افسردگی پس از زایمان یک مشکل بسیار شایع در بین مادران است و اگر درمان نشود پیامدهایی را برای فرزند شما به دنبال خواهد داشت.
بدن و ذهن شما در طول و بعد از بارداری دچار تغییرات زیادی می‌شود. اگر در طول بارداری یا پس از آن به‌مدت بیش از دو هفته در تمام یا بیشتر مواقع احساس پوچی، بی‌تفاوتی یا غمگینی می‌کنید، از اطرافیان یا پزشک خود کمک بخواهید. اگر احساس می‌کنید کودکتان را دوست ندارید یا به او اهمیت نمی‌دهید، ممکن است افسردگی پس از زایمان داشته باشید.
درمان افسردگی، مانند روان‌درمانی و استفاده از دارو، مؤثر است و به شما و کودکتان کمک می‌کند تا در آینده سالم باشید.
افسردگی پس از زایمان چیست؟
عبارت «پس از زایمان» به معنای زمان پس از زایمان است. بیشتر زنان در عرض چند روز پس از زایمان دچار “baby blues” (گرفتگی خلق پس از زایمان که خفیف‌تر از افسردگی است) می‌شوند یا احساس غمگینی یا پوچی می‌کنند. در بسیاری از زنان، گرفتگی خلق پس از زایمان در عرض ۳ تا ۵ روز از بین می‌رود. اگر این گرفتگی خلق از بین نرود یا بیش از ۲ هفته احساس غمگینی، ناامیدی یا پوچی داشته باشید، ممکن است به افسردگی پس از زایمان مبتلا شده باشید.
احساس ناامیدی یا پوچی بعد از زایمان یک قسمت معمولی یا طبیعی از مادر بودن نیست.
افسردگی پس از زایمان یک بیماری روانی جدی است که مغز را درگیر می‌کند و بر رفتار و سلامت جسمانی شما تأثیر می‌گذارد. اگر افسردگی دارید و احساسات غمگینی یا پوچی از بین نمی‌روند در این صورت این موارد می‌توانند در زندگی روزمره شما اختلال ایجاد کنند.
درواقع ممکن است احساس عدم ارتباط با کودک خود داشته باشید، گویی که مادر نوزاد نیستید، یا ممکن است او را دوست نداشته باشید یا از او مراقبت نکنید. این احساسات می توانند خفیف تا شدید باشند.
همچنین ممکن است مادران در طول بارداری یا بعد از آن دچار اختلالات اضطرابی هم شوند.
افسردگی یک مشکل رایج در زمان پس از بارداری است. درواقع از هر ۹ مادر یک نفر افسردگی پس از زایمان دارد.
Photo by Barbara Olsen from Pexels
چگونه بفهمم افسردگی دارم؟
برخی تغییرات طبیعی پس از بارداری می‌تواند علائمی مشابه با علائم افسردگی ایجاد کنند. بسیاری از مادران وقتی نوزادشان تازه وارد خانه می‌شود، احساس ناراحتی می‌کنند. اما اگر هر یک از علائم افسردگی زیر را برای بیش از ۲ هفته داشتید، با پزشک، پرستار یا ماما تماس بگیرید:
- احساس بی‌قراری یا بدخلقی
- احساس غمگینی، ناامیدی یا آشفتگی
- گریه زیاد
- داشتن افکار آسیب رساندن به نوزاد
- داشتن افکار صدمه زدن به خود
- عدم علاقه به کودک، عدم ارتباط با نوزاد، یا احساس اینکه نوزاد شما نوزاد شخص دیگری است
- نداشتن انرژی و انگیزه
- خوردن خیلی کم یا زیاد
- خوابیدن خیلی کم یا زیاد
- مشکل در تمرکز یا تصمیم‌گیری
- داشتن مشکلات حافظه
- احساس بی‌ارزشی، گناه، یا مادر بد بودن
- از دست دادن علاقه یا لذت نسبت به فعالیت‌هایی که قبلاً از آنها لذت می‌بردید
- کناره‌گیری از دوستان و خانواده
- داشتن سردرد یا مشکلات معده
برخی از زنان درمورد علائم خود به کسی چیزی نمی‌گویند. ممکن است تازه‌ادران بخاطر احساس افسردگی‌شان، وقتی قرار است شاد باشند احساس خجالت، شرم یا گناه کنند. آنها همچنین ممکن است نگران باشند که به عنوان یک مادر بد قضاوت شوند.
هر زنی ممکن است در دوران بارداری یا بعد از بچه دار شدن دچار افسردگی شود. این به این معنی نیست که شما مادر بدی هستید. شما و کودکتان مجبور نیستید رنج بکشید. درواقع در این مورد کمک‌های زیادی وجود دارد. پزشکتان می‌تواند به شما کمک کند بفهمید که آیا این علائم شما ناشی از افسردگی است یا چیز دیگری.
چه چیزی باعث افسردگی زایمان می شود؟
تغییرات هورمونی ممکن است باعث علائم افسردگی پس از زایمان شود. هنگامی که باردار هستید، سطح هورمون‌های زنانه استروژن و پروژسترون در بالاترین سطح خود قرار دارند. در ۲۴ ساعت اول پس از زایمان، سطح هورمون‌ها به سرعت به سطح طبیعی قبل از بارداری باز می‌گردد.
محققان فکر می‌کنند این تغییر ناگهانی در سطح هورمون‌هت ممکن است منجر به افسردگی شود. این مورد شبیه به تغییرات هورمونی قبل از پریود زنان است، اما شامل نوسانات شدیدتری در سطح هورمون‌ها است.
سطح هورمون‌های تیروئید نیز ممکن است پس از زایمان کاهش یابد. تیروئید یک غده کوچک در گردن است که به تنظیم نحوه استفاده و ذخیره انرژی بدن کمک می‌کند. سطوح پایین هورمون‌های تیروئید می‌تواند باعث علائم افسردگی شود.
یک آزمایش خون ساده می‌تواند نشان دهد که آیا وضعیت این هورمون باعث علائم شما شده است یا خیر. و اگر وضعیت این هورمون در سطح نامناسبی باشد در این صورت، پزشک می‌تواند داروهای مربوط به تیروئید را برای شما تجویز کند.
شرایط دیگری نیز ممکن است به افسردگی پس از زایمان را تشدید کنند. بسیاری از تازه‌مادران موارد زیر را تجربه می‌کنند:
- خستگی بعد از زایمان
- خستگی ناشی از کمبود خواب
- شک در تواناییشان برای تبدیل شدن به یک مادر خوب
- استرس ناشی از تغییرات در کارهای روزمره و خانه
- جذابیت کمتر
- کمبود وقت آزاد
این احساسات در میان تازه‌مادران رایج است. اما افسردگی پس از زایمان یک بیماری جدی است و قابل درمان است. افسردگی پس از زایمان یک بخش طبیعی یا مورد انتظار مادر بودن نیست.
Photo by kelvin octa from Pexels
آیا برخی از زنان بیشتر در معرض خطر افسردگی بعد از زایمان هستند؟
بله. ممکن است بیشتر در معرض خطر افسردگی پس از زایمان باشید اگر:
- سابقه شخصی افسردگی یا اختلال دوقطبی داشته باشید
- سابقه خانوادگی افسردگی یا اختلال دوقطبی داشته باشید
- از حمایت خانواده و دوستان برخوردار نباشید
- در دوران بارداری افسرده بوده‌اید
- مشکلات رابطه‌ای یا مالی دارید
- کمتر از ۲۰ سال سن دارید
- اعتیاد به الکل داشته باشید، از داروهای غیرقانونی استفاده کنید، یا مشکل دیگری مرتبط با مواد مخدر داشته باشید
- نوزادی با نیازهای ویژه داشته باشید
- در شیر دادن مشکل دارید
- حاملگی ناخواسته داشته‌اید
تفاوت بین افسردگی و گرفتگی خلق پس از زایمان و چیست؟
بسیاری از زنان در روزهای پس از زایمان دچار گرفتگی خلق می‌شوند. نشانه‌های این حالت عبارتند از:
- نوسانات خلقی
- احساس غمگینی، اضطراب و پریشانی
- گریه
- از دست دادن اشتها
- مشکلات خواب
در گرفتگی خلق ئس از زایمان این نشانه‌ها معمولاً ۳ تا ۵ روز پس از شروع از بین می‌روند. علائم افسردگی پس از زایمان طولانی‌تر و شدیدتر است. افسردگی پس از زایمان معمولاً در ماه اول پس از زایمان شروع می‌شود، اما می‌تواند در دوران بارداری یا تا یک سال پس از زایمان نیز شروع شود.
روان پریشی پس از زایمان چیست؟
روان‌پریشی پس از زایمان نادر است. از هر ۱۰۰۰ زایمان، ۴ مادر دچار این مشکل می‌شوند. این مشکل معمولاً در ۲ هفته اول پس از زایمان شروع شده و درواقع یک فوریت پزشکی محسوب می‌شود. زنانی که دارای اختلال دوقطبی یا بیماری روانی دیگری به نام اختلال اسکیزوافکتیو هستند، بیشتر در معرض خطر روان‌پریشی پس از زایمان هستند. علائم آن می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- دیدن یا شنیدن چیزهایی که وجود ندارند
- احساس گیجی در بیشتر اوقات
- داشتن تغییرات خلقی سریع در عرض چند دقیقه (مثلاً گریه هیستریک، سپس زیاد خندیدن و به دنبال آن غم و اندوه شدید)
- تلاش برای صدمه زدن به خود یا کودک
- پارانویا (تفکر اینکه دیگران روی آسیب رساندن به شما تمرکز دارند)
- بی‌قراری
- رفتارهای بی‌محابا یا رفتارهایی که برای شما عادی نیست
Photo by Iuliyan Metodiev from Pexels
در صورت داشتن علائم افسردگی پس از زایمان چه باید بکنم؟
در موارد زیر با پزشک، پرستار، ماما یا متخصص اطفال تماس بگیرید:
- گرفتگی خلق پس از زایمان بعد از ۲ هفته از بین نرود
- علائم افسردگی بیشتر و بیشتر شود
- انجام کارها برایتان دشوار است
- نمی‌توانید از خود یا کودکتان مراقبت کنید (مثلاً غذا خوردن، خوابیدن، حمام کردن)
- درمورد آسیب رساندن به خود یا فرزندتان فکر می‌کنید
در زمان پیگیری درمان افسردگی، چه کاری می توانم در خانه انجام دهم تا احساس بهتری داشته باشم؟
علاوه بر صحبت با یک متخصص می‌توانید موارد زیر را مدنظر قرار دهید:
- تا جایی که می‌توانید استراحت کنید. زمانی که کودکتان خواب است بخوابید.
- سعی نکنید کارهای زیادی انجام دهید یا همه چیز را خودتان انجام دهید. از شریک زندگی، خانواده و دوستان خود کمک بخواهید.
- زمانی را برای بیرون رفتن، دیدار دوستان یا گذراندن وقت تنها با شریک زندگی خود اختصاص دهید.
- درمورد احساسات خود با شریک زندگی، اعضای حمایت‌کننده خانواده و دوستان خود صحبت کنید.
- با مادران دیگر صحبت کنید تا بتوانید از تجربیات آنها درس بگیرید.
- به یک گروه پشتیبانی بپیوندید، از پزشک یا پرستار خود درمورد گروه‌های منطقه خود بپرسید.
- بلافاصله پس از زایمان هیچ تغییر اساسی در زندگی ایجاد نکنید. تغییرات زیاد در زندگی همراه با تولد نوزاد جدید می‌تواند باعث ایجاد استرس غیرضروری شود. گاهی اوقات نمی‌توان از تغییرات بزرگ اجتناب کرد. اگر این تغییرات غیرقابل‌اجتناب هستند سعی کنید از قبل برای موقعیت جدید خود حمایت و کمک ایجاد کنید.
- داشتن شریک زندگی، دوست یا مراقب دیگری که می‌تواند در مراقبت از کودک در زمانی که شما افسرده هستید، کمک کند.
- اگر در دوران بارداری یا بعد از بچه دار شدن احساس افسردگی می‌کنید، خودتان را در این رنج تنها نگذارید. به یکی از عزیزان خود بگویید و فوراً با پزشک خود تماس بگیرید.
افسردگی زایمان چگونه درمان می شود؟
انواع رایج درمان افسردگی پس از زایمان عبارتند از:
روان‌درمانی: در طول روان‌درمان، شما با یک درمانگر، روانشناس یا مددکار اجتماعی صحبت می‌کنید تا راهبردهایی را بیاموزید و نحوه تفکر، احساس و عمل ناشی از افسردگی را تغییر دهید.
دارو: انواع مختلفی از داروها برای درمان افسردگی پس از زایمان وجود دارد. همه‌ی این داروها باید توسط پزشک تجویز شوند و بدون نسخه قابل دسترس نیستند. رایج‌ترین نوع آن داروهای ضدافسردگی هستند. داروهای ضدافسردگی می‌توانند به کاهش علائم افسردگی کمک کنند و برخی از آنها را می‌توان در دوران شیردهی مصرف کرد.
ممکن است چند هفته طول بکشد تا داروهای ضدافسردگی شروع به تاثیر کنند.
سازمان غذا و دارو آمریکا (FDA) هم دارویی به نام برکسانولون (brexanolone) را برای درمان افسردگی پس از زایمان در زنان بالغ تایید کرده است. به دلیل خطر عوارض جانبی، این دارو را فقط می‌توان در کلینیک یا مطب، زمانی که تحت نظر پزشک یا پرستار هستید، تجویز کرد. مصرف برکسانولون در دوران بارداری یا شیردهی می‌تواند بی‌خطر نباشد.
نوع دیگری از دارو به نام اسکتامین (esketamine) می‌تواند افسردگی را درمان کند و به صورت اسپری بینی در مطب یا کلینیک پزشکی تجویز می‌شود. اسکتامین می‌تواند به جنین آسیب برساند. اگر باردار یا در دوران شیردهی هستید نباید اسکیتامین مصرف کنید.
درمان شوک الکتریکی (ECT): این درمان می‌تواند در موارد شدید برای درمان افسردگی پس از زایمان استفاده شود.
این درمان‌های ذکرشده را می‌توان به تنهایی یا با هم استفاده کرد. با پزشک یا پرستار خود درمورد فواید و خطرات آنها در دوران بارداری و شیردهی صحبت کنید.
ابتلا به افسردگی می‌تواند بر کودک شما تأثیر بگذارد. دریافت درمان برای شما و کودکتان مهم است. مصرف داروهای افسردگی یا رفتن به جلسات روان‌درمانی شما را به یک مادر بد یا ناکام تبدیل نمی‌کند. کمک گرفتن نشانه قدرت است.
اگر افسردگی بعد از زایمان درمان نشود چه اتفاقی می افتد؟
افسردگی پس از زایمان درمان‌نشده می‌تواند بر توانایی شما در جایگاه والد تأثیر بگذارد. ممکن است:
- انرژی کافی نداشته باشید
- در تمرکز بر نیازهای کودک و نیازهای خود مشکل داشته باشید
- بدخلقی کنید
- نتوانید از کودک خود مراقبت کنید
- احتمال اقدام به خودکشی در شما بیشتر شود
و وقتی این احساسات را تجربه می‌کنید فکر می‌کنید مادر بدی هستید. احساس اینکه یک مادر هستید می‌تواند افسردگی را بدتر کند. اگر احساس افسردگی می‌کنید، مهم است که از ئزشک و اطرافیانتان کمک بگیرید.
محققان بر این باورند که افسردگی پس از زایمان در یک مادر می‌تواند فرزند او را در طول دوران کودکی تحت تاثیر قرار دهد و باعث موارد زیر شود:
- تاخیر در رشد زبان و مشکلات یادگیری
- مشکلات ارتباطی مادر و فرزند
- مشکلات رفتاری
- گریه یا آشفتگی بیشتر
- قد کوتاهتر و چاقی بیشتر
- مشکلات مقابله با استرس و سازگاری با مدرسه و سایر موقعیت‌های اجتماعی
ترجمه اختصاصی توسط مجله قرمز
منبع:
office on women’s health, Postpartum depression, Page last updated: May 14, 2019