ژاپنی ها به عنوان مردمانی باهوش ، با ادب و با فرهنگ و نیز دارای انسانیت بالا شناخته شده‌اند. اما آنها همیشه اینگونه نبودند، پس چرا اکنون یکی از با فرهنگ ترین ملت‌ها هستند؟ پاسخ این سوال یک جواب است ; سیستم آموزش و پرورش. ژاپنی ها دارای یک سیستم آموزش و پرورش بسیار غنی هستند که بسیاری از جنبه‌های علمی و فرهنگی را در خود گنجانده است. در این مقاله، به برخی از روشهای سیستم آموزش و پرورش در کشور ژاپن می‌پردازیم.
۱_ پرورش خلاقیت در کودکان ژاپنی
ژاپنی ها در مدارس پیش دبستانی، مثل همه‌ی مدارس دنیا یک زنگ نقاشی نیز دارند اما تفاوت زنگ نقاشی آنها با دیگران است که از رنگهای بدون نام استفاده می‌کنند. در این متد آموزشی، نام رنگها بر روی تیوب‌های رنگی نوشته نمی‌شود بلکه در عوض فقط یک رنگ اصلی، و یا ترکیبی از دو یا چند رنگ اصلی به صورت نقطه های کوچک، بر روی هر تیوب دیده میشود.
کودکان بر اساس مشاهده‌ی رنگ هر تیوب، آن‌را انتخاب می‌کنند. مثلا برای کشیدن برگهای یک درخت سبز، از تیوبی که ترکیب دو رنگ آبی و زرد دارد استفاده می‌کنند. درنتیجه چون روی برخی تیوب‌ها ، چندین نقطه‌ی رنگی دیده میشود، دانش آموزان یاد می‌گیرند که ترکیب این چند رنگ، یک رنگ جدید را به آنها می‌دهد. شناخت رنگها را خود بچه ها بر اساس تجربه در نقاشی‌های مکرر به دست خواهند آورد که مثلا آبی به اضافه‌ی کمی قرمز، رنگ آبی تیره میشود. یا زرد و قرمز، میشود نارنجی و الی آخر…
نتیجه‌ی این روش، این است که کودکان متوجه می‌شوند چگونه با ترکیب رنگها می‌توان یک رنگ جدید ساخت و چطور با کم و زیاد کردن میزان هر یک از رنگها، باز هم یک رنگ جدیدتر ساخت.
کودک ژاپنی، در این روش به طور عملی و بصری، متوجه می‌شوند که از ترکیب چند چیز مختلف می‌توان یک چیز جدید ساخت و این یعنی خلاقیت. او از همان ابتدای کودکی، معنای خلاقیت و آفرینش جدید را یاد می‌گیرد. در این روش، هدف، کشیدن یک نقاشی زیبا و گرفتن یک نمره‌ی بالا یا صدآفرین نیست، بلکه هدف درک عمیق پروسه‌ی خلاقیت و خلاق بودن است.
افرادی که دارای خلاقیت باشند، توانایی حل مسائل را بهتر از دیگران دارند. این افراد از قدرت تجسم و تخیل برخوردار هستند و می‌توانند خودشان را جای دیگران بگذارند و شرایط دیگران را درک کنند و با دیگران همدلی داشته باشند. در نتیجه از میزان انسانیت بالاتری برخوردارند.
۲_ رفتار و شخصیت، مهمتر از دانش است
در مدارس ژاپن، تا قبل از ۱۰ سالگی، هیچ خبری از امتحان و نمره نیست. به کودکان ژاپنی در سه سال نخست مدرسه، به چشم یک دانش آموز نگاه نمی‌کنند بلکه به چشم یک انسانیت آموز، نگاه می‌کنند. در این سه سال، یعنی اول دوم و سوم دبستان، به کودکان، آموزشهای اجتماعی و فردی برای پرورش شخصیت و رفتارهای انسانی یاد داده میشود. مثلا اینکه چگونه به سایر مردم احترام بگذارند، و نیز با طبیعت و حیوانات چگونه رفتار مناسبی داشته باشند. همچنین در سه سال نخست مدرسه ، بخشندگی و همدلی و مهربانی، به کودکان ژآپنی آموزش داده میشود. و مفاهیمی از قبیل عدالت و کنترل بر رفتار خویش را نیز یاد می‌گیرند.
۳_ سال تحصیلی ژاپن، در بهار آغاز میشود
درحالیکه بسیاری از کشورها سال تحصلی‌یشان در پاییز یا زمستان آغاز میشود، مدارس ژاپنی در ابتدای بهار آغاز به کار می‌کنندو یعنی در زیباترین فصل طبیعت.
۴_ دانش آموزان، خودشان مدرسه را پاکیزه می‌کنند
در همه‌ی مقاطع تحصیلی، دانش آموزان بایستی کلاس درس خودشان ، محل کافه تریا و نیز دستشویی ها را به طور روزانه تمیز کنند. هدف سیستم آموزش و پرورش ژاپن، این است که دانش آموزان کار تیمی و مشارکت را یاد بگیرند و نیز کار کردن و احترام گذاشتن به افرادی که کار می‌کنند را نیز یاد بگیرند.
۵_ داشتن تغذیه‌ی مناسب و متعادل برای هر سن
تغذیه‌ای که در مدارس ژاپنی، برای بچه ها در نظر گرفته میشود بر اساس سن و نیازهای فیزیکی بدن آنها درنظر گرفته میشود تا همه‌ی مواد غذایی از پروتیئن و ویتامین و غیره را در بر بگیرد. کارشناسان تغذیه در مدارس حضور دارند و در پخت غذا به همراه آشپزها، راهنمایی‌های کارشناسانه‌ی خود را ارائه می‌دهند. همچنین دانش آموزان در داخل کلاس، به همراه معلمشان غذا می‌خورند.
۶_ آموزش خوشنویسی و شعر
خط الرسم سنتی ژاپنی، توسط قلم و جوهر وکاغذهای مخصوص به دانش‌آموزان آموزش داده میشود. همچنین آموزش نقاشی-خط را نیز دارند تا فرهنگ باستانی خودشان را محفوظ نگه دارند. به این منظور، از شعرهای کوتاه به نام هایکو استفاده می‌کنند. هایکو، چیزی شبیه به ضرب المثل‌های پارسی است که یک جمله‌ی بسیار کوتاه است اما معانی عمیقی را دربر دارد که دانش آموزان در طی آموزش خط و هایکو آنها را یاد می‌گیرند.
۷_ پوشیدن الزامی فرم مخصوص مدرسه
دانش آموزش باید فرم مخصوص مدرسه را بپوشند تا بدینگونه، احساس هماهنگی در دانش آموزان بوجود بیاید و کسی به دلیل لباسش مورد قضاوت قرار نگیرد.
۸_ در مدارس ژاپنی مدرسه گریزی وجود ندارد
در بسیاری دیگر از کشورها، دانش آموزان حسی به نام مدرسه گریزی دارند. آنها متوسل به بهانه‌های مختلف می‌شوند تا به مدرسه نروند. اما جالب است بدانید سیستم آموزشی ژاپن، به گونه‌ایست که با وجود ۸ ساعت حضور دانش آموزان در مدارس، آنها خسته و دلزده نمی‌شوند و حسی به نام فرار از مدرسه در آنها ایجاد نمی‌شود.
۹_ ورود سخت به پیش دانشگاهی
دانش آموزان پس از اینکه سالهای تحصیلی را گذراندند، بر اساس علاقه‌ی خود، رشته‌ای را برای ورود به دانشگاه انتخاب می‌کنند. آنها برای ورود به آن رشته، ابتدا باید وارد مدرسه‌های پیش دانشگاهی یا کالج شوند. هر کالج، روش و تست و آموزن‌های مخصوص به خودش را طراحی میکند که ممکن است شبیه به دیگر کالج‌ها نباشد. برای ورورد به کالج، رقابت بسیار فشرده و تنگاتنگ است و فقط ۷۶درصد از دانش آموزان می‌توانند وارد کالج و سپس مقاطع تحصیلی دانشگاهی شوند.
۱۰_ دوران پیش‌دانشگاهی بسیار لذت‌بخش است
در ژاپن، دانش آموزان بهترین دوران زندگی خود را در زمان پیش دانشگاهی می‌گذرانند. در واقع آن ورود بسیار سخت به کالج، به این صورت جبران میشود. برخی از ژاپنی ها، دوران کالج را دوران تعطیلات قبل از ورود به دنیای کار می‌نامند.
ترجمه اختصاصی مجله قرمز
منبع: Bright Side