از قرن‌ها پیش علم یک مساله مردانه تلقی شده است و با وجود این که زنان بسیاری در علوم مختلف درخشیده‌اند اما باز هم وجود شکاف جنسیتی در علوم حتی در قرن بیست و یکم هم به وضوح احساس می‌شود. به طور مثال اگر شما به عنوان یک مهندس یک شرکت کامپیوتری باشید در محل کار شما تعداد آقایان بسیار بیشتر از تعداد خانم‌ها است و حتی خودتان هم چنین انتظاری را دارید. واقعیت این است که این شکاف جنسیتی به این زودی‌ها قابل رفع نیست و از میان برداشتن آن به زمان بسیار زیادی نیاز دارد. در این مقاله اختصاصی از مجله قرمز به مساله شکاف جنسیتی در علوم مختلف خواهیم پرداخت و علل به وجود آمدن و زمانی که برای رفع این شکاف مورد نیاز از بررسی خواهیم کرد.
زمانی برای پایان شکاف جنسیتی در علوم
در یک مطالعه که چند ماه قبل در مرکز PLOS Biology انجام شد هدف محققان این بود تا به یک سوال ساده پاسخ دهند: “چه زمانی شکاف جنسیتی در علوم مختلف از بین خواهد رفت؟” در این مطالعه زمینه‌های علم، تکنولوژی، مهندسی، ریاضیات و پزشکی (که به اختصار به آن‌ها STEMM گفته می‌شود) مورد بررسی قرار گرفتند و دانشمندان در دانشگاه ملبورن استرالیا به جمع آوری داده‌ها پرداختند تا تعداد زنان و مردانی را که در تالیف بیش از ده میلیون مقاله علمی مشارکت داشته‌اند تحلیل کنند. در این مطالعه حدود ۵۰۰۰ ژورنال علمی که بین سال‌های ۲۰۰۲ تا ۲۰۱۶ به چاپ رسیده‌اند توسط برنامه‌های کامپیوتری تحلیل و بررسی شدند. نام‌هایی که در هر دو جنسیت به کار می‌روند در این مطالعه حذف شدند و مورد بررسی قرار نگرفتند که تنها ۸ درصد از مقالات بررسی شده را شامل می‌شد و در نتیجه نهایی تاثیری نداشت.
این پایگاه داده به محققان اجازه داد تا نسبت دانشمندان مرد به زن را در گذر زمان تحلیل کنند چون این درصد می‌تواند معار مناسبی برای مشارکت زنان در علوم مختلف باشد. از ۱۱۵ رشته بررسی شده در ۸۷ مورد، تعداد مردان نسبت به زنان برتری داشته‌است و تعداد زنان تنها در ۵ زمینه از مردان بیشتر بوده است که زمینه‌هایی مثل پرستاری و مامایی را شامل می‌شود. در ۲۳ رشته باقیمانده نیز که رشته‌هایی مثل فیزیک، ریاضی و شیمی را شامل می‌شدند تعداد زنان مولف در حدی بود که حتی قابل مقایسه با تعداد مردان نبود. تحلیل‌ها و پیش بینی‌های رایانه‌ای نشان می‌دهد که به طور مثال در علم اخترشناسی ۱۳۱ سال زمان لازم است تا بتوان این شکاف جنسیتی را جبران کرد و در علم ریاضی نیز این زمان حدود ۶۰ سال است. در علوم مربوط به درمان و بهداشت این زمان کوتاه‌تر است و به طور مثال در بهداشت محیط پس از ۱۶ سال شکاف جنسیتی بین دانشمندان مرد و زن برداشته خواهد شد در حالی که در بهداشت عمومی در حال حاضر این شکاف از بین رفته و زنان و مردان حضوری یکسان در تحقیقات علمی دارند.
حقیقت این است که شکاف جنسیتی در علوم مختلف در طول دهه‌ها و شاید قرن‌ها به وجود آمده است و جبران شدن آن در مدت کوتاهی امکان پذیر نیست و همان طور که دیدید در برخی از علوم بیش از یک قرن زمان لازم است تا این شکاف برداشته شود. زنان از گذشته از علم دور نگه داشته شده بودند و این طور تصور می‌شده است که علم مساله‌ای کاملا مردانه است و زنان هوش و استعداد کافی برای مشارکت در علوم مختلف را ندارند. اگرچه این دیدگاه هنوز هم در سطوح مختلف وجود دارد اما با گذشت چند نسل این الگوهای تربیتی نادرست در حال از بین رفتن هستند و امروزه زنان ثابت کرده اند که در شرایط برابر چیزی از مردان کم ندارند و می‌توان زنانی را مشاهده کرد که در علوم مختلف مشغول مطالعه و تحقیق هستند و فراتر از جنسیت و محدودیت‌های آن به توسعه علم و دانش می‌پردازند.
اگر این مقاله مورد توجه شما قرار گرفت می‌توانید مقالات مشابه را در بخش علمی در مجله قرمز شاخه دانستنی‌های علمی مطالعه کنید. انتقادات و پیشنهادات خود را نیز در بخش نظرات با ما در میان بگذارید.
منبع: Science News (ترجمه و تألیف اختصاصی توسط مجله قرمز)