بزرگی دهلیز چپ به علت فشار یا اضافه بار روی دهلیز چپ است که موجب تورم آن می‌شود. بزرگی دهلیز چپ یا LAE اغلب اوقات پیش درآمدی برای فیبریلاسیون دهلیزی و نارسایی قلب است. در این مطلب قصد داریم علت بزرگی دهلیز چپ و عواقبی را که به دنبال دارد، بررسی کنیم، با ما همراه باشید.

دهلیز چپ یکی از چهار حفره قلب است که در بخش چپ بالایی قرار گرفته است. این بخش یک مولفه مهم در فیزیولوژی قلب است که در جمع آوری خون به قلب مشارکت می‌کند و بطن چپ را به ترتیب به هنگام سیستول و دیاستول تنظیم می‌کند.

سمت راست قلب مسئول پمپاژ خون به ریه‌ها برای جمع آوری اکسیژن در فرایندی به نام اکسیژن رسانی است، دهلیز چپ خون اکسیژن گرفته تازه را از ریه دریافت می‌کند. سپس این خون را  از طریق دریچه میترال به بطن چپ می‌رساند. خون سرشار از اکسیژن از بطن چپ و از طریق دریچه آئورت به بافتهای بدن به وسیله سیستم گردش خون پمپاژ می‌شود. در بعضی موارد دهلیز چپ بزرگ می‌شود و این بزرگی مشکلاتی را هم به دنبال دارد که ما در پی علل و عواقب آن هستیم.

علائم بزرگی دهلیز چپ

گاهی اوقات بزرگی دهلیز چپ موجب هیچ علامتی نمی‌شود. وجود علائم بستگی به وسعت بزرگی در دهلیز چپ دارد. در واقع این وضعیت پاسخی به بیماریهای قلبی عروقی زمینه‌ای دگیر است. به عبارت بهتر علائم باید بر تشخیص نشانه‌ها و علائم مربوطه بیه علل زمینه‌ای بزرگی دهلیز چپ باشد. بیماران مبتلا به بزرگی دهلیزچپ چندین علامت مختلف دارند. اگر افزایش در اندازه قابل توجه باشد، علائم احتمالا بروز می‌کند. اگر به علائم توجه کنید ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• تپش قلب
• مشکلات تنفسی از جمله تنگی نفس و سرفه
• خستگی شدید
• درد قفسه سینه
• بی نظمی ضربان قلب
• تجمع مایعات و تورم
• اضافه وزن
• غش
• سرگیجه یا سردرد سبک
• کم اشتهایی یا تهوع

اما علائم بالا شاخصه‌های چندین بیماری دیگر هستند که بر قلب اثر می‌گذارند از جمله نارسایی احتقانی قلب. علائم دیگری که می‌تواند بوسیله بزرگی دهلیز چپ بوجود آید، دیسفاژی یا مشکل در بلع است که به علت اثر بزرگی زیاد دهلیز بر مری است. علائم بیماریهای زمینه‌ای دلیلی برای ایجاد نگرانی هستند و ممکن است بزرگ شدن قبل از تحقق این بیماری پیش بینی شود. با این حال اغلب اوقات بیماری فقط موقع آزمایش برای سایر شرایط، به ویژه بیماریهای قلبی عروقی کشف می‌شود. شواهد محکم نشان می‌دهند که وجود بزرگی دهلیز چپ به لحاظ بالینی خطر پیامدهای قلبی عروقی منفی را برای بیمار پیش بینی می‌کند.

علل و عوامل ایجاد کننده بزرگی دهلیز چپ

عوامل زیر می‌توانند بر اندازه دهلیز چپ اثر بگذارند:

• سن: سن خودش به تنهایی موثر نیست بلکه تغییراتی که در طول افزایش سن رخ می‌دهد موجب آن است. در افراد سالم، شاخص حجم دهلیز چپ مستقل از سن است. تغییرات مشاهده شده در حجم دهلیز چپ با افزایش سن بخاطر تغییرات پاتوفیزیولوژیک مربوط به فرایند پیری طبیعی است نه اینکه خودش ناشی از افزایش سن باشد.
• جنسیت: اندازه دهلیز چپ در مردان بزرگتر از زنان است که اما این تفاوت می‌تواند بخاطر تنوع در نسبت وزن و اندازه بدن باشد.
• اندازه بدن: اندازه بدن مهمترین عامل تعیین کننده اندازه دهلیز چپ است که با افزایش در اندازه بدن، افزایش می‌یابد. به عبارت بهتر، اندازه دهلیز چپ شاخصی برای اندازه گیری سایز بدن است. مساحت بدن بیشترین استفاده را برای شاخص حجم دهلیز چپ دارد. البته این ممکن است تاثیر منفی چاقی در اندازه دهلیز چپ را ضعیف کند. حجم دهلیز چپ بیشتر با قد یا ارتفاع شخص مرتبط است.

بیماریهای زیر می‌توانند منجر به بزرگ شدن دهلیز چپ شوند:

فشار خون بالا

عارضه بزرگ شدن دهلیز چپ در افراد مبتلا به فشار خون بالا شایع است و بالعکس. یک بررسی در مجله آمریکایی فشار خون بر روی ۱۵ تحقیق در یک دوره ۱۲ ساله نشان داد که در ۱۶ تا ۸۲% افراد مبتلا به فشار خون بالا، بزرگی دهلیز چپ وجود دارد. در افراد مبتلا به فشار خون بالا، دهلیز چپ اغلب با اختلال عملکرد دیاستولیک بدون علامت ارتباط دارد.

فیبریلاسیون دهلیزی

فیبریلاسیون دهلیزی مشکلی است که موجب آریتمی یا بی نظمی ضربان قلب می‌شود. این موجب می‌شود دو حفره بالایی قلب به طور متفاوتی نسبت به دو حفره پایینی تپش کنند. فیبریلاسیون دهلیزی نهایتا دهلیز چپ را بزرگ می‌کند. فیبریلاسیون دهلیزی می‌تواند موقتی، پایدار یا حمله‌ای باشد و تحقیقات جدید ثابت می‌کند که بزرگی دهلیز هم عامل و هم عارضه فیبریلاسیون دهلیزی است.

یک تحقیق آنالیزی بزرگ گزارش شده بوسیله جامعه قلب و عروق بریتانیا عوامل خطر بیماری قلبی را مورد توجه قرار داد. این داده‌ها در بیماریهای قلبی مختلف از جمله فیبریلاسیون دهلیزی را مورد بررسی قرار داد. پژوهشگران به اندازه دهلیز چپ شرکت کنندگان توجه کردند. آنچه که آنها یافتند این بود که دهلیزهای چپ بزرگ در افراد مبتلا به فیبریلاسیون دهلیزی، شایع بود. بر اساس نتایج، افراد دارای بزرگی دهلیز چپ ۶۰% احتمال بیشتری برای ابتلا به فیبریلاسیون دهلیزی داشتند و آنهایی که بزرگی دهلیز شدیدی داشتند چهار برابر بیشتر از افراد با حفرات قلب طبیعی، به فیبریلاسیون دهلیزی مبتلا می‌شدند. این پژوهشگران ثابت کردند که بزرگی دهلیز چپ یک عامل خطر مستقل برای فیبریلاسیون دهلیزی دقیقا مثل سکته‌های مغزی و نارسایی قلبی.

یک تحقیق در ۲۰۱۸ این یافته‌ها را تایید کرد و افزود بزرگی دهلیز چپ پیش بینی کننده فیبریلاسیون دهلیزی است. پژوهش گزارش شده در مجله بین المللی کاردیولوژی نشان دهنده شواهدی است که بزرگی دهلیز چپ ممکن است پیامد فیبریلاسیون دهلیزی نیز باشد. در این تحقیق، پژوهشگران قادر به تعیین تغییرات دهلیز چپ در افراد مبتلا به فیبریلاسیون دهلیزی بودند و به شیوه‌ای آرام و پیش رونده رخ داد.

مشکلات دریچه میترال

خون حاوی اکسیژن از طریق دریچه میترال از دهلیز چپ به بطن چپ می‌رود. مشکلات مربوط به دریچه میترال می‌تواند منجر به بزرگ شدن دهلیز چپ شود.

• تنگی میترال: در این وضعیت دریچه میترال باریک می‌شود و عبور خون از دهلیز به بطن مشکل می‌شود.
• نارسایی میترال که وقتی است که خون از بطن چپ به دهلیز چپ نشت می‌ند. در افراد سالم دریچه میترال فقط به یک سمت جریان دارد و خون را از دهلیز به بطن عبور می‌دهد.

هر دوی این بیماریها، پمپاژ خون از دهلیز چپ به بطن چپ را مشکل می‌سازد که منجر به افزایش فشار در دهلیز چپ می‌شود که این در نهایت موجب بزرگی می‌شود. ارتباط میان مشکلات دریچه میترال و بزرگی دهلیز چپ شایع است. یکی تحقیق در سال ۲۰۱۳ نشان دد که وقتی بزرگی دهلیز چپ بدون علامت است، تعویض دریچه میترال می‌تواند اندازه دهلیز چپ را کاهش دهد و به طور بالقوه هر گونه علائم مربوط به بزرگی دهلیز چپ را کاهش دهد.

مشکلات مربوط به بطن چپ

مشکلات مربوط بطن چپ بر دهلیز چپ فشار می‌آورد که منجر به بزرگی دهلیز چپ می‌شود. ظاهرا مشکلات بطن چپ و دهلیز چپ به هم مربوط هستند. به عنوان مثال، پژوهشی در سال ۲۰۱۹ گزارش شده در مجله آمریکایی جامعه فشار خون نشان داد که افراد مبتلا به هیپرتروفی (بزرگی) بطن چپ (LVH) فشار خون سیستولیک بالاتر (SBP) و دهلیز چپ بزرگتر دارند.

عارضه بزرگی دهلیز چپ وضعیتی است که عضله دیواره حفره چپ قلب، بطن، ضخیم می‌شود. فشار خون دیاستولیک عدد بالایی فشار خون است که نشان دهنده مقدار خونی است که به درون رگها موقع تپش قلب می‌رود.

تشخیص

تشخیص بزرگی دهلیز چپ بوسیله توجه کردن به قلب به چند روش انجام می‌شود.

اکوکاردیوگرام: این تست از امواج اولتراسوند برای گرفتن تصاویر قلب استفاده می‌کند. این تست به این شکل انجام می‌شود که شخص بیمار روی تخت دراز می‌کشد و تکنسین الکترودهای فلزی را به قفسه سینه شخص متصل می‌کند. تکنسین سپس یک پروب موج کوتاه کوچک را روی قفسه سینه رد می‌کند. این امواج صوتی قلب به قلب می‌روند و به سمت پروب اکو می‌شوند که تصاویری را تولید می‌کند. این اکوکاردیوگرام یک روش مطمئن است که موجب هیچ گونه درد یا ضرری نمی‌شود و هیچ عارضه جانبی ندارد.

بزرگ بودن دهلیز  روی اکوکاردیوگرام به این شکل مشخص می‌شود:

• موج P در هر لید بزرگتر از ۰/۱۱ s
• موج P با یک فاصله بین دو پیک فراتر از ۰/۰۴ s: P میترال
• محور موج P کمتر از ۳۰ درجه است

معیارهای اکوکاردیوگرام برای بزرگ شدن دهلیز چپ

بزرگی دهلیز چپ یک P گسترده و شکاف در لید II (P میترال) تولید می‌کند و قسمت منفی پایانی موج P را در V1 بزرگ می‌کند.

در لید II

• شکاف موج P با > 40 میلی ثانیه بین دو پیک
• فاصله موج P کلی > 110 میلی ثانیه

در V1

• طول موج P دو قطبی با قسمت منفی ترمینال > مدت زمان ۴۰ میلی ثانیه
• موج P دو قطبی با قسمت منفی پایانی > عمق ۱ میلی متر

نمونه‌های از نوار قلب

مثال ۱)

مثال ۲)

مثال ۳)

تستهای دیگری که برای تشخیص بزرگ شدن دهلیز چپ استفاده می‌شود عبارتند از MRI و CT اسکن. این تستهای اندازه گیری دهلیز چپ برای تعیین اندازه آن و در صورت بزرگ شدن، مقایسه با اندازه طبیعی آن است.

درمان و کنترل

هیچ دستورالعمل درمان خاصی برای عارضه بزرگ شدن دهلیز  وجود ندارد و هیچ درمان پزشکی که برای برگرداندن دهلیز چپ به وضعیت قبلی و نرمال باشد هنوز شناخته نشده است. تمرکز درمان بر تعیین و درمان عوامل ایجاد کننده آن است.

درمان فشار خون بالا

این شایعترین عامل خطر برای بیماریهای قلبی عروقی است . بسیاری از عوامل پایین آورنده فشار خون در دسترس هستند تا به بیماران برای پایین آوردن فشار خون کمک کند. انواع داروهای کنترل کننده فشار خون، تغییر سبک زندگی از جمله کاهش مصرف نمک در رژیم غذایی، رسیدن به وزن سالم، ورزش، مدیریت استرس و ترک سیگار نیز بر کاهش فشار خون و رساندن آن به وضعیت نرمال موثرهستند.

درمان تنگی دریچه میترال

گزینه‌های درمان برای تنگی میترال شامل دیورتیک‌ها برای کاهش مایعات، رقیق کننده‌های خون برای پیشگیری از لخته خون و داروهای ضد آریتمی قلبی برای کنترل بی نظمی ضربان قلب است. علاوه بر این جراحی ترمیم یا تعویض دریچه میترال هم می‌توان انجام داد.

درمان نارسایی دریچه میترال

درمان برای نارسایی میترال شامل داروهای کاهش دهنده خطر لخته‌های خون است. همانند تنگی دریچه میترال، جراحی ترمیم دریچه نیز موثر است.

درمان اختلال بطن چپ و نارسایی قلبی

درمان پزشکی سنگ بنای این عارضه است. درمان اصلی شامل داروهای بتابلوکر از جمله کارودیلول، متوپرولول سوکسینات و بیزوپرولول، مهار کننده‌های آنزیم تبدیل کننده آنژیوتانسین، مسدود کننده‌های گیرنده آنژیوتانسین و آنتاگونیست‌های گیرنده مینرالکورتیکوئید است. یک کلاس جدید از داروهای مهار کننده آنژیوتانسین ساکوبیتریل یا والزارتان به دلیل اثر مرگ و میر در بیماران با نارسایی قلبی از رده دارویی این وضعیت خارج شدند.

درمان فیبریلاسیون دهلیزی

بعضی از این درمانها برای این وضعیت عبارتند از:

• داروهای کنترل تعداد و ریتم قلبی
• داروهای ضد لخته خون برای کاهش خطر لخته‌های خون
• هنگامی که داروها موثر نباشند، بازسازی الکتریکی قلب برای تنظیم مجدد وضعیت الکتریکی قلب
• در صورت موثر نبودن داروها، روش ابلاسیون ورید ریوی
• گذاشتن باطری قلب برای افراد با تپش قلب پایین

اختلالات ایجاد شده بر اثر بزرگی دهلیز چپ

بزرگ شدن دهلیز چپ با اختلالات زیر ارتباط دارد:

• فیبریلاسیون دهلیزی: این وضعیت با افزایش میزان مرگ و میر ارتباط دارد و هم به عنوان عامل و هم به عنوان عارضه بزرگ شدن دهلیز چپ شناخته شده است. یک تحقیق نشان داد که ۵ میلی متر افزایش در قطر دهلیز چپ خطر فیبریلاسیون دهلیزی را تا ۳۹ درصد افزایش می‌دهد.
• سکته مغزی: در یک تحقیق در افراد مسنتر، افزایش در اندازه بزرگی دهلیز چپ بطور مستقل پیش بینی کننده سکته مغزی ایسکمی است. خطر سکته مغزی در صورتی که شخص فیبریلاسیون دهلیزی داشته باشید، بیشتر می‌شود.
• نارسایی احتقانی قلب: یک تحقیق در مورد افراد مسن نشان داد که اندازه دهلیز چپ پیش بینی کننده نارسایی احتقانی قلب است.

پیشگیری

• کنترل فشار خون بالا و کلسترول
• خوردن غذاهای مناسب قلب
• اجتناب از استفاده از الکل و فراورده‌های دخانی
• داشتن یک سبک زندگی سالم
• کاهش وزن در صورت داشتن اضافه وزن
• کاهش استرس، چون این عامل با مشکلات ضربان قلب ارتباط دارد
• ارائه اطلاعات به پزشک خود در مورد سابقه بیماریهای قلبی و عروقی در خانواده

خلاصه کلام

اکثر افراد مبتلا به بزرگی دهلیز هیچ علامتی ندارند. بزرگ بودن دهلیز چپ (LAE) معمولا نشانه یک بیماری قلبی زمینه‌ای است. درمان برای عوارض مربوط به آن بسیار متفاوت است و می‌تواند از تغییر سبک زندگی تا دارو و جراحی باشد. لازم است بخاطر داشته باشید که این عارضه پیش بینی کننده بسیاری از بیماریهای قلبی و عروقی است و گاهی خود عامل و گاهی هم عارضه این بیماریهاست بنابراین درمان بیشتر بر پایه رفع علتهای زمینه‌ای و یا کنترل آنهاست.

در صورتی که یکی از افراد خانواده شما مبتلا به هر یک از بیماریهای قلبی و عروقی از جمله فشار خون باشد و شما فردی در دهه ۳۰ به بعد هستید، توصیه می‌شود حتما به یک پزشک متخصص قلب مراجعه و حداقل یک نوار قلب تهیه کنید تا در صورتی که مستعد ابتلا به بیماریهای قلبی و عروقی هستید، سبک زندگی خود را تغییر داده و یا بیماری بی علامت خود را پیش از شدید شدن، مشخص کنید. در بالا چند مثال از نوار قلبی گفته شده که بیشتر برای افراد متخصص آورده شده است. در روزهای آینده سعی خواهد شد شما را بیشتر با بیماریهای قلبی و عروقی و به در نهایت با تفسیر نوار قلبی آشنا کنیم.

ترجمه و تالیف اختصاصی توسط هالث از نویسندگان مجله قرمز

منابع

Parajuli. P & Amed. A. (2020). Left Artial Enlargment

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK553096/

Patel. DA, et al. (2009). Clinical Implications of left Artial Enlargement: A Review

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3096293/

Burns. E. (2019). Left Artial Enlargement.

https://litfl.com/left-atrial-enlargement-ecg-library/

Bombelli. M, et al. (2014). Prognosis Signicance Of Left Artial Enlargement In a General Population.

https://www.ahajournals.org/doi/10.1161/HYPERTENSIONAHA.114.03975

Left Artial Enlargement: What Causes It and How Is It Treated?

https://www.healthline.com/health/left-atrial-enlargement

What Is A Left Artial Enlargement?

https://www.medicalnewstoday.com/articles/321242

Overview of Left Atial Enlargement

https://www.verywellhealth.com/left-atrial-enlargement-4583969