تغییرات اقلیمی نشان‌دهنده یک چالش بزرگ برای همه موجودات کره زمین است. برخی از علائم بارز تغییرات اقلیمی که با فعالیت‌های انسانی مرتبط بوده‌اند عبارتند از افزایش ۰.۸ تا ۱.۲ درجه سانتیگراد در دمای جهانی و همچنین گرم شدن قسمت بالای آب‌های اقیانوس‌ها. نکته مهم این است که تقریباً ۵۰۰ میلیون نفر در سراسر جهان با پیامدهای بیابان‌زایی روبرو هستند. به طور همزمان، جمعیت جهان از ۱.۶ میلیارد نفر در سال ۱۹۰۰ به ۷.۷ میلیارد نفر در حال حاضر افزایش یافته است، که به شدت تلفات انسانی ناشی از بلایای ویرانگر زیست‌محیطی را تشدید کرده و منجر به مهاجرت‌های گسترده‌تر و بیشتر می‌شود که به قاچاق انسان و برده‌داری مدرن نیز دامن می‌زند. پیامدهای سلامت روان ناشی از تغییرات اقلیمی سرسام‌آور است و زمینه‌های مختلفی مانند استرس مزمن، اعتیاد، اختلالات اضطرابی، اختلال استرس پس از سانحه (PTSD)، اختلال دوقطبی، افسردگی اساسی و خودکشی را شامل می‌شود. پزشکان بهداشت روان، سیستم‌های مراقبت‌های بهداشتی و دولت‌ها در سراسر جهان باید برای رسیدگی به پیامدهای سلامت روان ناشی از تغییرات اقلیمی کره زمین آماده باشند.
آب و هوای سیاره ما همیشه در حال تغییر بوده است. با این حال، این اتفاق در دوره‌های زمین‌شناسی بسیار طولانی رخ داده است، در حالی که اکنون زندگی‌ها در طول عمر بیولوژیکی بسیار کوتاه‌تر وجود دارند. وقتی که چارچوب زمانی زمین‌شناسی تغییرات اقلیمی نسبت به چارچوب زمانی بیولوژیکی عمر خود ما سرعت پیدا کند، چه تأثیراتی بر سلامت روان ما خواهد داشت؟
داده‌های مربوط به تغییرات اقلیمی: گرم شدن زمین و بیابان‌زایی
همان‌طور که ما داده‌های مربوط به تغییرات اقلیمی را بررسی می‌کنیم، برای اطمینان از صحت، فقط به گزارش‌های صادر شده توسط هیئت بین‌دولتی تغییرات اقلیمی(IPCC)، نهاد سازمان ملل متحد برای ارزیابی علوم مربوط به تغییرات اقلیمی، اشاره می‌کنیم. IPCC در میان معتبرترین منابع اطلاعات علمی درمورد این موضوع بسیار برجسته است، و ما خوانندگان را به وب‌سایت آن‌ها، https://www.ipcc.ch ارجاع می‌دهیم تا در این زمینه به انبوهی از داده‌ها دسترسی داشته باشند. ما در این مقاله بر روی سه مورد از گزارش‌های متعدد IPCC تمرکز خواهیم کرد، یعنی:
- گزارش‌های مربوط به گرمایش جهانی،
- پیامدهای تغییرات اقلیمی بر زمین و انسان‌ها
- مبنای علم فیزیکی که افزایش گرمای قسمت‌های بالایی اقیانوس‌ها (۰-۷۰۰ متر) را نشان می‌دهد.
IPCC چنین تخمینی می‌زند:
«تخمین زده می‌شود که فعالیت‌های انسانی تقریباً ۱.۰ درجه سانتیگراد (با محدوده احتمالی ۰.۸ تا ۱.۲ درجه سانتیگراد) گرمایش جهانی، ایجاد کرده‌اند. و این میزان اگر با نرخ فعلی (بالاترین نرخ احتمالی) به افزایش خود ادامه دهد، احتمالاً بین سال‌های ۲۰۳۰ تا ۲۰۵۲ به ۱.۵ درجه سانتیگراد خواهد رسید. پیامدهای تغییر اقلیم بر روی خشکی زمین و در نتیجه بر انسان‌ها به صورت زیر خلاصه می‌شود:
“حدود یک چهارم از قسمت‌های بدون یخ زمین در معرض تخریب‌های ناشی از فعالیت‌های انسان‌ها است (ضریب اطمینان متوسط). فرسایش خاک از مزارع کشاورزی از مقدار کنونی ۱۰ تا ۲۰ برابر (بدون خاک‌ورزی) تا بیش از ۱۰۰ برابر (خاک‌ورزی معمولی) بیشتر از سرعت تشکیل خاک تخمین زده می‌شود. تغییرات اقلیمی تخریب زمین را تشدید می‌کند، به‌ویژه در مناطق کم ارتفاع ساحلی، دلتای رودخانه‌ها، زمین‌های خشک و در مناطق همیشه منجمد. در طول دوره ۱۹۶۱-۲۰۱۳، مساحت سالانه اراضی خشک در خشکسالی به طور متوسط کمی بیش از ۱٪ در سال افزایش یافته است.
در سال ۲۰۱۵، حدود ۵۰۰ ( یعنی در محدوده۳۸۰-۶۲۰) میلیون نفر در مناطقی زندگی می‌کردند که بین دهه ۱۹۸۰ و ۲۰۰۰ بیابان‌زایی را تجربه کردند. بیشترین تعداد افراد مبتلابه این موضوع در جنوب و شرق آسیا، منطقه اطراف صحری بزرگ آفریقا از جمله شمال آفریقا، و خاورمیانه از جمله شبه‌جزیره عربستان هستند. سایر مناطق خشک نیز بیابان‌زایی را تجربه کرده‌اند. افرادی که در مناطقی که قبلاً دچار تخریب یا بیابان‌زایی شده بود زندگی می‌کنند به طور فزاینده‌ای تحت تأثیر تغییرات اقلیمی قرار می‌گیرند.
آنچه در متن فوق مهم است تعداد بسیار زیادی از افرادی (در محدوده ۵۰۰ میلیون) است که در مناطقی زندگی می‌کنند که بیابان‌زایی را تجربه می‌کنند. بنابراین ما با تلاقی دو موضوع عمده روبرو هستیم، یعنی خود تغییر آب و هوا و افزایش گسترده جمعیت انسانی که تأثیر تغییرات اقلیمی را بسیار قابل توجه‌تر می‌کند.
نمونه‌های تاریخی از طوفان‌های ویرانگر
ما اغلب به دو بلای طبیعی فکر می‌کنیم که قبل از موج کنونی تغییرات اقلیمی رخ داده‌اند و تعجب می‌کنیم که تأثیرات آن‌ها امروز چقدر مخرب خواهد بود. اشاره ما به طوفان بزرگ گالوستون در سال ۱۹۰۰ و طوفان ۱۹۲۶ میامی است.
طوفان بزرگ گالوستون در سال ۱۹۰۰ و موج جزر و مدی همراه آن، مرگبارترین بلای طبیعی در تاریخ ایالات متحده و به طو کلی پنجمین طوفان مرگبار اقیانوس اطلس بود. این طوفان بین ۶۰۰۰ تا ۱۲۰۰۰ تلفات را در ایالات متحده بر جای گذاشت.
توجه داشته باشید که تعداد ساکنان منطقه شهری هیوستون، که شامل گالوستون است، در سال ۱۹۰۰ حدود ۱۸۲۰۰۰ نفر بود. در آن زمان، کل ایالت تگزاس ۳.۰۵۵ میلیون نفر بود. در مقابل، تا سال ۲۰۲۰، منطقه مترو هوستون دارای ۷.۱۵۴ میلیون نفر جمعیت بود که آن را به پنجمین منطقه بزرگ شهری در ایالات متحده تبدیل می‌کرد. نتایج فاجعه‌بار طوفان ۱۹۰۰ را می‌توان در تصاویر زیر مشاهده کرد. آیا می‌توان حتی تصور کرد که نتایج چنین طوفان‌هایی در منطقه ای که اکنون دارای جمعیت ۳۸۳۱ درصد بیشتر از آنچه در سال ۱۹۰۰ بود، چه خواهد بود؟ اداره ملی اقیانوس و جو وزارت بازرگانی ایالات متحده موارد زیر را درمورد طوفان ها بیان می‌کند:
طوفان‌ها با تبخیر آب گرم دریا شروع می‌شوند که آب را به اتمسفر قسمت‌های پایین جو پمپاژ می‌کند. این هوای مرطوب پس از برخورد بادهای همگرا و چرخش به سمت بالا به سمت بالا کشیده می‌شود. در ارتفاعات بالاتر، بخار آب شروع به متراکم شدن به صورت ابرها و باران می‌کند و گرمایی آزاد می‌کند که هوای اطراف را گرم کرده و باعث بالا آمدن آن نیز می‌شود. همان‌طور که هوای بالاتر دریاها به سمت بالا می‌رود، هوای مرطوب گرم از امتداد سطح دریاها به صورت مارپیچی در امتداد آن می‌رود تا جایگزین آن شود. تا زمانی که پایه این سیستم آب و هوایی بر روی آب گرم باقی بماند و بالای آن در اثر بادهای بلند از هم پراکنده و جدا نشود، تقویت و رشد می‌کند. گرما و آب بیشتر و بیشتر به هوا پمپ می‌شود. فشار در هسته آن بیشتر و بیشتر کاهش می‌یابد و باد را با سرعت فزاینده می‌مکد. طوفان طی چند ساعت تا چند روز تشدید می‌شود و سرانجام زمانی که بادهایی که در اطراف آن می‌چرخند به سرعت پایدار ۷۴ مایل در ساعت یا بیشتر برسند، به وضعیت طوفان منجر خواهد شد.».
سمت راست بالا: سوزاندن مردگان در ساحل. سمت چپ بالا: همه چیزهایی که روی پل کانتی در عرض خلیج ۲ به طول ۱ تا ۷ مایل باقی مانده است. پایین سمت راست: خرابه‌های نیروگاه راه‌آهن شهر. پایین سمت چپ: در سردخانه پس از طوفان.
IPCC نه تنها به این نتیجه رسیده است که فعالیت‌های انسانی منجر به افزایش ۰.۸ تا ۱.۲ درجه سانتیگراد در دمای جهان شده است، بلکه موارد زیر را نیز بیان کرده است:
“گرمای قسمت‌های بالای اقیانوس‌ها (۰ تا ۷۰۰ متر) در طول دوره ۴۰ ساله از سال ۱۹۷۱ تا ۲۰۱۰ افزایش یافته است.”
منطقی است فکر کنیم که اگر طوفان‌ها بر روی آب دریاهای گرم اتفاق می‌افتند، بنابراین همان‌طور که آب دریا در سطح جهان گرم می‌شود، احتمال تشکیل طوفان نیز افزایش می‌یابد.
سمت راست بالا: کل خرابه ساختمان بلوم. سمت چپ بالا: غرق شدن یک کشتی انگلیسی. سمت چپ راست: باری از اجساد که به دریا ریخته می‌شوند.
در سال ۲۰۰۶، ما به میامی رفتیم، و در آن زمان، به خانه‌ای قدیمی که در سال ۱۹۲۴ ساخته شده بود نقل مکان کردیم که ادعای شهرت آن این بود که از طوفان فاجعه‌بار میامی در سال ۱۹۲۶ که منطقه میامی را ویران کرد جان سالم به در برد. به گفته اس. مک آیور، “طوفان ۱۹۲۶ توسط اداره هواشناسی ایالات متحده در میامی به عنوان “مخرب‌ترین طوفانی که تا به حال به ایالات متحده رسیده است” توصیف شد. این طوفان به فورت لادردیل، دانیا، هالیوود، هالاندیل و میامی رسید. تعداد تلفات از ۳۲۵ تا شاید ۸۰۰ نفر تخمین زده می‌شود. هیچ طوفانی در تاریخ قبلی به این اندازه خسارت مالی وارد نکرده بود. توجه داشته باشید که در سال ۱۹۲۶ شهرستان میامی–داد (Miami-Dade) تقریباً ۱۰۰۰۰۰ سکنه داشت. در سال ۲۰۲۱ این تعداد ۲,۷۲۱,۱۱۰ برآورد شده است. این نشان‌دهنده رشد خیره‌کننده ۲۶۲۱ درصدی جمعیت در ۹۵ سال یا ۲۵.۶ درصد در سال – در یک مکان ساحلی گرم است که مستقیماً در معرض تأثیرات طوفان‌های بالقوه فاجعه‌آمیز است. برآورد شده بود که طوفان بزرگ میامی در سال ۱۹۲۶ خسارتی معادل ۱۰۵ میلیون دلار آمریکا در سال ۱۹۲۶ ایجاد کرده است. وینکل و همکارانش تخمین زدند که طوفان مشابهی در سال ۲۰۱۷ باعث خسارات اقتصادی ۲۳۶ میلیارد دلاری می‌شود.
تاثیر مضاعف رشد جمعیت انسانی و تغییرات اقلیمی
حتی بدون تأثیر تغییرات اقلیمی و اقلیمی، رشد جمعیت جهان به خودی خود عامل اصلی تأثیرات آب و هوا بر فعالیت‌های انسانی است. در سال ۱۹۰۰، ۱.۶ میلیارد نفر روی زمین زندگی می‌کردند. امروزه ۷.۷ میلیارد انسان روی کره زمین وجود دارد. چالش‌های فوری برای بشر شامل پیامدهای رویدادهای مهم آب و هوایی بر تعداد فزاینده‌ای از انسان‌ها و همچنین این واقعیت است که در حال حاضر حدود ۵۰۰ میلیون نفر در مناطقی زندگی می‌کنند که در معرض بیابان‌زایی هستند. به دلیل آسیب‌هایی که در اثر تغییرات اقلیمی به سیاره ما و ساکنان آن وارد شده است، ما می‌توانیم، در طول عمر خود، در مقیاسی با تراژدی واقعی روبرو شویم که هنوز قابل درک نیست.
پیامدهای سلامت روان ناشی تغییرات اقلیمی
اثرات ویرانی‌های ناشی از تغییرات اقلیمی چه خواهد بود؟ اولین اثر آن مرگ است که بسته به گستردگی و فراوانی بلایای طبیعی می‌تواند در مقیاس‌های وسیع رخ دهد. عواقب این بالایا در میان بازماندگان نیز بسیار است، از ناتوانی جسمی ناشی از اثرات مستقیم بلایای طبیعی تا عواقب استرس مزمن. استرس مزمن چندنمودی است و به پیامدهای سلامت جسمی و روانی متعددی مانند فشار خون بالا، سندرم متابولیک، خودایمنی، سندرم‌های درد، اختلال استرس پس از سانحه (PTSD)، اعتیاد، اختلال دوقطبی، افسردگی اساسی (از جمله خودکشی)، و اختلالات اضطرابی منجر می‌شود. بیماری روانی مرتبط با استرس مزمن، التهاب بدن را تسریع می‌کند، که به نوبه خود انواع بیماری‌های جسمی را تشدید می‌کند. برهم‌کنش عوامل محیطی، از جمله استرس مزمن، با انواع مختلف بسترهای ژنتیکی، نیز می‌تواند در تشدید انواع بیماری‌های جسمی نقش داشته باشند.
کسانی که در نتیجه حوادث آب و هوایی فاجعه‌بار و بیابان‌زایی خانه یا معیشت خود را از دست می‌دهند ممکن است پناهنده شوند و مهاجرت کنند. مهاجرت‌های دسته جمعی، که در حال حاضر در حال وقوع هستند، ایجادکننده مشکلاتی در سراسر جهان است:
- (۱) کشورهای بومی پناهندگان افرادی را از دست می‌دهند که می‌توانند هم به عنوان مولد فعالیت اقتصادی و هم به عنوان مصرف‌کننده به اقتصاد آن‌ها کمک‌کننده باشند.
- (۲) کشورهای میزبان در جذب و تامین مسکن، انواع آموزش مانند مهارت‌های زبانی و فرهنگی، اشتغال، و مراقبت‌های بهداشتی برای تعداد غیرمنتظره و وسیعی از مردم با چالش‌هایی مواجه هستند.
- (۳) متأسفانه روند مهاجرت گرفتار قاچاقچیان انسان است که مهاجران را به دنیای زیرین روسپیگری اجباری، قاچاق مواد مخدر، کار اجباری و برده‌داری مدرن هدایت می‌کنند. قاچاق انسان یک صنعت ۱۵۰ میلیارد دلاری در سطح جهان است. ما اکنون بیشترین تعداد برده را روی زمین داریم، بیش از آنچه در هر نقطه‌ای از زمان در طول تاریخ بشر داشته‌ایم. در سال ۲۰۱۷، اتحاد ۸.۷، ائتلافی از ایالت‌ها و سازمان‌های غیردولتی، تخمین زد که حدود ۴۰ میلیون نفر در سراسر جهان و همچنین ۱۵۲ میلیون کودک کار به بردگی گرفته شده‌اند. افزایش مهاجرت‌های مرتبط با تغییرات اقلیمی تنها بحران‌های برده‌داری انسان و کار اجباری کودکان را تشدید می‌کند. ناگفته نماند که پیامدهای سلامت روانی بسیار بزرگی برای قربانیان قاچاق انسان وجود دارد.
نتیجه‌گیری
تغییرات اقلیمی یک چالش بزرگ برای بشریت است. رشد چشمگیر جمعیت در مناطقی که به‌ویژه در برابر تغییرات اقلیمی آسیب‌پذیر هستند، اثرات تغییرات اقلیمی را تشدید می‌کند. پیامدهای بلایای طبیعی و بیابان‌زایی شامل مهاجرت دسته جمعی است که به قاچاق انسان و دنیای زیرین آن یعنی روسپی اجباری، قاچاق مواد مخدر، کار کودکان و برده‌داری دامن می‌زند. در حال حاضر بیش از هر مقطع دیگری در تاریخ بشریت در جهان امروز برده وجود دارد. این اعداد احتمالاً با افزایش سرعت مهاجرت‌های انبوه بیشتر هم خواهند شد. تأثیر تغییرات آب و هوا بر سلامت روان شامل، اعتیاد، اختلالات اضطرابی، اختلال استرس پس از سانحه (PTSD)، اختلال دوقطبی، افسردگی اساسی و خودکشی است اما محدود به این موارد نمی‌شود. در سال‌های آینده، پرداختن به رشد تصاعدی پیامدهای سلامت روان ناشی از تغییرات آب و هوایی به چالشی فزاینده برای پزشکان سلامت روان، سیستم‌های مراقبت‌های بهداشتی و دولت‌ها در سراسر جهان تبدیل خواهد شد.
ترجمه اختصاصی توسط مجله قرمز
منبع:
Licinio, J., Wong, ML. Climate change and mental health: a commentary. Discov Ment Health ۱, ۱ (۲۰۲۱). https://doi.org/10.1007/s44192-021-00001-y