امواج مغزی که امروزه توسط دستگاههای ثبت امواج قابل مشاهده و ثبت هستند، باعث ایجاد حالتهای مختلف در خواب و بیداری در انسان می‌شوند. تا کنون ثابت شده که مغز ما دارای ۴ نوع امواج مغزی است که به ترتیب هر کدام از آنها را در زیربررسی خواهیم کرد:
۱_ امواج مغزی بتا
امواج بتا، امواجی هستند که مغزما در حالت عادی بیداری دارد. حالتی که نه صددرصد خواب هستیم نه صددرصد هوشیار. حالتی که در اغلب مواقع داریم مثل هم اکنون در حال خواندن این مقاله هستید را حالت بتا می‌نامند. ما کارهای روتین روزمره خود را در موقعی که مغز روی امواج بتا تنظیم شده انجام میدهیم.
۲_ امواج مغزی دلتا
این امواج، در زمانیکه خواب هستیم از مغز ساطع میشود یا به اصطلاح گفته میشود مغز روی حالت دلتا قرار دارد.
دو نوع حالت مغزی دیگر نیز بین بتا و دلتا وجود دارد به نام های تتا و آلفا ، که زمانهایی بسیار مناسب برای یادگیری و آموختن هستند.
۳_ امواج مغزی تتا
تتا حالتی از امواج مغزی است که در زمان بیداری به سراغمان می‌‌آیند. این موقع، زمانی ست که مغز در بیشترین حالت خلاقیت قرار دارد. هرگاه یک ایده یا فکر فوق العاده به ذهنتان رسید طوریکه در زمانهای عادی باور کردنش حتی برای خودتان هم سخت است، یعنی مغزتان روی موج تتا است. جالب است بدانید گاهی مغز در زمانیکه خواب هستید و رویا می‌بینید نیز میتواند دارای امواج مغزی تتا شود. حتما شده که وقتی در حالت خوال عمیق نیز هستید ایده‌های جدید و بکری به ذهنتان خطور کند و هنگامیکه بیدار می‌شوید آنها را یادداشت کنید و بعدا تعجب کنید که این ایده چطور در حالت خواب به سراغتان آمد. اما جای تعجب نیست، بلکه یک دلیل علمی پشت این قضیه وجود دارد و آن اینکه در آن زمان معز شما روی امواج تتا تنظیم بوده است.
همچنین یکی دیگر از مواقعی که مغز میتواند روی موج تتا برود، وقتی است که در حمام دوش می‌گیرید، خیلی ها بیان می‌دارند که بهترین ایده‌هایشان زیر دوش حمام به سراغشان آمده است بدون هیچ تلاش فکری خاصی. در اینجا نیز هیچ جادو یا معجزه‌ی خاصی در میان نیست فقط قضیه این است که مغز شما روی حالت تتا قرار داشته است. حالتی که دارای بیشترین خلاقیت است و میتواند در هر زمینه‌ی علمی یا هنری ایده‌های ناب و جدیدی را ارائه دهد.
۴_ امواج مغزی آلفا
امواج آلفا، یک درجه بالاتر از امواج تتا قرار دارند و یک درجه پایین از امواج بتا. در واقع امواج آلفا، بین تتاا و بتا هستند.
وقتی که مغز شما در بیشترین حالت آگاهی و هوشیاری قرار دارد و بیشترین تمرکز را روی هرچیزی دارید، یعنی مغزتان روی امواج آلفا است. در این حالت میزان یادگیری شما به بالاترین حد خودش می‌رسد. شما خیلی سریع و بدون اینکه بخواهید به مغزتان فشار بیاورید می‌توانید هر چیزی را یاد بگیرید و به طور عمیق آنرا درک کنید. در این حالت علاوه‌بر اینکه یادگیری شما خیلی سریع است، میزان به خاطر سپاری مطالب نیز خیلی زیاد است و این برای دانش‌آموزان یا دانشجویان بسیار مهم است که چیزی را که یاد میگیرند زود فراموش نکنند. به همین مظور بهترین زمان یادگری زمانی ست که مغز روی موج آلفا است. اما چگونه می‌توان مغز را روی موج آلفا تنظیم کرد؟
حالت آلفای مغزی، هنگامیکه مدیتشین انجام میدهیم و مغز را آرام و ریلکس می‌کنیم نیز، به سراغمان می‌‌آید. یکجور آرامش مطلق ذهنی است در عین حال که هوشیاری کامل هم وجود دارد. در این مواقع، ذهن شما از هر قیل وقال درونی دیگری آسوده است و فقط روی یک چیز متمرکز است. جالب است بدانید در حالت آلفا، منتقد درونی‌تان نیز خاموش میشود و میزان جذب مطالب و یادگیری‌تان بالا می‌رود. آنهم بدون اینکه بخواهید فشار زیادی به ذهن وارد کنید.
یکی دیگر از زمانهایی که مغز روی موج آلفا قرار می‌گیرد زمانی‌ست که دارید یک بازی کامپیوتری انجام می‌دهید یا دارید فیلم مورد علاقه خود را می‌بینید یا کار مورد علاقه‌ی خود را انجام می‌دهید و کاملا غرق در آن شده‌اید، به نحوی که اگر کسی شما را صدا بزند متوجه نمی‌شوید یا متوجه‌ی گفتگوهای اطرافتان نیستید چرا که تمرکز ذهنی شما فقط و فقط روی یک چیز است گویی با دنیای اطرافتان قطع ارتباط کرده‌اید و فقط روی یک مورد، متمرکز هستید.
همانطور که گفتیم، قرار دادن مغز روی امواج آلفا، بهترین حالت برای یادگیری و آموزش است که مدارس می‌توانند از این متد استفاده کنند اما استفاده نمی‌کنند. در مدارس فقط به شما می‌گویند چه چیزهایی را باید یادبگیرید اما چگونگی یادگیری را به دانش نمی‌گویند.
برای هر دانش آموزی خیلی مهم است که چگونه هم سریع‌تر مطلبی را بخواند و هم خیلی خوب آنرا درک کند و بفهمد، به علاوه اینکه در آینده نیز آن مطلب را به راحتی به خاطر بیاورد. قرار دادن مغز روی حالت آلفا، روشی است که می‌توان به این خواسته دست یافت. همچمنین در حالت آلفای مغزی، فرد میتواند برای هر مشکل یا مسئله‌ی علمی، راه حل‌های بهتری ارائه دهد که این مورد برای دروسی که به حل مسئله نیاز دارند نیز دارای اهمیت است.
اما متاسفانه در مدراس چگونگی یادگیری را یاد نمی‌دهند. آنها فقط خواندن و نوشتن و حل مسئله و حفظ کردن یاد می‌د‌هند اما به کیفیت یادگیری توجه نمی‌کنند. مسئله فقط یادگیری سطخی نیست، مسئله عمق یادگیری است.
سقراط در این باره جمله جالبی دارد و می‌گوید:
“یادگیری بدون به خاطرآوردن، یادگیری نیست.”
اصولا مغز انسان پس از یک خواب خوب و عمیق نیز ، روی امواج آلفا قرار می‌گیرد. در همین زمان است که عمیق‌ترین یادگیری‌ها صورت می‌گیرد. اما اما متاسفانه ما از این فرصت طلایی، به بدترین نحو استفاده می‌کنیم. یعنی اولین کاری که پس از بیدار شدن از یک خواب خوب انجام میدهیم این است که گوشی‌مان را چک کنیم واخبار را دنبال می‌کنیم. در اینجاست که ما یکسری خبرهای ناگوار را به صورتی عمیق، وارد مغزمان می‌کنیم و همین امر باعث میشود کارایی ما در طی روز کاهش پیدا کند آنهم به دلیل ترس و نگرانی که در ابتدای روز به خورد مغزمان داده‌ایم.
ولی می‌توان با تمرین‌های مختلف ذهنی و داشتن یکسری عادت‌های صحیح روزانه، میزان انرژی ذهنی، خلاقیت، کارایی، شادی و تمرکز خود را بالاتر ببرید. یکی از روش‌های ثابت شده برای قرار گرفتن در حالت آلفا، مدیتیشن و پاکسازی ذهنی است.
ترجمه و تالیف اختصاصی مجله قرمز
منبع: Be Inspired