قارچ ناخن پا یک نوع عفونت است که موجب ترکهایی در ناخن یا بریدگیهایی در پوست می‌شود. این عفونت می‌تواند موجب تغییر رنگ ناخن یا ضخیمتر شدن آن شود. همچنین به آن صدمه می‌زند. چون ناخنها گرم و مرطوب هستند، عفونت در آنجا به راحتی رشد می‌کند. انواع قارچها و گاهی اوقات مخمرهای متفاوت بر بخشهای مختلفی از ناخن اثر می‌گذارد. در صورت درمان نشدن عفونت می‌تواند به ناخنهای دیگر، پوست یا حتی ناخنهای دست گسترش یابد.
عفونت قارچی می‌تواند هر قسمتی از بدن را درگیر کند. قارچها معمولا داخل و روی بدن همراه با باکتریهای مختلف حضور دارند. اما وقتی قارچی شروع به رشد بیش از اندازه کند، می‌تواند موجب عفونت شود. اونیکومیکوزیز به نام tinea unguium نیز مشهور است که یک عفونت قارچی است که بر انگشتان پا اثر می‌گذارد. عفونتهای قارچی معمولا به مرور زمان توسعه می‌یابند بنابراین هر نوع تفاوت جدید در ظاهر ناخن یا در ابتدا حس می‌کنید تغییرات ظریفی بوجود آمده است. اگر بیماری شما ملایم است و آزار دهنده نیست ممک است نیازی به درمان نداشته باشید. اگر قارچ ناخن دردناک است و موجب ضخامت ناخن شده باشد، خود مراقبتی و داروها ممکن است کمک کند. اما حتی اگر درمان موفق باشد، قارچ ناخن نیز برمی‌گردد.
چرا قارج ناخن پا بوجود می‌آید؟
عفونت قارچی ناشی از رشد بیش از اندازه قارچ داخل، زیر یا روی ناخن است. قارچ در محیطهای مرطوب و گرم موفقتر است بنابرانی چنین محیطی می‌تواند موجب شود بطور طبیعی افزایش جمعیت یابند. قارچهای که در حال حاضر داخل و روی بدن شما وجود دارند می‌توانند موجب عفونتهای ناخن شود. اگر با شخصی که عفونت قارچی داشته، تماس داشته‌اید ممکن است به شما هم منتقل شود. عفونتهای قارچ انگشتان پا شایعتر از انگشتان دست هستند که احتمالا به خاطر این است که انگشتان پا معمولا داخل کفش هستند که محیطی گرم و مرطوبت است.
اگر می‌خواهید برای مانیکور یا پدیکور به سالن زیبایی بروید، از آنها در مورد ضدعفونی کردن وسایل و اینکه چطور آنها را انجام می‌دهند، سوال کنید. ابزاری همچون سوهان و ناخن گیر می‌توانند عفونت قارچی را از فردی به فرد دیگر منتقل کنند.
چه کسی بیشتر در معرض عفونت قارچ انگشت پا است؟
علل مختلفی برای عفونت ناخن پا وجود دارد. هر علتی درمان مخصوص به خودش را ارد. اگر چه بسیاری از علتهای عفونت قارنچ ناخن پا قابل پیشگیری هستند اما بعضی از عوامل خطر احتمال ابتلا به آن را بیشتر می‌کند. در صورتی که هر یک از موارد زیر را داشته باشید به احتمال بیشتری دچار عفونت قارچ ناخن پا خواهید شد:
- ابتلا به دیابت
- داشتن بیماری که موجب گردش خون ضعیف می‌شود
- سن بالای ۶۵ سال
- استفاده از ناخن مصنوعی
- شنا در استخر عمومی
- صدمه به ناخن
- صدمه پوست اطراف ناخن
- مرطوب ماندن انگشتان به مدت طولانی
- داشتن سیستم ایمنی ضعیف
- پوشیدن کفش جلو بسته همانند کفشهای تنیس یا بوت
عفونتهای ناخن در مردان بیشتز از زنان بوجود می‌آیند و عفونتها در بزرگسالان بیشتر از کودکان بوجود می‌آیند. اگر کسی در خانواده‌تان دارید که اغلب دچار این نوع عفونتهای قارچی می‌شود، شما هم به احتمال بیشتری دچار این عفونت خواهید شد.
افراد بزرگسال بیشتر در معرض ابتلا به عفونتهای قارچی ناخن هستند چون گردش خون ضعیفتری دارند. ناخنها با افزایش سن کندتر رشد می‌کنند و ضخیم می‌شوند.
عفونت قارچ انگشت پا چگونه به نظر می‌رسد؟
عفونت قارچی ناخن ممکن است بر بخشی از ناخن، کل ناخن یا چند ناخن اثر بگذارد. علائم شایع عفونت قارچی شامل موارد زیر هستند:
- ناخن شکل طبیعی یدا کرده که ممکن است از بستر ناخن جدا شود
- بوی بدی از ناخن عفونی شده بلند شود
- ناخن شکننده یا ضخیم شده
انواع قارچ ناخن شایع چه هستند؟
عفونت زیر ناخنی سطحی و جانبی
عفونت زیر ناخنی سطحی شایعترین نوع عفونت قارچ ناخن پا است و می‌تواند هم در ناخن پا و هم ناخن دست بوجود آید. وقتی این نوع عفونت بوجود آید، لبه خارحی ناخن ظاهری ناهموار با ررگه‌های سفید یا زرد در سراسر ناخن دارد. این عفونت به بستر ناخن و زیر ناخن هجوم می‌برد.
عفونت سطحی سفید
عفونتهای سطحی سفید معمولا بر ناخن پا اثر می‌گذارند. یک نوع خاص از قارچ به لایه‌های بالایی ناخن حمله می‌کند و لکه‌های سفیدی روی آن ایجاد می‌کند. نهایتا این لکه‌های سفید کل ناخن را فرا می‌گیرند. که ناخن نابهنجار، نرم و مستعد خرد شده می‌شود. لکه‌های روی ناخن معمولا سوراخ دارد و پوسته پوسته می‌شوند.
عفونت زیر ناخنی پروکسیمال
عفونتهای زیر سطحی پروکسیمال متداول نیستند اما می‌توانند هم بر ناخن انگشت پا و هم ناخن انگشت دست اثر بگذارند. لکه‌های زرد زیر پایه ناخن ظاخر می‌شود چون عفونت به سمت بالا گسترش می‌یابد. این عفونت معمولا در افراد دچار مشکلات سیستم ایمنی بوجود می‌آید. همچنین ناشی از صدمه جزئی به ناخن است.
عفونت کاندیداد
مخمرهای کاندیدا موجب این نوع عفونت می‌شوند. این عفونت می‌تواند ناخنهایی را هدف قرار دهد که قبلا بوسیله عفونت یا زخم صدمه دیده‌اند. کاندیدا بیشتر بر ناخن دست اثر می‌گذارد. اغلب در افرادی بوجود می‌آید که مرتبا دستشان را در آب می‌خیسانند. این عفونت معمولا از کوتیکول اطراف ناخن شروع می‌شود که متورم، قرمز و حساس به لمس می‌شود. ممکن است در مورد خود ناخن هم بخشی از بستر آن بلند شده و یا بطور کامل بیفتد.
از کجا بفهمم عفونت قارچ ناخن پا دارم؟
از آن جایی که سایر عفونتهای قارچی می‌توانند بر ناخن اثر گذاشته و علائمی مشابه از عفونت قارچ ناخن پا بوجود آورند، تنها روش برای تصدیق تشخیص، مراجعه به پزشک است. آنها مقداری از ناخن را برداشته و زیر میکروسکوپ قرار می‌دهند تا متوجه وجود علائم قارچ شوند. در بعضی موارد هم پزشک نمونه را برای آنالیز و تعیین دقیق علت به آزمایشگاه می‌فرستد.
اختلالات
موارد شدید قارچ ناخن می‌تواند درد ناک باشد و حتی ممکن است موجب صدمه دائمی به ناخنها شود. و این می‌تواند منجر به ایجاد سایر عفونتهای جدی شود که از پا به جاهای دیگر منتشر می‌شود و این در صورتی رخ می‌دهد که به علت خوردن دارو، دیابت یا سایر بیماریها، سیستم ایمنی تان را سرکوب کرده باشید. اگر گردش خون و حمایت عصبی در پای شما کاهش یافته باشد در معرض خطر عفونتهای پوستی بزرگتر (مثل سلولیت) هستید. بنابراین هر زخم جزئی در پاها از جمله عفونت قارچ ناخن می‌تواند منجر به اختلالات شدیدتر شود. در صورتی که دیابت دارید و فکر می‌کنید که دچار قارچ ناخن پا هستید حتما به پزشک مراجعه کنید.
درمان قارچ ناخن پا
معمولا داروهای بدون نسخه برای درمان عفونت قارچ ناخن پا توصیه نمی‌شود چون آنها نتایج قابل قبولی را به باور نمی‌آورند. در عوض پزشک یک داروی خوراکی ضد قارچ را توصیه می‌کند مثل:
- تربینافین (لامیزیل)
- ایتریکونازول (اسپوراناکس)
- فلوکونازول (دیکلوفان)
- گریسفلووین (گریس- پروپیلن گلیکول)
پزشک یک درمان ضد قارچی دیگر مثل لاک ناخن ضد قارچ یا محلولهای موضعی را هم تجویز می‌کند. این مواد همانند لاک ناخن معمولی روی لاک برس زده می‌شوند. بسته به نوع عفونت و همچنین میزان گستردگی عفنت، از این داروها به مدت چند ماه استفاده خواهید کرد. محلولهای موضعی معمولا در عفونت قارچ ناخن پا در کل موثر نیستند. درمان تضمین کننده از بین بردن کامل عفونتهای قارچی بدن نیست. اختلالات نای از عفونت قارچی نیز ممکن است بوجود آید.
جراحی
در صورتی که پزشک تشخیص دهد، ناخن را بطور موقت بر می‌دارد تا بتواند داروی ضد قارچ را بطور مستقیم روی عفونت زیر ناخن استفاده کند. بعضی از عفونتهای قارچی ناخن به داروها پاسخ نمی‌دهند بنابراین در صورت شدید بودن یا درد زیاد این روش توسط پزشک پیشنهاد می‌شود.
درمان خانگی قارچ ناخن پا
داروهای خوراکی ضد قارچ موثر هستند اما ممکن است موجب عوارض جدی از ناخوشی معده و سرگیجه تا مشکلات شدید پوستی و زردی شوند. به همین دلیل برخی افراد ترجیح می‌دهند به جای آنها از درمانهای خانگی استفاده کنند. در اینجا چندین روش درمان قارچ ناخن پا در خانه به شما آموزش داده می‌شود.
پمادهای حاوی منتول
پزشکان از این نوع پمادها برای کمک به درمان سرفه و علائم سرماخوردگی استفاده می‌کنند. همان مواد فعال موجود در پمادهای منتولی از جمله منتول، روغن اکالیپتوس و کافور خواص دیگری هم دارند که می‌تواند در درمان قارچ ناخن پا موثر باشد. یکی از این پمادها همان ویکس معروف است که در اغلب داروخانه‌ها پیدا می‌شود. یک تحقیق استفاده از این پمادها را برای درمان قارچی بررسی کرد. همه ۱۸ شرکت کننده در تحقیق از نتایج استفاده از آن روی قارچ ناخن پا راضی بودند البته در مورد ۵ شرکت کننده درمان خیلی طولانی و پس از ۴۸ هفته بدست آمد. برای اثبات اثرات پماد حاوی منتول به عنوان یک گزینه موثر در درمان عفونت قارچی نیازمند تحقیقات بیشتری هستیم.
برای استفاده از این پماد، آن را مستقیما روی ناحیه عفونی شده بزنید. این کار را یک بار در روز به مدت چند هفته یا تا زمانی که بهبود قابل توجهی پیدا کند، انجام دهید.
سرکه
سرکه بیشتر برای آشپزی و تمیز کردن منزل استفاده می‌شود اما استفاده‌های فراوان دیگری هم دارد. هیچ شواهد بالینی تاکنون در مورد اثربخشی این محصول وجود ندارد اما شواهد تجربی استفاده از این ماده را برای کمک به درمان قارچ ناخن، موثر می‌داند. می‌توانید به جای سرکه معمولی از سرکه سیب هم استفاده کرد و آن را به طور مستقیم روی ناحیه عفونی بریزید و بگذارید ناخنهای پا در یک کاسه یا تشت حاوی آب گرم و سرکه بخیسد. باید مخلوط به صورت ۲ سهم آب و ۱ سهم سرکه باشد.
دهان شویه
همانند سرکه در مورد دهان شویه هم شواهد علمی برای حمایت از استفاده از این فراورده بهداشت دهان برای درمان قارچ ناخن پا وجود ندارد با این وجود برخی از تحقیقات نشان می‌دهند که بسیاری از انواع دهان شویه خواص ضد قارچ دارند. یک پژوهش گزازش داد که ۷ نوع دهان شویه مقداری خواص ضد قارچی در نمونه‌های آزمایشگاهی داشتند. برای استفاده ناخنهای پا را داخل یک کاسه دهان شویه بخیسانید.
سیر
معمولا از این ماده غذایی برای طعم دهی به غذا استفاده می‌شود اما می‌تواند به درمان قارچ ناخن پا هم کمک کند. شواهد مجدودی از این ادعا حمایت می‌کنند. یک تحقیق نشان داد که عصاره سیر خواص قوی ضد قارچی در مقابلهای عفونتهای قارچی داشت که در نمونه‌های آزمایشگاهی ایجاد شده بود. تحقیق دیگری نیز نتایج امیدوار کننده‌ای برای روغن سیر در مقابل سویه‌های قارچی از قارچ باز هم در نمونه‌های آزمایشگاهی نشان داد.
بسیاری از افراد از سیر خرد شده برای کمک به درمان عفونت قارچی استفاده می کنند. برای استفاده از سیر، یک حبه را ریز کرده و روی ناحیه عفونی شده بگذارید و به مدت ۳۰ دقیقه بگذارید همان جا بماند. موقع استفاده از سیر دقت کنید چون سیر خام گاهی اوقات می‌تواند موجب یک نوع سوختگی شیمیایی پوست شود.
عصاره گیاه زرآوند
گیاه زرآوند یا زریوند که یکی از گیاهان خانواده آفتابگردان است و در برخی از مناطق ایران رشد می‌کند، یکی از درمانهای سنتی برای عفونتهای قارچی در برخی کشورهاست. یک بررسی آزمایشگاهی نشان داد که ترکیبات خاصی درون زرآوند وچود دارد که خواص ضد قارچی در مقابل سویه‌هایی از قارچها دراد که موجب بیماری پای ورزشکاران می‌شود. پژوهشی جدیدتر اما کوچک نشان داد هیچ تفاوتی بین نتایج درمان عفونتهای مخمر قارچی با عصاره زرآوند در مقایسه با داروی ضد قارچی رایج وجود ندارد. برای استفاده از این ماده باید آن را بصورت آنلاین خریداری کنید. می‌توانید آن را بصورت موضعی به صورت ۲ تا ۳ بار در هفته به مدت حداکثر ۳ ماه استفاده کنید.
روغن درخت چای
روغن درخت چای یا تی تری که به نام ملالوکا هم شناخته می‌شود یک اسانس روغنی با قابلیتهای ضد قارچی و ضد میکروبی است. چند تحقیق کوچک مقیاس نشان داد روغن درخت چای می‌تواند برای قارچ ناخن پا موثر باشد. برای استفاده، روغن درخت چای را مستقیما روی ناخن عفونی شده به صورت دو بار در روز با گوش پاک کن استعمال کنید.
روغن آویشن
روغن آویشن یا اورگانو حاوی تیمول است. با توجه به تحقیقی در سال ۲۰۱۶، تیمول خواص ضد قارچ و ضد باکتری دارد. برای درمان قارچ ناخن پا، روغن آویشن را با استفاده از پنبه به صورت مستقیم دو بار در هفته استفاده کنید. برخی از افراد روغن آویشن و تی تری را با هم استفاده می‌کنند. هر دو نوع اسانس روغنی می‌توانند موجب تحریک و واکنش آلرژی زا شوند. ترکیب کردن آنها این خطر را بیشتر می‌کند.
عصاره برگ زیتون
برخی از پژوهشها نشان دهنده اثر عصاره برگ زیتون به عنوان یک درمان بالقوه برای قارچ ناخن پا هستند. قرنهای متمادی از عصاره برگ زیتون استفاده می‌شد. با توجه به یک پژوهش، عصاره برگ زیتون روشی بی خطر برای کمک به درمان قارچ ناخن پا است. البته عصاره برگ زیتون ممکن است عوارض بالقوه‌ای هم ایجاد کند. اینها شامل علائمی شبیه آنفولانزا هستند از جمله:
- خستگی
- سردرد و درد عضلات
- استفراع و اسهال
برای جلوگیری از عوارض جانبی این ماده باید کم کم از آن استفاده کنید. اگر کپسول مصرف می‌کنید می‌توانید معمولا بین ۱ تا ۳ کپسول را دو روز در هفته با یک وعده غذایی استفاده کنید.
تغییر در رژیم غذایی
می‌توانید با تغییر در رژیم غذایی، سلامت خود را بهبود بخشید. شواهد کلینیکی که نشان دهد تغییر در رژِیم غذایی می‌تواند قارچ ناخن پا را درمان کند، وجود ندارد اما رژیمهای غذایی خاصی می‌تواند به بهبود سلامت کلی شخص کمک کنند. رژیم غذایی باید شامل مواد مغذی به میزان کافی باشد. بخصوص می‌توانید غذاهای غنی از ویتامین، مواد معدنی و سایر موادی که به رشد و سلامت ناخن کمک می‌کنند، بخورید. بعضی از غذاهای مناسب سلامت ناخن عبارتند از:
- غذاهای سرشار از کلسیم و ویتامین D
- اسیدهای چرب موجود در ماهی‌های روغنی
- ماستهایی که حاوی پروبیوتیک هستند
- غذاهای غنی از پروتئین بدون چربی به رشد ناخن کمک می‌کنند
- غذاهای سرشار از آهن به پیشگیری از شکنندگی ناخن کمک می‌کنند مثل اسفناج
ترفندهای پیشگیری از قارچ ناخن پا
ایجاد چند تغییر در سبک زندگی می‌تواند به پیشگیری از عفونت قارچی ناخنها کمک کند. مراقبت خوب از ناخنها با چیدن و تمیز نگه داشتن آنها روشی خوب برای پیشگیری از عفونتهاست. همچنین از صدمه به پوست اطراف ناخن خودداری کنید. اگر مجبور هستید به مدت طولانی با آب در تماس باشید مثلا کارهایی مثل ظرف شستن به مدت طولانی، بهتر است دستکش لاتکس بپوشید. روشهای دیگر برای پیشگیری از عفونت قارچی شامل موارد زیر است:
- شستن دستها بعد از تماس با ناخنهای عفونی
- خشک کردن پاها بعد از دوش گرفتن، بخصوص بین انگشتان
- انجام مانیکور یا پدیکور در سالنهای زیبایی مطمئن
- کاهش استفاده از ناخنهای مصنوعی و لاک ناخن
چشم انداز درمان طولانی مدت
برای برخی افراد، درمان عفونت قارچی ممکن است مشکل باشد و نخستین دور استفاده از داروها ممکن است موثر نباشد. عفونت قارچی را نمی‌تواند درمان شده قلمداد کند تا زمانی که یک ناخن جدید از منطقه عفونت رشد کند. اگر چه این نشان می‌دهد که ناخن دیگر عفونی نیست اما امکان دارد عفونت قارچی دوباره برگردد. در موارد شدید، ممکن است صدمه به ناخن شدید باشد و مجبور به برداشتن آن باشید.
مشکلات مهم ناشی از عفونت قارچی ناخن موارد زیر هستند:
- عود دوباره عفونت
- از دست دادن دائمی ناخن عفونی شده
- تغییر رنگ ناخن عفونی
- گسترش عفونت به سایر قسمتهای بدن و حتی جریان
- ایجاد عفونت پوستی به نام سلولیت
اگر دیابت دارید و همزمان دچار عفونت قارچی شدید حتما به پزشک مراجعه کنید. افراد مبتلا به دیابت بیش از سایرین در معرض خطر مشکلات جدید ایجاد شده بوسیله این عفونتها هستند. اگر دیابت دارید و فکر می‌کنید دچار عفونت قارچی شدید، در اولین فرصت آن را با پزشکتان در میان بگذارید.
ترجمه اختصاصی توسط مجله قرمز
منابع