مراقبت از بیماران آلزایمری می‌تواند بسیار سخت و دشوار باشد. بنابراین لازم است با افزایش آگاهی درباره جنبه‌های مختلف این بیماری کمی از سختی‌های این کار بکاهیم. درواقع ممکن است در هر مرحله از این بیماری با چالش‌های جدید روبرو شوید و اگر از قبل آگاهی‌های لازم را در این باره کسب کرده باشید می‌توانید مراقبت‌های بهتری از بیماران مبتلا به آلزایمر داشته باشید.
ما برای کسب اطلاعات صحیح درباره مراقبت از بیماران آلزایمری به سایت موسسه ملی سلامت آمریکا (NIH) مراجعه کرده و مقاله حاضر را ترجمه نموده‌ایم. در این مقاله راه‌هایی برای سازگاری با تغییراتی که در طی آلزایمر شدید یا در آخرین مراحل این بیماری رخ می‌دهد ارائه خواهد شد.
آنچه در این مقاله می‌خوانیم:
- چگونه با شخص مبتلا به آلزایمر شدید ارتباط برقرار کنیم؟
- مراقبت از بیماران آلزایمری وقتی قادر به حرکت نیستند
- مراقبت از بیماران آلزایمری برای خوب غذا خوردن
- مراقبت از بیماران آلزایمری وقتی فرد در بلعیدن دچار مشکل است
- مراقبت از بیماران آلزایمری که دچار بی‌اختیاری شده‌اند
- چگونه از مشکلات دندانی، پوستی و پا جلوگیری کنیم
- درمورد حرکت تند بدن چه باید کرد
- مراقبت از خودتان را فراموش نکنید!
Photo by Andrea Piacquadio from Pexels
چگونه با شخص مبتلا به آلزایمر شدید ارتباط برقرار کنیم؟
لازمه برقراری ارتباط با فرد مبتلا به بیماری آلزایمر شدید، تلاش و صبر است. اگرچه توانایی پاسخ دادن فرد مبتلا به آلزایمر شدید به مخاطبانش بسیار محدود است، اما ادامه دادن فرآیند برقراری ارتباط بسیار مهم است:
- به تعامل با فرد مبتلا به آلزایمر ادامه دهید حتی اگر پاسخ‌هایی که دریافت می‌کنید بسیار محدود باشد.
- سعی کنید آرام و آهسته صحبت کنید. به تن و بلندی صدای خود آگاه باشید.
- داستان‌ها و خاطرات آشنا برای آن شخص را بازگو کنید.
- تماس چشمی برقرار کنید ، نام او را به زبان بیاورید و لبخند بزنید.
- علاوه بر صحبت کردن، از روش‌های ارتباطی دیگر مانند لمس آرام یا ماساژ استفاده کنید.
- از فرد بخواهید به موسیقی یا صداهای آرام‌بخش طبیعت گوش دهد.
مراقبت از بیماران آلزایمری وقتی که قادر به حرکت نیستند
در مراحل شدید بیماری آلزایمر، ممکن است فرد توانایی‌های حرکتی خود را از دست بدهد و بیشتر وقت خود را روی تخت یا صندلی بگذراند. این کمبود حرکت می‌تواند مشکلاتی مانند زخم بستر و سفتی بازوها، دستها و پاها را ایجاد کند.
اگر فرد مبتلا به آلزایمر نمی‌تواند به تنهایی حرکت کند، برای کمک به یک مشاور بهداشت در خانه، فیزیوتراپیست یا پرستار مراجعه کنید. این متخصصان می‌توانند به شما نشان دهند که چگونه شخص را با ایمنی حرکت دهید، مانند تغییر موقعیت در تخت یا صندلی.
فیزیوتراپیست همچنین می‌تواند با استفاده از تمرینات دامنه حرکتی، مفاصل بدن فرد را به حرکت درآورد. در طول این تمرینات، دستها یا پاهای فرد را یکی‌یکی در دست می‌گیرید و چندین بار در روز حرکت می‌دهید و خم می‌کنید. تمرین‌های حرکتی از سفتی بازوها، دستها و پاها و همچین از ایجاد زخم بستر جلوگیری می‌کند.
برای راحتی بیشتر فرد:
- تشک‌های ویژه و بالشتک‌های گوه‌ای‌شکل که روی صندلی قرار می‌گیرند و فشار روی زخم‌ها را کاهش می‌دهند خریداری کنید. از راهنمای بهداشت خانواده، پرستار یا فیزیوتراپیست بپرسید که چگونه از این وسایل استفاده کنید.
- اگر فرد نشسته است حداقل هر ۲ ساعت یک بار او را حرکت دهید.
- اگر فرد دراز کشیده است حداقل هر ساعت یک بار او را حرکت دهید.
- هنگام استراحت روی صندلی یا روی تخت، از یک میز زانویی (lap board) برای استراحت بازوها و حمایت از بالاتنه استفاده کنید.
- برای کمک به کاهش احتمال سقوط و افتادن فرد از صندلی دسته‌دار استفاده کنید. دسته‌های صندلی می‌تواند به بلند شدن نیز کمک کند.
- این افراد ممکن است در حین جابجایی به شما یا مبل‌ها چنگ بیندازند. بنابراین پارچه یا حوله کوچکی در دستانش قرار دهید. اگر یک طرف از بدن او ضعیف است، در سمت ضعیف بایستید تا به فرد در تغییر موقعیت کمک کنید.
در جریان جابجایی فرد مبتلا به الزایمر شدید ممکن است دچار آسیب شوید. برای جلوگیری از آسیب رساندن به خود هنگام جابجایی فرد مبتلا به آلزایمر اقدام‌ها زیر را انجام دهید:
- هنگام بلند کردن یا حرکت دادن فرد به میزان توان خود توجه کنید و سعی نکنید کارهای خارج از توان‌تان انجام دهید.
- سعی کنید قبل از شروع به حرکت دادن فرد، به او توضیح دهید که قصد انجام چه کاری را دارید.
- موقع خم شدن، از زانوها خم شوید و سپس با استفاده از عضلات ران صاف شوید.
- پشت خود را صاف نگه دارید و از کمر خم نشوید.
- برای داشتن استحکام بیشتر، یک پا را جلوی پای دیگر قرار دهید یا پاهای خود را با فاصله از هم نگه دارید.
- با قدم‌های کوچک، شخص را از یک صندلی به صندلی دیگر منتقل کنید. بدن خود را پیچ ندهید.
- از ابزارهای کمکی مانند کمربند انتقال برای کمک به حرکت فرد استفاده کنید.
Photo by Ron Lach from Pexels
مراقبت از بیماران آلزایمری برای خوب غذا خوردن
در مراحل شدید بیماری آلزایمر، بسیاری از افراد علاقه خود به غذا را از دست می‌دهند و مراقبان ممکن است تغییراتی در نحوه یا زمان غذا خوردن آنها مشاهده کنند. آنها ممکن است از زمان وعده‌های غذایی آگاهی نداشته باشند، از اینکه غذایشان کافی است یا نه مطلع نباشند و یا یادشان برود غذا بپزند. اگر آنها به اندازه کافی از انواع مختلف مواد غذایی استفاده نمی‌کنند، ممکن است مواد مغذی مورد نیاز برای سالم ماندن را دریافت نکنند.
در ادامه چند پیشنهاد برای کمک به بهبود غذا خوردن در فرد مبتلا به آلزایمر شدید ارائه شده است. به یاد داشته باشید که اینها فقط نکاتی برای راهنمایی است. موارد مختلف را امتحان کنید و ببینید چه چیزی برای فرد بهتر است:
- وعده‌های بزرگتر ( از لحاظ میزان و کیفیت مواد غذایی) را در وعده صبحانه سرو کنید زیرا اولین وعده غذایی روز است.
- در طول روز چندین وعده غذایی کوچک یا میان‌وعده داشته باشید.
- وعده‌های غذایی را هر روز در یک زمان مشخص سرو کنید.
- محیط غذا خوردن را ساکت کنید. تلویزیون یا رادیو خاموش باشند.
- تعداد میان‌وعده‌ها را کنترل کنید. در صورت لزوم درب یخچال و کابینت‌های مواد غذایی را قفل کنید.
- اگر فرد دندان مصنوعی دارد، از مناسب بودن آن اطمینان حاصل کنید. دندان مصنوعی‌های برآمده یا ترک‌خورده ممکن است باعث خفگی یا درد شود و غذا خوردن را سخت‌تر کند و ممکن است خود شخص به این موارد آگاهی نداشته باشد.
- در صورت کاهش وزن زیاد به پزشک اطلاع دهید، مثلاً اگر فرد در یک ماه ۴ کیلوگرم وزن کم کرده است.
همچنین می‌توانید روش‌های مختلف آماده‌سازی بشقاب غذا برای فرد را امتحان کنید. مثلا:
- قبل از قرار دادن بشقاب در مقابل فرد، غذا را در بشقاب قرار دهید.
- به جای اینکه بشقاب یا میز را با چیزهای زیادی پر کنید، هر بار فقط یک غذا را ارائه دهید.
- از بشقاب‌های رنگارنگ که با رنگ غذا در تضاد است استفاده کنید تا به فرد کمک کند ببیند چه چیزی در بشقاب است.
- اگر ظروف اضافی باعث سردرگمی فرد می‌شوند، فقط یک بشقاب و قاشق به فرد بدهید.
- اگر فرد در برداشتن غذا از داخل بشقاب مشکل دارد، از محافظ بشقاب استفاده کنید.
- در صورتی که فرد فقط از یک طرف بشقاب غذا می‌خورد، بشقاب را بچرخانید.
اگر فرد در غذا خوردن نیاز بیشتری به کمک شما دارد، نکات زیر را مد نظر داشته باشید:
- هر بار مقدار کمی غذا به فرد بدهید.
- غذایی که فرد می‌خورد را توصیف کنید.
- در حالی که به او کمک می‌کنید تا غذا بخورد، کنار او بنشینید زیرا نشستن شما در جلوی او ممکن است برایش دلهره‌آور باشد.
- گاهی اوقات بین لقمه‌های غذا یک چیز شیرین به او بدهید تا به غذا خوردن تشویق شود.
- قبل از دادن لقمه‌های بعدی مطمئن شوید که فرد لقمه قبلی را بلعیده است. گاهی اوقات ممکن است لقمه‌ها کامل بلعیده نشده باشند.
برای انتخاب مواد غذایی برای خوردن و مایعات برای نوشیدن، پیشنهادات زیر می‌توانند کمک‌کننده باشند:
- از انواع فینگرفودها به فرد بدهید مانند پنیر، ساندویچ‌های کوچک، تکه‌های کوچک مرغ، میوه و سبزیجات تازه.
- اگر کاهش وزن فرد، نگران‌کننده است، می‌توانید از غذاهای سالم و در عین حال پرکالری برای خوردن یا نوشیدن به فرد بدهید، مانند میلک شیک دارای پروتئین. می‌توانید نوشیدنی‌ها و پودرهای پرپروتئین را از فروشگاه‌های مواد غذایی، داروخانه‌ها و فروشگاه‌های آنلاین خریداری کنید. همچنین می‌توانید مواد غذایی سالم را در مخلوط‌کن مخلوط کنید. اگر فرد کالری کافی دریافت نمی‌کند از مکمل‌های غذایی استفاده کنید. با پزشک یا متخصص تغذیه درمورد بهترین نوع مکمل‌ها مشورت کنید.
- در صورت نیاز به کالری بیشتر، چربی‌های سالم مانند روغن زیتون و آووکادو را به رژیم غذایی فرد اضافه کنید. با پزشک درمورد مقدار و انواع چربی‌ها مشورت کنید.
- اگر فرد مبتلا به دیابت قلبی یا فشار خون بالا است با پزشک یا یک متخصص تغذیه در مورد اینکه کدام غذاها را محدود کنید، مشورت کنید.
- از مولتی‌ویتامین‌ها استفاده کنید تا مطمئن شوید همه ویتامین‌ها، مواد معدنی و سایر مواد مغذی مهم به بدن او می‌رسند. مولتی‌ویتامین‌ها به اشکال مختلفی مانند قرص، کپسول، پودر، شربت یا به صورت تزریقی وجود دارند. ببینید آسانترین روش برای شخص کدام است.
Photo by Cadeau Maestro from Pexels
مراقبت از بیماران آلزایمری وقتی فرد در بلعیدن دچار مشکل است
با پیشرفت بیماری آلزایمر به مراحل شدیدتر، ممکن است فرد دیگر نتواند به راحتی غذا را بجود و ببلعد. این یک مشکل جدی است. مشکل در بلع ممکن است منجر به خفگی شده و یا باعث ورود غذا یا مایعات به داخل ریه‌ها شود که این مشکل با عنوان آسپیراسیون (aspiration ) شناخته می‌شود. این مشکل می‌تواند باعث ذات‌الریه شده و ممکن است منجر به مرگ شود.
پیشنهادات زیر ممکن است به بلعیدن بهتر کمک کند:
- اطمینان حاصل کنید که غذا را به قطعات کوچک تبدیل کرده‌اید و این قطعات به اندازه کافی نرم هستند.
- برای سهولت در غذا خوردن، مواد غذایی را خرد یا در مخلوط‌کن ترکیب کنید.
- از غذاهای نرم مانند ماست، سس سیب، آووکادو له‌شده ، سیب‌زمینی شیرین و موز به فرد بدهید.
- از نی استفاده نکنید، زیرا ممکن است مشکلات بلع را بیشتر کند. در عوض، از فرد بخواهید نوشیدنی‌ها را جرعه جرعه بنوشد.
- نوشیدنی‌هایی با دماهای مختلف – گرم ، سرد و دمای اتاق – به او پیشنهاد دهید تا او راحت‌ترین را انتخاب کند.
- فرد را به عجله نیندازید. او قبل از اینکه یک لقمه بعدی را بخورد، برای جویدن و بلعیدن لقمه قبل به زمان نیاز دارد.
- به فرد خواب‌آلود یا دراز‌کشیده غذا ندهید. او باید در طول غذا و حداقل ۲۰ دقیقه بعد از غذا در حالت نشسته و قائم باشد.
- تحقیق کنید که آیا قرص‌های فرد می‌توانند خرد شوند یا به شکل دیگری مصرف شوند.
اگر نگران توانایی بلعیدن فرد هستید، با پزشک صحبت کنید. ممکن است پزشک، ویزیت یک گفتاردرمان یا سایر متخصصان را برای ارزیابی‌های بیشتر توصیه کند.
کمک به فرد مبتلا به آلزایمر می‌تواند طاقت فرسا باشد. برنامه‌ریزی برای وعده‌های غذایی پیش رو و آماده بودن غذا می‌تواند این وظیفه را برای مراقبان کمی آسان کند. همچنین به یاد داشته باشید که افراد مبتلا به آلزایمر ممکن است در زمان‌های خاصی زیاد غذا نخورند و در زمان‌های دیگری احساس گرسنگی داشته باشند. اینکه بتوانید وقت غذا خوردن را هر چه بیشتر دلپذیر و لذت‌بخش‌تر کنید می‌تواند کمک‌کننده باشد. اما هر چقدر هم که برنامه‌ریزی خوبی داشته باشید، به خاطر داشته باشید که ممکن است فرد هنگام سرو غذا گرسنه نباشد.
مراقبت از بیماران آلزایمری که دچار بی‌اختیاری شده‌اند
بی‌اختیاری یعنی فرد نمی‌تواند مثانه و یا روده خود را کنترل کند. این ممکن است در هر مرحله‌ای از بیماری آلزایمر اتفاق بیفتد، اما بیشتر اوقات در مراحل شدید ایجاد می‌شود. علائم این مشکل شامل نشت ادرار، مشکلات تخلیه مثانه، لباس زیر و ملافه‌های آلوده است. در صورت وقوع این علائم حتماً به پزشک اطلاع دهید. پزشک ممکن است بتواند علت مشکل را پیدا و درمان کند.
احتمال وقوع چنین اتفاقی در فرد مبتلا به آلزایمر وجود دارد. بنابراین سعی کنید در این موارد از قبل اطلاعات داشته باشید. در صورت ناراحتی فرد، سعی کنید او را آرام نگه دارید و به او اطمینان دهید. لوازم بی‌اختیاری مانند لباس زیر یکبار مصرف بزرگسالان، محافظ تخت و روکش تشک ضد آب، ممکن است مفید باشند.
Photo by Andrea Piacquadio from Pexels
چگونه از مشکلات دندانی، پوستی و پا جلوگیری کنیم
مشکلات دندانی، پوستی و پا ممکن است در مراحل اولیه و متوسط بیماری آلزایمر اتفاق بیفتد، اما بیشتر اوقات در مرحله شدید این بیماری اتفاق می‌افتد.
مشکلات دندانی: با بدتر شدن علائم بیماری آلزایمر، افراد به کمک شما درمورد مراقبت از دندان های طبیعی یا مصنوعی خود نیاز خواهند داشت. مسواک زدن و نخ دندان کشیدن به حفظ سلامت دهان و دندان و کاهش باکتری‌های دهان کمک می‌کند و ممکن است ریسک بیماری ذات‌الریه را کاهش دهد.
اطمینان حاصل کنید که سطح دندان‌های فرد حداقل دو بار در روز با خمیر دندان‌های حاوی فلوراید به آرامی مسواک زده می‌شوند. آخرین جلسه مسواک زدن باید بعد از وعده غذایی عصرانه یا بعد از مصرف داروهای تجویزشده در شب انجام شود. ممکن است متوجه شوید که استفاده از مسواک در اندازه مسواک کودک برای شخص راحت‌تر است.
همچنین در صورت امکان بهتر است یک بار در روز نخ دندان بکشید. اگر این مسئله برای فرد ناراحت‌کننده است از مسواک بین‌دندانی، یک که یک برس کوچک است و برای تمیز کردن بین دندانها طراحی شده است استفاده کنید. سعی کنید دهان فرد را از نظر هرگونه مشکل از جمله، زخم، خرابی دندانها، انباشت غذا در گونه‌ها یا سقف دهان و برآمدگی‌ها چک کنید.
حتماً تا آنجا که ممکن است فرد را به طور منظم برای معاینه دندانپزشکی ببرید. برخی از افراد قبل از مراجعه به دندانپزشک برای آرام شدن به دارو احتیاج دارند. تماس قبلی با دندانپزشک برای بحث درمورد حساسیت‌های احتمالی نیز ممکن است مفید باشد.
مشکلات پوستی: وقتی که فرد دیگر قادر به راه رفتن نیست یا مدت زیادی در یک موقعیت قرار می‌گیرد، ممکن است دچار زخم‌های پوستی یا زخم بستر شود. برای جلوگیری از این مشکلات می‌توانید اقدام‌ها زیر را انجام دهید:
- اگر فرد نشسته است حداقل هر ۲ ساعت یک بار او را حرکت دهید.
- اگر فرد دراز کشیده است حداقل هر یک ساعت یک بار آو را حرکت دهید.
- یک تشک فومی با ضخامت ۴ اینچ را روی تشک قرار دهید.
- بررسی کنید که آیا تشک فومی برای فرد راحت است یا نه. برخی افراد این تشک‌ها را برای خواب بیش از حد گرم می‌دانند یا ممکن است به آنها حساسیت داشته باشند. اگر تشک فومی مشکلی دارد، می‌توانید تشک‌هایی پر از ژل، هوا یا آب استفاده کنید.
- بررسی کنید که فرد هنگام خوابیدن روی تشک، کمی فرو رود. همچنین، تشک باید کاملاً اطراف بدن او را پوشش دهد.
برای بررسی زخم‌های بستر نکات زیر را مد نظر داشته باشید:
- پاشنه، باسن، شانه‌ها، پشت و آرنج فرد را از نظر زخم و قرمزی بررسی کنید.
- در صورت مشاهده زخم بستر از پزشک بپرسید چه کاری باید انجام دهید.
- سعی کنید حالت نشستن یا خوابیدن فرد به گونه‌ای باشد که ناحیه آسیب‌دیده تحت فشار نباشد.
مراقبت از پاها: مراقبت از پاها برای فرد مبتلا به آلزایمر بسیار مهم است. اگر فرد قادر به آن نباشد، شما باید آن را انجام دهید. در این راستا اقدامات زیر را انجام دهید:
- پاهای فرد را در آب گرم خیس کنید و با صابون ملایم بشویید و بررسی کنید که آیا زخم، میخچه و پینه روی آنها وجود دارد یا نه.
- روی پاها لوسیون مرطوب‌کننده بزید تا پوست آن خشک و ترک‌خورده نشود.
- ناخن‌های پاها را بگیرید یا سوهان بزنید.
- اگر فرد مبتلا به دیابت یا زخم در پاها است با یک پزشک مراقبت از پا – که متخصص پا یا پاپزشک نامیده می‌شود– صحبت کنید.
وقتی حرکات بدن فرد تند است چه باید کرد؟
گرفتگی یا لرزش ناگهانی که به میوکلونوس (myoclonus ) معروف است، بیماری دیگری است که گاهی اوقات همراه با آلزایمر اتفاق می‌افتد. ممکن است دستها، پاها یا کل بدن فرد تکان‌های شدید و ناگهانی داشته باشد. این تکان‌ها می‌توانند مانند تشنج به نظر برسند، اما طی آنها فرد بیهوش نمی‌شود. در صورت مشاهده این علائم بلافاصله به پزشک اطلاع دهید. ممکن است پزشک یک یا چند دارو برای کمک به کاهش علائم تجویز کند.
مراقبت از خودتان را فراموش نکنید!
هنگامی که فرد مراحل مختلف بیماری آلزایمر را طی می‌کند به مراقبت بیشتری نیاز خواهد داشت. شاید دیگر نتوانید تمام نیازهای او را در خانه تأمین کنید. به عنوان فردی که به فرد مبتلا به آلزایمر کمک می‌کند این مهم است که محدودیت‌های خود را بدانید، از خودتان مراقبت کنید و هر زمان که به مراقبت از خود احتیاج داشتید به دنبال کمک باشید. در پست‌های آتی در این باره خواهیم نوشت. بنابراین با ما همراه باشید و اگر تجربه مراقبت از بیماران آلزایمری را داشته‌اید نظرات و تجربیات خود را در قسمت دیدگاه‌ها با ما و دیگران به اشتراک بگذارید 🙂
ترجمه اختصاصی توسط مجله قرمز
منبع : موسسه ملی سلامت آمریکا