همه چیز درباره‌ی شیر مادر، شیر خشک و تغذیه‌ی کمکی نوزادان

احتمالا شما هم شنیده‌اید که شیر مادر بهترین غذا برای نوزاد است. اما چه چیزی شیر مادر را برای نوزادان مفید می‌کند؟ شیر مادر نیازهای سلامتی کودک شما را برآورده می‌کند. امروزه محققان در حال تحقیق و بررسی درمورد ترکیبات شیر مادر و چگونگی ارتباط آن با رشد نوزادان هستند.

دکتر دان رایتن، کارشناس موسسه ملی سلامت آمریکا (NIH) در زمینه تغذیه دوران کودکی، می‌گوید: «شیردهی یک استاندارد طلایی برای تغذیه نوزادان است.» شیر انسان مواد مغذی و سایر ترکیباتی که نوزادان برای رشد و تکامل به آن نیاز دارند را فراهم می‌کند. این ترکیبات شامل پروتئین‌ها، چربی‌ها، کربوهیدرات‌ها، ویتامین‌ها، مواد معدنی و … است.

متخصصان توصیه می‌کنند که شیرخواران در شش ماه اول زندگی خود به‌طور انحصاری شیر مادر بنوشند. در صورت امکان، مصرف شیر مادر را تا ۱۲ ماه از سینه یا شیری که دوشیده شده و در بطری نگهداری شده است ادامه دهند. والدین می‌توانند غذاهای دیگر را از حدود شش ماهگی شروع اضافه کنند.

شیردهی خطر ابتلای نوزاد به آسم، چاقی، دیابت نوع ۱، عفونت گوش، عفونت‌های روده‌ای که باعث اسهال یا استفراغ می‌شوند و سندرم مرگ ناگهانی نوزاد (SIDS) را کاهش می‌دهد.شیردهی همچنین برای مادر مفید است و به‌طور بالقوه خطر ابتلا به فشار خون بالا، دیابت نوع ۲، سرطان تخمدان و سرطان سینه را کاهش می‌دهد. از طرفی به فرآیند پیوند والدین و نوزاد نیز کمک می‌کند.

شیر انسان همچنین از نوزادان در برابر میکروب‌ها محافظت می‌کند. سیستم ایمنی کودک هنوز به‌طور کامل توسعه نیافته است. بنابراین آن‌ها مولکول‌های مبارزه‌کننده با میکروب‌ها که آنتی‌بادی نامیده می‌شوند را ندارند. شیر مادر آنتی‌بادی های بدن مادر را به بدن نوزاد می‌رساند و تا زمانی که سیستم ایمنی بدن کودک رشد کند به محافظت از او در برابر میکروب‌ها  کمک می‌کند.

شیر مادر حاوی بسیاری از مواد فعال بیولوژیکی دیگر نیز هست. رایتن می‌گوید: «شیر انسان فقط ترکیبی از اجزای منفرد نیست و درواقع یک سیستم بیولوژیکی فعال است.» والد شیرده و نوزاد با یکدیگر تعامل دارند و بر یکدیگر تأثیر می‌گذارند. این بدان معناست که آنچه در شیر انسان وجود دارد حتی می‌تواند در طول روز تغییر کند.

مولکول‌هایی که ساعت‌های بیولوژیکی یا ساعت‌های شبانه‌روزی بدن شما را تنظیم می‌کنند، مصرف کنید. بدن شما بسته به زمان روز، مقادیر متفاوتی از این مولکول‌ها را دارد. این مولکول‌ها زمان بیدار شدن، خوردن و خوابیدن را نشان می‌دهند و از طریق شیر مادر به کودک منتقل می‌شوند.

امروزه محققان به بررسی چگونگی تأثیر ترکیب شیر بر سلامت کوتاه‌مدت و بلندمدت نوزادان پرداخته‌اند. برای تحقیق در این زمینه، موسسه ملی سلامت آمریکا (NIH) پروژه‌ای با نام BEGIN را آغاز کرده است.این پروژه در تلاش است تا بیولوژی تولید شیر، چگونگی تأثیر شیر بر رشد نوزادان و چگونگی تأثیر نوزادان و محیط آن‌ها بر این سیستم را درک کند.

بدن برخی از مادران شیرده به اندازه کافی شیر تولید نمی‌کند یا ممکن است مشکلات فیزیکی‌ای وجود داشته باشند که مانع از خروج شیر می‌شود. برخی دیگر مورد توصیه قرار می‌گیرند که در صورت مصرف برخی از داروها یا داشتن بیماری‌های خاصی از شیردهی خودداری کنند.

برای کسانی که نمی‌توانند نوزادشان را با شیر مادر تغذیه کنند، شیرخشک یک گزینه است. دکتر رایتن می‌گوید: «شیر خشک بر اساس دانش ما درمورد ترکیب شیر انسان است.» و این دانش همچنان در حال تکامل است.

دکتر رایتن می‌گوید: «اگر می‌توانید شیردهی را انجام دهید، این بهترین راه برای مراقبت از کودکتان است.» اگر در این زمینه مشکل دارید، با ارائه‌دهنده مراقبت‌های بهداشتی خود صحبت کنید.

شیردهی و شیر مادر

تغذیه با شیر مادر کالری‌ها، ویتامین‌ها، مواد معدنی و سایر مواد مغذی ضروری را برای رشد، سلامت و رشد بهینه نوزاد فراهم می‌کند. تغذیه با شیر مادر هم برای مادر و هم برای نوزاد او مفید است. موسسه ملی بهداشت کودکان و توسعه انسانی ایالات متحده آمریکا مشهور به NICHD، از بسیاری از زمینه‌های تحقیقات تغذیه با شیر مادر، از جمله مطالعات فواید شیردهی و شیر مادر، تأثیرات اجتماعی و فرهنگی شیردهی، و مؤلفه‌های تغذیه‌ای و مکانیسم‌های بیماری مربوط به شیردهی و شیر مادر پشتیبانی می‌کند.

درباره شیردهی و شیر مادر

شیردهی فرآیندی است که طی آن شیر مادر به نوزادش می‌رسد، یا مستقیماً از طریق سینه یا با بدوشیدن شیر از سینه و دادن آن با شیشه شیر به نوزاد. تغذیه با شیر مادر کالری و مواد مغذی از جمله درشت‌مغذی‌ها (چربی، پروتئین و کربوهیدرات) و ریزمغذی‌ها (ویتامین‌ها و مواد معدنی) را برای نوزاد فراهم می‌کند.

طبق بیانیه سیاست آکادمی اطفال آمریکا (AAP) درمورد تغذیه با شیر مادر، زنانی که مشکلات خاصی در سلامتی‌شان ندارند باید حداقل در ۶ ماه اول پس از تولد، نوزاد خود را منحصراً با شیر مادر تغذیه کنند.

AAP پیشنهاد می‌کند که در صورت امکان، یک مادر باید سعی کند تا ۱۲ ماهگی به شیردهی ادامه دهد و در عین حال غذاهای دیگر را نیز به آن اضافه کند، زیرا هم برای مادر و هم برای نوزاد فواید زیادی دارد.

اگرچه تغذیه با شیر مادر روش توصیه‌شده برای تغذیه نوزادان است و شیر مادر اکثر مواد مغذی مورد نیاز نوزاد را تامین می‌کند، اما ویتامین D کافی را برای نوزادان تامین نمی‌کند. بنابراین نوزادان هم به مصرف مکمل‌های ویتامین دی نیاز دارند. در این مورد با پزشک کودک خود صحبت کنید.

فواید شیردهی چیست؟

تحقیقات نشان می دهد که تغذیه با شیر مادر فواید سلامتی زیادی برای نوزادان و مادران و همچنین مزایای بالقوه اقتصادی و زیست‌محیطی برای جوامع دارد.

تغذیه با شیر مادر مواد مغذی ضروری را برای نوزاد فراهم می‌کند. از دیگر مزایای شناخته‌شده‌ی شیر مادر برای سلامتی می‌توان به محافظت در برابر عفونت‌های رایج دوران کودکی و بقای بهتر در سال‌های اول زندگی کودک اشاره کرد، از جمله کاهش خطر ابتلا به سندرم مرگ ناگهانی نوزاد.

تحقیقات همچنین نشان می‌دهد که تماس پوست به پوست و شیر دادن ممکن است فواید جسمی و روحی نیز داشته باشد. مطالعات دیگری نشان می‌دهد که تغذیه با شیر مادر ممکن است خطر ابتلا به برخی بیماری‌های آلرژیک، آسم، چاقی و دیابت نوع ۲ را کاهش دهد. همچنین ممکن است به بهبود رشد شناختی نوزاد کمک کند. با این حال برای تایید این یافته‌ها تحقیقات بیشتری مورد نیاز است.

توصیه های سازمان های معتبر درمورد شیردهی

در ایالات متحده، آکادمی اطفال آمریکا (AAP) در حال حاضر توصیه می‌کند:

• شیرخواران باید در ۶ ماه اول پس از تولد منحصراً با شیر مادر تغذیه شوند. تغذیه انحصاری با شیر مادر به این معنی است که شیرخوار هیچ غذای اضافی (به جز ویتامین D) یا مایعات دیگری دریافت نمی‌کند مگر اینکه از نظر پزشکی توصیه شود.
• AAP توصیه می کند که پس از ۶ ماه اول و تا زمانی که نوزاد یک ساله شود، مادر به شیردهی ادامه دهد و در عین حال غذاهای جامد را به‌تدریج وارد رژیم غذایی نوزاد کند.
• پس از ۱ سال، در صورت تمایل متقابل مادر و نوزاد، می‌توان شیردهی را ادامه داد.

در حال حاضر سازمان بهداشت جهانی هم به‌عنوان یک توصیه جهانی بهداشت عمومی توصیه می‌کند که:

• شیرخواران در ۶ ماه اول پس از تولد به‌طور انحصاری با شیر مادر تغذیه شوند تا به رشد، تکامل و سلامتی بهینه دست یابند.
• پس از ۶ ماه اول، برای برآوردن نیازهای تغذیه‌ای کودک در حال تکامل، شیرخواران باید از نظر تغذیه‌ای غذاهای کمکی کافی و ایمن دریافت کنند در حالی که شیردهی تا ۲ سالگی یا بیشتر ادامه داشته باشد.

چگونگی شیردهی

بسیاری از گروه‌های مادران، سازمان‌های بهداشتی و انجمن‌های ارائه‌دهنده مراقبت‌های بهداشتی اطلاعات و پشتیبانی بسیار دقیقی را درمورد نحوه شیردهی ارائه می‌دهند. نکات کلی زیر فقط برای اطلاعات ارائه شده است و به این معنی نیست که جای یک ارائه‌دهنده مراقبت‌های بهداشتی یا مشاور شیردهی را می‌گیرد

چه زمانی باید به نوزاد خود غذا بدهید

نوزادانی که گرسنه هستند دهانشان را در اطراف سینه مادرشان قرار داده یا دست‌های خود را در دهان می‌گذارند. در هفته‌های اول پس از تولد، ممکن است نوزاد خود را در اغلب اوقات ۸ تا ۱۲ بار در ۲۴ ساعت، شیر دهید.

نکات شیردهی: چگونه شروع خوبی داشته باشیم

پس از به دنیا آمدن نوزاد، برای شروع شیردهی نکات زیر را دنبال کنید:

• پس از تولد نوزاد، در اولین فرصت ممکن به نوزاد خود شیر دهید.
• از بیمارستان بپرسید که آیا یک مشاور شیردهی برای کمک به شما در دسترس است یا خیر.
• از کارکنان بیمارستان بخواهید که به نوزاد شما غذا یا شیر خشک ندهند مگر اینکه از نظر پزشکی ضروری باشد.
• به نوزاد خود اجازه دهید در طول شبانه‌روز در بیمارستان کنار شما بماند تا بتوانید مرتب شیر دهید. اگر این امکان وجود ندارد، از پرستاران بخواهید که نوزادتان را هر بار برای شیر دادن نزد شما بیاورند.
• از دادن پستانک یا نوک سینه‌های مصنوعی به نوزاد خودداری کنید تا شیرخوار عادت کند فقط به سینه شما بچسبد.

نوزادتان را نزدیک سینه خود بیاورید به گونه‌ای که چفت شود

شیرخواران به‌طور طبیعی سر خود را حرکت می دهند در حالی که به‌دنبال سینه ی مادر هستند. راه‌های زیادی برای شروع تغذیه نوزاد وجود دارد و بهترین روش، روشی است که برای شما و نوزادتان مفید است. مراحل زیر می‌تواند به شیرخوار کمک کند تا برای شیر دادن به سینه شما چفت شود:

• نوزادتان را روی سینه برهنه خود نگه دارید. برای اطمینان از تماس پوست با پوست، فقط یک پوشک به نوزاد بپوشانید.
• نوزادتان را صاف نگه دارید و سر او را مستقیماً زیر چانه خود قرار دهید.
• گردن و شانه‌های نوزاد خود را با یک دست و باسن او را با دست دیگر حمایت کنید. ممکن است کودک شما سعی کند برای یافتن سینه شما به اطراف حرکت کند.
• سر شیرخوار باید کمی به عقب متمایل شود تا شیردهی و بلع راحت‌تر شود. وقتی سر او به عقب متمایل می‌شود و دهانش باز است، زبان به‌طور طبیعی در دهان پایین می‌آید تا سینه به بالای آن برود.
• در ابتدا اجازه دهید سینه شما به‌طور طبیعی آویزان شود. نوزاد شما ممکن است وقتی نوک سینه شما نزدیک دهانش است دهانش را باز کند. همچنین می‌توانید به‌آرامی شیرخوار را راهنمایی کنید تا به نوک پستان شما بچسبد.
• در حالی که شیرخوار شما در حال تغذیه است، سوراخ های بینی او ممکن است برای تنفس گشادتر شود. وحشت نکنید – این گشاد شدن طبیعی است. نوزاد شما می‌تواند در حین شیردهی به‌طور طبیعی نفس بکشد.
• همانطور که نوزاد شما به سمت عقب متمایل می‌شود، قسمت بالایی پشت و شانه‌های او را با کف دست خود نگه دارید و به‌آرامی نوزاد را به خود نزدیک کنید.

نشانه‌های یک چفت خوب

یک چفت خوب هم برای شیردهی موثر و هم برای راحتی شما مهم است. علائم زیر را بررسی کنید تا بفهمید آیا شیرخوار شما چفت خوبی دارد یا خیر:

• در سینه خود احساس راحتی دارید و درد یا نیشگون حس نمی‌کنید. احساس شما از شیردهی نسبت به ظاهر آن نشانه مهم‌تری از یک چفت خوب است.
• شیرخوار شما نیازی به چرخاندن سر خود در حین تغذیه ندارد، سینه او به بدن شما نزدیک است.
• شما ناحیه‌ی کوچکی از آرئول (پوست تیره رنگ روی سینه است که نوک سینه را احاطه کرده است) را می‌بینید یا اصلا آن را نمی‌بینید. بسته به اندازه هاله‌ی دور نوک سینه و اندازه دهان نوزادتان، ممکن است قسمت کوچکی از آرئول را مشاهده کنید. مقدار کمی از آرئول. اگر ناحیه‌ی بیشتری از آرئول پیدا است، باید بیشتر در بالای لب نوزاد شما بوده و قسمت زیرین آن کمتر پیدا باشد.
• هنگامی که نوزاد شما در بهترین حالت چفت باشد، دهان شیرخوار شما پر از سینه خواهد شد.
• زبان نوزاد شما در زیر سینه قرار دارد، اگرچه ممکن است شما آن را نبینید.
• از آنجایی که برخی از نوزادان به‌آرامی قورت می دهند، تنها راه برای دانستن اینکه در حال قورت دادن شیر هستند، شنیدن یا مشاهده مکث در تنفس آنهاست.
• گوش های نوزاد شما کمی تکان می‌خورد.
• لب‌های نوزاد شما به سمت بیرون می‌چرخد، شبیه لب‌های ماهی، نه به سمت داخل. شما حتی ممکن است لب پایینی نوزاد خود را نبینید.
• چانه نوزاد شما سینه شما را لمس می کند.

نحوه پایان دادن به یک جلسه شیردهی

برای قطع مکش و پایان دادن به شیردهی، انگشت تمیزی را بین سینه‌ی خود و لثه نوزاد خود قرار دهید.

یک جلسه شیردهی چقدر باید طول بکشد؟

شما باید به نوزاد خود اجازه دهید تا الگوی شیردهی‌اش را تنظیم کند. بسیاری از نوزادان به مدت ۱۰ تا ۱۵ دقیقه از هر سینه شیر خواهند خورد.

از شیر گرفتن چیست و چگونه آن را انجام دهم؟

از شیر گرفتن فرآیند تغییر رژیم غذایی شیرخوار از شیر مادر یا شیر خشک به سایر غذاها و مایعات است. در بیشتر موارد، انتخاب زمان از شیر گرفتن یک تصمیم شخصی است. شیردهی می‌تواند تحت تأثیر بازگشت به کار، سلامت مادر یا نوزاد یا شیرخوار باشد یا فقط احساس کنید که زمان مناسبی برای از شیر گرفتن است.

از شیر گرفتن نوزاد یک فرآیند تدریجی است.آکادمی اطفال آمریکا (AAP) توصیه می‌کند که شیرخواران در ۶ ماه اول پس از تولد فقط با شیر مادر تغذیه شوند. همچنین AAP توصیه می‌کند تا زمانی که نوزاد حداقل ۱ ساله شود، پس از ۶ ماه، ترکیبی از غذاهای جامد و شیر مادر مصرف شود. این آکادمی توصیه می‌کند از دادن شیر گاو به کودکان کمتر از ۱ سال خودداری کنید.

ممکن است در تعیین میزان تغذیه کودک و زمان شروع مصرف غذاهای جامد مشکل داشته باشید. راهنمای کلی زیر، همانطور که توسط کتابخانه ملی پزشکی گزارش شده است، روند از شیر گرفتن نوزادان تا ۶ ماهگی را نشان می‌دهد. قبل از اقدام به از شیر گرفتن نوزاد خود با ارائه‌دهنده مراقبت‌های بهداشتی نوزاد خود صحبت کنید تا مطمئن شوید که او برای از شیر گرفتن آماده است و راهنمایی کامل در مورد از شیر گرفتن را دریاقت کنید.

تولد تا ۴ ماهگی

در طی ۴ تا ۶ ماه اول، نوزادان فقط به شیر مادر یا شیر خشک برای تامین نیازهای تغذیه‌ای خود نیاز دارند.

• در صورت شیردهی، نوزاد ممکن است نیاز به شیر دهی ۸ تا ۱۲ بار در روز داشته باشد. در سن ۴ ماهگی، ممکن است یک شیرخوار تنها چهار تا شش بار در روز نیاز به شیردهی داشته باشد.
• نوزادانی که با شیر خشک تغذیه می‌شوند ممکن است نیاز به تغذیه حدود شش تا هشت بار در روز داشته باشند، درصورتی که این نوزادان در هر بار شیردهی حدود ۲ تا ۳ اونس مصرف کنند.مانند تغذیه با شیر مادر، تعداد دفعات شیردهی با شیرخشک هم با بزرگتر شدن شیرخوار کاهش می‌یابد.

۴ تا ۶ ماهگی

• در سن ۴ تا ۶ ماهگی، نوزاد به صورت روزانه نیاز به مصرف ۲۸ تا ۴۵ اونس شیر مادر یا شیر خشک دارد و معمولا آماده است تا با غذای جامد آشنا شود.
• شروع زودهنگام غذاهای جامد می‌تواند خطرناک باشد، بنابراین تا زمانی که کودک از نظر فیزیکی آماده نشده است، نباید به او غذای جامد داد.
• تغذیه جامد (۱ یا ۲ قاشق غذاخوری) کودک را از مخلوط غلات برنج (مخصوص شیرخوار) غنی شده با آهن، با شیر مادر یا شیر خشک، که هم زده شده و به غلظت ملایم رسیده است شروع کنید.
• وقتی شیرخوار به غلات برنج عادت کرد، می‌توانید غلات فوری غنی‌شده با آهن را شروع کنید.
• در هر هفته فقط یک غلات جدید را شذوع کنید تا بتوان عدم تحمل یا آلرژی‌های احتمالی را کنترل کرد.

هنگام شیردهی، مادران و نوزادان چه مقدار کالری باید مصرف کنند؟

بسیاری از تازه‌مادران به این فکر می‌کنند که آیا در دوران شیردهی باید کالری بیشتری مصرف کنند، اما پاسخ این سوال منفی است. شما می‌توانید همان تعداد کالری که قبل از بارداری مصرف می‌کردید را دریافت کنید. این استراتژی به کاهش وزن بعد از زایمان کمک می‌کند.

دستورالعمل‌های غذایی برای آمریکایی‌ها (DGA) برای دریافت کالری در همه زنان ۱۹ تا ۵۰ ساله بر اساس سطح فعالیت، به شرح زیر است:

• کم تحرک: ۱۸۰۰ تا ۲۰۰۰ کالری در روز
• نسبتاً فعال: ۲۰۰۰ تا ۲۲۰۰ کالری در روز
• فعال: ۲۲۰۰ تا ۲۴۰۰ کالری در روز

افزایش نیاز به کالری برای زنان شیرده حدود ۴۵۰ تا ۵۰۰ کالری در روز است. افزایش یا عدم افزایش کالری دریافتی در دوران شیردهی تصمیمی است که باید با کمک یک ارائه‌دهنده مراقبت‌های بهداشتی اتخاذ شود.

مادرانی که تغذیه ضعیفی دارند، کسانی که رژیم های گیاهخواری یا سایر رژیم‌های غذایی خاص دارند، و کسانی که شرایط سلامت خاصی دارند ممکن است برای اطمینان از تغذیه کامل برای شیردهی علاوه‌بر مولتی‌ویتامین‌ها به مکمل دوکوزاهگزانوئیک اسید (DHA مخفف docosahexaenoic acid) هم نیاز داشته باشند.

زنانی که شیر می‌دهند ممکن است نیازهای بیشتری به ویتامین‌ها و مواد معدنی داشته باشند.

نوزاد من به چند کالری نیاز دارد؟

انرژی مورد نیاز تخمینی (بر حسب کالری در روز) برای نوزادان بر اساس سن، وزن و جنس آنهاست. تخمین مورد نیاز انرژی که توسط USDA تهیه شده است به شرح زیر است:

پسرها:

• ۱ تا ۳ ماهگی: ۴۷۲ تا ۵۷۲ کالری در روز
• ۴ تا ۶ ماهگی: ۵۴۸ تا ۶۴۵ کالری در روز
• ۷ تا ۹ ماهگی: ۶۶۸ تا ۷۴۶ کالری در روز
• ۱۰ تا ۱۲ ماهگی: ۷۹۳ تا ۸۴۴ کالری در روز

دخترها

• ۱ تا ۳ ماهگی: ۴۳۸ تا ۵۲۱ کالری در روز
• ۴ تا ۶ ماهگی: ۵۰۸ تا ۵۹۳ کالری در روز
• ۷ تا ۹ ماهگی: ۶۰۸ تا ۶۷۸ کالری در روز
• ۱۰ تا ۱۲ ماهگی: ۷۱۷ تا ۷۶۸ کالری در روز

آیا شرایط یا موقعیت‌های خاصی وجود دارد که در آن نباید شیر بدهم؟

در موارد خاصی ممکن است به زنان توصیه شود که از شیردهی خودداری کنند. این موارد شامل شرایطی است که مادر دارو مصرف می‌کندرا مصرف می کند، بیماری خاصی دارد یا زمانی که پزشک شرایط خاص دیگری را تشخیص می‌دهد.

داروها و شیردهی

برخی از داروها برای نوزادان خطرناک شناخته شده‌اند و می‌توانند از طریق شیر مادر به نوزاد منتقل شوند. زنانی که داروهای زیر را مصرف می‌کنند باید قبل از شیردهی با ارائه‌دهندگان مراقبت‌های بهداشتی خود صحبت کنند:

• داروهای ضدویروس برای درمان HIV/ایدز (Antiretroviral)
• داروهای ضد بارداری حاوی استروژن، تا زمانی که شیردهی به‌خوبی تثبیت و پایدار نشده باشد
• عوامل شیمی‌درمانی سرطان
• مواد مخدر
• داروهای خاصی که برای درمان میگرن تجویز می‌شوند، مانند آلکالوئیدهای ارگوت (ergot alkaloids)
• تثبیت‌کننده‌های خلق‌وخو، مانند لیتیوم (lithium) و لاموتریژین (lamotrigine^۴)
• داروهای خواب‌آور

علاوه‌بر این، زنانی که تحت پرتودرمانی هستند نباید شیردهی داشته باشند، اگرچه برخی از درمان‌ها ممکن است فقط به یک وقفه کوتاه در شیردهی نیاز داشته باشند.

لیست بالا از داروها و سایر داروها تنها یک دستورالعمل است. قبل از شیردهی، باید درمورد تمام داروهایی که مصرف می‌کنید با پزشکتان صحبت کنید.

داروهایی که در دوران بارداری بی‌خطر هستند ممکن است در دوران شیردهی هم بی‌خطر باشند، اگرچه باید قبل از شیردهی با ارائه‌دهنده مراقبت‌های بهداشتی خود مشورت کنید تا مطمئن شوید که بی‌خطر هستند.

اگر در نوزاد خود علائمی از واکنش به شیر مادر را مشاهده کردید، مانند اسهال، گریه بیش‌از‌حد یا خواب آلودگی، با ارائه‌دهنده مراقبت‌های بهداشتی نوزاد خود تماس بگیرید.

بیماری‌ها و تغذیه با شیر مادر

به زنان مبتلا به بیماری‌ها و عفونت‌های خاص توصیه می‌شود که به دلیل خطر انتقال بیماری یا عفونت به نوزاد شیرخوار، از شیردهی خودداری کنند.

اگر هر یک از شرایط زیر را دارید، شیر دادن به نوزادتان توصیه نمی‌شود. برای اطلاعات بیشتر، با ارائه‌دهنده مراقبت‌های بهداشتی خود صحبت کنید:

• عفونت با HIV
• عفونت با ویروس لنفوتروپیک سلول T انسانی نوع I یا نوع II
• سل فعال درمان‌نشده
• اگر به آنفولانزا مبتلا هستید، از جمله آنفولانزای H1N1 (که آنفولانزای خوکی نیز نامیده می‌شود)، نباید تغذیه نوزاد خود با شیر دوشیده‌شده را قطع کنید، اما باید از نزدیک شدن به نوزاد خودداری کنید تا او را مبتلا نکنید. برای جلوگیری از ابتلای نوزاد خود، کسی که بیمار نیست باید شیر دوشیده شما را به نوزادتان بدهد.

دستورالعمل‌های داخلی (آمریکا) و بین‌المللی در مورد اچ‌آی‌وی / ایدز و تغذیه با شیر مادر

در ایالات متحده، آکادمی اطفال آمریکا و CDC توصیه می‌کنند در صورت ابتلا به HIV، از تغذیه با شیر مادر خودداری کنید؛ این توصیه در سایر کشورهای توسعه‌یافته نیز صدق می کند. بدون انجام هیچ مداخله خاصی برای کاهش انتقال، نوزادانی که از مادران HIV مثبت تغذیه می‌کنند، شانس بیشتری برای ابتلا به HIV از طریق شیر مادر دارند. در صورتی که نوزادان به مدت طولانی‌تری از شیر مادر تغذیه شوند و در مادرانی که جدیدا به HIV مبتلا شده‌اند میزان انتقال این بیماری به نوزاد افزایش می‌یابد.

فقط مادران مبتلا به HIV که در کشورهای در حال توسعه زندگی می‌کنند باید شیردهی به نوزادان خود را مد نظر قرار دهند، به‌خصوص اگر منبع مطمئنی برای شیرخشک نوزاد در دسترس نباشد. کنندتحقیقات نشان می‌دهد که اگر یک زن HIV مثبت تصمیم به شیر دادن به کودک خود داشته باشد و نوزاد منحصراً از شیر مادر تغذیه کند (از ترکیب شیر خشک و شیر مادر استفاده نکند) و اگر مادر و نوزاد او داروهای ضد رتروویروسی (antiretroviral) مصرف کنند خطر انتقال HIV مادر به نوزادش کاهش می‌یابد.

ملاحظات دیگر برای شیردهی

در برخی شرایط دیگر، یا اگر مادر یا نوزاد شرایط سلامت خاصی داشته باشند، ممکن است به زنان توصیه شود که از شیردهی خودداری کنند یا ممکن است در شیردهی مشکل داشته باشند.

• ممکن است به زنان مبتلا به برخی بیماری‌های مزمن توصیه شود که از شیردهی خودداری کنند، یا به آن‌ها توصیه شود که برای اطمینان از سلامت خود در دوران شیردهی اقدامات خاصی را انجام دهند. به‌عنوان مثال، زنان مبتلا به دیابت باید سطح قند خون خود را به‌طور منظم کنترل کنند، ممکن است نیاز به کاهش انسولین داشته باشند و ممکن است قبل یا در طول شیردهی به یک میان‌وعده حاوی کربوهیدرات نیاز داشته باشند.
  همچنین، زنانی که دچار کمبود وزن هستند، از جمله کسانی که دارای بیماری‌های تیروئیدی یا بیماری‌های خاص روده هستند، ممکن است برای حفظ سلامت خود در دوران شیردهی نیاز به افزایش کالری داشته باشند.
• زنانی که در گذشته جراحی سینه انجام داده‌اند ممکن است با مشکلاتی در شیردهی مواجه شوند.
• ممکن است به زنانی که به‌طور فعال از مواد مخدر استفاده می‌کنند یا مصرف الکل خود را کنترل نمی‌کنند، یا سابقه این موارد را دارند، توصیه شود که از شیردهی خودداری کنند.
• نوزادانی که گالاکتوزمی (galactosemia) دارند – یک اختلال متابولیک نادر که در آن بدن نمی‌تواند قند گالاکتوز را هضم کند – نباید با شیر مادر تغذیه شوند. گالاکتوزمی با غربالگری نوزاد تشخیص داده می‌شود. این اختلال اگر تشخیص داده نشود، گالاکتوز در بدن نوزاد تجمع یافته و سمی می‌شود و ممکن است به مشکلات کبدی، ناتوانی‌های ذهنی و رشدی و شوک منجر شود.

چگونه شیر مادر را دوشیده و ذخیره کنیم؟

گروه‌های زیادی در سازمان‌های بهداشتی و انجمن‌های ارائه‌دهنده مراقبت‌های بهداشتی وجود دارند که اطلاعات و پشتیبانی بسیار دقیقی درمورد نحوه دوشیدن شیر مادر ارائه می‌دهند. نکات زیر صرفاً برای اطلاعات ارائه شده است و به معنای جایگزینی توصیه‌های ارائه‌دهنده مراقبت‌های بهداشتی یا مشاور شیردهی نیست.

اگر نمی‌توانید مستقیماً به نوزاد خود شیر دهید، مهم است که در زمان‌هایی که به‌طور معمول به نوزاد خود شیر می‌داده‌اید، شیر را از سینه‌تان بدوشید. دوشیدن شیر به بدن شما کمک می‌کند که تولید شیر را ادامه دهد.

قبل از دوشیدن شیر، دست‌های خود را کاملاً بشویید. فقط زمانی که در یک مکان تمیز هستید، شیر بدوشید. لازم نیست قبل از دوشیدن شیر، سینه‌ها یا نوک آن‌ها را بشویید.

سه روش برای دوشیدن شیر مادر وجود دارد:

• روش دستی: در این روش برای ماساژ و فشرده‌سازی سینه برای خروج شیر از دست خود استفاده می‌کنید.
• شیردوش دستی: برای کار با شیردوش دستی، از دست و مچ دست‌تان برای کار با دستگاه شیردوش که شیر را از سینه شما خارج می‌کند استفاده می‌کنید.
• شیردوش برقی: شیردوش برقی با باتری یا از طریق پریز برق کار می‌کند و می‌تواند شیر را از یک سینه یا از هر دو سینه به‌طور همزمان بدوشد.

نگهداری شیر مادر

شیر مادر را می‌توان در بطری‌های شیشه ای تمیز یا بطری‌های پلاستیکی سفت و بدون BPA ( یعنی  BPA-free) و دارای درب‌های محکم نگهداری کردپس از دوشیدن شیر، آن را بلافاصله در یخچال یا فریز قرار دهید. بسته به مقدار شیری که به‌طور معمول در هر بار شیردهی به نوزاد خود می‌دهید، باید آن را در بسته‌های کوچک (۲ تا ۴ اونس) ذخیره کنید.

برای نگهداری در یخچال، نگهداری به مدت ۵ تا ۸ روز فقط برای شیر بسیار تمیز قابل قبول است.در صورت انجماد، شیر را در بسته‌های کوچک (۲ تا ۴ اونس) نگهداری کنید. شیر منجمد برای ۳ تا ۶ ماه ماندگاری دارد. پس از ذوب شدن، شیر را ظرف ۲۴ ساعت استفاده کنید و به دلیل خطر آلودگی آن را مجددا فریز نکنید.

آیا نوزادانی که با شیر مادر تغذیه می شوند به تغذیه دیگری هم نیاز دارند؟

اگرچه تغذیه با شیر مادر روش توصیه‌شده برای تغذیه نوزادان است و شیر مادر بیشتر مواد مغذی مورد نیاز نوزاد را تامین می‌کند، اما از طریق شیر مادر ویتامین D کافی برای نوزادان تامین نمی‌شود. ویتامین D برای جلوگیری از راشیتیسم (نوعی کمبود ویتامین D) مورد نیاز است. این بیماری نادر است. این بیماری در میان نوزادانی که با شیر مادر تغذیه می‌شوند نادر است، اما در صورت ناکافی بودن مکمل‌های ویتامین یا قرار گرفتن در معرض نور خورشید می‌تواند رخ دهد.

آکادمی اطفال آمریکا (AAP) مصرف روزانه ویتامین D برای همه نوزادان و کودکان را از روزهای اول پس از تولد ۴۰۰ واحد بین‌المللی در روز توصیه کرده است.  شیر مادر حاوی غلظت ویتامین D به ازای هر لیتر (حدودا ۴ فنجان) برابر با ۲۵ واحد بین‌المللی یا کمتر است. بنابراین برای تامین نیاز روزانه ۴۰۰ واحد بین‌المللی، مصرف مکمل مورد نیاز است.

اگر شیرخواری، روزانه حداقل ۴ فنجان شیر خشک غنی‌شده با ویتامین D مصرف کند، مصرف مکمل ویتامین D اضافی لازم نیست.

توجه: منظور از فنجان، فنجان اندازه‌گیری است و ممکن است اندازه آن با فنجان‌های معمول متفاوت باشد. برای فهمیدن اندازه دقیق با پزشک کودکتان مشورت کنید.

چه زمانی علاوه بر شیر مادر به تغذیه‌ی تکمیلی هم نیاز است؟

تغذیه کودک با شیر مادر می‌تواند توسط شیر خشک یا شیر مادر دیگری تکمیل شود. تغذیه تکمیلی ممکن است در شرایط زیر مورد نیاز باشد:

شرایط مادر:

• جراحی سینه یا آسیب‌های دیگر در سینه مادر
• نارسایی اولیه پستان که از تولید شیر کافی جلوگیری می‌کند
• جدایی فیزیکی از نوزاد
• بیماری جدی

شرایط  نوزاد:

• افزایش وزن نوزاد ناکافی است
• شکاف لب و/یا کام یا سایر موارد غیرطبیعی که مانع از توانایی طبیعی مکیدن می‌شود
• زردی یا مشکلات کبدی
• بیماری جدی یا نارس بودن که به خاطر آن به مراقبت از نوزاد در مکان‌های خاصی نیاز است

بسیاری از این شرایط نیاز به مراقبت‌های ویژه‌ای دارند. شما همیشه باید درمورد اینکه آیا نیاز است علاوه‌بر شیر مادر از شیر دیگری هم کمک بگیرید یا خیر، با ارائه‌دهنده مراقبت‌های بهداشتی کودک خود صحبت کنید.

مخلوط کردن شیر خشک با شیر مادر

مخلوط کردن شیر خشک با شیر مادر در یک ظرف یکی از راه‌های کمک‌کننده تغذیه با شیر مادر است. اگر شیر شما کم است یا شرایط به‌گونه‌ای است که از نظر فیزیکی از نوزادتان جدا شده‌اید، می‌توانید شیر خود را با شیرخشک مخلوط کنید.

با این حال، مخلوط کردن شیر مادر با شیر خشک ممکن است از نظر تغذیه‌ای مانند دادن شیر مادر نباشد.

تغذیه کمکی

اصطلاح “تغذیه کمکی” به دادن غذاهای جامد و مایع به کودکتان در کنار شیر مادر یا شیر خشک اشاره دارد. وقتی نوزادان رشد می‌کنند، نیازهایی (تغذیه‌ای) دارند که شیر مادر یا شیرخشک به ‌نهایی نمی‌تواند آن‌ها را تامین کند. تغذیه کمکی به رفع این نیازهای غذایی کمک می‌کند.

تغذیه کمکی برای رشد فک و عضله نوزادان مهم است و کمک می‌کند تا قدرت تکلم‌شان تکامل پیدا کند.

آکادمی اطفال آمریکا (AAP) و سازمان بهداشت جهانی (WHO) توصیه می‌کنند که تغذیه‌ی کمکی ایمن و مغذی را در حدود ۶ ماهگی به رژیم غذایی نوزاد خود اضافه کنید. زمان دقیق اضافه کردن تغذیه‌ی کمکی به آمادگی نوزاد بستگی دارد، به این معنی که آیا کودک می‌تواند دهان خود را باز کند یا خیر. مطالعات نشان می‌دهند که شروع غذاهای کمکی قبل از ۴ ماهگی می‌تواند خطر ابتلا به آلرژی غذایی و خفگی را افزایش دهد.

تغذیه‌ی کمکی می‌تواند شامل گوشت، میوه یا سبزیجات پوره‌شده یا له‌شده باشد. مواد غذایی مختلف مواد مغذی متفاوتی را ارائه می‌دهند.

نوزادان در حدود ۴ تا ۶ ماهگی، به آهن و روی بیشتر از مقداری که شیر مادر یا شیر خشک به‌تنهایی می‌توانند تامین کنند نیاز دارند. اگر در مورد تغذیه کمکی سوالی دارید، یا اگر خانواده شما سابقه حساسیت غذایی دارند، با ارائه‌دهنده مراقبت‌های بهداشتی نوزاد خود صحبت کنید.

ترجمه اختصاصی توسط مجله قرمز

منابع:

newsinhealth, The Biology of Breast Milk, August 2022

National Institute of Child Health and Human Development (NICHD), Breastfeeding and Breast Milk