‌دهد. حتی در موارد شدید آندومتریوز هم می‌تواند در اغلب موارد، آن را با جراحی لاپاروسکوپی درمان کرد. در جراحی لاپاروسکوپی، جراح از طریق برشی کوچک در نزدکی ناف، دوربین لاپاروسکوپ را وارد کرده و ابزارهایی را وارد می‌کند تا بافت آندومتر را از طریق برش کوچک دیگری خارج کند. بعد از عمل پزشک ممکن است برای کمک به بهبود درد، داروی هورمونی را توصیه کند.
درمان باروری
اندومتریوز می‌تواند منجر به تصور بارداری شود. اگر برای باردار شدن مشکل دارید، معمولا پزشک، معالجه باروری را تحت نظارت یک متخصص باروری انجام دهد. درمان باروری از تحریک تخمدانها برای ایجاد تخمک بیشتر تا لقاح آزمایشگاهی متغیر است. اینکه کدام درمان مناسب شما باشد بستگی به وضعیت شخص شما دارد.
جراحی هیسترکتومی
جراحی برای برداشتن رحم (هیسترکتومی) و تخمدانها (اوفروکتومی) یکی از مورترین روشها برای اندومتریوز است. اما کارشناسان آندومتریوز در حال کنار گذاشتن این روش هستند در عوض بر حذف دقیق و کامل همه بافتهای آندومتریوز تمرکز دارند. برداشتن تخمدانها منجر به یائسگی می‌شود. کمبود هورمونهای تولید شده توسط تخمدانها ممکن است برای بعضی از افراد درد اندومتریوز را بهبود بخشد اما برای برخی دیگر، آندومتریوز که پس از عمل بافی می‌ماند، همچنان باعث ایجاد علائم می‌شود. یائسگی زودرس همچنین خطر ابتلا به بیماریهای قلبی و عروقی ، بیماریهای متابولیک و مرگ زودرس را در پی دارد.
برداشتن رحم (هیسترکتومی) را گاهی اوقات می‌توان برای درمان علائم مربوط به آندومتریوز استفاده کرد همانند خونریزی سنگین پریودی و قاعدگی‌های دردناک به دلیل گرفتگی رحم در افرادی که نمی‌خواهند باردار شوند. حتی وقتی تخمدانها سرجایشان بمانند، هیسترکتومی ممکن است باز هم اثر طولانی مدت روی سلامت شما داشته باشد بخصوص اگر جراحی قبل از ۳۵ سالگی باشد.
یافتن پزشکی که با او احساس راحتی کنید در درمان و مدیریت آندومتریوز بسیار مهم است. ممکن است تمایل داشته باشید قبل از شروع هر گونه اقدام درمانی، نظر شخص دومی را هم کسب کنید تا مطمئن شوید که تمام گزینه‌ها و نتایج احتمالی خود را می‌دانید.
روشهای طبیعی درمان آندومتریوز
با وجود اینکه هیچ درمان قطعی برای این بیماری وجود ندارد، با این وجود بعضی از درمانهای خانگی می‌توانند درد و ناراحتی را تسکین دهند. در زیر چندین درمان خانگی برای اندومتریوز آورده شده است.
گرم کردن
گرفتن یک دوش گرم یا گذاشتن پد گرمایی یا کیسه آب گرم روی پایین شکم می‌تواند به آرام کردن عضلات گرفته لگن کمک کند که در این صورت باید درد کاهش یابد. این یکی از روشهای معمول برای درمان دردهای قاعدگی است که درمان فوری را ایجاد می‌کند. پژوهشی در سال ۲۰۰۱، اثر پدهای گرمایی روی ۸۱ زن با پریودیهای دردناک، آزمایش کردند. دریافتند که استفاده از پد با گرمای کم برای رفع درد، موثرتر از ایبوپروفن است.
ماساژ لگن
پژوهشی در سال ۲۰۱۰ نشان داد که ماساژ دادن ناحیه لگن از جمله بخشهایی از شکم، پهلو و کمر، در کاهش درد مربوط به آندومتریوز موثر است. انجام این نوع ماساژ قبل از شروع قاعدگی موثرتر است. همچنین استفاده از روغن ماساژ هم مفید خواهد بود.
ایروفلاوون‌ها
استروژن یک هورمون زنانه است که رشد طبیعی آندومتر را تنظیم می‌کند. برخی بر این باور هستند که نامنظمی استروژن ممکن است با ایجاد اندومتریوز مرتبط باشد.. به این منظور، پزشکان طب سنتی بر این باورند که گروهی از گیاهان حاوی ماده شیمایی به نام ایزوفلاونون ممکن است علائم آندومتریوز را بوسیله مهار آروماتاز که آنزیم تبدیل هورمونهای مردانه (آندروژنها) به استروژنهاست، کاهش دهند. منابع خوب ایزوفلاونون عبارتند از کرفس، جعفری، لوبیای سویا، نخود، باقلا سبز، پسته و بادام زمینی. به همین ترتیب، یک ترکیب ارگانیک به نام ایندول که در بروکلی، گل کلم، کلم برگ، کیل، جوانه‌های بروکسل و باک چوی وجود دارد، اثرات ضد استروژن ملایم دارد که ممکن است برای زنان مبتلا به آندومتریوز مفید باشد.
رژیم غذایی کم چرب مناسب زنان مبتلا به اندومتریوز
بعضی از تحقیقات نشان می‌دهد که به مدت طولانی قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی محیطی به نام دی اکسین و پلی کلرینات بی فنیل (PCB) می‌تواند خطر و شدت اندومتریوز را افزایش دهد. یک روش برای کاهش جذب این سموم، قطع چربیهای اشباع شده بخصوص لبنیات پرچرب و گوشت قرمز است. دی اکسین و PCB هر دو چربیهای حیوانی تجمع پیدا می‌کنند که می‌تواند بطور قابل توجهی وارد غذاهای انسانی شود.
چندین تحقیق نیز نشان داده‌اند که گوشت قرمز یک عامل خطر مستقل برای اندومتریوز است و برخلاف آن مصرف میوه و سبزیجات تازه با کاهش خطر بیماری ارتباط دارد.
کرم پروژسترون
پزشکان طب جایگزین اغلب کرم پروژسترون را برای درمان علائم اندومتریوز توصیه می‌کنند. این باور وجود دارد که کرم پروژسترون از تکثیر سلولهای آندومتر و رشد رگهای خونی که رشد رحم را تغذیه می‌کنند، ممانعت به عمل می‌آورد. با جلوگیری از این فرایندها، بازرشد آندومتری همراه با درد به میزان زیادی کاهش می‌یابد. کرم پروژسترون یا از سویا یا از گیاه یام وحشی مشتق می‌شوند. یک استروئید گیاهی به نام دیسوجنین که در آزمایشگاه مشتق می‌شود و به معادل زیستی پروژسترون تبدیل می‌شود. کرم یام وحشی اغلب به عنوان پروژسترون طبیعی به فروش می‌رسد یک محصول بازاری گمراه کننده است چون دیوسژنین نمی‌تواند در بدن به پروژسترون تبدیل شود.
کرم پروژسترون در داروخانه‌های بزرگ یا داروخانه‌های معمولی به فروش می‌رسد. این ماده را می‌توان روی مچ دستها، داخل بازوها، داخل رانها یا بالای قفسه سینه در دوز توصیه شده توسط پزشک، استفاده کرد. این مهم است که تحت نظر یک دکتر به لحاظ پزشکی کنترل شود چون میزان زیاد پروژسترون می‌تواند موجب تغییرات خلقی، افسردگی، احتباس آب، افزایش وزن و خونریزی غیر طبیعی قاعدگی شود.
اسیدهای چرب امگا ۳
پروستاگلندین‌ها یک رده پیچیده از اسیدهای چرب هستند که به میزان زیادی مسئول دردهای ایجاد شده بوسیله آندومتریوز هستند. پروستاگلندین‌های خوبی وجود دارد که التهاب پروستاگلندین‌های بد را که موجب التهاب می‌شوند، کاهش می‌دهند. زیادی یکی و کاهش دیگری موجب تحریک درد می‌شود.
اسیدهای چرب امگا۳ موجود در ماهیهای چرب مثل سالمون، ساردین، تن و آنچوی برای زنان مبتلا به اندومتریوز مفید است چون در بدن به پروستاگلندین‌های ضد التهاب تبدیل می‌شوند. در همان زمان، آنها ظاهر می‌شوند تا تولید پروستاگلندین‌های التهاب آور مشتقل شده از اسیدهای چرب در لبنیات و گوشت قرمز را سرکوب می‌کنند.
افزایش مصرف اسیدهای چرب امگا ۳ بخصوص ترکیبی به نام اسید ایکوساپنتائونیک (EPA) موجود در روغن ماهی می‌تواند تعادل پروستاگلندین‌ها را ایجاد کند و بسیاری از علائم التهابی اندومتریوز را کاهش دهد. بر سر اینکه مداخلات رژیم غذایی چقدر موثر است، مورد بحث است اگر ه مطالعات نشان داده‌اند زنانی که غلظت بالایی از EPA دارند، ۸۲% کمتر از زنانی که سطح پایینی از این ماده را دارند، مبتلا به آندومتریوز می‌شوند.
بابونه
بابونه برای اغلب ما به خاطر اثرات ارام بخش و خواب آورش شناخته شده است و از گذشته به عنوان یک درمان طبیعی برای سندرم پیش از قاعدگی استفاده می‌شد. چنین فرض می‌شود که این اثرات برای تسکین کلی دردها و کرامپ‌های اندومتریوز هم مفید است.
پژوهشها نشان داده است که اثرات ممکن است موثرتر از آن چیزی باشد که قبلا تصور شده است. با توجه به پژوهشی در ۲۰۱۸ و منتشر شده در مجله فیزیولوژی سلولی، بابونه حاوی ایزوفلاونونی به نام کریسین است که آپوپتوز (مرگ سلولی) در بافت رحم را که خارج از کنترل رشد می‌کند، تحریک می‌کند. این تست آزمایشگاهی نشان داد که کریسین موجود در بابونه و سایر مواد (همانند عسل) ممکن است یک روز منجر به ایجاد داروهایی شوند که می‌توانند علائم آندومتریوز را تسکین دهند. برای اینکه همان نتایج در تحقیقات انسانی بدست آید، باید تحقیقات بیشتری انجام شود.
رزوراترول
رزوراترول یک ماده مغذی گیاهی است که عمدتا در انگور، بادام زمینی و توتها موجود است. رزوراترول ظاهرا آندومتریوز را بوسیله ممانعت از آروماتاز (آنزیم مربوط به فعالیت استروژن) و آنزیم COX-2 (مربوط به درد) درمان می‌کند. تحقیقات حیوانی نشان داده است که رزوراترول در موشها، تعداد و اندازه ضایعات آندومتریوز را تا ۶۰% کاهش داده است با این وجود اینکه با خوردن مواد غذایی غنی از رزوراترول می‌توان به همان نتایج رسید، نیاز به اثبات دارد.
یک تحقیق کوچک منتشر شده در مجله Clinical Of Endocrinologay and Metabolism گزارش داد زنانی که ۱۵۰۰ میلی گرم رزوراترول در روز به شکل قرص دریافت کردند، ۲۳% کاهش در میزان تستوسترون خون پس از سه ماه داشتند. البته آنچه که مکمل کاهش نداد التهاب بود که علائم اندومتریوز را تقویت می‌کند.
زردچوبه
زردچوبه یک ماده دارویی طبیعی و یک ادویه است که ممکن است فواید چشمگیری برای زنانی با اندومتریوز داشته باشد. زردچوبه حاوی یک ترکیب ضد التهاب و آنتی اکسیدان به نام کورکومین است که تغییر شکل سلول آندومتری را در تحقیقات انجام شده در آزمایشگاه، کند می‌کند. ظاهرا با بازدارندگی تولید استرادیول که قویترین از بین سه نوع استروژن انسانی است، این کار را انجام می‌دهد.
برای تعیین اینکه استفاده خوراکی از زردچوبه می‌تواند اثر درمانی در زنان مبتلا به آندومتریوز داشته باشد نیازمند تحقیقات بیشتر است. در حال حاضر شواهد ما کم است.
چای سبز
چای سبز خواصی مشابه با پروژسترون دارد که یک بازدارنده آروماتاز است. علاوه بر این یک ضد رگ زا است و تولید عروق خونی نازک که رشد بیش از اندازه آندومتر را تغذیه کرده و التهاب را تقویت می‌کنند، سرکوب می‌کند.
چای سبز ظاهرا بوسیله مسدود کردن عامل رشد اندوتلیال عروقی (VEGFC) پروتئینی که بوسیله گلبولهای قرمز آزاد می‌شود، عمل می‌کند. تحقیقی منتشر شده در مجله تولید مثل اسنانی گزارش کرد موشهای آزمایشگاهی که مشتقات چای سبز به آنها داده شد، کاهش چشمگیری در رشد عروق خونی آندومتری در مقایسه با موشهای مصرف کننده دارونما داشتند. مشخص نیست که نوشیدن چای سبز می‌تواند همان تاثیرات را داشته باشد.
طب سوزنی
طب سوزنی شامل فرو کردن سوزنهایی ریز در پوست است که برای درمان درد بکار می‌رود. بررسی تحقیقات انجام شده در سال ۲۰۱۷ که در مجله پلاس وان منتشر شد نشان داد که طب سوزنی هر چند به میزان اندک می‌تواند درد شکم و لگن و اندازه رشد غیر طبیعی آندومتر را در زنان مبتلا به آندومتریوز کاهش دهد. به جز این یافته‌های مثبت، کیفیت تحقیقات در کل با ابزارهای قراردادی یا دلخواه و ضعیف بود. از ۱۰ مطالعه انجام شده تنا یک مورد کنترل شده با دارونما بود.
گیاهان چینی
پزشکان طب سنتی چینی معمولا از ترکیب گیاهان برای درمان بیماریهای رحم همانند آندومتریوز استفاده می‌کنند. اندومتریوز به عنوان یک بیماری در طب سنتی چین مشخص نشده است اما به عنوان یک سندرم سکون خون شرح داده می‌شود که بوسیله تشکیل توده‌های شکمی مشخص می‌شود.
بررسی جامع تحقیقات منتشر شده در پایگاه داده کوکران از بررسی‌های سیستماتیک نشان می‌دهد که گیاهان چینی استفاده شده برای درمان ایستایی خون، قابل مقایسه با داروی استروئیدی تسکین دهند درد آندومتریوز پس از جراحی لاپاروسکوپی بود. وقتی بدون جراحی، داروهای چینی (به شکل خوراکی و تنقیه) استفاده می‌شوند همانند دانازول آندروژن مصنوعی در رفع درد آندومتریوز موثر بودند. به جز این یافته‌های مثبت، پژوهشگران نتیجه گرفتند که برای اینکه به نقش بالقوه گیاهان چینی در درمان آندومتریوز پی ببریم باید تحقیقات بیشتری انجام شود.
ورزش سبک
ورزش منظم به آزاد کردن اندروفین کمک می‌کند. این هورمونهای شادی آور، می‌توانند درد را کاهش دهند. ورزش همچنین به کاهش سطح استروژن در بدن و بهبود علائم کمک می‌کند. قبل و بعد از هر ورزش نرمشهای کششی انجام دهید.
استراحت
انجام استراحت بیشتر بخصوص در دوره قاعدگی لازم است. دراز کشیدن روی یک پهلو با زانوهای کشیده شده به سمت قفسیه سینه می‌تواند به کاهش درد یا فشار در کمر کمک کند.
ترجمه اختصاصی توسط مجله قرمز
منابع