آیا غذاهای مصنوعی به یک واقعیت تبدیل خواهند شد؟ حقیقت این است که منابع طبیعی کره زمین رو به اتمام است و با افزایش جمعیت، نیاز به غذا روز به روز در حال بیشتر شدن است. تولید غذا اعم از گوشت و غلات و … به منابع آب و انرژی زیادی نیاز دارد و فرآیندهای تولید هم مواد آلاینده زیادی را وارد جو و محیط زیست ما می‌کند. در این شرایط غذاهای مصنوعی یعنی غذاهایی که در آزمایشگاه کشت می‌شوند می‌توانند از بدتر شدن شرایط جلوگیری کنند. اما اگر غذاهای مصنوعی به واقعیت تبدیل شوند آیا از نظر طعم و ویژگی‌های دیگر با غذاهای سنتی تفاوت خواهند داشت؟ در این مقاله اختصاصی از مجله قرمز به پدیده غذاهای مصنوعی خواهیم پرداخت و به این سوال پاسخ خواهیم داد که آیا علم می‌تواند همبرگرهای خوشمزه‌تری بپزد؟
غذاهای مصنوعی از تخیل تا واقعیت
مدتی پیش سازمان غذا و داروی آمریکا اولین گام را به سوی قانونی کردن تولید مواد غذایی این بار نه در مزارع بلکه در آزمایشگاه‌ها برداشت. اگرچه این اقدام به اندازه تصمیم دولت فدرال آمریکا برای تدوین قوانین “سفر در زمان” عجیب به نظر نمی‌رسد اما به اندازه کافی جالب توجه و غافلگیر کننده است. ایده رشد دادن یک تکه استیک در آزمایشگاه به جای پرورش دادن یک گاو کامل از دهه ۱۸۹۰ در ذهن بشر وجود داشته و به موضوع داستان‌های علمی و تخیلی تبدیل شده است اما در سال ۲۰۱۳ زمانی که اولین بار یک همبرگر که از گوشت رشد یافته در آزمایشگاه تهیه شده بود توسط داوطلبان تست شد این خیال بیش از گذشته رنگ واقعیت به خود گرفت.
اما در جولای امسال گام بزرگتری در این زمینه برداشته شد، در این زمان سازمان غذا و دارو اولین جلسه بررسی خود را در زمینه گوشت کشت یافته در آزمایشگاه برگزار کرد. موافقان این تکنولوژی نام “گوشت تمیز” و یا “گوشت متمدن” را روی آن قرار دادند اما عبارت “گوشت” به مذاق کشاورزان و دامداران سنتی خوش نیامد و آن‌ها معتقد بودند که گوشت از حیوانات زنده به دست می‌آید و این عبارت در واقع نوعی دزدی اعتبار از کشاورزان است. اما مساله اینجاست که سلول‌های پایه‌ای که برای کشت گوشت در آزمایشگاه به کار می‌روند نیز از موجودات زنده به دست می‌آیند. در هر صورت این تلاش یکی از نخستین تلاش‌های دانشمندان برای تهیه غذاهای مصنوعی خارج از حیطه کشاورزی و دامداری است.
تکنولوژی انسانی در زمینه کشاورزی و دامداری سابقه‌ای ده هزار ساله دارد و در طول این ده هزار سال، فرآیندهای تولید گوشت بدون تغییر باقی مانده‌اند. اما ما امروزه دریافته ایم که این فرآیندها به هیچ عنوان و با هیچ معیاری بهینه نیستند و برای تهیه یک کیلوگرم گوشت نه تنها آب و منابع زیادی مصرف می‌شود بلکه آلاینده‌های متعددی نیز به محیط اضافه می‌شوند. در حال حاضر ما برای حفظ محیط زیست، مراقبت از حیوانات و تضمین آینده هم که شده باید به دنبال روش‌های جدیدتر و بهینه‌تر برای تولید گوشت و سایر غذاها باشیم که تولید غذاهای مصنوعی یکی از این روش‌ها است.
گوشت مصنوعی
بیشتر مردم گوشت دوست دارند و این غذا بخشی از خوراک روزانه آن‌ها را تشکیل می‌دهد اما وقتی صحبت از غذاهای مصنوعی و گوشت کشت شده می‌شود این افراد ممکن است نظر متفاوتی داشته باشند. بروس فردریک رئیس انجمن Good Food در واشنگتن با بیان این حقیقت اعلام می‌کند آینده غذاها چیزی است که به نظر اجتناب ناپذیر می‌رسد و تغییر در روند تولید و فرآوری گوشت هم اولین تغییری نیست که بشر با آن مواجه بوده است. فردریک با مثالی، این تغییر را برای ما شرح می‌دهد، در سال ۱۸۹۸ اولین کنفرانس برنامه ریزی شهری در نیویورک برگزار شد، در این کنفرانس محققان به دنبال راه حلی برای مشکل جدی آن دوره بودند. در آن زمان در شهر نیویورک ۱۷۵ هزار اسب برای حمل و نقل مورد استفاده قرار می‌گرفتند که این اسب‌ها روزانه ۵۰ هزار تن فضولات در خیابان‌های شهر از خود به جا می‌گذاشتند.
اگرچه این کنفرانس شهری برای حل مشکل فضولات اسب‌ها به نتیجه‌ای نرسید اما ده سال بعد هنری فورد با اختراع اولین اتومبیل موسوم به مدل T انسان‌ها را از استفاده از اسب برای حمل و نقل بی‌نیاز کرد. اتومبیل‌ها و سایر وسایل نقلیه خودکاری که نیاز به اسب نداشتند در مدت چند سال به تدریج حذف شدند و تنها به یک پدیده سنتی برای جذب توریست تبدیل شدند. در حال حاضر هنوز هم مردم برای تفریح و ورزش از اسب استفاده می‌کنند اما با سرعت و تطبیق پذیری اتومبیل‌ها، استفاده از اسب برای حمل و نقل به تاریخ پیوسته است و مهم‌تر از همه، این حیوانات برای انجام کارهای سخت و طاقت فرسا مورد آزار و شکنجه قرار نمی‌گیرند.
غذاهای مصنوعی هم شباهت زیادی به اتومبیل دارند، اگرچه بیشتر مردم علاقه‌ای به انقلاب صنعتی ندارند و چیزهای گذشته را بیشتر دوست دارند اما همان طور که فردریک می‌گوید این یک تغییر اجتناب ناپذیر است و با تاثیر منفی کشاورزی و دامداری روی محیط زیست (از طریق تولید گازهای گلخانه‌ای و مصرف بالای آب و انرژی) وقت آن رسیده است که تجید نظری اساسی در فرآیندهای تولید غذا برای انسان‌ها داشته باشیم.
طعم و سایر ویژگی‌های غذاهای مصنوعی
خوشمزه بودن یک همبرگر به چه عواملی بستگی دارد؟ از نظر طعم و مزه می‌توان وجود مقدار کمی چربی، پخته بودن به میزان کافی و خوش نمک بودن را می‌توان فاکتورهای تعیین کننده در طعم همبرگر دانست. از نظر بافت نیز همبرگری برای ما لذیذ است که کمی آبدار باشد، قابلیت ارتجاع داشته باشد و بخش‌ها و اجزای آن کاملا مشخص باشند. این فاکتورهایی هستند که دانشمندان می‌توانند در تهیه گوشت مصنوعی مد نظر داشته باشند اما گوشت و همبرگر اشیایی بسیار پیچیده هستند که شبیه سازی آن‌ها می‌تواند کار دشواری باشد و به سال‌ها زمان و تحقیق و تجربه نیاز داشته باشد.
در هر صورت هر کسی سلیقه متفاوتی در مورد طعم و بافت غذا داشته باشد مثلا برخی افراد ممکن است به گوشت‌های پرچرب علاقه داشته باشند اما برخی دیگر ترجیح دهند گوش بدون چربی مصرف کنند، اما عوامل مشترک زیادی وجود دارند که می‌تواند یک گوشت مصنوعی مطلوب را شکل دهد و با مزایایی که تولید غذاهای مصنوعی می‌تواند برای محیط زیست و آینده بشر داشته باشد این انتخاب شاید تنها انتخاب باشد. اگرچه هنوز دانشمندان در ابتدای راه قرار دارند و شاید تا روزی که غذاهای مصنوعی به غذاهای روزمره ما تبدیل شوند راه زیادی در پیش باشد اما این راهی است که آغاز شده و به نظر می‌رسد بازگشتی از آن وجود نخواهد داشت.
اگر این مقاله مورد توجه شما قرار گرفت می‌توانید مقالات مشابه را در بخش علمی در مجله قرمز شاخه دانستنی‌های علمی مطالعه کنید. انتقادات و پیشنهادات خود را نیز در بخش نظرات با ما در میان بگذارید.
منبع: Science News (ترجمه و تألیف اختصاصی توسط مجله قرمز)