آسم یک بیماری مزمن ریوی است که باعث ایجاد خس‌خس سینه، تنگی نفس، گرفتگی در قفسه سینه و سرفه می‌شود. آسم در زنان و دختران پس از ۱۵ سالگی بیشتر از پسران و مردان است. زنان مبتلا به آسم ممکن است در زمان‌های خاصی از چرخه قاعدگی علائم بیشتری داشته باشند. آسم می‌تواند در دوران بارداری مشکلاتی را ایجاد کند.
شما می‌توانید با استفاده از داروها و دوری از محرک‌های آسم مانند گرده گل، کپک و آلودگی هوا از حملات آسم پیشگیری یا آنها را متوقف کنید.
آسم چیست؟
آسم یک بیماری مزمن ریوی است که لوله‌های نایژه‌ای (bronchial) را تحت تاثیر قرار می‌دهد. لوله‌های نایژه هوا را به داخل و خارج از ریه‌ها منتقل می‌کنند. وقتی نفس می‌کشید، ریه‌های شما اکسیژن می‌گیرند و سپس اکسیژن از طریق جریان خون به تمام قسمت‌های بدن شما می‌رسد.
در افرادی که آسم دارند، ریه‌ها و دیواره‌های لوله‌های نایژه ملتهب و بیش‌ازحد حساس می‌شوند. وقتی افراد مبتلا به آسم “محرک‌های آسم” مانند دود، آلودگی هوا، هوای سرد، کپک یا مواد شیمیایی را تنفس می‌کنند، لوله‌های نایژه‌ای در پاسخ سفت می‌شوند. این اتفاق جریان هوا را محدود کرده و تنفس را دشوار می‌کند.
محرک‌های آسم ممکن است برای هر فردی متفاوت باشد و حتی ممکن است در طول زمان تغییر کند.
چه کسانی به آسم مبتلا می‌شوند؟
قبل از ۱۵ سالگی، آسم پسران را بیشتر از دختران مبتلا می‌کند. پس از ۱۵ سالگی، آسم در بین دختران و زنان بیشتر از پسران و مردان است.
محققان بر این باورند که هورمون‌های استروژن و پروژسترون ممکن است بر راه‌های هوایی زنان تأثیر بگذارد. تغییر سطح هورمون در طول چرخه قاعدگی و در دوران بارداری و یائسگی نیز ممکن است بر راه‌های هوایی در زنان مبتلا به آسم تأثیر بگذارد.
برخی از زنان، بیشتر در معرض خطر ابتلا به آسم هستند:
- زنان آفریقایی-آمریکایی و پورتوریکویی تبار. احتمال ابتلا به آسم در زنان پورتوریکویی و آفریقایی-آمریکایی بیشتر از زنان سایر گروه‌های نژادی و قومی است.
- زنانی که در شهرها به خصوص در مناطق کم‌درآمد زندگی می‌کنند. آلودگی هوا، آلرژن‌های داخلی (مانند سوسک) و دود تنباکو در مناطق شهری و کم‌درآمد شایع‌تر است.
آسم در زنان
مطالعات نشان می دهد که آسم ممکن است زنان را متفاوت از مردان تحت تاثیر قرار دهد:
- زنان ممکن است علائم آسم بیشتری را نسبت به مردان تجربه کنند. زنان مبتلا به آسم بیشتر از مردان مبتلا به آسم برای درمان آسم به بیمارستان مراجعه می‌کنند و از داروهای تسکین‌دهنده‌ی بیشتری استفاده می‌کنند.
- زنان مبتلا به آسم مشکلات خواب و اضطراب بیشتری را نسبت به مردان مبتلا به آسم گزارش می‌کنند.
- ریه‌های زنان کوچکتر از مردان است. این مورد ممکن است زنان را نسبت به محرک‌های آسم حساس‌تر کرده و تنفس آنها را در طول حمله آسم سخت‌تر کند.
علائم آسم چیست؟
علائم آسم عبارتند از:
- خس‌خس سینه
- سرفه کردن
- تنگی نفس
- فشار قفسه سینه
شما ممکن است فقط یک یا دو مورد از این علائم را داشته باشید یا ممکن است همه آنها را داشته باشید. همچنین ممکن است علائم آسم را فقط در شب یا در هوای سرد مشاهده کنید. یا ممکن است پس از قرار گرفتن در معرض یک آلرژن یا سایر محرک‌ها، یا زمانی که سرما خورده‌اید یا در حال ورزش هستید، علائم آسم را تجربه کنید.
آسم چگونه تشخیص داده می‌شود؟
بسیاری از افراد در دوران کودکی به آسم مبتلا می‌شوند، اما آسم می‌تواند در هر سنی رخ دهد. تشخیص آسم می‌تواند دشوار باشد. علائم آسم می‌تواند شبیه علائم بیماری‌های دیگر مانند بیماری مزمن انسدادی ریه (COPD)، ذات‌الریه، برونشیت، اختلالات اضطرابی و بیماری قلبی باشد.
برای تشخیص آسم، پزشک یا پرستار ممکن است:
- درمورد علائم‌تان و چیزهایی که به نظر می‌رسد باعث تحریک آنها می‌شود بپرسد
- درمورد سابقه سلامتی‌تان بپرسد
- یک معاینه فیزیکی انجام دهد
- درمورد عادات روزانه‌تان بپرسد
- بپرسد چه نوع آلرژن‌ها یا محرک‌هایی ممکن است در محل کار یا خانه شما وجود داشته باشد که می‌تواند علائم آسم شما را تحریک کند.
پزشک یا پرستار شما همچنین ممکن است آزمایشاتی از جمله:
دم‌سَنجی یا اسپیرومتری (Spirometry). دستگاهی به نام اسپیرومتر میزان هوایی که می‌توانید تنفس کنید را اندازه‌گیری می‌کند. این دستگاه همچنین سرعت دمیدن هوا را نیز می‌سنجد. پزشک یا پرستار شما ممکن است داروهایی را به شما بدهند و سپس مجدداً شما را آزمایش کند تا ببیند آیا بعد از مصرف داروها نتایج بهتر شده است یا خیر.
تحریک نایژه (Bronchoprovocation). پزشک یا پرستار عملکرد ریه شما را با استفاده از اسپیرومتری آزمایش می‌کند. با این تفاوت که در طول آزمایش، با ورزش یا تنفس دوزهای بالایی از یک ماده شیمیایی خاص یا هوای سرد، به ریه‌هایتان کمی استرس وارد می‌شود.
پزشک یا پرستار شما ممکن است بخواهد مشکلات دیگری که ممکن است باعث بروز علائم شما شود را آزمایش کند. این مشکلات می‌توانند شامل آپنه خواب، مشکلات تارهای صوتی یا برگشت اسید معده به گلو باشد.
آسم چگونه درمان می‌شود؟
آسم یک بیماری مزمن است. این بدان معنی است که می‌توان آن را کنترل کرد اما درمان نمی‌شود. با این حال، برخی از افراد می‌توانند آسم را به‌گونه‌ای مدیریت کنند تا علائم آنها دوباره تکرار نشود یا به ندرت اتفاق بیفتد.
برای کنترل آسم و پیشگیری از مشکلات ناشی از آن می‌توانید اقدامات زیر را انجام دهید:
- همکاری با پزشک یا پرستار خود برای تنظیم و دنبال کردن یک برنامه اقدام شخصی برای کنترل آسم
- مصرف داروها به‌گونه‌ای که پزشک یا پرستار برای شما تجویز کرده است
- دوری کردن از محرک‌های آسم
- دریافت واکسن آنفولانزا: آنفولانزا می‌تواند برای زنان مبتلا به آسم بسیار خطرناک باشد. بنابراین تلاش کنید هر چه زودتر این واکسن را دریافت کنید.
برنامه‌ی درمانی آسم شامل چه مواردی است؟
پزشک یا پرستار شما با شما همکاری خواهد کرد تا به یک برنامه عملی برای کنترل آسم برسید. این برنامه می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- چه داروهایی مصرف کنید
- چه زمانی داروهای خود را مصرف کنید
- چگونه وضعیت آسم خود را رصد کنید، مثلاً با یک ابزار خاص به نام “پیک فلو متر (peak flow meter)” که میزان جریان هوای ریه‌های شما را اندازه‌گیری می‌کند
- راه‌های دوری از محرک‌های آسم
- چه زمانی با پزشک یا پرستار خود تماس بگیرید یا به اورژانس بروید
چه نوع دارویی آسم را درمان می‌کند؟
داروهای آسم با باز کردن راه‌های هوایی ریه یا کاهش التهاب در ریه‌ها عمل می‌کنند. برخی از داروهای آسم، قرص هستند، اما بیشتر آنها از یک ماده‌ی استنشاقی تهیه می‌شوند (شما این داروها وارد سیستم تنفسی خود می‌کنید).
داروهای آسم به دو گروه تقسیم می‌شوند: داروهای کنترل طولانی‌مدت و داروهای تسکین‌دهنده.
داروهای کنترل طولانی‌مدت به شما کمک می‌کنند حملات آسم کمتر و شدیدتری داشته باشید. اما این داروها برای متوقف کردن حمله آسمی که قبلاً شروع شده است، کار نمی‌کنند. درواقع شما هر روز داروهای کنترل طولانی‌مدت را برای تسکین التهاب و کمک به باز شدن مجاری تنفسی مصرف می‌کنید.
انواع رایج داروهای کنترل طولانی‌مدت شامل کورتیکواستروئیدهای (corticosteroids) استنشاقی و آگونیست‌های بتا طولانی‌اثر است. کورتیکواستروئیدهای استنشاقی به کاهش التهاب در ریه‌ها کمک می‌کنند تا کمتر دچار حمله آسم شوید. این نوع داروها احتمالا اولین نوع داروی طولانی‌مدت کنترل آسم هستند که پزشک به شما می‌دهد. اگر آسم شما با کورتیکواستروئید استنشاقی کنترل نشود،
سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) افزودن یک آگونیست بتا طولانی‌اثر را به درمان کنترل طولانی‌مدت شما تأیید می‌کند. آگونیست‌های بتا به باز شدن راه های هوایی شما کمک می‌کنند، اما شما فقط باید از آگونیست های بتا طولانی‌اثر در کنار کورتیکواستروئید استنشاقی استفاده کنید.
داروهای تسکین‌دهنده سریع به توقف حملات پس از شروع آنها کمک می‌کند. داروهای تسکین‌دهنده سریع شامل آگونیست‌های بتا استنشاقی کوتاه‌اثر مانند آلبوترول (albuterol) هستند. داروهای تسکین‌دهنده سریع معمولا علائم شما را در عرض چند دقیقه از بین می‌برند. این داروها این کار را با شل کردن سریع عضلات سفت‌شده در اطراف راه‌های هوایی انجام می‌دهند.
آیا طب مکمل یا طب جایگزین برای درمان آسم بی‌خطر هستند؟
تحقیقات طب مکمل یا طب جایگزین را برای توقف حمله آسم یا پیشگیری از علائم آسم مثبت نشان نداده است. تحقیقات بیشتری درمورد اینکه آیا درمان‌های مکمل یا جایگزین برای درمان آسم موثر هستند یا بی‌خطر هستند، مورد نیاز است.
محرک‌های رایج آسم چیست؟
بسیاری از موارد مختلف می‌توانند باعث ایجاد حمله آسم شوند. و آنچه باعث ایجاد آسم در یک فرد می‌شود ممکن است باعث آسم در فرد دیگر نشود. محرک‌های رایج آسم عبارتند از:
- دود تنباکو
- ادرار، بزاق و پوست حیوانات (پوست مرده از حیوانات خانگی مانند گربه و سگ)
- غبار
- سوسک‌ها
- آلودگی هوا
- کپک
- گرده‌ها و سایر آلرژن‌های موجود در هوا (مانند درختان و علف‌ها)
- عطرها (از جمله محصولات مراقبت شخصی مانند لوسیون‌ها یا محصولات خانگی مانند شمع‌هایی که به آنها رایحه اضافه شده است)
- فعالیت بدنی (به نام آسم ناشی از ورزش)
- هوای سرد
- دود چوب
- مواد نگهدارنده در الکل به نام “سولفیت”
- برخی از مواد شیمیایی در محصولات تمیزکننده یا انواع دیگر مواد شیمیایی که ممکن است در محل کار یا خانه استفاده کنید
چگونه می توانم از حمله آسم جلوگیری کنم؟
برای کمک به پیشگیری و توقف حملات آسم می‌توانید از داروها استفاده کنید. همچنین می‌توانید با دوری از محرک‌های آسم و پیروی از این مراحل به پیشگیری از حملات کمک کنید:
- کیفیت هوا و میزان گرده‌ها را کنترل کنید. اگر آسم دارید، درمورد شاخص کیفیت هوا و میزان گرده‌ها در منطقه خود اطلاعات به‌روز دریافت کنید. کیفیت هوا به شما می‌گوید که بر اساس آب و هوا چه میزان آلودگی در هوا خواهد بود. سطح گرده در زمان‌های خاصی از سال که انواع مختلف گیاهان گرده‌افشانی می‌کنند، بالاتر است.
- زمانی که گرده ها زیاد است یا کیفیت هوا بد است در داخل خانه بمانید. اگر آسم دارید، احتمالاً نسبت به کیفیت بد هوا و تعداد بالای گرده‌های گل حساس‌تر هستید. کیفیت بد هوا یا میزان بالای گرده گل ممکن است باعث ایجاد علائم آسم یا حمله آسمی شود.
- از سیستم تهویه مطبوع استفاده کنید. اگر تهویه مطبوع دارید، زمانی که محرک‌های آسم در فضای باز (آلودگی یا گرده گل‌ها) زیاد است یا برای اینکه رطوبت خانه‌تان پایین‌تر باشد، از آن استفاده کنید. اگر کپک باعث تحریک آسم شما می‌شود، استفاده از یک رطوبت‌گیر برای پایین نگه داشتن سطح رطوبت (بین ۳۰٪ تا ۵۰٪ رطوبت) در خانه می‌تواند به جلوگیری از علائم کمک کند.
- از پزشک خود درمورد مصرف دارو درست قبل از ورزش سوال کنید. این کار ممکن است به شما در جلوگیری از علائم آسم کمک کند. خستگی، خس‌خس سینه و سرفه ناشی از ورزش می‌تواند از نشانه‌های آسمی باشد که کنترل نمی‌شود. درمورد علائم خود با پزشک یا پرستار خود صحبت کنید. ممکن است لازم باشد داروی خود را تنظیم کنید.
- از محصولات خانگی حاوی محرک‌های شیمیایی استفاده نکنید. برخی از پاک‌کننده‌ها، رنگ‌ها، حشره‌کش‌ها یا خوشبوکننده‌های هوا می‌توانند علائم آسم را تحریک کنند. اگر عطرها باعث تحریک آسم شما می‌شوند، محصولات «بدون عطر» را امتحان کنید.
- سوسک‌ها را دور نگه دارید. مواد غذایی خردشده و آشغال‌ها را جارو کنید. درزها و سوراخ‌هایی که سوسک‌ها و سایر حشرات می‌توانند از آن عبور کنند را ببندید. تمام مواد غذایی را در ظروف در بسته نگهداری کنید. برای کشتن سوسک از تله یا طعمه استفاده کنید، نه از اسپری حشره‌کش.
- هفته ای یکبار جاروبرقی بکشید. اگر می‌توانید از جاروبرقی با فیلتر هپا HEPA (مخفف high-efficiency particulate air به معنای هوای دارای ذرات با راندمان بالا) استفاده کنید. حین انجام جارو اتاق را ترک کنید و کسی را بیاورید که فرش، مبلمان و پرده را جارو کند. برای به دام انداختن ذرات گرد و غبار با استفاده از یک پارچه مرطوب گردگیری کنید.
- از پوست و پرز حیوانات خانگی دوری کنید. اگر پرز حیوانات خانگی باعث آسم می‌شود، حیوانات خانگی خود را از اتاق خواب خود دور نگه دارید و به‌طور مرتب قسمت‌هایی که در آن زمان می‌گذرانند را جاروبرقی بکشید.
- سیگار نکشید و اجازه ندهید کسی داخل خانه یا ماشین شما سیگار بکشد.
- هنگام آشپزی از هواکش استفاده کنید. هواکش به دور کردن گازهای خطرناک ایجاد شده در اثر سوختن گاز طبیعی کمک می‌کند.
- آلرژن‌ها و آلاینده‌ها را بشویید. بعد از بیرون رفتن دوش بگیرید تا هرگونه آلرژن یا آلودگی را از خود دور کنید. ملافه‌ها را به‌طور مرتب در آب داغ بشویید تا ذرات گرد و غبار را از بین ببرید.
سیکل قاعدگی زنان چگونه بر آسم تأثیر می‌گذارد؟
تغییر سطح هورمون‌ها در طول چرخه قاعدگی ممکن است علائم آسم شما را در برخی از قسمت‌های چرخه بدتر کند.
اگر علائم آسم شما در بخش‌های خاصی از چرخه هر ماه بدتر می‌شود، علائم و چرخه قاعدگی خود را در تقویم یادداشت کنید. پس از چند ماه، ممکن است بتوانید زمان تشدید علائم آسم را بر اساس چرخه قاعدگی خود پیش‌بینی کنید. در این زمان‌ها می‌توانید از سایر محرک‌های آسم دوری کنید.
به پزشک یا پرستار خود درمورد موارد زیر اطلاع دهید:
- اگر حملات آسم شما در یک زمان مشخص از چرخه قاعدگی‌تان اتفاق می‌افتد
- اگر از داروهای ضدبارداری استفاده می‌کنید
- اگر هر نوع هورمونی مصرف می‌کنید
- درباره داروهای بدون نسخه‌ای که مصرف می‌کنید. برخی از داروهای مسکن رایجی که زنان برای تسکین دردهای قاعدگی مصرف می‌کنند، مانند آسپرین و ایبوپروفن، می‌توانند باعث حملات آسم در برخی از زنان شوند.
تاثیر آسم در زنان باردار
بسیاری از زنان مبتلا به آسم در دوران بارداری هیچ مشکلی ندارند. اما آسم در دوران بارداری به دلیل تغییر سطح هورمون‌ها می‌تواند برای شما و کودکتان مشکلاتی را ایجاد کند. جنین شما برای دریافت اکسیژن به هوایی که تنفس می‌کنید وابسته است. حملات آسم در دوران بارداری می‌تواند مانع از دریافت اکسیژن کافی به جنین شما شود.
زنان باردار مبتلا به آسم در معرض خطر بیشتری برای موارد زیر هستند:
- پره اکلامپسی (Preeclampsia) یا فشار خون بالا در بارداری
- دیابت بارداری
- مشکلات جفت، از جمله جدا شدن جفت
- زایمان زودرس (نوزادان متولد شده قبل از هفته ۳۷ بارداری)
- نوزاد کم‌وزن هنگام تولد (کمتر از ۵ پوند و نیم)
- سزارین
- خونریزی شدید پس از زایمان (به نام خونریزی پس از زایمان)
بارداری همچنین ممکن است باعث بدتر شدن علائم آسم به دلیل رفلاکس اسید یا سوزش سردل شود. اگر آسم دارید و به باردار شدن فکر می‌کنید، با پزشک یا پرستار خود صحبت کنید. کنترل آسم قبل از بارداری می‌تواند به جلوگیری از مشکلات دوران بارداری کمک کند.
مصرف داروی آسم در زنان باردار
مصرف برخی از داروهای آسم ممکن است در دوران بارداری بی‌خطر باشد. درمورد بی‌خطر بودن ادامه مصرف دارو در دوران بارداری با پزشک یا پرستار خود صحبت کنید.
پزشک یا پرستار شما ممکن است داروی دیگری را برای مصرف در دوران بارداری پیشنهاد دهد. بدون مشورت با پزشک یا پرستار خود، مصرف دارو را قطع نکنید یا داروی خود را تغییر ندهید. استفاده نکردن از داروهای مورد نیاز ممکن است برای شما و کودکتان مضرتر از مصرف دارو باشد. آسم درمان‌نشده می‌تواند مشکلات جدی در دوران بارداری ایجاد کند.
همچنین، با پزشک یا پرستار خود درمورد تزریق واکسن آنفولانزا صحبت کنید. آنفولانزا می‌تواند برای زنان مبتلا به آسم بسیار خطرناک باشد، به خصوص در دوران بارداری که سیستم ایمنی بدن شما با حالت عادی متفاوت است.
تاثیر آسم بر یائسگی زنان
برای برخی از زنان، علائم آسم پس از یائسگی تغییر نمی‌کند. با این حال، برخی از زنان گزارش می‌دهند که علائم آسم آنها پس از یائسگی بهتر شده است. محققان بر این باورند که شاید سطوح بسیار پایین استروژن پس از یائسگی ممکن است دلیلی برای بهبود علائم آسم و اینکه چرا زنان کمتری پس از یائسگی به آسم مبتلا می‌شوند، باشد.
این مورد همچنین ممکن است توضیح دهد که چرا زنانی که در یائسگی برای کنترل علائم یائسگی هورمون‌درمانی می‌کنند در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به آسم هستند.
ترجمه اختصاصی توسط مجله قرمز
منبع:
The Office on Women’s Health, Asthma, Page last updated: June 11, 2019