آیا تاکنون به این موضوع اندیشیده‌اید که فضانوردان مقیم ایستگاه فضایی بین‌المللی چگونه ورزش می‌کنند؟ شاید با خود بگویید که آن‌ها نیاز چندانی به ورزش ندارند. اما باید به این نکته توجه داشت که فضانوردان مقیم ایستگاه فضایی بیش از افراد عادی ساکن روی زمین به انجام تمرینات ورزشی نیاز دارند. اما آن‌ها چگونه ورزش می‌کنند؟ برای یافتن پاسخ این پرسش می‌توانید در ادامه‌ی مطلب پیش رو با مجله قرمز همراه باشید.

محیط ایستگاه فضایی بین‌المللی و به طور کل محیط خارج از جو زمین تناسب چندانی با بدن فضانوردان ندارد. دلیل اصلی آن هم به شرایط متفاوت جاذبه مربوط می‌شود. به مدد وجود نیروی جاذبه‌ی اندک در خارج از جو زمین، فضانوردان مقیم ایستگاه فضایی بین المللی تغییرات فراوانی را در شرایط جسمانی و سلامت خود، هنگام حضور در این ایستگاه، تجربه می‌کنند. تغییراتی که بهتر است برای گریز از صدمه دیدن توسط آن‌ها به روش‌های مختلف به مقابله با آن‌ها پرداخت.

دلیل اصلی نیاز فضانوردان مقیم ایستگاه فضایی به انجام تمرینات ورزشی

بسیاری از تغییراتی که در شرایط جسمانی و سلامت فضانوردان مقیم ایستگاه فضایی رخ می‌دهد از این حقیقت مهم سرچشمه می‌گیرد که بدن ما انسان‌ها برای زندگی در فضا ساخته نشده است. می‌توان گفت که نژاد بشر در طول سال‌های متمادی روی زمین به تکامل رسیده و از همین رو تنها به شرایط زندگی در این سیاره خو گرفته است. به بیان دقیق‌تر بدن انسان بیش از هر موقعیت دیگری خود را با جاذبه‌ی زمین و جو این سیاره تطبیق داده و خارج از این فضا کارکرد چندان درستی نخواهد داشت. بر همین اساس خروج از این موقعیت آشنا می‌تواند سبب‌ساز تغییرات مهمی در بدن انسان گردد.

بزرگ‌ترین تغییری که فضانوردان مقیم ایستگاه فضایی بین المللی با آن دست و پنجه نرم می‌کنند، تحلیل رفتن استخوان‌ها و ماهیچه‌هایشان است. تغییری که ساکنان کره‌ی زمین در شرایط عادی به ندرت با آن مواجه می‌شوند. در واقع مردم روی زمین حتی اگر ورزشکار نباشند و در طول روز تمرینات ورزشی قابل توجهی هم انجام ندهند، تنها با انجام حرکات ساده نظیر راه رفتن می‌توانند بر این مشکل غلبه کنند. چرا که نیروی جاذبه بخشی از قوای جسمانی آن‌ها را، بی آن که خود بدانند، به چالش می‌کشد و از تحلیل رفتن استخوان‌ها یا ماهیچه‌های آن‌ها جلوگیری به عمل می‌آورد. اما فضانوردان مقیم ایستگاه فضایی با نیروی جاذبه‌ی قدرتمندی دست و پنجه نرم نمی‌کنند که بخواهد توان جسمانی‌شان را به چالش بکشد و بر علیه آن‌ها عمل کند. به همین دلیل حضور در محیط خالی از جاذبه مشکلاتی را برای فضانوردان مقیم ایستگاه فضایی به وجود می‌آورد.

تمرینات ورزشی

این مشکلات بیش از هر چیز خود را در کاهش تراکم مواد معدنی استخوان‌ها و تحلیل رفتن ماهیچه‌های بدن به نمایش می‌گذارد. مشکلاتی که فضانوردان مقیم ایستگاه فضایی هیچ چاره‌ای جز مبارزه با آن‌ها ندارند. برای مبارزه با مشکلاتی که به آن‌ها اشاره شد، فضانوردان مقیم ایستگاه فضایی بین‌المللی ناگزیر از انجام تمرینات ورزشی در طی شش روز از هفته، آن هم به مدت دو ساعت و نیم در طول هر روز، خواهند بود.

چگونگی انجام تمرینات ورزشی توسط فضانوردان مقیم ایستگاه فضایی

فضانوردان مقیم ایستگاه فضایی بین‌المللی برای انجام تمرینات ورزشی روزانه‌ی خود سه دستگاه ورزشی مختلف در اختیار دارند. یک دستگاه دوچرخه‌ی ثابت، یک دستگاه تردمیل و دستگاه ویژه‌ا‌ی برای پرس کردن وزنه که با نام ARED شناخته می‌شود. از آن‌جا که دستگاه‌های ورزشی معمولی در محیط ایستگاه فضایی کارایی قابل ذکری ندارند، تمام این سه دستگاه به طور ویژه برای استفاده در فضایی با جاذبه‌ی اندک طراحی شده‌اند و با نمونه‌های عادی خود روی زمین کاملا متفاوت هستند. در واقع اگر فضانوردان مقیم ایستگاه فضایی بین‌المللی بخواهند تمرینات ورزشی روزانه‌شان را با لوازم ورزشی زمینی انجام دهند، کار خاصی از پیش نخواهند برد. چرا که بدون وجود نیروی جاذبه، وزنه‌ها سنگینی چندانی ندارند و در این شرایط حتی شکستن رکورد وزنه‌برداری المپیک هم کار چندان دشواری نخواهد بود.

از همین رو دستگاه پرس وزنه‌ی ARED به دو مخزن مجزا مجهز است که با ایجاد فضایی شبه خلا، به فضانوردان مقیم ایستگاه فضایی بین‌المللی این اجازه را می‌دهد تا تحت شرایطی مشابه با زمین به پرس کردن وزنه بپردازند. در واقع وجود این ویژگی موجب می‌شود که انجام حرکاتی نظیر اسکات حتی تحت جاذبه‌ی اندک ایستگاه فضایی بین‌المللی نیز امکان‌پذیر باشد.

نظیر همین ویژگی را می‌توان در دستگاه تردمیل ایستگاه فضایی بین‌المللی نیز مشاهده کرد. به این معنی که تردمیل مذکور هم برخلاف نمونه‌های مشابه زمینی خود یک دستگاه دویدن معمولی نیست. در این میان به دلیل امکان شناور شدن در فضا حین استفاده از این دستگاه، فضانوردان مقیم ایستگاه فضایی بین‌المللی برای استفاده از این تردمیل ناگزیر از چفت و بست کردن خود به آن توسط قلاب‌ها، گیره‌ها و ریسمان‌های متعدد طراحی شده برای این دستگاه خواهند بود. به این ترتیب می‌توان از این تردمیل فضایی در شرایطی مشابه با شرایط موجود در زمین استفاده کرد.

ورزش فضانوردان

سوای قابلیت‌های مفید دو وسیله‌ی یاد شده برای حفظ شرایط جسمانی فضانوردان مقیم ایستگاه فضایی بین‌المللی، استفاده از دستگاه دوچرخه‌ی ثابت می‌تواند بهترین گزینه‌ی ممکن برای قدرتمند نگه داشتن ماهیچه‌های پای فضانوردان باشد. به دلیل وجود شرایط ویژه در محیط خارج از جو زمین و عدم امکان نشستن روی اجسام مختلف برای مدت معین، این دوچرخه‌ی ثابت از وجود زین و جایگاهی برای نشستن بی‌بهره است. در عوض فضانوردان از این امکان برخوردارند تا با نگه داشتن دسته‌های دوچرخه و شبیه سازی حالت و وضعیت دوچرخه سواران هنگام دوچرخه سواری، به استفاده از این دستگاه ورزشی کارآمد بپردازند.

سایر چالش‌هایی که فضانوردان مقیم ایستگاه فضایی با آن دست و پنجه نرم می‌کنند

البته در کنار احتمال تحلیل رفتن استخوان‌ها و ماهیچه‌های فضانوردان، در صورت عدم انجام حرکات ورزشی به شکل مرتب و مستمر توسط آن‌ها، فضانوردان مقیم ایستگاه فضایی بین‌المللی با تهدیدهای دیگری نیز مواجه هستند. تهدیداتی نظیر تغییر وضعیت مایع درون بدن آن‌ها یا قرار گرفتن‌شان در معرض تشعشعات فضایی که باید به روش‌های مختلف به مقابله با آن‌ها پرداخت.

تغییر وضعیت مایع درون بدن از جمله چالش‌هایی است که به دلیل عدم وجود نیروی جاذبه در فضای خارج از جو زمین برای فضانوردان به وجود می‌آید. وجود نیروی جاذبه موجب می‌شود که مایعات درون بدن انسان در حالت عادی به سمت پایین بدن متمایل شود. حال آن که عدم وجود این نیرو سبب حرکت این مایعات به قسمت‌هایی نظیر سر و سینه می‌گردد. فرآیندی که می‌تواند مشکلاتی را در سیستم گردش خون و همچنین بینایی پدید آورد که البته در کوتاه مدت مقطعی هستند.

گذشته از این موضوع میدان مغناطیسی زمین همواره به عنوان نوعی محافظ در برابر تشعشعات فضایی عمل می‌کند. تشعشعاتی که در اغلب موارد از خورشید و سایر ستاره‌های خارج از منظومه‌ی شمسی سرچشمه می‌گیرند. به همین دلیل با دور شدن هرچه بیشتر از زمین و کاهش تاثیر میدان مغناطیسی این سیاره، فضانوردان بیش از پیش در معرض تشعشعات مذکور قرار خواهند گرفت. چالشی که با تولید سپرهای محافظتی قدرتمند می‌توان به مبارزه با آن پرداخت.

منبع: ورج (همراه با ترجمه، تالیف و ویرایش اختصاصی نویسندگان و مترجمان مجله قرمز)

در صورت تمایل می‌توانید با نظرات خود در بخش کامنت، ما را در بهبود کیفیت مطالب بخش ورزش مجله قرمز یاری کنید.