آموزش شیردهی ؛ راهنمای جامع شیردهی با شیرمادر، بخش اول

شیردهی یا شیرمادر فواید زیادی برای مادر، کودک و جامعه دارد. بنابراین آموزش شیردهی از اهمیت زیادی برخوردار است. وقتی به کودک خود شیر می‌دهید، مسیر سلامتی‌اش را آغاز می‌کنید که در تمام عمر او ادامه می‌یابد. شیر مادر غذای مناسبی برای کودک بوده و باعث صرفه‌جویی در هزینه‌ها و زمان می‌شود. ما برای کسب اطلاعات معتبر در زمینه‌ی آموزش شیردهی یه سایت اداره‌ی سلامت زنان آمریکا (The Office on Women’s Health (OWH)) مراجعه کرده و مقاله‌ی حاضر را تهیه کرده‌ایم. این مقاله به دلیل طولانی و جامع بودن در چند بخش خدمتتان ارائه خواهد شد. فهرست مطالبی که در بخش اول ارائه می‌شود به‌صورت زیر است:

• تغذیه با شیر مادر چه فوایدی برای سلامتی کودک دارد؟
• آغوز چیست و چه فوایدی دارد؟
• فواید شیردهی برای مادران چیست؟
• تغذیه با شیر مادر در مقایسه با شیر خشک
• آیا شیردهی به کاهش وزن مادر کمک می کند؟
• تغذیه با شیر مادر چه فایده ای برای جامعه دارد؟
• آموزش شیردهی
• نکاتی برای موفقیت در شیردهی
• شیر مادر چگونه ساخته می شود؟
• چگونه بفهمم که شیرم به اندازه کافی تولید می‌شود؟
• آیا شیر من با رشد کودکم تغییر می‌کند؟
• اگر شیرم کم شود!
• چه چیزی می تواند بر میزان تولید شیر مادر تأثیر بگذارد؟
• چگونه می توانم شیر بیشتری تولید کنم؟
• رفلکس ترشح شیر چیست؟
• آموزش شیردهی: چند وقت یکبار باید شیر بدهم؟
• آموزش شیردهی: مدت زمان هر بار شیردهی چقدر باید باشد؟
• چگونه بفهمم نوزادم به اندازه کافی شیر مادر دریافت می کند؟
• معمولاً نوزادان هنگام شیردهی چقدر شیر می خورند؟
• آموزش شیردهی: چه مدت باید به نوزادم شیر بدهم؟
• چه زمانی نباید به کودکم شیر بدهم؟
• آیا هنگام بیماری شیردهی را قطع کنم؟

تغذیه با شیر مادر چه فوایدی برای سلامتی کودک دارد؟

سلول‌ها، هورمون‌ها و آنتی‌بادی‌های موجود در شیر مادر در برابر بیماری به محافظت از نوزادان کمک می‌کنند. این محافظت منحصربه‌فرد است و هر روز تغییر می‌کند تا نیازهای رو به رشد کودک شما را برآورده کند.

تحقیقات نشان می‌دهد نوزادانی که با شیر مادر تغذیه می‌شوند خطرات کمتری برای شرایط زیر دارند:

• آسم
• سرطان خون (در دوران کودکی)
• چاقی (در دوران کودکی)
• عفونت های گوش
• اگزما (درماتیت آتوپیک)
• اسهال و استفراغ
• عفونت های تنفسی تحتانی
• انتروکولیت نکروزان (Necrotizing enterocolitis)، بیماری‌ای که دستگاه گوارش نوزادان نارس یا نوزادانی که قبل از هفته ۳۷ بارداری متولد می‌شوند را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
• سندرم مرگ ناگهانی نوزاد (SIDS: مخفف Sudden infant death syndrome)
• دیابت نوع ۲

آغوز چیست و چه فوایدی دارد؟

شیر مادر به کودک کمک می کند تا از همان روز اول سالم و قوی شود. اولین شیر شما طلای مایع است. آغوز (colostrum) که طلای مایع نامیده می‌شود، اولین شیر غلیظی است که در دوران بارداری و درست پس از تولد تولید می‌شود. این شیر از کودکتان در برابر عفونت محافظت می‌کند.

آغوز همچنین به رشد و عملکرد سیستم گوارش نوزاد کمک می‌کند. کودک شما در هر بار شیر خوردن فقط مقدار کمی آغوز دریافت می‌کند، زیرا معده نوزاد تازه متولدشده کوچک است و فقط مقدار کمی از شیر را می‌تواند در خود جای دهد.

کیفیت شیر شما با رشد کودک تغییر می‌کند. آغوز در روز سوم تا پنجم پس از تولد به شیر بالغ تبدیل می‌شود. این شیر بالغ دارای مقدار مناسبی چربی، قند، آب و پروتئین است تا به رشد کودک کمک کند. همچنین دارای مواد مغذی و آنتی‌بادی هایی است که کودک برای رشد سالم به آن‌ها نیاز دارد.

فواید شیردهی برای مادران چیست؟

تغذیه با شیر مادر به سلامت و بهبودی مادر پس از زایمان کمک می‌کند. شیردهی منجر به کاهش خطر ابتلا به این بیماری‌ها در مادران می‌شود:

• دیابت نوع ۲
• انواع خاصی از سرطان سینه
• سرطان تخمدان

تغذیه با شیر مادر در مقایسه با شیر خشک

هضم شیر خشک برای بیشتر نوزادان، به‌ویژه نوزادان نارس نوزادانی که قبل از هفته ۳۷ بارداری به دنیا می‌آیند)، سخت‌تر از هضم شیر مادر است. شیر خشک از شیر گاو تهیه می‌شود و اغلب زمان می‌برد تا اینکه معده نوزادان با هضم آن سازگار شود. محققان می‌گویند بزاق نوزاد مواد شیمیایی خاصی را در زمان شیردهی به بدن مادر منتقل می‌کند. این مواد شیمیایی به بدن مادر کمک می‌کند تا شیری را تولید کند که نیازهای در حال تغییر کودک را برآورده کند.

وقتی شیر می‌دهید زندگی می‌تواند برای شما آسان‌تر باشد. اگرچه ممکن است در ابتدا به نظر برسد که شیردهی، بیشتر از شیر خشک به تلاش نیاز دارد. درواقع اگر شما و کودکتان به یک روال خوب عادت کنید شیر دادن می‌تواند زندگی شما را آسان تر کند!

وقتی شیر می‌دهید، شیشه‌ای برای استریل کردن وجود ندارد، نیازی به خرید، اندازه‌گیری و ترکیب فرمول شیرخشک ندارید و هیچ بطری‌ای برای گرم کردن در نیمه شب وجود ندارد! وقتی شیر می‌دهید، می‌توانید بلافاصله گرسنگی کودک خود را برطرف کنید.

استفاده از شیر خشک هزینه دارد. شیر خشک و لوازم تغذیه‌ی کودک می‌تواند سالانه بیش از ۱۵۰۰ دلار هزینه داشته باشد. کودک شما با بزرگ‌تر شدن، شیرخشک بیشتری می‌خورد. اما شیر مادر با نیازهای کودک تغییر می‌کند و نوزادان معمولاً به مقداری که شیر مادر تولید می‌شود به آن نیاز دارند. کودکانی که با شیر مادر تغذیه می‌شوند ممکن است کمتر بیمار شوند، که خود می‌تواند به کاهش هزینه‌های سلامتی کودک شما کمک کند.

تغذیه با شیر مادر، مادر و نوزاد را نزدیک یکدیگر نگه می‌دارد. تماس فیزیکی برای نوزادان مهم است و به آن‌ها کمک می‌کند احساس امنیت، گرما و آرامش بیشتری داشته باشند. مادران نیز از این نزدیکی سود می‌برند. تماس پوست به پوست باعث افزایش هورمون اکسی‌توسین (oxytocin) در شما می‌شود. کسی‌توسین هورمونی است که به جریان یافتن شیر مادر کمک کرده و باعث آیجاد آرامش در او می‌شود.

گاهی اوقات، تغذیه با شیر خشک می‌تواند زندگی نوزاد را نجات دهد:

به‌ندرت پیش می‌آید اما هستند نوزادانی که قادر به تحمل هیچ نوع شیری نیستند. این نوزادان باید شیر خشکی داشته باشند که ضدحساسیت، بدون لبنیات یا بدون لاکتوز باشد. امروزه طیف گسترده‌ای از شیر خشک‌های مخصوص نوزاد شامل شیر خشک سویا، شیر خشک هیدرولیزشده، شیر خشک بدون لاکتوز و شیر خشک ضدحساسیت موجود است.

قبل از اینکه به نوزاد خود هر چیزی غیر از شیر مادر بدهید، با پزشک خود صحبت کنید.

آیا شیردهی به کاهش وزن مادر کمک می کند؟

شیردهی علاوه‌بر تغذیه کودک و کمک به جلوگیری از بیمار شدن کودک، می‌تواند به شما هم کمک کند.

بسیاری از زنانی که به نوزادان خود شیر می‌داده‌اند می‌گویند این کار به آن‌ها کمک کرده است سریع‌تر به وزن قبل از بارداری خود برگردند، اما کارشناسان همچنان در حال بررسی تأثیرات شیردهی بر کاهش وزن هستند.

تغذیه با شیر مادر چه فایده ای برای جامعه دارد؟

وقتی مادران کودکان را با شیر خود تغذیه می‌کنند، به‌طور کلی جامعه هم از این کار سود می‌برد.

تغذیه با شیر مادر جان نوزادان را نجات می‌دهد. تحقیقات نشان می‌دهد که اگر ۹۰ درصد خانواده‌ها به‌مدت ۶ ماه کوکانشان را به‌طور انحصاری از شیر مادر تغذیه کنند، سالانه از نزدیک به ۱۰۰۰ مرگ در میان نوزادان جلوگیری می‌شود.

تغذیه با شیر مادر باعث صرفه‌جویی در هزینه‌ها می‌شود. هزینه‌های پزشکی برای نوزادانی که کاملاً با شیر مادر تغذیه می‌شوند می‌تواند کمتر از نوزادانی باشد که هرگز با شیر مادر تغذیه نشده‌اند.

شیردهی همچنین به ایجاد نیروی کار مولدتر کمک می‌کند. مادرانی که شیر می‌دهند ممکن است نسبت به مادرانی که کودکان خود را با شیر خشک تغذیه می‌کنند، موقعیت کاری کمتری را برای مراقبت از نوزادان بیمار خود از دست بدهند. هزینه‌های پزشکی کارفرما نیز ممکن است کمتر باشد.

شیردهی برای محیط زیست بهتر است. قوطی‌های شیر خشک و شیشه شیرها زباله‌های بیشتری ایجاد می‌کنند.

فواید شیردهی در مواقع اضطراری

در مواقع اضطراری، مانند بلایای طبیعی، شیردهی می‌تواند جان کودک شما را نجات دهد:

• تغذیه با شیر مادر از کودک شما در برابر خطرات ناشی از آب ناخالص محافظت می‌کند.
• تغذیه با شیر مادر می‌تواند به محافظت از کودک در برابر بیماری‌های تنفسی و اسهال کمک کند.
• شیر شما همیشه در دمای مناسب برای کودک‌تان قرار دارد و به کاهش بیش‌ازحد دمای بدن کودک کمک می‌کند.
• شیر شما همیشه بدون نیاز به منابع دیگر در دسترس است.

آموزش شیردهی

شیردهی می‌تواند فرآیندی طبیعی باشد، اما مهارتی است که نیاز به تمرین هم دارد. درباره‌ی اینکه چگونه می‌توانید دهان کودک را روی سینه‌هایتان خوب چفت کنید، حالت‌های مختلف شیردهی و اینکه چگونه می‌توانید متوجه شوید که کودکتان به اندازه کافی شیر مادر دریافت می‌کند تحقیق کنید.

اقداماتی که می‌توانید قبل و بعد از تولد انجام دهید تا به شما و کودکتان کمک کند شیردهی به‌راحتی انجام شود را بیاموزید:

قبل از تولد کودک برای شیردهی آماده شوید:

• مراقبت‌های دوران بارداری را کامل انجام دهید تا از زایمان زودرس و ماندن در بیمارستان جلوگیری کنید.
• در کلاس‌های شیردهی شرکت کنید. زنان بارداری که درمورد نحوه شیردهی به نوزاد آموزش می‌بینند، با احتمال بیشتری شیردهی موفق‌تری خواهند داشت. کلاس‌های شیردهی به زنان باردار و همسرانشان این فرصت را می‌دهد که قبل از تولد نوزاد آماده شوند و سؤالات خود را بپرسند.
• از پزشک خود بخواهید که یک مشاور شیردهی به شما معرفی کند. می‌توانید قبل از آمدن نوزاد با یک مشاور شیردهی ارتباط برقرار کنید تا پس از تولد نوزاد دیگر به دنبال مشاور نگردید و فرصت حمایتی آماده داشته باشید.
• بعد از زایمان با پزشک درمورد گزینه‌های پیشگیری از بارداری خود صحبت کنید. برخی از روش های پیشگیری از بارداری با شیردهی تداخل دارند، اما بسیاری از آن‌ها اینطور نیستند.
• با دوستانی که شیردهی داشته‌اند صحبت کنید، یا به یک گروه حمایت از شیردهی بپیوندید.
• وسایلی که ممکن است برای شیردهی به آن نیاز داشته باشید، مانند سوتین، روکش و بالش شیردهی را قبل از تولد نوزاد تهیه کنید.

اقداماتی که می‌توانید بلافاصله پس از تولد کودک انجام دهید تا شیردهی را به‌خوبی شروع کنید:

• اگر هر دو سالم هستید بلافاصله پس از زایمان با نوزاد خود تماس پوست به پوست برقرار کرده و او را در آغوش بگیرید.
• پس از زایمان در اسرع وقت شیر ​​دهید.
• از یک مشاور شیردهی بخواهید که به شما کمک کند.
• از کارکنان بیمارستان بخواهید که پستانک، آب قند یا شیر خشک به نوزادتان ندهند، مگر اینکه از نظر پزشکی ضروری باشد.
• اجازه دهید کودک شما تمام روز و شب در اتاق شما بماند تا بتوانید در اغلب اوقات شیر بدهید.
• سعی کنید تا زمانی که کودکتان بتواند به‌خوبی به سینه شما بچسبد (معمولاً در حدود ۳ تا ۴ هفتگی) به او پستانک یا هر نوع نوک سینه  مصنوعی ندهید.

اقداماتی که همسرتان می‌تواند برای کمک به شیردهی شما انجام دهد:

با پدران و سایر اعضای خانواده درمورد اینکه چگونه می‌توانند به شیردهی شما کمک کنند، صحبت کنید. اعضای خانواده می‌توانند:

• با مهربانی و تشویق از شیردهی شما حمایت کنند
• عشق و قدردانی خود را نسبت به تمام کارهایی که برای شیردهی انجام می‌دهید نشان دهند
• اگر لازم است درمورد نگرانی‌های خود درمورد شیردهی صحبت کنید، شنوندگان خوبی باشید
• کمک کنند مطمئن شوید که به اندازه کافی غذا و نوشیدنی دریافت می کنید و استراحت کافی دارید
• کارهای خانه را انجام دهند
• مراقب کودکان دیگری که در خانه هستند باشند
• از طریق بازی، صحبت و در آغوش گرفتن به کودک عشق بورزند

آموزش شیردهی: نکاتی برای موفقیت در شیردهی

۱. قدم اول این است که علائم گرسنگی کودک خود را بشناسید. علائمی که نشان می‌دهد کودکتان گرسنه است عبارتند از:

• هوشیارتر و فعال‌تر شدن
• قرار دادن دست یا مشت در دهان
• انجام حرکات مکیدن با دهان
• چرخاندن سر به دنبال سینه

گریه کردن می‌تواند نشانه دیرهنگام گرسنگی باشد و در این صورت ممکن است توقف گریه‌ی کودک سخت‌تر باشد. با گذشت زمان، می‌توانید نشانه‌های گرسنگی کودک خود را بهتر تشخیص دهید.

۲. برخی از نوزادان در هر نوبت شیردهی از هر دو سینه (یکی پس از دیگری) تغذیه می‌کنند. برخی دیگر در هر بار شیر خوردن فقط یک سینه را می‌گیرند. تا زمانی که کودک هنوز در حال مکیدن و بلعیدن است به او کمک کنید تا اولین سینه را تمام کند. وقتی کودک سیر شود، سینه‌ی شما را رها می کند. اگر به نظر می رسد که هنوز شیر می‌خواهد، سینه‌ی دیگر را به او پیشنهاد دهید.

اگر کودک شما در حین شیردهی به خواب می‌رود و شما نگران هستید که شیر کافی دریافت نکرده باشد، سعی کنید سینه‌ی دیگر را به او پیشنهاد دهید یا سینه خود را فشار دهید تا شیر بیشتری جریان یابد.

۳. کودک را نزدیک خود نگه دارید. تماس پوست به پوست بین شما و نوزاد، گریه‌ی او را آرام می‌کند و همچنین به ثابت نگه داشتن ضربان قلب و تنفس کودک کمک می‌کند.

۴. از ایجاد سردرگمی برای نوزاد جلوگیری کنید. در چند هفته اول پس از تولد از پستانک و شیشه شیر استفاده نکنید مگر اینکه دلیل پزشکی وجود داشته باشد. در صورت نیاز به استفاده از ابزراهای مکمل‌، با مشاور شیردهی مشورت کنید. او می‌تواند درمورد ابزارهای مکملی که به شما و کودکتان در ادامه شیردهی کمک می‌کنند شما را راهنمایی کند. این ابزارها شامل تغذیه کودک با یک سرنگ، یک لوله کوچک چسبانده‌شده در کنار نوک پستان یا یک فنجان کوچک و انعطاف‌پذیر است.

۵. اطمینان حاصل کنید که کودک در نزدیکی شما می‌خوابد. کودک را در گهواره یا تختی در اتاق خواب خود بخوابد تا شبها بهتر بتوانید به او شیر بدهید. تحقیقات نشان داده است وقتی کودک در اتاق خواب مشترک با والدین خود قرار می‌گیرد، خطر ابتلا به سندرم مرگ ناگهانی نوزاد (به نام SIDS) کمتر است.

شیر مادر

سینه‌های شما در پاسخ به شیر خوردن نوزادتان شیر تولید می‌کند. هر چه نوزادتان بیشتر شیر بخورد، سینه‌های شما شیر بیشتری می‌سازد. دانستن اینکه سینه‌ها چگونه شیر را می‌سازند می‌تواند در درک فرآیند شیردهی به شما کمک کند.

شیر مادر چگونه ساخته می شود؟

سینه‌ها اغلب در دوران بارداری پرتر و حساس‌تر می‌شوند. این نشانه آن است که آلوئول‌ها، سلول‌هایی که شیر مادر را می‌سازند، آماده کار می‌شوند. برخی از زنان این تغییرات را در سینه‌های خود احساس نمی‌کنند. برخی دیگر از زنان هم ممکن است این تغییرات را بعد از تولد نوزادشان احساس کنند.

آلوئول ها در پاسخ به هورمون پرولاکتین (prolactin) شیر می‌سازند. سطح پرولاکتین در هنگام شیر خوردن نوزاد بالا می‌رود. سطح هورمون دیگری به نام اکسی‌توسین (oxytocin) نیز هنگام شیر خوردن کودک بالا می رود. این باعث می‌شود که ماهیچه‌های کوچک سینه منقبض شوند و شیر را از طریق مجاری شیر به حرکت درآورند.

ترشح پرولاکتین و اکسی‌توسین می‌تواند احساس نیاز به بودن در کنار کودک را در شما القا کند.

چگونه بفهمم که شیرم به اندازه کافی تولید می‌شود؟

بسیاری از مادران نگران تولید شیر کافی برای تغذیه نوزادان خود هستند. برخی از زنان نگران هستند که اندازه سینه‌های کوچک آن‌ها تولید شیر کافی برای نوزادانشان را سخت‌تر کند. هرچه کودک شما بیشتر شیر بخورد، سینه شما شیر بیشتری تولید می‌کند.

وزن کودک باید در چند ماه اول دو برابر شود. از آنجایی که شکم نوزادان کوچک است، برای رشد و سلامت نیاز به تعداد دفعات تغذیه زیادی دارند. شما می‌توانید با توجه به تعداد پوشک‌های خیس کودک در روز و افزایش وزن متوجه شوید که آیا شیر کافی دریافت می‌کند یا خیر. اگر فکر می‌کنید شیر کمی دارید، با یک مشاور شیردهی صحبت کنید.

آیا شیر من با رشد کودکم تغییر می‌کند؟

بله، شیر مادر در روزهای پس از تولد و همچنین با رشد کودک تغییر می‌کند.

بعد از تولد:

درمورد شیر: بدن شما مقدار کمی آغوز (شیر غنی، غلیظ و مایل به زرد) می‌سازد که به کودک شما در برابر بیماری‌ها محافظت می‌کند.

درمورد نوزاد: احتمالاً کودک شما در اولین ساعت پس از تولد بیدار خواهد بود و این زمان مناسبی برای شیر دادن به او است.

درمورد شما (مادر): اجازه دهید کودک شما روند جستجوی نوک پستان‌تان را آغاز کند.

۱۲ تا ۲۴ ساعت اول:

درمورد شیر: کودک در هر بار شیردهی، حدود ۱ قاشق چای‌خوری آغوز می‌نوشد، ممکن است مقدار آغوز به چشم شما نیاید، اما مقدار کمی از این ماده نیاز نوزادتان را برطرف می‌کند.

درمورد نوزاد: در این مدت طبیعی است که نوزادت به‌شدت بخوابد. به دنیا آمدن کار سختی است! ممکن است در ابتدا خیلی خواب‌آلود باشند و تغذیه‌شان کوتاه و نامرتب باشد.

درمورد شما (مادر): بدن شما هنوز در حال ساخت آغوز است. هر چند ساعت یکبار بعد از بیدار شدن نوزاد، از غریزه قوی او برای مکیدن و شیر خوردن استفاده کنید تا شیرتان هر چه سریعتر جاری شود.

۳ تا ۵ روز بعدی

درمورد شیر: شیر بالغ (سفید) شما جای آغوز را می‌گیرد، طبیعی است که شیر بالغ در ابتدا رنگ زرد یا طلایی داشته باشد.

درمورد نوزاد: کودک شما مقدار زیادی شیر درخواست می‌کند، در هر ۲۴ ساعت حداقل ۸ تا ۱۲ بار یا بیشتر. نوزادانی که با شیر مادر تغذیه می‌شوند، طبق برنامه غذا نمی‌خورند. اشکالی ندارد که کودک‌تان هر ۲ تا ۳ ساعت یک بار غذا بخورد، سپس به مدت ۳ تا ۴ ساعت بخوابد. ممکن است شیردهی هر سینه حدود ۱۵ تا ۲۰ دقیقه طول بکشد. ریتم مکیدن کودک آهسته و طولانی خواهد بود.

درمورد شما (مادر): ممکن است سینه‌هایتان احساس پری و نشتی داشته باشد.

۴ تا ۶ هفته اول

درمورد شیر: وجود شیر بالغ (سفید) مادر ادامه دارد.

درمورد کودک: اکنون کودک شما احتمالاً در شیر خوردن بهتر است و معده‌ی بزرگتری برای نگهداری شیر بیشتر خواهد داشت. ممکن است شیر ​​دادن زمان کمتری داشته باشد و فاصله نوبت‌های شیردهی بیشتر شود.

درمورد شما (مادر): بدن شما به شیر دادن عادت می‌کند، سینه هایتان نرم‌تر شده و ممکن است نشتی داشته باشد.

اگر شیرم کم شود!

اگر به اندازه هفته‌های اول شیردهی، شیر نداشته باشید، ممکن است نگران این باشید که شیر کافی برای نوزادتان ندارید. پس از چند ماه شیردهی، بدن شما یاد می‌گیرد که مقدار مناسب شیر را برای کودک شما بسازد.

همچنین، ممکن است در هر بار شیردهی کودک فقط برای دوره‌های کوتاهی مثلا پنج دقیقه شیر بخورد. همچنین طبیعی است که کودک در هر بار شیردهی به مدت طولانی تری از یک سینه شیر بخورد.

چه چیزی می تواند بر میزان تولید شیر مادر تأثیر بگذارد؟

بسته به موارد زیر ممکن است شیر بیشتر یا کمتری داشته باشید:

• اینکه هر بار که شیر می‌دهید چقدر شیر به‌طور کامل تخلیه می‌شود، سینه خالی به معنای تولید شیر بهتر است.
• اینکه هر چند وقت یکبار شیر می‌دهید یا شیرتان را می‌دوشید تا شیر را خارج کنید. هر چه بیشتر سینه‌های خود را خالی کنید، شیر شما بیشتر می‌شود.
• مقدار شیری که سینه‌هایتان بین هر نوبت شیردهی ذخیره می‌کند. اگر سینه‌هایتان بین نوبت‌های شیردهی، بیش‌ازحد شیر ذخیره کند (به دلیل اینکه نوزاد شیر نمی‌خورد تا سبنه‌هایتان تخلیه شود)، سینه شما شیر کمتری تولید می‌کند. اگر سینه‌های شما خالی شوند، شیر بیشتری تولید خواهد شد. معمول است که یک سینه بیشتر از دیگری شیر تولید کند و طبیعی است که نوزادان یک سینه را بر دیگری ترجیح دهند و این می‌تواند بر میزان شیر تولیدشده در سینه تأثیر بگذارد.

چگونه می توانم شیر بیشتری تولید کنم؟

بهترین راه برای تولید شیر بیشتر این است که به دفعات بیشتری شیر بدهید و در هر بار شیردهی سینه‌های خود را کاملا خالی کنید. پس از خالی کردن سینه‌ها در هر بار شیردهی، شیر کمتری در بین دفعات شیردهی در سینه‌ها جمع می‌شود.

برای خالی کردن بهتر سینه‌ها، نکات زیر را رعایت کنید:

• از ماساژ و فشرده‌سازی سینه استفاده کنید.
• در هر بار شیردهی هر دو سینه را به کودک خود بدهید.
• اگر نوزاد تمام شیر را از سینه شما خارج نکرد پس از شیردهی سینه‌هایتان را بدوشید، سینه‌های شما با خارج شدن شیر، نرم می‌شوند. با خالی کردن سینه‌ها در هر بار شیردهی، تولید شیر افزایش خواهد یافت.

آموزش شیردهی: رفلکس ترشح شیر چیست؟

رفلکس ترشح شیر ( به انگلیسی let-down reflex، که به آن رفلکس تخلیه شیر نیز گفته می‌شود) زمانی اتفاق می‌افتد که کودک شروع به شیر خوردن می‌کند. در این زمان اعصاب سینه سیگنال‌هایی ارسال می کند که در نتیجه ی آن شیر به مجاری شیردهی جاری می‌شود. رفلکس ترشح شیر چند ثانیه تا چند دقیقه پس از شروع شیر دادن اتفاق می‌افتد و ممکن است در طول شیردهی چند بار اتفاق بیفتد. در این وضعیت ممکن است احساس سوزن‌سوزن شدن در سینه‌ داشته باشید یا کمی احساس راحت نبودن کنید.

رفلکس ترشح شیر می‌تواند در مواقع دیگری نیز اتفاق بیفتد، مانند زمانی که گریه کودک‌تان را می‌شنوید یا حتی زمانی که فقط به کودک خود فکر می‌کنید. اگر شما بیش‌ازحد دچار رفلکس ترشح شیر می‌شوید و این کودک شما را آزار می‌دهد، سعی کنید قبل از شروع شیردهی مقداری شیر را با دست بدوشید.

عوامل زیادی بر رفلکس ترشح شیر تأثیر می‌گذارند، از جمله اضطراب، درد، خجالت، استرس، سرماخوردگی، کافئین زیاد، سیگار کشیدن، الکل و برخی داروها. مادرانی که جراحی سینه انجام داده‌اند نیز ممکن است آسیب عصبی داشته باشند که در رفلکس شیردهی اختلال ایجاد می‌کند.

آموزش شیردهی: چند وقت یکبار باید شیر بدهم؟

شما باید در اسرع وقت پس از زایمان شیر دهید سپس هر روز هر ۲ تا ۳ ساعت یکبار به کودک خود شیر دهید تا شیر فراوان تولید شود. درواقع در چند روز اول پس از تولد، کودک شما در روز تقریباً هر یک تا دو ساعت و در شب چند بار نیاز به شیر خوردن دارد. نوزادان سالم به مرور زمان الگوی تغذیه‌ای خود را ایجاد می‌کنند.

آموزش شیردهی: مدت زمان هر بار شیردهی چقدر باید باشد؟

زمان مشخصی برای شیر دادن وجود ندارد. این زمان ممکن است ۱۵ تا ۲۰ دقیقه از هر سینه بوده، یا ممکن است کوتاهتر یا طولانی‌تر باشد. کودک شما پس از اتمام شیردهی به شما اطلاع می‌دهد. اگر نگران هستید که کودک‌تان به اندازه کافی شیر نمی‌خورد با پزشک او صحبت کنید.

آموزش شیردهی: چگونه بفهمم نوزادم به اندازه کافی شیر مادر دریافت می کند؟

نشانه‌های زیادی وجود دارد که می‌توانید برای مشاهده اینکه آیا نوزادتان شیر کافی دریافت می‌کند یا خیر، آن‌ها را رصد کنید:

• کودک به اندازه کافی ادرار زرد روشن یا کم‌رنگ دفع می‌کند و ادرار به رنگ زرد تیره یا نارنجی نیست.
• کودک به اندازه کافی مدفوع دارد.
• کودک دوره‌های کوتاه خواب، بیداری و هوشیاری را تجربه می‌کند.
• کودک بعد از شیر خوردن راضی و خوشنود است.
• سینه‌هایتان بعد از شیردهی نرم‌تر می‌شوند.

از بدو تولد تا ۳ ماهگی، کودک معمولاً روزانه ۱ اونس وزن اضافه می‌کند. به خاطر داشته باشید که بسیاری از نوزادان در روزهای اول پس از تولد مقدار کمی وزن کم می‌کنند. حتماً طی سه تا پنج روز پس از تولد برای معاینه به پزشک مراجعه کنید و پس از آن مجدداً زمانی که نوزاد ۲ تا ۳ هفته دارد نیز به پزشک مراجعه کنید.

آموزش شیردهی: معمولاً نوزادان هنگام شیردهی چقدر شیر می خورند؟

معده‌ی نوزاد بسیار کوچک است، به‌خصوص در روزهای اول. هنگامی که تغذیه با شیر مادر برقرار شود، نوزادان ۱ تا ۶ ماهه که فقط با شیر مادر تغذیه می‌شوند، روزانه بین ۱۹ تا ۳۰ اونس شیر می‌خورند. اگر هشت بار در روز به کودک خود شیر بدهید، نوزاد حدود ۳ اونس در هر نوبت شیردهی، شیر دریافت می‌کند، اما این مقدار در هر نوزاد کمی متفاوت است.

معده نوزاد

در هنگام تولد، معده نوزاد به‌راحتی می‌تواند مقدار شیری که در یک فندق جا می‌شود را هضم کند (حدود ۱ تا ۲ قاشق چای‌خوری). در حدود ۱۰ روزگی، معده کودک رشد می‌کند و می‌تواند تا حدود ۲ اونس یا مقدار شیری که در یک گردو جا می‌شود را در خود نگه دارد.

تعداد معمول پوشک مرطوب و اجابت مزاج در هفته اول:

سن کودک: روز ۱ (۲۴ ساعت اول پس از تولد)

• تعداد پوشک خیس: ۱ الی ۲ بار
• تعداد دفعات مدفوع: اولین اجابت مزاج معمولاً در عرض ۸ ساعت پس از تولد رخ می‌دهد
• بافت و رنگ مدفوع: ضخیم، قیری و سیاه

سن کودک: روز دوم

• تعداد پوشک خیس: ۲
• تعداد دفعات مدفوع: ۳
• بافت و رنگ مدفوع: ضخیم، قیری و سیاه

سن کودک: روز سوم

• تعداد پوشک خیس: ۲ الی ۶ بار در پوشک یک‌ بار مصرف، ۶ الی ۸ بار در پوشک پارچه‌ای
• تعداد دفعات مدفوع:۳
• بافت و رنگ مدفوع: شل‌تر و مایل به سبز تا زرد (رنگ آن ممکن است متفاوت باشد)

سن کودک: روز چهارم

• تعداد پوشک خیس: ۶
• تعداد دفعات مدفوع:۳
• بافت و رنگ مدفوع: نرم، آبکی و زرد رنگ

سن کودک: روز پنجم

• تعداد پوشک خیس: ۶
• تعداد دفعات مدفوع:۳
• بافت و رنگ مدفوع: شل، دانه‌دار و زرد

سن کودک: روز ششم

• تعداد پوشک خیس: ۶
• تعداد دفعات مدفوع:۳
• بافت و رنگ مدفوع: شل، دانه‌دار و زرد

سن کودک: روز هفتم

• تعداد پوشک خیس: ۶
• تعداد دفعات مدفوع:۳
• بافت و رنگ مدفوع: مقادیر بزرگتری از مدفوع شل، دانه‌دار و زرد

آموزش شیردهی: چه مدت باید به نوزادم شیر بدهم؟

آکادمی اطفال آمریکا (AAP) تغذیه با شیر مادر را به‌عنوان تنها منبع تغذیه‌ در ۶ ماه اول زندگی کودک، توصیه می‌کند. AAP همچنین توصیه می‌کند که شیردهی را (بعد از شروع غذای جامد) تا زمانی که هم شما و هم کودکتان می‌خواهید ادامه دهید. ساده‌ترین و طبیعی‌ترین زمان برای از شیر گرفتن، زمانی است که کودک شما این فرآیند را هدایت می‌کند. اما در تصمیم‌گیری برای زمان از شیر گرفتن، احساس شما نیز بسیار مهم است.

تصمیم شما می‌تواند به عوامل مختلفی بستگی داشته باشد، مانند بازگشت به کار، سلامتی شما یا کودکتان، یا احساس اینکه زمان مناسب فرا رسیده است.

آموزش شیردهی: چه زمانی نباید به کودکم شیر بدهم؟

اگرچه این موارد نادر است، اما ممکن است پزشک به شما توصیه کند که از شیردهی خودداری کنید اگر:

• داروهای خاصی مانند داروهای اضطراب یا داروهای خاصی را برای میگرن مصرف می‌کنید که برای نوزادان خطرناک هستند و می‌توانند از طریق شیر مادر به کودک منتقل شوند.
• داشتن یک بیماری خاص (مانند HIV یا سل فعال)
• پرتودرمانی انجام می‌دهید، اگرچه برخی از درمان‌های اینچنینی ممکن است به معنای توقف کوتاه در شیردهی باشد

اگر دارو مصرف می‌کنید یا بیمار هستید، قبل از شروع شیردهی با پزشک خود صحبت کنید. داروهایی که مصرف آن‌ها در دوران بارداری ایمن است ممکن است در دوران شیردهی نیز بی‌خطر باشند. اما همیشه باید قبل از شروع شیردهی با پزشک خود مشورت کنید. اگر کودک شما علائمی از واکنش به شیر مادر مانند اسهال، گریه بیش‌ازحد یا خواب‌آلودگی نشان داد، با پزشک کودک خود صحبت کنید.

آموزش شیردهی: آیا هنگام بیماری شیردهی را قطع کنم؟

شما معمولاً می‌توانید در زمان بیماری خود یا کودکتان به شیردهی ادامه دهید. اگر نیاز به استراحت دارید، می‌توانید شیرتان را بدوشید تا فرد دیگری به نوزاد شیر بدهد. اما اگر به آنفولانزا مبتلا هستید، از جمله آنفولانزای H1N1 (که آنفولانزای خوکی نیز نامیده می‌شود)، به نوزاد خود دست نزنید یا نزدیک او نباشید تا او را مبتلا نکنید. از شخصی که بیمار نیست بخواهید به کودک شما شیر خود یا شیر دوشیده‌شده‌ی شما را بدهد.

مقالات مرتبط:

همه چیز درباره شیر مادر، شیر خشک و تغذیه کمکی کودکان

ترجمه اختصاصی توسط مجله قرمز

منابع:

The Office on Women’s Health (OWH), Making the decision to breastfeed, Page last updated: February 22, 2021

The Office on Women’s Health (OWH), Preparing to breastfeed, Page last updated: February 22, 2021

The Office on Women’s Health (OWH), Making breastmilk, Page last updated: February 22, 2021