برفک دهان (کاندیدیاز)؛ علائم، علت و درمان خانگی آن

برفک دهان هنگامی که یک عفونت مخمری در دهان و روی زبان رشد می‌کند، بوجود می‌آید. این وضعیت همچنین به عنوان کاندیدیازیس دهانی حلقی شناخته می‌شود.

قارچ Candida albicans موجب برفک دهان می‌شود. این نوع قارچ در مقادیری کم به صورت طبیعی در دهان هر انسانی بدون ایجاد مزاحمت زندگی می‌کند. وقتی این قارچ به صورت کنترل نشده‌ای رشد می‌کند، می‌تواند عفونت دهانی را ایجاد کند.

برفک دهان اغلب اوقات در نوزادان و کودکان نوپا رخ می‌دهد. این عفونت باعث ایجاد برجستگی‌های سفید رنگ روی بخش داخلی گونه‌ها و زبان می‌شود.

برفک دهان به صورت موضعی یک عفونت خفیف است که به ندرت عوارض ایجاد می‌کند. با این حال این وضعیت می‌تواند برای کسانی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند، مشکل ساز باشد.

علائم برفک دهان چه هستند؟

در مراحل اولیه، برفک دهان ممکن است هیچ علامتی را ایجاد نکند. با این حال همچنان که زمان می‌گذرد و قارچ به رشد خود ادامه می‌دهد، علائم زیر ممکن است ایجاد شود:

• برجستگی‌های سفید روی زبان، داخل گونه‌ها، لثه‌ها یا لوزه‌ها
• کمی خونریزی به هنگامی که توده‌ها برداشته می‌شوند
• درد در محل برجستگی‌ها
• پوست خشک و ترک خورده در گوشه‌های دهان
• مشکل بلعیدن

در نوزادان، برفک دهان ممکن است باعث عوارض زیر شود:

• مشکل تغذیه
• بهانه گیری
• کج خلقی

نوزادانی که برفک دهان دارند به هنگام شیر خوردن ممکن است عفونت را به مادر خود منتقل کنند. مادران و نوزادان آنها می‌توانند در یک چرخه عفونی کردن همدیگر و عفونت مجدد گرفتار شوند. اگر به نوزادتان شیر می‌دهید و سینه‌های شما با قارچ آلوده شوند، ممکن است موارد زیر را تجربه کنید:

• خارش شدید، حساسیت یا درد در نوک پستان
• پوسته پوسته شدن یا براق شدن پوست در ناحیه اطراف نوک پستان
• درد شدید هنگام شیردهی
• درد شدید، سوزش در سینه

علت ایجاد برفک دهان چیست؟

برفک دهان وقتی رخ می‌دهد که C.albicans شروع به رشد خارج از کنترل می‌کند. به طور طبیعی، سیستم ایمنی از میکروبهای خوب برای کنترل C.albicans و دیگر میکروبهای بد استفاده می‌کند. وقتی این تعادل بهم بخورد، باکتری‌های مضر و قارچها شروع به ازدیاد می‌کنند. این موجب می‌شود که عفونت ایجاد شود.

برفک دهان وقتی اتفاق می‌افتد که سیستم ایمنی بدن شما بوسیله داروهایی که تعداد میکروبهای خوب را که بطور طبیعی از عفونت جلوگیری می‌کنند، کاهش دهد. درمانهای سرطان از جمله شیمی درمانی و پرتودرمانی نیز می‌تواند به سلول‌های سالم صدمه بزند یا سلول‌های سالم را از بین ببرد. این باعث می‌شود که شما بیشتر در معرض برفک دهان و سایر عفونت‌ها قرار بگیرید.

بیماری‌هایی که به سیستم ایمنی بدن شما حمله می‌کنند، مانند HIV، ایدز و لوسمی نیز خطر ابتلا به برفک دهان را افزایش می‌دهد. دیابت، بیماری دیگری است که بر سیستم ایمنی شما تاثیر می‌گذارد، می‌تواند به برفک دهان ارتباط داشته باشد. اگر شما دیابت کنترل نشده دارید، احتمالا میزان بالایی از قند در بزاق شما وجود دارد. تصور می‌شود که C.albicans می‌تواند از این قند اضافی برای رشد خود در دهان استفاده کند.

در نوزادان، برفک دهان می‌تواند به تولد مربوط باشد. همان قارچی که موجب برفک دهان می‌شود می‌تواند عفونت مخمری ایجاد کند، بنابراین زنان باردار دارای عفونت مخمری ممکن است موقع زایمان عفونت خود را به نوزادشان منتقل کنند.

چه کسی در معرض برفک دهان است؟

نوزادان و کودکان نوپا بیشترین خطر ابتلا به برفک دهان را دارند. با این حال عفونت می‌تواند بر افرادی که سیستم ایمنی ضعیف دارند اثر بگذارد. اگر شما سیستم ایمنی ضعیف داشته باشید و در عین حال دارای مشکلات زیر باشید بیشتر در معرض خطر برفک دهان هستید:

• داشتن HIV، ایدز، دیابت و کم خونی
• داشتن یک بیماری که باعث خشکی دهان شود
• مصرف آنتی بیوتیک‌ها یا کورتیکواستروئیدها
• استفاده از شیمی درمانی، پرتودرمانی یا داروهای درمان کننده سرطان
• استفاده از دندان مصنوعی
• کشیدن سیگار
• به تازگی یک عضو پیوندی داشته باشید

برفک دهان چگونه تشخیص داده می‌شود؟

پزشک شما احتمالا قادر خواهد بود به سادگی با بررسی دهان و زبان شما برای دیدن توده‌های سفید، این بیماری را تشخیص ‌دهد.

در برخی موارد، پزشک ممکن است نمونه برداری را برای تشخیص انجام دهد. نمونه برداری شامل برداشتن یک بخش بسیار کوچک از یک توده در دهان است. نمونه سپس به آزمایشگاه فرستاده می‌شود که در آنجا وجود C.albicans مورد آزمایش قرار می‌گیرد.

اگر مری شما مبتلا به تورم دهانی شده باشد، پزشک شما احتمالا روشهای بیشتری را برای اطمینان از تشخیص دقیق انجام خواهد داد. این می‌تواند شامل نمونه کشت از گلو و اندوسکوپی باشد.

به هنگام برداشت کشت گلو، پزشک شما از یک تکه پنبه برای نمونه گیری بافت از پشت گلو استفاده می‌کند. این نمونه سپس به یک آزمایشگاه برای تجزیه و تحلیل فرستاده خواهد شد.

آندوسکوپی شامل استفاده از یک اندوسکوپ است که یک لوله نازک متصل به نور و دوربین است. پزشک شما آندوسکوپ را از طریق دهان و مری وارد خواهد کرد تا منطقه آسیب دیده را بررسی کند. آنها ممکن است یک نمونه از بافت را برای بررسی بردارند.

برفک دهان چگونه درمان می‌شود؟

درمان‌های خانگی برفک دهان

این نوع عفونت می‌تواند یکی از علتهای بوی بد دهان باشد. بنابراین بهترین راه برای درمان پیشگیری از عود مجدد این عفونت باشد.

پروبیوتیک‌ها یا ماست

باکتری‌های مفید در پروبیوتیک‌ها و ماست می‌تواند به بهبود برفک دهان کمک کند. دکتر کری براوان متخصص اطفال در بیمارستان کودکان آرکانزاس می‌گوید: پروبیوتیک‌ها یا ماست با محیط کشت فعال می‌توانند برای بازگشت تعادل در تعداد باکتری‌های مفید، سودمند باشند. به یاد داشته باشید که باید از ماست کم شیرین برای بهره بردن از فواید آن استفاده کنید.

بهداشت دهان و دندان

شما می‌دانید که باید به مسواک زدن به طور مداوم ادامه دهید اما در عین حال که مسواک می‌زنید باید بخاطر داشته باشید که نباید فقط دندان‌هایتان را مسواک بزنید بلکه باید زبانتان را نیز مسواک زده و تمیز کنید.

طبق توصیه کلینیک مایو، این عادت خوب به همراه شستن دهان به صورت کامل با دهانشویه ضدعفونی کننده می‌تواند به مبارزه با برفک دهان کمک کند.

آب نمک

نمک همیشه به عنوان یک ضد عفونی کننده خوب برای انواع بیماری‌های عفونی مطرح بوده است و اغلب شما موقع عفونت گلو سراغ غرغره آب نمک می‌روید در عین حال این روش یکی از توصیه‌های معمول پزشکان است. کلینیک مایو نیز توصیه می‌کند که دهانتان را با آب نمک شستشو دهید تا به کاهش علائم عفونت و تمیز کردن دهان کمک کنید.

تغییر رژیم غذایی

مخمرها از شکر تغذیه می‌کنند بنابراین اگر شما برفک دهان داشته باشید و در حال شیر دادن به یک نوزاد با برفک دهان باشید بعضی از پزشکان به کاهش قند در رژیم غذایی شما توصیه می‌کنند.

دکتر باتیا می‌گوید: قند مخمر را تغذیه می‌کند و هر نوع کاهشی در آن مفید خواهد بود.

جوش شیرین

درمان طبیعی که توصیه می‌شود آغشته کردن یک پنبه به محلولی درست شده با ۲ قاشق جوش شیرین و یک پیمانه آب و فرو کردن آن در دهان است تا به بیرون کردن مخمر کمک کند. این درمان بیشتر برای بزرگسالان است چون به خاطر نگرانی در مورد بهم خوردن تعادل الکترلیت‌ها در کودکان و امکان استنشاق کردن محلول، دکتر براون آن را برای بچه‌های کوچک توصیه نمی‌کند.

روغن نارگیل

یک مطالعه در سال ۲۰۰۷ نشان داد که روغن نارگیل می‌تواند به کشتن حداقل چندین نوع سویه باکتری کمک کند بنابراین آغشته کردن دهان با روغن نارگیل به طور بالقوه‌ای به مقابله با عفونت کمک می‌کند.

این یکی از روشها برای ضد عفونی دهان و دندان است که در اصطلاح طب سنتی به آن سیم کشی دهان با نارگیل گفته می‌شود.

روغن تی تری

روغن تی تری یکی از روغنهای بسیار شناخته شده در زمینه روغنهای درمان کننده پوست است که خواص بسیار آن بر کسی پوشیده نیست. به گفته دکتر باتیا خواص ضد عفونی کنندگی روغن تی تری منجر به پیشنهاد آن برای بسیاری از درمانهای طبیعی شده است به این منظور برای شستشوی دهان از چند قطره روغن تی تری رقیق شده با آب استفاده کنید.

شیوه‌های تمیز کاری شدیدتر

در مور بچه‌ها مراقبت کردن نسبت به اینکه چیزهایی که در دهان فرو می‌برند از قاشق و پستانک تا سینه مادر به طور ویژه‌ای تمیز باشد می‌تواند به کاهش عود عفونت و جلوگیری از ظهور مجدد آن کمک کند.

دکتر براوان می‌گوید: انجام کارهایی برای کاهش میزان مخمر روی چیزهایی که بچه در دهان می‌گذارد بوسیله جوشاندن یا شستن ظرف، بطری شیر و پستانک در آب داغ می‌تواند کمک کننده باشد.

داروهای ضد قارچی

درست است که بسیاری از درمانهای خانگی ممکن است به شما کمک کند اما در بعضی از موارد ، شما لازم است که به پزشک مراجعه تا یک دوره داروهای ضد قارچی برای رفع برفک دهان استفاده کنید.

دکتر براون گفت: اغلب داروهای ضد قارچ و ضد مخمر همچون نیستاتین در صورتی که ناحیه تحت تاثیر بزرگ باشد، لازم است. نیستاتین بوسیله تماس مستقیم با مخمر عمل کمی‌کند بنابراین در صورتی که پزشکتان آن را تجویز کرد حواستان باشد که چندین بار در روز آن را مستقیما روی بخشهای سفید دهان استفاده کنید.

اگر به نوزادی که برفک دهان دارد شیر می‌دهید، پزشک شما ممکن است یک کرم ضد قارچ برای استفاده روی سینه برای کاهش عود مجدد تجویز کند.

درمان دارویی برفک دهان

درمان برفک دهان بسته به سن و سلامت کلی شخص متفاوت است. هدف از درمان جلوگیری از رشد و گسترش قارچ است. درمانهای دارویی برای برفک دهان ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• فلوکونازول که یک داروی ضد قارچ خوراکی است
• قرص کلوتریمازول که یک داروی ضد قارچی است که در دهان شما قرار داده می‌شود تا زمانی که حل شود
• نیستاتین که یک دهان شویه ضد قارچی است که در کل دهان تاب داده، غرغره کرده و سپس بلعیده می‌شود.
• ایتراکونازول که یک داروی ضد قارچی خوراکی است که برای کسانی استفاده می‌شود که به درمان‌های اولیه مقاوم هستند یا افرادی که HIV یا ایدز دارند.
• آمفوتریسین ب، که دارویی است که برای عفونت‌های شدید استفاده می‌شود.

عوارض بالقوه برفک دهان چیست؟

برفک دهان به ندرت موجب عوارض در افرادی با سیستم ایمنی سالم می‌شود. افرادی که بخاطر بیماری‌هایی خاص یا داروها دارای سیستم ایمنی ضعیف هستند احتمال دارد که عوارضی را تجربه کنند.

اگر شما سیستم ایمنی ضعیفی دارید این قارچ ممکن است وارد جریان خون شما شده و در سراسر بدن گسترش یابد. این امر در نهایت منجر به مشکلات متعدد در اندامهای بدن از جمله مغز، قلب و کبد می‌شود.

چگونه می توان از برفک دهان پیشگیری کرد؟

شما با انجام رهنمودهای زیر می‌توانید احتمال ابتلا به برفک دهان را کاهش دهید

• رعایت بهداشت دهان و دندان. شما همچنین باید هر روز نخ دندان استفاده کنید. به خصوص در صورتی که مبتلا به دیابت هستید یا از دندان مصنوعی استفاده می‌کنید، این کار خیلی مهم است.
• دهانتان را پس از استفاده از اسپری باز کننده ریه بشویید.
• هر وقت از آنتی بیوتیک استفاده می‌کنید ماست را به رژیم غذایی روزمره خود اضافه کنید.
• عفونت مخمری واژن را فورا درمان کنید بخصوص اگر باردار هستید

ترجمه و تالیف اختصاصی توسط مجله قرمز

منبع: healthline rd