به تازگی شاهد مطرح شدن نظریات تازهای در رابطه با چگونگی اهلی شدن سگها هستیم. نظریاتی که برخی از فرضیات پیشین موجود در این زمینه را با چالشهای اساسی روبرو ساختهاند. برای این که از چگونگی اهلی شدن سگها اطلاعات بیشتری به دست آورید، میتوانید مجله قرمز را در ادامهی مطلب پیش رو همراهی کنید.
امروزه سگها به عنوان یکی از بهترین دوستان انسانها، در قالب جانوری اهلی در کنار آنها زندگی کرده و در بسیاری از امور روزمره کمک حال آنها هستند. اما این دوستی برای نخستین بار چگونه و در چه زمانی اتفاق افتاده است؟
پیش از این برخی از پژوهشگران پرسش فوق را با مطالعات گستردهی خود پاسخ گفته و فرضیاتی را در این زمینه مطرح کرده بودند. حال نظریات تازهای در زمینه چگونگی اهلی شدن سگها مطرح شده است که در برخی موارد با نتایجی که پیش از این به دست آمده بودند مغایرت دارد.
تعداد دفعات اهلی شدن سگها در طول تاریخ
اطلاعات تازهای که از بررسی فسیل سگهای باستانی به دست آمده است، نشان از آن دارد که سگها بین ۲۰ هزار سال تا ۴۰ هزار سال قبل از اجداد اصلی خود یعنی گرگها جدا شده و مابین ۱۷ هزار سال تا ۲۴ هزار سال قبل نیز به دو گروه عمدهی سگهای غربی (ساکن در قارهی اروپا) و سگهای شرقی (ساکن در قارهی آسیا) تقسیم شدهاند. اطلاعات مذکور همچنین بر این نکته دلالت دارد که سگها تنها یک بار در طول تاریخ رام و اهلی شدهاند.
سگها حتی در مصر باستان نیز دوست و همراه انسانها بودهاند.
این در حالی است که پیش از این فرضیهی متفاوتی در زمینه اهلی شدن سگها مطرح بود. نظریهای که ادعا داشت سگها به شکل کاملا جداگانهای در اروپا و آسیا رام شدهاند. علاوه بر آن فرضیهی مذکور به این نکته اشاره داشت که در نهایت سگهای آسیایی توانستند جایگزین سگهای اروپایی گردند و نژادهای حال حاضر موجود روی کرهی زمین را تشکیل دهند.
در واقع مطالعات جدید صورت گرفته روی فسیل سگهای باستانی، هیچ خدشهای بر بخش نخست این نظریه یعنی جدا شدن سگها از اجداد گرگشان وارد نکرده است و تنها اختلاف موجود با نظریه ی قبل به تعداد رام شدن آنها در طول تاریخ باز میگردد. به این ترتیب با توجه به نظریهی جدید مطرح شده، سگهای اهلی خاستگاهی در اروپا ندارند و مبدا پیدایش آنها در شرق آسیا بوده است.
در جریان این مطالعات طرح کامل ژنتیکی سه سگ باستانی از طریق فسیلهای به جا مانده از آنها مورد بررسی قرار گرفته است. فسیلهایی که دو گونه از آن چیزی نزدیک به ۷۰۰۰ سال و ۴۷۰۰ سال عمر داشتهاند و در دو منطقه ی مختلف از کشور آلمان یعنی هرکسهایم و کرشبومهال کشف شدهاند. علاوه بر آن به منظور دقیقتر شدن نتایج مربوط به این مطالعه، پژوهشگران دی ان ای مربوط به فسیل۴۸۰۰ سالهی کشف شده در نیوگرنج ایرلند را هم به دقت مورد بررسی قرار دادهاند. فسیلی که پیش از این در جریان مطالعات پیشین انجام شده در امر کشف تعداد دفعات رام شدن سگها در طول تاریخ نیز مورد بررسی قرار گرفته بود.
ابهام در تعداد دفعات اهلی شدن سگها در طول تاریخ
در این میان یکی از شرکت کنندگان در پژوهش مذکور یعنی کاریشما ویرماه معتقد است که تایید نظریهی رام شدن دو باره یا چند بارهی سگها در طول تاریخ کار چندان سادهای نیست و برای اثبات کامل آن به شواهد و مدارک فراوانی نیاز است. در حالی که نتایج پژوهش اخیر داستان سادهتری را در رابطه با تعداد دفعات رام شدن سگها در طول تاریخ پیش روی ما قرار میدهد. این که آنها تنها یک بار اهلی شدهاند. به این ترتیب بنابر نظریهی جدید مطرح شده توسط ویرماه و همکارانش، افتراق سگهای آسیایی و اروپایی از یکدیگر به فرآیند اهلی شدن آن ها هیچ ارتباطی نداشته و این امر پس از رام شدن (یک بارهی آنها) صورت گرفته است.
فسیل ۴۷۰۰ سالهی کشف شده در کشور آلمان.
همچنین بر اساس نظریهی جدید در رابطه با اهلی شدن سگها، سگهای آسیایی در دوران باستان جایگزین سگهای اروپایی نشدهاند. چرا که بر طبق مطالعات انجام شده، سگهای امروزی ساکن اروپا بسیاری از ویژگیهای خود را از اجداد عصر حجریشان به ارث بردهاند. امری که نشان میدهد تمام سگها از یک منشا واحد به وجود آمدهاند و به شکل جداگانه میراثدار سگهای آسیایی که (بر طبق فرضیهی پیشین) جایگزین سگهای اروپایی شدهاند نیستند.
البته باید به این نکته اشاره کرد که مطالعات جدید صورت گرفته در این زمینه خود در قالب فرضیه مطرح بوده و هنوز به طور کامل به واقعیت تبدیل نشدهاند. افزون بر آن این که مطالعات مذکور به طور دقیق به این نکته اشاره ندارند که فرآیند اهلی شدن سگهای دوران باستان (که بر طبق فرضیهی جدید تنها یک بار در طول تاریخ صورت گرفته) در کجا به انجام رسیده است. بنابر تصریح ویرماه، با توجه به مطالعاتی که او و همکارانش روی دی ان ای سگها انجام دادهاند، سگهای جنوب آسیا در شجرهنامهی سگها بالاترین جایگاه را اشغال میکنند. اما این موضوع صد در صد ثابت نمیکند که فرآیند اهلی شدن سگها، که بیش از ۲۰ هزار سال قبل صورت گرفته، برای نخستین بار در آسیا رخ داده باشد.
تقابل نظریات موجود در زمینه دفعات اهلی شدن سگها
از سوی دیگر طرفداران نظریهای که فرض را بر رام شدن جداگانهی سگها در آسیا و اروپا گذاشته است نیز چندان با نتایج به دست آمده از این مطالعات موافق نیستند. گرگر لارسن، نسل شناس فرگشتی دانشگاه آکسفورد، به عنوان یکی از طرفداران این فرضیه معتقد است که در مطالعات جدید، اطلاعات ژنتیکی به دست آمده توسط این گروه، فارغ از شواهد مربوط به باستانشناسی مورد بررسی قرار گرفتهاند و از همین رو نتایج به دست آمده توسط آنها نمیتواند چیزی بیش از یک فرضیهی اثبات نشده قلمداد شود.
به هر حال هنوز هیچ کدام از این فرضیات، یعنی احتمال رام شدن جداگانهی سگها در اروپا و آسیا در کنار احتمال اهلی شدن آنها فقط برای یک بار در طول تاریخ (که احتمالا در آسیا صورت گرفته است) هنوز به طور کامل مورد اثبات قرار نگرفتهاند. اما مطالعات جدید فاصلهی این دو فرضیه با یکدیگر را بسیار بیشتر کرده است. در واقع این مطالعات پایههای فرضیهی رام شدن جداگانهی سگها در اروپا و آسیا را اندکی سست کرده است.
اکثر نتایج مربوط به این مطالعه از بررسی همین فسیل به دست آمده است.
تا پیش از این فرض بر آن بود که یکی از دلایل اصلی اهلی شدن سگها به دست انسان، توانایی گوارش مواد نشاستهای توسط این موجودات چهارپا و باوفا بود. در حالی که گرگهای آن زمان از این توانایی بیبهره بودند و به همین دلیل نتوانستند در کنار انسانها زندگی کرده و از مواد خوراکی مصرفی آنها استفاده کنند. به بیان دقیقتر نتایج پژوهشهایی که پیش از این در زمینهی ژنتیک سگها صورت گرفته است، نشان از آن داشت که سگهای امروزی نسخههای فراوانی از ژن AMY2B را در طرح ژنتیکی خود جای داده اند. امری که موجب تولید انزیمی میشود که به هضم مواد نشاستهای کمک فراوانی میکند. این در حالی است که گرگها تنها دو نسخه از ژن یاد شده را در ساختار ژنتیکی خود دارند و از توان پایینتری در هضم درست مواد نشاستهای برخوردارند.
با این حال مطالعات جدید صورت گرفته روی فسیل دو سگ کشف شده در آلمان نشان میدهد که این دو سگ باستانی نیز تنها دو نسخه از ژن AMY2B را داشتهاند. این در حالی است که تعداد نسخههای موجود از این ژن در فسیل سگ کشف شده در کشور ایرلند سه عدد بوده است. از آنجایی که این سگها هزاران سال پس از فرآیند اهلی شدن سگها میزیستهاند، تحقیقات مذکور نشان میدهد که سگهای دوران باستان تمایز خاصی نسبت به گرگها در امر هضم مواد نشاستهای نداشتهاند و این موضوع نمیتواند عاملی برای تسهیل روند اهلی شدن آنها بوده باشد.
البته ویرماه معتقد است که شاید تنوع ژنتیکی سگها در دوران باستان موجب شده که نسخههای مربوط به ژن آمیلاز بعدها در طرح ژنتیکی آنها تکثیر شود. در هر حال به نظر میرسد که تایید یا تکذیب نظریات فوق مستلزم انجام تحقیقات بیشتر در این زمینه و دستیابی به شواهد و مدارک تازهتر خواهد بود.
منبع: ساینس نیوز (همراه با ترجمه، تالیف و ویرایش اختصاصی نویسندگان و مترجمان مجله قرمز)
در صورت تمایل میتوانید با نظرات خود در بخش کامنت، ما را در بهبود کیفیت مطالب بخش علمی مجله قرمز یاری کنید.
خیلی جالب بود ممنون
خواهش میکنم. خوشحالم که مورد توجه قرار گرفت.