عروق خونی انسان ممکن است بوسیله تجمع ماده‌ای به نام پلاک دچار انسداد و گرفتگی شوند. هیچ راه سریعی برای رفع گرفتگی عروق یا از بین بردن پلاکها وجود ندارد اما می‌توان با تغییراتی در سبک زندگی از بیشتر شدن تجمع پلاک جلوگیری کرده و سلامت قلب را بهبود می‌بخشد.
در موارد جدی جراحی به رفع انسداد عروق کمک می‌کند. پزشکان ممکن است داروهایی همچون آسپرین یا داروهای کاهش دهنده کلسترول همانند استاتینها را هم تجویز کنند. در این مطلب ما به چگونگی پیشگیری از تجمع پلاک به همراه عوامل خطر ایجاد کننده و اختلالات ایجاد شده به هنگام انسداد عروق نگاهی خواهیم انداخت.
عروق مسدود شده چه هستند؟
پلاک ترکیبی از چربی، کلسیم، کلسترول و مواد زائد سلولهای بدن است. این ترکیب می‌تواند به دیواره‌های عروق بچسبد و این رگها را باریکتر کند. وقتی این امر اتفاق می‌افتد به آن آترواسکلروزیس یا سختی عروق گفته می‌شود. عروق مسدود شده یا گرفته می‌توانند از رسیدن خون تازه به سایر بخشهای بدن جلوگیری کنند که می‌تواند شخص را در معرض حمله قلبی، نارسایی قلبی یا سکته قرار دهد.
در بسیاری از موارد، افراد می‌توانند از تشکیل پلاک و سفتی عروق جلوگیری کنند. بعضی از درمانهای طبی برای کمک به پاک کردن عروق در دسترس است اما آنها روشهای تهاجمی هستند. بهترین درمان معمولا پیشگیری است چون برداشتن پلاک سخت‌تر از پیشگیری از بوجود آمدن آنهاست.
پیشگیری از گرفتگی عروق
خوردن رژیم غذایی سلامت قلب و ورزش منظم می‌تواند ابزاری قدرتمند برای پیشگیری از گرفتگی عروق باشد. دنبال کردن این اصول همچنین باعث می‌شود شخص به مرور زمان احساس بهتری داشته باشد. افراد می‌توانند از گرفتگی عروق با تغییرات زیر در سبک زندگی، پیشگیری کنند.
اجتناب از چربیهای ترانس
نوع چربی مورد استفاده شخص می‌تواند بر پلاکهای موجود در عروق خونی اثر بگذارد. انجمن قلب آمریکا توصیه می‌کند مصرف چربیهای اشباع و چربی ترانس محدود شود. بخاطر اینکه این نوع چربیها حاوی مقادیر بالایی از کلسترول LDL هستند که ماده اصلی پلاک عروق خونی است.
غذاهایی که حاوی چربیهای ترانس هستند عبارتند از:
- غذاهای سرخ شده
- غذاهای بسته بندی شده
- کیک، پای و شیرینی
- کلوچه و بیسکویت
- مارگارین یا کره گیاهی
- روغن قنادی
- محصولاتی که حاوی روغن هیدروژنه هستند که به عنوان چربی ترانس شناخته می‌شود.
علاوه بر چربی ترانس، چربیهای اشباع نیز بر سلامت قلب اثر می‌گذارند اگر چه پژوهشهای انجام شده تلفیقی است. چربیهای اشباع در فراورده‌های حیوانی موجود هستند همانند گوشت گوساله و محصولات لبنی اما روغن نارگیل و پالم نیز هستند.
بررسی انجام شده در مورد پژوهشهای علمی نشان داد که کاهشی کوچک اما مهم در خطر مشکلات قلبی عروقی به هنگام کنار گذاشتن چربیهای اشباع شده و جایگزینی آنها با چربیهای اشباع نشده بوجود آمد.
پژوهش مروری دیگر پیشنهاد می‌کند که افراد باید از مصرف چربیهای اشباع خودداری کنند چون کلسترول LDL در بدن آنها افزایش می‌یابد که نسبت مستقیمی با بیماریهای قلبی دارد.
مصرف بیشتر چربیهای اشباع نشده
چربیهای اشباع نشده چربیهای خوبی هستند. آنها حاوی کلسترول HDL هستند که می‌تواند به گرفتن کلسترول بد از عروق خونی قبل از تبدیل آن به پلاک، کمک کند. به گفته انجمن قلب آمریکا، چربیهای اشباع نشده ممکن است به بهبود کلسترول خون به هنگام خوردن به جای چربیهای ترانس یا اشباع کمک کند.
چربیهای اشباع نشده عمدتا در گیاهان و ماهی‌های چرب موجود هستند. منابع آن عبارتند از:
- آووکادو
- روغن زیتون
- گردو
- بعضی از روغنهای گیاهی از جمله آفتابگردان و زیتون
- ماهی چرب از جمله سالمون، حلوا سفید، تن
ترفندهای رژیمی دیگر
انجمن قلب آمریکا توصیه کرد افرادی که کاهش کلسترول LDL را هدف گذاری کرده‌اند یک رژیم غذایی سرشار از مواد زیر را مصرف کنند:
- میوه‌ها و سبزیجات کامل
- آجیلها
- لبنیات کم چرب
- ماهی
- بوقلمون
همچنین توصیه کردند که غذاهای شیرین، گوشت قرمز و شیرینی‌‌های شیرین شده با شکر محدود شود.
نوشیدن چایهای گیاهی
نوشیدن چایهای گیاهی از جمله چای سبز یا سیاه، چای رویبوس یا چای زنجبیل ممکن است جایگزینهای سالم خوبی برای نوشیدنیهای دیگر باشد. یک تحقیق در سال ۲۰۱۱ نوشیدن ۶ فنجان چای رویبوس در هر روز به مدت ۶ هفته به کاهش مقدار کلسترول LDL خون در بزرگسالان که در معرض خطر بیماریهای قلبی کمک کرد. چای سبز هم می‌تواند کمک کند. یک بررسی در سال ۲۰۱۱ گزارش کرد که چای سبز و عصاره آن می‌تواند کلسترول LDL را در خون کاهش دهد اگر چه این ماده بر کلسترول HDL اثری ندارد.
با توجه به تحقیق سال ۲۰۱۶، مکمل زنجبیل هم ممکن است شاخصهایی را که می‌توانند منجر به رویدادهای قلبی عروقی شوند بهبود شگفت انگیزی داشته باشد. ریشه زنجبیل به صورت مکمل موجود است اما افراد هم می‌توانند آن را در آب داغ دم کنند و آن را به عنوان چای بنوشند.
ورزش منظم
چاقی عامل خطری برای تجمع پلاک در عروق و بیماری قلبی است. علاوه بر خوردن رژیم غذایی سالم، ورزش منظم ممکن است به شخص برای کاهش وزن و کاهش خطر مشکلات قلبی کمک کند. انجام منظم ورزش قلبی عروقی که به عنوان کاردیو شناخته می‌شود ممکن است به تقویت قلب و کاهش پلاک کمک کند.
بعضی از ورزشهای ساده کاردیو که تپش قلب را بالا می‌برند شامل موارد زیر هستند:
- پیاده روی
- دوچرخه سواری
- دو
- پیاده روی سریع
- شنا
- بازی تنیس
- ورزشهای هوازی
هدفگذاری باید ۳۰ تا ۶۰ دقیقه از ورزشهایی که تپش قلب را بالا می‌برند برای یک ورزش خوب مناسب است. پزشک ممکن است یک ورزش خاص روزانه را متناسب با هر فر بر اساس عوامل متفاوت سبک زندگی توصیه کند.
روشهای دیگر برای پیشگیری و رفع گرفتگی عروق
ترک سیگار. به گفته انجمن قلب آمریکا سیگار یک عامل خطر بسیار مهم است. این کار مستقیما به عروق صدمه می‌زند و باعث می‌شود رسوبات چربی سریعتر رشد کنند و بزرگتر شوند.
کاهش استرس. استرس روانی نیز ممکن است موجب واکنش در بدن شود. تکنیکهای کاهش استرس از جمله یوگا، مدیتیشن یا تمرینات تنفسی ممکن است به بعضی از افراد کمک می‌کند تا در طول یک روز خسته کننده آرامش پیدا کنند.
درمانهای طبی
وقتی روشهای پیشگیری موثر نباشد شخص ممکن است نیازمند مداخله پزشکی باشد تا اثرات عروق مسدود شده کاهش یابد. ممکن است پزشک داروهایی را برای کاهش کلسترول LDL را تجویز می‌کند تا همراه با تغییرات در رژیم غذایی استفاده شود. این اقدامات باید به عنوان کمک اضافی دیده شود نه راه حل.
به طور مشابه یک رگ مسدود شده ممکن است نیازمند جراحی باشد. این روش شامل قرار دادن لوله‌‌‌ای داخل رگ است تا پلاک را در حالی که پشت استنت قرار گرفته از بین ببرد تا از دیواره‌های عروق حمایت کند و جریان خون را افزایش دهد.
در مورد انسداد شدید، پزشکان ممکن است عمل جراحی به نام بای پس قلب را انجام دهند تا مطمئن شوند که خون می‌تواند اطراف عروق مسدود شده قرار گیرد. در زیر یک مدل سه بعدی از گرفتگی عروق است که کاملا تعادلی است. شما می‌توانید این مدل را با استفاده از موس یا صفحه گوشی خود کاملا مورد بررسی قرار دهید.
عوامل خطر برای گرفتگی عروق
چندین عامل خطر برای عروق مسدود شده وجود دارد که افراد می‌توانند خودشان آنها را مدیریت کنند از جمله:
- فشار خون بالا
- سیگار کشیدن
- میزان کلسترول ناسالم
- مقاومت انسولین و دیابت
- چاقی
- کمبود فعالیت فیزیکی
- یک رژیم غذایی ناسالم
وقتی کسی این ترفندهای لیست شده در بالا را استفاده کند گامی در جهت درست بر خواهد داشت. اگر در مورد عوامل خطر نگران هسیتد باید با پزشکتان صحبت کنید.
اختلالات ایجاد شده بوسیله انسداد عروق
عروق مسدود شده اگر بدون بررسی رها شوند می‌تواند منجر به بیماریهای زیر شود:
- بیماری قلبی که طی آن پلاک در عروق خونی داخل و اطراف قلب تجمع پیدا می‌کند.
- آنژین بیماری که درد قفسه سینه ناشی از کمبود جریان خون به قلب بوجود می‌آید.
- بیماری عروق محیطی که پلاک در بازوها و پاها تجمع پیدا می‌کنند.
عروق به مرور زمان باریکتر می‌شوند. این فرایند معمولا پس از سن ۳۰ سالگی سریعتر می‌شود. معمولا تا زمانی که شخص به دهه ۵۰ یا ۶۰ نرسد مشکلی ایجاد نمی‌شود.
کلام پایانی
حذف پلاک از رگها و رفع گرفتگی عروق فرایند ساده‌ای نیست. این کار ممکن است شامل روشهای تهاجمی باشد که بر کیفیت زندگی شخص اثر می‌گذارد. انجام مراحلی برای پیشگیری یا کند کردن تشکیل پلاک بهترین روش برای اجتناب از گرفتگی عروق در هر مرحله از زندگی است. این بخصوص برای شخصی که در خطر تشکیل پلاک یا سفتی عروق است، سودمند خواهد بود.
پزشک ترفندهای رژیم غذایی و تغییر در سبک زندگی را با توجه به نیازهای فردی و توانایی فعلی شخص توصیه‌هایی خواهد کرد و افراد می‌توانند گزینه‌های لازم برای درمان یا پیشگیری را مورد بحث قرار دهند.
ترجمه اختصاصی توسط مجله قرمز
منبع: medicalnewstoday