سندروم تونل کارپال؛ علت‌ها، علائم و درمان‌ها

سندرم تونل کارپال (CTS) به از گروهی از  مشکلات که شامل تورم، درد، سوزن‌سوزن شدن و از دست دادن قدرت در مچ و دست است گفته می‌شود. زنان سه برابر بیشتر از مردان در معرض ابتلا به سندروم تونل کارپال هستند.

سندرم تونل کارپال چیست؟

مچ دست از استخوان‌های کوچکی ساخته شده است که یک شیار یا تونل باریک را تشکیل می‌دهند. تاندون‌ها و عصبی به نام عصب مدین (median nerve) باید از این تونل و ساعد عبور کنند. عصب مدین حس‌های سمت کف دست و انگشتان را کنترل می کند.

گاهی اوقات تورم و تحریک تاندون‌ها می‌تواند به عصب مچ فشار وارد کرده و باعث ایجاد علائم سندروم تونل کارپال یا CTS (مخفف Carpal tunnel syndrome ) شود. معمولا دست غالب فرد تحت تأثیر این سندروم قرار می‌گیرد. با این حال، نزدیک به نیمی از مبتلایان به CTS علائم‌شان در هر دو دست وجود دارد.

علائم سندروم تونل کارپال چیست؟

معمولا CTS به‌آرامی و با احساس سوزش، گزگز و بی‌حسی در مچ و دست شروع می‌شود. مناطقی که بیشتر تحت تأثیر قرار می‌گیرند انگشت شست، اشاره و انگشت میانی هستند. در ابتدا، ممکن است علائم بیشتر در شب بروز پیدا کنند. بسیاری از مبتلایان به CTS نمی‌توانند بین یک فعالیت روزانه که ممکن است باعث CTS شود و علائم‌شان ارتباطی پیدا کنند. همچنین بسیاری از افراد در حالتی می‌خوابند که مچ دست‌شان خم شده است که ممکن است باعث درد و علائم بیشتری در طول شب شود.

وقتی CTS بدتر می‌شود، ممکن است در طول روز، سوزن‌سوزن شدن و درد از مچ دست به بازو یا به سمت انگشتان نیز احساس شود. این درد معمولا بیشتر در سمت کف دست احساس می‌شود.

یکی دیگر از علائم CTS ضعف دست‌ها است که با گذشت زمان بدتر می‌شود. برخی از افراد مبتلا به CTS در گرفتن یک شی، مشت کردن یا نگه داشتن چیزهای کوچک مشکل دارند. ممکن است فرد احساس کنند انگشتانش متورم شده‌اند حتی اگر درواقع هیچ تورمی وجود نداشته باشد. معمولا با گذشت زمان، این احساس بیشتر اتفاق می‌افتد.

در صورت عدم درمان، ممکن است مبتلایان به CTS  حس را در برخی از انگشتان از دست بدهند و در انگشت شست ضعف دائمی داشته باشند. درواقع با گذشت زمان ممکن است ماهیچه‌های انگشت شست از بین بروند. در نهایت، ممکن است مبتلایان به این سندروم در تشخیص تفاوت بین دمای گرم و سرد با در حس لامسه مشکل داشته باشند.

Photo by Anete Lusina from Pexels

چه چیزی باعث این سندروم می شود و چه کسانی بیشتر در معرض ابتلا به آن هستند؟

زنان سه برابر بیشتر از مردان در معرض ابتلا به CTS هستند. اگرچه تحقیقات محدودی درمورد چرایی این موضوع وجود دارد، اما دانشمندان در این موضوع چند فرضیه دارند.  در اکثر زنان استخوان‌های مچ دست به‌طور طبیعی کوچکتر هستند و فضای تنگ‌تری ایجاد می‌کنند که اعصاب و تاندون‌ها باید از آن عبور کنند. محققان همچنین به‌دنبال پیوندهای ژنتیکی هستند که احتمال آسیب‌های اسکلتی عضلانی مانند CTS را در زنان افزایش می‌دهد.

زنان همچنین با تغییرات هورمونی شدیدی در دوران بارداری و یائسگی مواجه می‌شوند که احتمال ابتلا به CTS را افزایش می‌دهد. به‌طور کلی، زنان در سنین ۴۵ تا ۵۴ سالگی بیشتر در معرض خطر ابتلا به CTS هستند و با افزایش سن، این خطر هم برای مردان و هم برای زنان افزایش می‌یابد.

عوامل دیگری نیز وجود دارد که می‌تواند باعث ایجاد CTS شود، از جمله برخی از بیماری‌ها اما در برخی موارد، علت این بیماری هنوز ناشناخته است.

برخی از عوامل خطری که ممکن است شانس ابتلا به CTS را افزایش دهند عبارتند از:

• استعداد ژنتیکی: تونل کارپال در برخی افراد کمتر از برخی دیگر است.
• حرکات تکراری: افرادی که حرکات مشابهی را با مچ و دستان خود بارها و بارها انجام می‌دهند ممکن است بیشتر در معرض ابتلا به CTS باشند. افرادی که دارای انواع خاصی از مشاغل هستند، بیشتر به CTS مبتلا می‌شوند، از جمله کارگران خط تولید و مونتاژ، چک‌کننده‌های فروشگاه‌های مواد غذایی، نوازندگان ویولن و نجارها. برخی از سرگرمی‌ها و ورزش‌هایی که از حرکات تکراری دست استفاده می‌کنند نیز می‌توانند باعث ایجاد CTS شوند، مانند گلف، بافندگی و باغبانی. اینکه آیا تایپ طولانی‌مدت یا استفاده از رایانه باعث ایجاد CTS می‌شود یا خیر، هنوز مورد بحث است. تحقیقاتی محدود انجام شده است که یک ارتباط ضعیف را نشان می‌دهد، اما تحقیقات بیشتری مورد نیاز است.
• جراحت یا تروما: رگ‌به‌رگ شدن یا شکستگی مچ دست می‌تواند باعث تورم و فشار روی عصب شود و خطر CTS را افزایش دهد. حرکات با شدت بالا و استرس‌زای دست و مچ مانند لرزش‌های قوی ناشی از ماشین‌های سنگین یا ابزارهای برقی نیز می‌تواند باعث آسیب شود.
• بارداری: تغییرات هورمونی در دوران بارداری می‌تواند زنان باردار را در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به CTS قرار دهد، به‌خصوص در چند ماه آخر. اکثر پزشکان CTS در زنان باردار را به جای جراحی با آتل مچ دست یا استراحت درمان می‌کنند، زیرا CTS تقریباً همیشه پس از زایمان از بین می‌رود.
• یائسگی: تغییرات هورمونی در دوران یائسگی می‌تواند زنان را در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به CTS قرار دهد. همچنین، در برخی از زنان یائسه، ساختار مچ دست بزرگ شده و می‌تواند به عصب مچ دست فشار بیاورد.
• سرطان پستان: برخی از زنانی که ماستکتومی (mastectomy: جراحی برداشتن بخشی یا همه‌ی پستان) می‌کنند دچار ورم لنفاوی که باعث تجمع مایعاتی که فراتر از توانایی سیستم لنفاوی برای تخلیه است می‌شوند. در بیماران ماستکتومی، این امر باعث درد و تورم بازو می‌شود. اگرچه نادر است، اما برخی از این زنان به دلیل فشار وارده بر عصب ناشی از این تورم، دچار CTS می‌شوند.
• بیماری‌ها و شرایط دیگر: افرادی که دیابت، کم کاری تیروئید، لوپوس، چاقی و آرتریت روماتوئید دارند بیشتر در معرض ابتلا به CTS هستند. در برخی از این بیماران، ساختارهای طبیعی مچ دست می‌تواند بزرگ شده و منجر به CTS شود.

همچنین، افراد سیگاری مبتلا به CTS معمولاً علائم بدتری را تجربه می‌کنند و نسبت به افراد غیرسیگاری کندتر بهبود می یابند.

این سندروم چگونه درمان می شود؟

برای جلوگیری از آسیب دائمی به عصب مچ دست و ماهیچه‌های دست و انگشت شست، درمان CTS توسط پزشک مهم است. ابتدا باید به علل زمینه‌ای مانند دیابت یا مشکل تیروئید رسیدگی شود. در صورت عدم درمان، CTS می‌تواند باعث آسیب عصبی شود که منجر به از دست دادن احساس و قدرت دست می‌شود. با گذشت زمان، عضلات شست ممکن است ضعیف شده و آسیب ببینند. حتی ممکن است توانایی احساس گرما و سرما از طریق لمس را از دست بدهید.

آسیب دائمی در حدود ۱ درصد از مبتلایان به CTS رخ می‌دهد.

درمان CTS در مراحل اولیه بسیار ساده‌تر است. اکثر بیماران CTS پس از درمان‌های مرحله اول و رعایت نکات زیر برای محافظت از مچ دست بهتر می‌شوند. درمان‌های CTS شامل موارد زیر است:

• آتل مچ دست: می‌توان از یک آتل برای حمایت و مهار مچ دست در یک موقعیت خنثی استفاده کرد تا اعصاب و تاندون‌ها بتوانند بهبود یابند. آتل را می‌توان در ۲۴ ساعت شبانه‌روز یا فقط در شب استفاده کرد. گاهی اوقات استفاده از آتل در شب به کاهش درد کمک می‌کند. آتل‌بندی زمانی می‌تواند بهترین کار را داشته باشد که در عرض سه ماه پس از بروز علائم CTS انجام شود.
• استراحت: در افراد مبتلا به CTS خفیف، توقف یا انجام کمتر یک حرکت تکراری ممکن است تمام چیزی باشد که لازم است. احتمالاً پزشک درمورد اقداماتی که باید برای جلوگیری از عود CTS انجام دهید با شما صحبت خواهد کرد.
• دارو: استفاده کوتاه‌مدت از داروهای ضدالتهابی غیر استروئیدی ممکن است برای کنترل درد CTS مفید باشد. این داروها شامل آسپرین، ایبوپروفن و سایر مسکن‌هایی است که بدون نسخه می‌توان آن‌ها را تهیه کرد. در موارد شدید، تزریق کورتیزون (cortisone) ممکن است به کاهش تورم کمک کند. همچنین ممکن است پزشک به شما کورتیکواستروئیدها (corticosteroid) را به شکل قرص بدهد. اما، این درمان‌ها فقط علائم را به‌طور موقت تسکین می‌دهند. اگر CTS ناشی از یک مشکل دیگر باشد، احتمالاً پزشک شما ابتدا آن مشکل را درمان خواهد کرد. اگر دیابت دارید، مهم است بدانید که مصرف طولانی‌مدت کورتیکواستروئید می‌تواند کنترل سطح انسولین را سخت کند.
• فیزیوتراپی: فیزیوتراپیست می‌تواند به شما کمک کند تمرینات خاصی را انجام دهید تا مچ و دست شما قوی‌تر شود. همچنین انواع مختلفی از درمان‌ها وجود دارند که می‌توانند CTS را بهتر کرده و به تسکین علائم کمک کنند. ماساژ، یوگا، اولتراسوند (ultrasound)، طب مفصلی (chiropractic) و طب سوزنی تنها چند گزینه‌ی مفید هستند. قبل از امتحان این درمان‌های جایگزین، باید با پزشک خود صحبت کنید.
• عمل جراحی: جراحی سندروم تونل کارپال یکی از رایج‌ترین جراحی‌هایی است که در ایالات متحده انجام می‌شود. به‌طور کلی، جراحی تنها برای موارد شدید CTS و/یا پس از شکست سایر درمان‌ها که حداقل شش ماه پیگری شده باشند تنها گزینه است. جراحی باز یک روش رایج برای جراحی CTS است و شامل ایجاد یک برش کوچک در مچ یا کف دست و برش رباط برای بزرگ شدن تونل کارپال است. این جراحی با بی‌حسی موضعی ناحیه دست انجام می‌شود و یک عمل سرپایی است.

Photo by Donatello Trisolino from Pexels

بهترین راه برای جلوگیری از سندروم تونل کارپال چیست؟

تحقیقات فعلی، بر روی کشف علت سندروم تونل کارپال و نحوه جلوگیری از آن متمرکز شده است. مؤسسه ملی اختلالات عصبی و سکته مغزی (NINDS) آمریکا و مؤسسه ملی آرتریت و بیماری‌های اسکلتی و عضلانی و پوستی (NIAMS) آمریکا از تحقیقاتی که درمورد عوامل مرتبط با فعالیت‌ها که ممکن است باعث ایجاد CTS شوند، حمایت می‌کنند.

دانشمندان همچنین در حال تحقیق درمورد راههای بهتری برای تشخیص و درمان CTS، از جمله درمان‌های جایگزین مانند طب سوزنی هستند.

مراحل زیر می‌تواند به جلوگیری از CTS کمک کند:

• از آسیب اسکلتی عضلانی در محل کار جلوگیری کنید. اطمینان حاصل کنید که فضای کار و تجهیزات شما در ارتفاع و فاصله مناسب قرار دارند تا دست و مچ دست شما با فشار کمتری کار کند. اگر با رایانه کار می‌کنید، صفحه کلید باید در ارتفاعی قرار داشته باشد که به مچ دست شما بدون نیاز به خم شدن در یک زاویه، راحت کار کند. برای اکثر افراد فضای کار میز باید حدود ۲۷ تا ۲۹ اینچ بالاتر از زمین باشد. حفظ وضعیت و موقعیت درست بدن و مچ دست می‌تواند خطر ابتلا به CTS را کاهش دهد.
• استراحت کنید. اگر هر چند وقت یکبار به دست و مچ خود اجازه استراحت بدهید، خطر تورم کاهش پیدا می‌کند. متخصصان بر این باورند که استراحت ۱۰ تا ۱۵ دقیقه‌ای در هر ساعت راه خوبی برای پیشگیری از CTS است.
• انجام کارهای مختلف: از انجام حرکات تکراری خودداری کنید. سعی کنید به‌گونه‌ای کارها را انجام دهید که از حرکات ماهیچه‌ای متفاوتی استفاده می‌کنند. کارهایی که نیاز به حرکت مکرر مچ و دست دارند را با کارهایی که نیازی به حرکت ندارند، از لحاظ زمانی جابجا کنید.
• عضلات دست خود را در حالت آرامش قرار دهید. گاهی اوقات، افراد عادت می‌کنند که ماهیچه‌هایشان را منقبض کنند بدون اینکه به آن عضلات نیاز داشته باشند. تمرین کنید حرکات دست و مچ را به‌آرامی و با شدت کمتری انجام دهید. استرس و تنش در کشیدگی و تحریک عضلات نقش دارند.
• تمرینات دست را انجام دهید. پس از مدتی انجام حرکات تکراری،گاهی اوقات می‌توانید اثرات آن حرکات را با خم کردن و پیچاندن مچ دست در جهت مخالف از بین ببرید. به‌عنوان مثال، پس از تایپ کردن، مفید است که یک مشت محکم ببندید و آن را برای یک ثانیه نگه دارید، سپس انگشتان را بکشید و چند ثانیه نگه دارید. سعی کنید این کار را چندین بار تکرار کنید.
• خود را گرم نگه دارید. ماهیچه‌هایی که گرم هستند کمتر آسیب می‌بینند و خطر ابتلا به CTS در محیط سرد بیشتر است. مهم است که هنگام کار دستان خود را گرم نگه دارید.

ترجمه اختصاصی توسط مجله قرمز

منبع:

office on women’s, Carpal tunnel syndrome, Page last updated: April 1, 2019