استویا (Stevia) از گیاه Stevia rebudiana بدست می‌آید که یکی از اعضای خانواده chrysanthetum است، یک زیر گروه از خانواده Asteraceae. تفاوت زیادی میان استویایی که شما از فروشگاه می‌خرید و استویایی که در خانه رشد می‌کند وجود دارد.
محصولات استویایی که در قفسه فروشگاه وجود دارد همانند تروویا و استویا، حاوی کل برگ استویا نیستند. آنها از یک عصاره با خلوص بالا از برگ استویا به نام ربودیوسید آ (Reb-A) درست شده اند. در حقیقت بسیاری از محصولات اسئویا مقدار کمی استویا در خودشان دارند. Reb-A حدودا ۲۰۰ برابر شیرینتر از شکر معمولی است.
شیرین کننده‌های ربودیوسید شیرین کننده‌های جدیدی هستند چون آنها مخلوطی متفاوت است شیرین کننده‌های متفاوتی همچون ربودیوسید آ، اریتریتول (یک الکل قندی) و دکستروز (گلوکز) هستند.
بعضی از برندهای استویا نیز حاوی طعم دهنده‌های طبیعی هستند. در صورتی که این مواد تشکیل دهنده هیچ رنگ اضافی، طعم دهنده مصنوعی یا صنعتی نداشته باشند، باز هم FDA آنها را به عنوان طعم دهنده طبیعی نمی‌شناسد. هنوز هم مواد تشکیل دهندهای که زیر لوای طعم دهنده طبیعی هستند ممکن است خیلی پردازش شده باشند. بسیاری هشدار می‌دهنده که هیچ چیز طبیعی در مورد آنها وجود ندارد.
شما می‌توانید گیاهان استویا را در خانه پرورش دهید و از برگهای آن برای غذاهای شیرین و نوشیدنی استفاده کنید. شیرین کننده‌های Reb-A به صورت مایع، پودر و شکلهای گرانولا در دسترس هستند. در این مبحث منظور از استویا محصولات Reb-A است.
فواید استویا چیست؟
استویا شیرین کننده غیر مغذی است. به این معنا که هیچ کالری ندارد. اگر شما سعی دارید که وزن از دست بدهید، این ویژگی برای شما خوب است. البته تا به امروز، تحقیقات کافی انجام نشده است. اثر شیرین کننده‌های غیر مغذی بر روی سلامتی افراد بستگی به مقدار مصرفی آنها و زمانی که در طول روز از آن استفاده می‌کنند، دارد.
اگر دیابت دارید، استفاده از این ماده ممکن است به ثابت نگه داشتن قند خون شما کمک کند. یک تحقیق در سال ۲۰۱۰، ۱۹ شرکت کننده سالم و ۱۲ شرکت کننده چاق را مورد بررسی قرار دارد و مشخص کرد که استویا به میزان زیاد سطح انسولین و گلوکز را پایین می‌آورد. همچنین شرکت کنندگان پس از خوردن غذا احساس سیری و رضایت داشتند علاوه بر اینکه مصرف کالری را کاهش دادند. البته یک محدودیت مورد توجه در این تحقیق این است که در شرایط آزمایشگاهی انجام شده نه در حالت زندگی واقعی در محیط طبیعی که شخص زندگی می‌کند.
و با توجه به یک تحقیق در سال ۲۰۰۹، پودر برگ استویا ممکن است کلسترول را کنترل کند. شرکت کنندگان تحقیق ۴۰۰ میلی لیتر از عصاره استویا را روزانه به مدت یک ماه مصرف کردند. این تحقیق دریافت که استویا کلسترول، کلسترول LDL و تری گلیسرید را بدون هیچ عوارض منفی کاهش داد. همچنین کلسترول HDL را افزایش داد. مشخص نیست که آیا استفاده گاه به گاه از آن در مقادیر پایین همان اثر را دارد یا خیر.
عوارض جانبی استویا چیست؟
سازمان FDA می‌گوید گلیکوزیدهای استویا همانند ربودیوسید آ معمولا بی خطر تشخیص داده شده‌اند. آنها به عنوان عصاره خالص استویا یا برگ کامل استویا برای استفاده در غذاهای پردازش شده و نوشیدنیها به دلیل کمبود اطلاعات مطمئن مورد تایید نیستند.
نگرانی وجود دارد در مورد اینکه گیاه استویا ممکن است به کلیه، سیستم تولید مثل و سیستم قلبی عروقی صدمه بزند. همچنین ممکن است فشار خون را چنان پایین بیاورد که با داروهایی که فشار خون را پایین می‌آورند تداخل داشته باشد.
اگر چه این ماده برای افراد دیابتی بی خطر است اما برندهایی که حاوی دکستروز یا مالتودکسترین هستند باید با احتیاط استفاده شوند. دکستروز گلوکز است و مالتودکسترین یک نوع نشاسته است. این مواد تشکیل دهنده به مقادیر کوچکی به قندها و کالریهای شما اضافه می‌کنند. الکلهای قندی نیز ممکن است تا حدودی کربوهیدرات به حساب آیند. اگر در حال حاضر و بعد از استویا استفاده کنید، ممکن است برای اثر بر قند خون کافی باشد اما اگر در طول روز استفاده می‌کنید، کربوهیدرات بالا می‌رود.
یک تحقیق در سال ۲۰۱۵ گزار ش کرد امکان ارتباط میان شیرین کننده‌های غیر مغذی از جمله استویا و اختلال در فلور میکروبی روده وجود دارد. همان تحقیق نشان داد که شیرین کننده‌های غیر مغذی ممکن است بر عدم تحمل گلوکز و اختلالات متابولیک را هم شامل شوند.
در مورد شیرین کننده‌های غیر مغذی، مساله اصلی مزه است. استویاها یک مزه ملایم شبیه شیرین بیان دارند که به میزان جزئی تلخی دارد. بعضی از افراد از آن لذت می‌برند اما بعضی دیگر هم دوست ندارند. در بعضی از افراد شیرین کننده‌های استویا که همراه با الکلهای قندی است، ممکن است مشکلاتی برای دستگاه گوارش از جمله نفخ و اسهال را بوجود آورد.
آیا استفاده از استویا به هنگام بارداری بی خطر است؟
استویای ساخته شده با Reb-A برای استفاده در حالت متوسط به هنگام بارداری بی خطر است. اگر نسبت به الکلهای قندی حساسیت دارید یک برند که حاوی اریتریتول نیست انتخاب کنید. استویای برگ گامل و عصاره استویای خام، از جمله استویایی که در خانه پرورش می‌دهید برای استفاده در بارداری بی خطر نیستند.
ممکن است به نظر عجیب به نظر بیاید که شیرین کننده تصفیه شده ایمنتر از نوع طبیعی آن است. این یک معمای رایج در مورد محصولات گیاهی است. در این مورد، Reb-A برای بی خطر بودن در دوران باداری ارزیابی شده است. استویا به فرم طبیعی خودش نیست. در حال حاضر شواهد کافی در مورد استویای بدست آمده از برگ یا عصاره استویای خام وجود ندارد که بگوید عصاره استویا به بارداری صدمه نمی‌زند.
آیا بین استویا و سرطان رابطه‌ای وجود دارد؟
بعضی از شواهد نشان می‌دهند که استویا ممکن است به مقابله یا پیشگیری از بعضی از انواع سرطان کمک کند. با توجه به یک تحقیق در سال ۲۰۱۲، یک گلیکوسید به نام استویسوئید در گیاهان استویا وجود دارد که به تقویت مرگ سلولهای سرطانی در سرطان سینه انسانی کمک می‌کند. استویسوئید ممکن است به کاهش بعضی از مسیرهای میتوکندری که به رشد سرطان یاری می‌رسانند، کمک کند. یک تحقیق در سال ۲۰۱۳ از این یافته ها حمایت کرد. این تحقیق نشان داد که بعضی از مشتقات گلیکوزید استویا برای بخصوص سرطان لوسمی، ریه، معده و سرطان سینه، سمی بوند.
روش استفاده از استویا به عنوان جایگزین قند
استویا را می‌توان در عوض قند معمولی در غذاهای مورد علاقه و شیرینی‌ها استفاده کرد. یک پینچ از پودر استویا برابر با حدود یک قاشق چایخوری شکر معمولی است.
روشهای جالب برای استفاده از استویا شامل موارد زیر است:
- در قهوه یا چای
- در شربت لیموناد خانگی
- پاشیدن روی غلات سرد یا گرم صبحانه
- در اسموتی
- پاشیدن روی ماست شیرین نشده
بعضی از برندهای استویا همچون استویای Raw را می‌توان با یک قاشق چایخوری جایگزین یک قاشق غذاخوری شکر معمولی کرد مگر اینکه برای محصولات نان و شیرینی بخواهید استفاده کنید. شما می‌توانید محصولات بیکری را با استویا تهیه کنید اگر چه ممکن است کیک و کلوچه شما مزه شیرین بیان بدهد. این شیرین کننده در حالت خام جایگزین نیمی از مقدار شکر رسپی کیک یا شیرینی شما خواهد شد.
برندهای دیگر مخصوص شیرینی پزی نیستند بنابراین لازم است که استفاده از آن را کم کنید. شما باید مایع اضافی به مواد اضافه کنید یا مواد حجم دهنده همچون سس سیب یا موز له شده را به دستورالعملتان اضافه کنید تا شکر کاهش داده را جایگزین کند چون همانطور که می‌دانید شکر باعث پف شدن کیک می‌شود. شما لازم است با آزمون و خطا به مقدار شیرینی که دوست دارید دست یابید. بعضی از دستورهای شیرینی استفاده از قطره را توصیه می‌کنند. معمولا استویاهایی که روی پاکتشان عکس کیک زده باشد را می‌توان برای شیرینی استفاده کرد. شما می توانید استویای برند Sweete را از فروشگاه های اینترنتی خریداری کنید. 
کلام پایانی
محصولات استویای ساخته شده با Reb-A ایمن هستند حتی اگر افرادی که از آن استفاده می‌کنند باردار یا دیابتی باشند. این محصولات به ندرت عوارض جانبی دارند. البته تحقیقات بیشتری برای تامین شواهد نتیجه بخش روی کنترل وزن، دیابت و مشکلات سلامتی دیگر باید انجام شود. بخاطر داشته باشید که استویا خیلی شیرینتر از شکر است بنابراین شما نیازی به استفاده زیاد از آن ندارید.
استویای برگی برای استفاده تجاری پذیرفته نشده است اما شما می‌توانید آن را برای استفاده در خانه رشد و پرورش دهید. علاوه بر کمبود تحقیق، بسیاری از افراد ادعا می‌کنند که استویای برگ کامل یک جایگزین مطمئن برای نمونه کاملا تصفیه شده یا قند معمولی است.
در عین حال که افزودن استویای خام به یک پیمانه چای در حال حاضر و بعدا بعید است که به شما آسیبی برساند اما اگر باردار هستید نباید از آن استفاده کنید. تا زمانی که تحقیقات مشخص کند که آیا استویای برگ کامل برای همه بی خطر است یا خیر، قبل از استفاده مرتب از آن از پزشکتان تایید بگیرید، بخصوص اگر مشکلات جدی سلامتی همچون دیابت، بیماری قلبی یا فشار خون بالا دارید.
ترجمه و تالیف اختصاصی توسط مجله قرمز
منبع: healthline