با افزایش سن، برخی از بیماری های چشمی پدیدار می‌شوند و طبیعی است که متوجه تغییراتی در بینایی خود شوید. چند تغییر رایجی که در بینایی افراد مسن اتفاق می‌افتد عبارتند از:
- از دست دادن توانایی دیدن از نزدیک
- مشکل در تشخیص رنگ‌ها، مانند تشخیص آبی از سیاه
- نیاز به زمان بیشتر برای سازگاری با سطوح متغیر نور
غالبا می‌توان این مشکلات را به‌راحتی اصلاح کرد. عینک، لنزهای تماسی (contact lenses) و افزایش روشنایی می‌تواند به شما کمک کند تا سبک زندگی و استقلال خود را حفظ کنید.
با افزایش سن، خطر ابتلا به برخی از بیماری های چشم افزایش می‌یابد و تغییراتی جدی در چشم‌ها ایجاد می‌شود. با انجام معاینات منظم، چشم های خود را تا آنجا که ممکن است سالم نگه دارید تا هر مشکلی که وجود دارد زود تشخیص داده شود.
آنچه در این مقاله می خوانید:
- برای محافظت از بینایی خود چه کاری می‌توانید انجام دهید؟
- نکاتی برای داشتن چشم‌های سالم در هر سنی
- بیماری های چشم
- کم‌بینایی چیست؟
برای محافظت از بینایی خود چه کاری می‌توانید انجام دهید؟
سلامتی چشم‌های خود را به طور منظم توسط یک متخصص مراقبت از چشم (چشم‌پزشک یا بینایی‌سنج) بررسی کنید. پیدا کردن و درمان زودهنگام هر مشکلی در چشم می‌تواند به محافظت از بینایی شما کمک کرده و از از دست دادن بینایی جلوگیری کند. لیستی از سوالات و نگرانی‌های خود تهیه کنید تا با پزشک‌تان در میان بگذارید. به پزشک‌تان بگویید که چه داروهایی مصرف می‌کنید. برخی از داروها می‌توانند بر بینایی چشم‌ها تأثیر بگذارند.
تغییرات طبیعی که در اثر روند طبیعی پیری در چشم ایجاد می‌شود معمولاً به بینایی شما آسیب نمی‌رساند. با این حال، گاهی اوقات این تغییرات می‌توانند نشانه‌های یک مشکل جدی‌تر نیز باشند. به عنوان مثال، چشمان شما ممکن است نشتی مجرای اشکی داشته باشد. این مشکل می‌تواند با حساسیت به نور، باد یا تغییرات دما اتفاق بیفتد. در این مورد عینک آفتابی و قطره چشم می‌توانند کمک‌کننده باشند. گاهی اوقات، نشت اشک ممکن است نشانه خشکی چشم یا نشانه عفونت یا مسدود شدن مجرای اشکی باشد. متخصص چشم‌پزشکی می‌تواند این مشکلات را تشخیص دهد و درمان کند.
بسیاری از افراد در مراحل اولیه بیماری های چشمی متوجه هیچ‌گونه علائم یا نشانه‌ای در چشم‌شان نمی‌شوند. مراجعه به متخصص چشم‌پزشکی تنها راه برای پیدا کردن برخی از بیماری های شایع چشم است درحالیکه درمان آن‌ها قبل از اینکه باعث از دست دادن بینایی شوند آسان است. همه افراد بالای ۵۰ سال باید هر سال توسط یک متخصص چشم معاینه شوند، حتی اگر بینایی خوبی دارند و از لنز یا عینک استفاده نمی‌کنند. اکثر افراد مبتلا به دیابت یا فشار خون بالا باید حداقل یکبار در سال معاینه چشمی انجام دهند.
در طول این معاینه، متخصص مراقبت از چشم قطره‌هایی را در چشم شما قرار می‌دهد تا مردمک چشم را بزرگتر (گشادتر) کرده و بتواند داخل هر دو چشم را بهتر ببیند. ممکن است بعد از معاینه، بینایی شما تار شود و چشم شما به نور حساس‌تر باشد. این مشکل فقط چند ساعت طول می‌کشد. طوری برنامه‌ریزی کنید تا شخص دیگری شما را به خانه برساند.
اگر از عینک یا لنز استفاده می‌کنید، تغییر نسخه‌های خود را نیز پیگیری کنید. حتی تغییرات کوچک در بینایی می‌تواند خطر زمین خوردن و افتادن را افزایش دهد. استفاده از عینک طبی یا لنزهای تماسی بسیار مهم است.
برای بررسی بیماری‌هایی مانند دیابت و فشار خون بالا، مرتباً به پزشک خود مراجعه کنید. این بیماری‌ها در صورت عدم کنترل یا درمان می‌توانند باعث مشکلات چشمی شوند.
نکاتی برای جلوگیری از بیماری های چشم و داشتن چشم سالم در هر سنی
Photo by Daniel Frank from Pexels
مواردی وجود دارد که می‌توانید با بالا رفتن سن برای مراقبت خوب از چشم‌ها و حفظ سلامت آن‌ها انجام دهید:
- با استفاده از عینک آفتابی که مانع تابش اشعه ماوراءبنفش (UV) می‌شود و کلاهی با لبه پهن در هنگام بیرون رفتن، از چشمان خود در برابر نور خورشید محافظت کنید.
- سیگار نکشید.
- غذاهای‌تان را طبق دستورالعمل‌های رژیم غذایی سالم انتخاب کنید.
- فعالیت بدنی داشته باشید و وزن خود را در محدوده سلامتی حفظ کنید.
- فشار خون طبیعی بدن خود را حفظ کنید.
- دیابت را مدیریت کنید (در صورت ابتلا به آن).
- اگر زمان زیادی را در جلوی رایانه می‌گذرانید یا روی یک چیزی تمرکز چشمی کرده‌اید، هر ۲۰ دقیقه به چشمتان استراحت دهید به این صورت که تا ۲۰ ثانیه فواصل دورتر را نگاه کنید تا از خستگی چشم جلوگیری شود.
بیماری های چشمی
بیماری های چشمی چشمی اشاره‌شده در زیر می‌تواند منجر به از دست دادن بینایی و کوری در افراد مسن شود. این مشکلات ممکن است علائم اولیه کمی داشته و یا حتی هیچ علایم اولیه‌ای نداشته باشند. معاینات منظم چشم بهترین محافظت چشم‌های شما است. اگر متخصص چشم مشکلی را زود پیدا کند، در اغلب موارد راهکارهایی وجود دارد که می‌توانید برای محافظت از بینایی خود آن‌ها را انجام دهید.
دژنراسیون ماکولای وابسته به سن (AMD) می‌تواند به بینایی قوی و مرکزی که برای مشاهده واضح اشیا و انجام کارهای متداول مانند رانندگی و خواندن نیاز است، آسیب برساند. متخصص مراقبت از چشم درمورد سابقه خانوادگی شما سوال خواهد کرد و در طول معاینه به دنبال علائم AMD می‌گردد. درمان این بیماری وجود دارد و در دسترس است. مکمل‌های غذایی خاصی نیز ممکن است به کاهش احتمال بدتر شدن آن کمک کند.
رتینوپاتی دیابتی (Diabetic retinopathy): در صورت ابتلا به دیابت ممکن است رتینوپاتی دیابتی ایجاد شود. این مشکل به آرامی گسترش می‌یابد و اغلب بدون علائم هشداردهنده اولیه است. در صورت ابتلا به دیابت، حتماً سالی یکبار معاینه چشم انجام دهید. کنترل قند خون، فشار خون و کلسترول می‌تواند از رتینوپاتی دیابتی جلوگیری کرده یا باعث شود یشرفت آن در مراحل اولیه کند شود. در مراحل بعدی جراحی با لیزر گاهی اوقات می‌تواند از بدتر شدن آن جلوگیری کند.
آب‌مروارید (Cataracts ) نواحی کدر در عدسی چشم است که باعث تاری یا تیرگی دید می‌شود. برخی از آب‌مرواریدها کوچک می‌مانند و بینایی شما را تغییر نمی‌دهند. برخی دیگر بزرگ می‌شوند و بینایی را کاهش می‌دهند. جراحی آب‌مروارید می‌تواند بینایی را بازیابی کند و یک درمان ایمن و رایج است. اگر آب‌مروارید دارید، متخصص مراقبت از چشم پیگیر تغییرات آن در زمان خواهد بود تا ببینید آیا جراحی برای آن سودمند است یا خیر.
گلوکوم (Glaucoma) معمولاً در اثر فشار زیاد مایع داخل چشم ایجاد می‌شود. در صورت عدم درمان، می‌تواند منجر به از دست دادن بینایی و کوری شود. افراد مبتلا به گلوکوم اغلب، علائم یا درد اولیه‌ای ندارند. شما می‌توانید با انجام معاینات چشمی سالانه از بینایی خود محافظت کنید. گلوکوم را می‌توان با قطره چشم، لیزر یا جراحی درمان کرد.
خشکی چشم زمانی اتفاق می‌افتد که غدد اشکی خوب کار نمی‌کنند. ممکن است احساس سوزش یا خارش یا احساس اینکه چیزی ماسه‌ای‌مانند در چشمتان دارید، داشته باشید. خشکی چشم با افزایش سن، به ویژه در خانم‌ها شایع است. متخصص مراقبت از چشم ممکن است به شما بگوید که از مرطوب‌کننده یا تصفیه‌کننده هوا در خانه، قطره‌های مخصوص چشم (اشک مصنوعی) یا پمادها برای درمان خشکی چشم استفاده کنید. در موارد شدیدتر، گزینه‌های درمانی ممکن است شامل تجویز دارو یا جراحی باشد.
علائم اورژانسی برای چشم
Photo by cottonbro from Pexels
در موارد زیر فوراً به یک متخصص مراقبت از چشم مراجعه کنید:
- ناگهان نمی‌توانید ببینید یا همه چیز تار به نظر می‌رسد
- اجسام شناور جدیدی را می‌بینید (تکه‌های کوچک یا شبیه “تار عنکبوت” که به نظر می‌رسد در عرصه بینایی شما شناور است) و/یا چشمک زدن نور
- چشم‌درد دارید
- دوبینی دارید
- قرمزی یا تورم چشم یا پلک دارید
کم‌بینایی چیست؟
کم‌بینایی (low vision) به این معنی است که نمی‌توانید بینایی‌تان را با عینک، لنزهای تماسی، داروها یا جراحی اصلاح کنید. کم‌بینایی با افزایش سن در برخی افراد ایجاد می‌شود. ممکن است کم‌بینایی داشته باشید اگر:
- نمی توانید آنقدر خوب ببینید که کارهای روزمره مانند خواندن یا آشپزی را انجام دهید
- در تشخیص چهره دوستان یا خانواده خود مشکل دارید
- در خواندن تابلوهای خیابان مشکل دارید
- به نظرتان چراغ‌ها چندان روشن به نظر نمی‌رسند
در صورت داشتن هر یک از این مشکلات، از متخصص چشم خود بخواهید تا کم‌بینایی شما را مورد آزمایش قرار دهد.
برنامه‌های توانبخشی بینایی و کمک‌های ویژه مانند دستگاه بزرگ‌نمایی می‌تواند به شما در سازگاری با کاهش بینایی کمک کند تا از باقی‌مانده بینایی خود بیشترین استفاده را بکند. به یاد داشته باشید که از چشم‌پزشک خود بپرسید که آیا رانندگی با بینایی شما برای‌تان ایمن است یا خیر.
نکات دیگری که ممکن است کمک‌کننده باشند:
- روشنایی اتاق خود را بیشتر کنید.
- با خودکارهای پررنگ و مشکی بنویسید.
- برای نوشتن در یک خط مستقیم از کاغذهایی با خطوط پررنگ استفاده کنید.
- روی لبه پله‌های خانه خود نوارها رنگی قرار دهید تا به شما کمک کند آن‌ها را ببینید و از افتادن‌تان جلوگیری شود.
- کلید و پریزهای برق را رنگ تیره نصب کنید تا بتوانید روی دیوارهای روشن آن‌ها را به‌راحتی مشاهده کنید.
- از چراغ‌هایی که هنگام ورود به اتاق روشن می‌شوند استفاده کنید. این موارد می‌تواند به شما در جلوگیری از افتادن‌های ناشی از نور ضعیف محیط کمک کند.
- از ساعت‌هایی با اعداد بزرگ و موبایل‌هایی با صفحه نمایش بزرگ استفاده کنید.
ترجمه اختصاصی توسط مجله قرمز منبع: سایت موسسه ملی سالمندی آمریکا (National Institute on Aging, Content reviewed: July 28, 2021)