روغن ماهی از مواد غذایی که از دیرباز نوع بشر از آن استفاده کرده است. مطالعات مختلفی خواص روغن ماهی را تحت بررسی و کنکاش قرار داده است.
مزایای مصرف روغن ماهی برای سلامتی شامل توانایی آن در کاهش وزن و حاملگی سالم میباشد. همچنین باعث افزایش باروری و مراقبت از پوست (مخصوصاً برای درمان بیماری پسوریازیس و آکنه) میشود. همچنین از این ماده غذایی در درمان بیماریهای مختلف قلبی، کلسترول بالا، افسردگی، اضطراب، ADHD، سیستم ایمنی ضعیف، سرطان، دیابت، التهاب، ورم مفاصل، بیماری التهابی روده، ایدز، بیماری آلزایمر، اختلالات چشم، دژنراسیون ماکولا و زخم مفید است.
بسیاری از فواید روغن ماهی را میتوان به حضور امگا ۳ اسیدهای چرب ضروری مانند اسید docosahexaenoic (DHA) و ایکوزاپنتانوئیک اسید (EPA) در آن نسبت داد. دیگر اسیدهای چرب ضروری مفید در این ماده مغذی شامل آلفا لینولنیک اسید و یا گاما لینولنیک (ALA) و اسید و یا GLA است.
درحالیکه روغن ماهی دارای مقدار زیادی از ویژگیهای مفید است، وجود دارد کاربردهای جانبی بسیاری در کنار استفادههای کاربردی آن وجود دارد و نه همه آنها مؤثر و دقیق نیستند، بنابراین هنگام مصرف این روغن مفید مراقب باشید. تولیدکنندگان ماهی تلاش کردهاند تا آن را بهعنوان یک درمان برای تقریباً هر چیزی به بازار عرضه کنند.
در مقاله زیر، ما مزایای مختلف روغن ماهی را که برخی از آنها مبتنی بر شواهد علمی خاص هستند درحالیکه دیگر موارد تنها بر اساس مطالعات انجامشده بر روی حیوانات هستند را موردبررسی قرار میدهیم.
ما پیشنهاد میکنیم که خوانندگان قبل از تصمیمگیری آگاهانه بهطور کامل آموزش ببینند، نه اینکه تحت تأثیر تبلیغات منفی و مثبت در مورد کاربردهای سودمند روغن ماهی قرار بگیرند.
انواع مختلف ماهی که منبع خوبی از روغن هستند و تقریباً یافت میشوند عبارتاند از ماهی خالمخالی، ماهی قزلآلای دریاچه، شاهماهی، ساردین، ارهماهی، صدف، ماهی تن آلباکور، ماهی تن باله آبی، ماهی تن زرد، سپر ماهی، قرصهای تقویتی، ماهی کولی و ماهی قزلآلا.
کیفیت روغن ماهی بستگی به نوع ماهی که از آن بازیابی میشود، دارد.
مزایای مصرف روغن ماهی بر سلامتی انسان
مصرف این ماده غذایی تأثیر زیادی بر بدن ما دارد، زیرا در کاهش وزن، مراقبت از پوست، بهبود بینایی و سایر مسائل مربوط بهسلامت که در زیر توضیح دادهشده، کمک میکند.
۱. تقویت سلامت قلب
طبق نظر انجمن قلب آمریکا (AHA)، آزمایشهای بالینی نشان دادهاند که امگا ۳ در کاهش بروز بیماریهای قلبی عروقی (CVD) مؤثر است. روغن ماهی یک منبع عالی از امگا ۳ است و بنابراین در شما خطر ابتلا به بیماریهای قلبی و آریتمی های قلبی را کاهش میدهد. همچنین مصرف این ماده غذایی و کلسترول بد (LDL) را کاهش میدهد و سطح کلسترول خوب (HDL) را افزایش میدهد.
روغن ماهی از تجمع تری گلیسیرید جلوگیری میکند و همچنین سطحتری گلیسیرید اضافی را کاهش میدهد.
تحقیقات اولیه نشان داده است که این روغن را میتوان برای جلوگیری از ابتلای به بیماری آترواسکلروز (تصلب شرایین) در بیماران عروق کرونر استفاده کرد؛ بنابراین، روغن ماهی در جلوگیری از سکته مغزی مؤثر است و استفاده منظم از روغن ماهی میتواند به جلوگیری از مرگ ناگهانی ناشی از مشکل در قلب کمک کند. البته همانطور که در انجمن قلب آمریکا تأکید کرده است، این یافتههای اولیه باید توسط یک تحقیق دقیقتر تأیید شود.
۲. کاهش وزن
تحقیقات انجامشده توسط پروفسور پیتر هاو در دانشگاه استرالیای جنوبی نشان داده است که روغن ماهی باعث افزایش اثر ورزش در تلاش برای کاهش وزن میشود. داوطلبان که این روغن را در رژیم غذایی خود قرار داده بودند، وزن بیشتری را نسبت به افرادی که بهطور منظم این روغن را مصرف نکردند، از دست دادند.
روغن ماهی حاوی اسیدهای چرب امگا ۳ است که به کاهش وزن کمک میکند، بنابراین ترکیبی از تمرینات فیزیکی و مصرف این روغن به کاهش سریع چربی بدن کمک میکند.
۳. بهبود سطح ایمنی بدن
اعتقاد بر این است که مصرف منظم این روغن باعث کمک به تقویت سیستم ایمنی بدن شما میشود، بنابراین شما را قادر به مقاومت در برابر وقوع بیماریهای شایع مانند سرماخوردگی، سرفه و آنفولانزا میکند. اسیدهای چرب امگا ۳ موجود در روغن ماهی تقویت سیستم ایمنی را با تأثیر فعالیت و بالا رفتن میزان سیتوکین ها و ایکوسانوئید موجود در بدن ما تقویت میکنند.
محققان همچنین تأثیر یک وعده غذایی ماهی و روغن ماهی بر روی سیستم ایمنی حیوانات را بررسی کرده و دریافتهاند که روغن ماهی در رشد حیوانات کمک میکند. تحقیقات مشابهی در مورد موشهای بیمارستان عمومی Taichung درتایوان نیز نتایج مثبتی را به همراه داشت.
روغن ماهی همچنین برای بیماران مبتلابه لوپوس (که یک بیماری خود ایمنی است که در آن توسط سیستم ایمنی به بدن حمله میشود و اعضا و بافتهای بدن تحت حمله قرار میگیرد) مفید است. مطالعات همچنین نشان دادهاند که روغن ماهی در کاهش تب، بثورات پوستی و خستگی کمک میکند.
۴. درمان ایدز
تحقیقات انجامشده توسط برنامه علوم تغذیهای در لکزینگتون بر روی خواص روغن ماهی بهعنوان یک درمان برای بیماری ایدزبحث کرده است. بااینحال، یک تحقیق جامع در مورد این باید انجام شود.
۵. کاهش التهاب
روغن ماهی در کاهش التهاب در خون و بافت مؤثر است. مصرف منظم مکملهای روغن ماهی بهصورت قرصها، پرلها و کپسولها برای کسانی که از بیماریهای التهابی مزمن رنج میبرند مفید است.
روغن ماهی در درمان اختلالات دستگاه گوارش، بیماری سلیاک، سندرم روده کوچک و بیماری التهابی روده (IBD) ازجمله بیماری کرون و کولیت اولسراتیو مؤثر است که هر دو اختلالات متداول روده است.
در بیماران مبتلابه بیماری کرون اغلب جذب ویتامینها، چربیها و مکملهای ضروری دشوار است. مکملهای روغن ماهی یک رژیم غذایی مؤثر برای این بیماران است. ازلحاظ کولیت اولسراتیو، روغن ماهی از انباشت لوکوترین در روده جلوگیری میکند.
تحقیقاتی نیز برای بررسی اثر ضدالتهاب روغن ماهی انجامشده است، بهویژه هنگامیکه با سایر مکملهای غذایی و داروها ترکیبشده است.
۶. درمان بیماری آرتریت
روغن ماهی در درمان آرتریت، روماتیسم، نشانگان رینود و بیماریهای مشابه مفید است. با استفاده از روغن ماهی میتوان در کاهش نیاز به دوزهای زیادی از NSAID ها (داروهای غیراستروئیدی ضدالتهابی) کمک کرد. بیمارستان سلطنتی آدلاید و دانشگاه نیوکاسل، واقع در استرالیا، گزارش کردهاند که روغن ماهی اثرات مثبتی را در درمان آرتریت نشان داده است. در موارد بیماری آرتریت، این روغن میتواند در کاهش تأثیر آنزیم که از بین بردن غضروف مؤثر است، مفید باشد.
بااینحال، ازآنجاکه دوز مصرفی این روغن که موردنیاز برای یک اثر بزرگ در بهبود یک بیمار، ناشناخته است، مرکز مفاصل در گروه روماتولوژی در دانشگاه جان هاپکینز اسیدهای چرب امگا ۳ و روغن ماهی را در درمان آرتریت بهطور توأمان استفاده کردهاند.
دانشگاه همچنین هشدار میدهد که بیماران مبتلابه آرتریت باید از تمام عوارض جانبی دیگری که میتوانند ناشی از استفاده از روغن ماهی باشند، آگاه باشند. شما میتوانید در مورد آرتریت با مراجعه به مقالات معتبر و مطالعه آنان اطلاعات بیشتری کسب کنید.
۷. تسکین افسردگی و اضطراب
با توجه به حضور اسیدهای چرب امگا ۳، روغن ماهی، این ماده مغذی برای تسکین افسردگی، غم و اندوه، اضطراب، بیقراری، خستگی روانی، استرس، میل جنسی کاهش، گرایش به خودکشی و سایر اختلالات عصبی مؤثر است.
محققان دانشگاه پزشکی کیس وسترن در کلیولند، اوهایو، در انتشار تحقیقات خود را با عنوان “روغن ماهی و اختلال دوقطبی خاطرنشان کردهاند که: درمان امیدوارکننده است اما تست نشده”.
این عبارات اظهار میدارد که روغن ماهی میتواند در تثبیت خلق و درمان اختلالات دوقطبی مفید باشد. بهاینترتیب، در میان کشورهایی که اغلب ماهی میخورند، میزان افسردگی کمتری وجود دارد. به همین ترتیب تحقیقات انجامشده در مورد زندانیها نشان میدهد که وقتی مقدار بیشتری از اسیدهای چرب امگا ۳ را به آنها داده میشد، میزان مرگومیر و میزان خشونت در آنها کاهش چشمگیری مییافت.
مصرف ماهی همچنین یک درمان مناسب برای افسردگی است. یافتههای تحقیق نشان میدهد که ماهی در سلامت روان زنان سودمند است و خطر ابتلا به افسردگی در زنان را کاهش میدهد.
۸. مراقبت از چشم
بهخوبی شناختهشده است که روغن ماهی توانایی بهبود بینایی را دارد. همچنین در جلوگیری از انحطاط ماکولا مرتبط با سن به مصرفکنندگان آن کمک میکند.
مؤسسه ملی چشم ایالاتمتحده آمریکا قصد دارد یک مطالعه در سراسر کشور ایالاتمتحده برای ارزیابی اثر روغن ماهی در درمان دژنراتیو ماکولا انجام دهد.
این مطالعه شواهد علمی قوی در مورد مزایای روغن ماهی را برای مراقبت از چشم ارائه خواهد داد، درنتیجه احتمالاً اجازه میدهد سازمانهای دولتی و پزشکان بهشدت توصیه به مصرف ماهی برای پیشگیری از ابتلای به دژنراسیون ماکولا کنند.
۹. درمان بیماری آلزایمر
تحقیقات در دانشگاه ایالتی لوئیزیانا نشان داده است که اسیدهای چرب در درمان بیماری آلزایمر مؤثر هستند. ازآنجاکه روغن ماهی یکی از بهترین منابع اسیدهای چرب ضروری، ازجمله EPA و DHA است، در درمان بیماری آلزایمر میتواند کمک کند.
تحقیقات بیشتر در دانشگاه کالیفرنیا در لسآنجلس (UCLA) معتبر بودن، مفید بودن روغن ماهی بهعنوان یک درمان احتمالی برای بیماری را نشان داده است.
انجمن آلزایمر توصیه میکند که مقادیر بالاتری از اسیدهای چرب امگا ۳ به بیماران داده شود زیرا این مکمل بهعنوان یک درمان در برابر بیماری آلزایمر و زوال عقل عمل میکند.
۱۰. کمک در درمان ADHD
روغن ماهی مادهای مغذی است که دارای توانایی در درمان بیش فعالی اختلال بیش فعالی (ADHD) با توجه به غلظت بالای اسیدهای چرب STI در آن است. برای کودکان مبتلابه بیش فعالی، نارساخوانی، dyspraxia، ناتوانی برای تکمیل وظایف، بیثباتی عاطفی، نگرش مواج، هماهنگی ضعیف در حرکات، کمبود تمرکز، ضعف حافظه کوتاهمدت، تمایل به قطع کردن حرف دیگران، بیمبالاتی، عجله، بیپروایی، تکانش گری، IQ پایین، یا اختلالات یادگیری، روغن ماهی یک درمان اثباتشده است.
تحقیقات انجامشده در دانشگاه CSIRO استرالیای جنوبی نشان داده است که وقتی کودکان مبتلابه ADHD دوز روغن ماهی و کپسولهای پریموز را به مدت ۱۵ هفته دریافت کردند، آنها بهبود قابلتوجهی در رفتارشان نشان دادند. ازآنجاییکه مغز انسان دربرگیرنده حدود ۶۰ درصد چربی، بهویژه اسیدهای چرب ضروری مانند امگا ۳ و امگا ۶ است، به بهبود عملکرد مغز کمک میکند.
علاوه بر این، اعتقاد بر این است که مصرف این روغن در رشد طبیعی مغز مفید است و همچنین باعث کمک به کودک شما برای تمرکز بر مطالعات خود میشود. یافتهها حاکی است که در زنان بارداری بهطور منظم از روغن ماهی استفاده میکنند، کودکان نوپا آنها هماهنگی بیشتری در حرکات دست و چشم دارند.
۱۱. مراقبت از پوست
این روغن برای بهبود وضعیت پوست خشک با براق و سرزنده کردن آن عالی است. این روغن در درمان مشکلات پوستی مختلف مانند اگزما، پسوریازیس، خارش، قرمزی پوست، ضایعات پوستی و بثورات مفید است.
ازنظر کاربرد در درمان بیماری پسوریازیس، EPA موجود در روغن ماهی، رشد تولید پروتئینهای التهابی را با تولید اسید آراشیدونیک محدود میکند؛ بنابراین، روغن ماهی میتواند بهصورت موضعی برای تسکین پسوریازیس استفاده شود.
مصرف منظم کپسول روغن ماهی کمک میکند تا کاهش رطوبت پوست را کاهش یابد. بعضی از افراد ادعا میکنند که روغن به جلوگیری از آفتابسوختگی کمک میکند، اما تحقیق در مورد این ادعا انجامنشده است.
۱۲. درمان آکنه
روغن ماهی یک درمان مؤثر برای درمان بیماری آکنه است. EPA موجود در روغن مانع تشکیل آندروژن میشود که میتواند بر تشکیل چربی در فولیکولهای مو تأثیر گذاشته و منجر به آکنه شود.
۱۳. کمک به درمان سرطان
این روغن در کاهش وزن در بیماران مبتلابه سرطان لوزالمعده مفید است. مکملهای آن نیز میتواند برای بیماران مبتلابه هیپرلیپیدمی مرتبط با سرطان مفید باشد.
۱۴. دیابت را کنترل میکند
بیماران دیابتی نوع II مستعد ابتلا به بیماریهای قلبی-عروقی مانند بیماریهای قلبی عروقی، آترواسکلروز و سکته مغزی هستند. تحقیقات انجامشده در دانشگاه آکسفورد ثابت کرده است که مصرف این ماده غذایی در کاهش سطح تری گلیسیرید در بیماران مبتلا به دیابت مفید نیز هست.
۱۵. جلوگیری از ایجاد زخم
حضور EPA و DHA در روغن ماهی، در مورد پیشگیری از بروز زخمهای ناشی از داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs) مفید است.
۱۶. حاملگی سالم را پشتیبانی میکند
روغن ماهی برای زنان باردار بسیار مفید است زیرا DHA موجود در آن در تکامل چشم و مغز کودک کمک میکند. همچنین دارای خواص مفیدی در جلوگیری از بروز زایمان زودرس، وزن کم هنگام تولد و سقطجنین است. در تحقیقات انجامشده در دانمارک که بر روی ۸،۷۲۹ زن باردار انجام شد، نتیجه گرفته شد که یک رژیم غذایی با مقدار کم ماهی، باعث افزایش خطر به دنیا آمدن نوزادان نارس و زودرس میشود.
همچنین این باور وجود دارد که زنان که مقادیر کافی از EPA و DHA در رژیم غذایی آنها ندارد از افسردگی پس از زایمان رنج میبرند که دلیل آن میتواند این باشد که یک انتقال برخی از مقدار جرم مغز از مادر به کودک در آخرین مرحله از بارداری وجود دارد؛ بنابراین، خوردن روغن ماهی یا مصرف مکملهای ماهی، قرصها، کپسولها یا قرصها در دوران بارداری برای رشد کلی کودک و رفاه مادر بسیار مفید است. بااینحال، باید توجه داشت که روغن حاصل از کبد ماهی، بهعنوانمثال روغن کبد ماهی کاد، نباید در دوران بارداری مصرف شود زیرا روغن ماهی کاد دارای رتینول و ویتامین A است که بهعنوان علت نقایص مادرزادی شناخته میشوند.
۱۷. باروری را بهبود میبخشد
روغن ماهی که غنی از اسیدهای چرب امگا ۳ است کمک میکند تا باروری و تقسیم سلول بهبود یابد. تحقیقات مقدماتی روی حیوانات نشان داده است که وقتی آنها از رژیم غذایی حاوی روغن ماهی تغذیه میکنند، کیفیت اسپرم آنها افزایش مییابد. پس از انزال، بقا اسپرم در برابر حملات پراکسیداسیون لیپیدی در دستگاه تناسلی زن افزایش مییابد، درنتیجه باعث افزایش شانس تخمکگذاری میشود.
از سوی دیگر، مطالعات حیوانی مشابه نشان میدهد که مصرف این ماده غذایی باعث مهار سنتز پروستاگلاندین E و پروستاگلاندین F میشود که در مقادیر زیادی توسط کیسه منی انسان تولید میگردد. بااینحال، در تحقیقات تأثیری بر روی تعداد و تحرک اسپرم مشاهده نشد.
۱۸. مراقبت از مو
این ماده غذایی به حفظ لایههای خوب مو کمک میکند و این امر به دلیل داشتن اسیدهای چرب امگا ۳ که دارای خواص تحریککننده رشد مو و تغذیه فولیکولها است. این مسئله باعث کمک در رشد مو و در جلوگیری از ریزش آن است و ازآنجاییکه گونههای ماهی منبع خوبی از پروتئین هستند که برای رشد مو ضروری است، خوردن ماهی به حفظ سلامت مو کمک میکند.
۱۹. از بیماری لو گهریگ (اسکلروز جانبی آمیوتروفیک) جلوگیری میکند
روغن ماهی غنی از اسیدهای چرب امگا ۳ است. تحقیقات اخیر نشان میدهد که مصرف رژیم غذایی غنی از اسیدهای چرب امگا ۳ ممکن است باعث کم شدن و یا تأخیر در شروع اسکلروز جانبی آمیوتروفیک (ALS) شود که با عنوان بیماری لو گهریگ نیز شناخته میشود.
۲۰. بهبود گردش خون
بهطور گستردهای این ادعا پذیرفتهشده است که روغن ماهی توانایی بهبود گردش خون را با کاهش تری گلیسیرید و سطوح کلسترول سرمی دارد. بااینحال، مزایای بهبود گردش خون در درجه اول تنها بر روی موش آزمایششده است. همچنین اعتقاد بر این است که روغن ماهی در جلوگیری از آسم و نارسایی کلیه کمک میکند. بسیاری از مردم نیز دوست دارند روغن ماهی را مصرف کنند، زیرا براق و صاف را موها را تقویت میکند.
برنامه ملی آموزش فشارخون بالا در ایالاتمتحده در مورد تبلیغات غیردقیق روغن ماهی بهعنوان یک ابزار مؤثر برای کاهش فشارخون بالا در بیماران مبتلابه فشارخون بالا هشدار داده است. با توجه به گزارش آن، مکملهای روغن ماهی بهطور محدودی باعث کاهش فشارخون در بیماران مبتلابه فشارخون میشود. تحقیقات انجامشده در آزمایشگاه چانینگ در بوستون نشان داد که دوزهای متوسط مکملهای روغن ماهی تأثیر کمی بر مشکل فشارخون بالا در افراد مبتلابه فشارخون جزئی دارد.
اثرات جانبی روغن ماهی
اگرچه روغن ماهی دارای منافع بسیاری است، مصرف بیشازحد آن ممکن است سبب بروز حساسیت و عوارض جانبی در فرد مصرفکننده شود. بهویژه افرادی که به غذاهای دریایی و ماهی حساس هستند، اثراتی مانند کهیر و تورم صورت، لبها، زبان یا گلو را ممکن است تجربه کنند.
در صورت مصرف بیشازحد، ممکن است فرد مشکل در تنفس، ناراحتی معده، مدفوع شل، سرفه و خلط، تهوع، ناراحتی قلبی و بیماری مزمن را در این مورد تجربه کند. اطمینان حاصل کنید که بیشتر از مقدار توصیهشده مصرفی از این ماده مغذی را مصرف نکنید و در صورت حساسیت به ماهی، از مصرف آن اجتناب کنید.
بگذارید به جزئیات برخی از عوارض جانبی احتمالی نگاه کنیم:
- در کودکان: مصرف بیشازحد روغن ماهی توسط کودکان میتواند منجر به واکنشهای آلرژیک مانند خارش، عطسه یا سرفه خشک شود و همچنین ممکن است سیستم ایمنی بدن آنها را تضعیف کند.
- زنان باردار: باوجودی که روغن ماهی دارای مزایای فراوانی برای زنان باردار است، محتوای جیوه موجود در آن میتواند به حافظه، توانایی شنوایی، مهارتهای شناختی و بینایی کودک آسیب برساند.
- افسردگی و اختلال دوقطبی: مصرف بیشازحد روغن ماهی میتواند علائم افسردگی و اختلال دوقطبی را افزایش دهد.
- سرطان و بیماری کبد: اگر از دیابت، سرطان و بیماری کبد رنج میبرید، از مصرف بیشازحد این ماده غذایی جلوگیری کنید زیرا ممکن است علائم این بیماری را در شما بدتر کند.
- دیابت و فشارخون پایین: مصرف بیشازحد روغن ماهی میتواند سطح فشارخون پایینتر از سطح طبیعی را کاهش دهد.
احتیاط در دوز مصرفی روغن ماهی
مصرف بیشازحد روغن ماهی میتواند آلرژی و اثرات جانبی بر بدن داشته باشد. علاوه بر این، اگر مشکلات خاصی دارید، روغن ماهی میتواند برای شما در تشدید این مشکلات و بیماریها مشکلساز باشد بنابراین لازم است مکملهای روغن ماهی را با احتیاط مصرف کنید. علاوه بر این، میتوان آن را در روش های مختلف مصرف کرد. این موارد شامل خوردن ماهی بهطور مستقیم با پختن، کباب کردن، سرخ کردن، برشته کردن، سرخ کردن یا دودی کردن است.
همچنین این ماده غذایی میتواند در قالب مکملهای غذایی متمرکز مثل شربتها، قرص، کپسول یا ژل نرم مصرف شود. همچنین، انواع مختلف دارویی از این روغن وجود دارد. لازم نیست بهطور مداوم روغن دارویی یا حتی مکملها را مصرف کنید. شما همچنین باید با دکتر خود مشورت کنید تا نوع مصرف روغن ماهی و نیاز کلی آن را در رژیم غذایی خود تعیین کنید.
منبع مقاله : organic facts
این مقاله به طور اختصاصی توسط مجله قرمز ترجمه شده است.