داروی آپیکسابان یا الیکوییس چیست و چه کاربردهایی دارد؟ در چه شرایطی و به چه صورت مصرف می شود؟ عوارض جانبی آن کدامند؟ چه داروهایی را نباید به طور همزمان با داروی آپیکسابان یا الیکوییس مصرف کرد؟ این سوالات، به همراه نکات و اطلاعات مهم درباره‌ی این دارو، در مطلب پیش‌رو بررسی خواهد شد.
معرفی داروی آپیکسابان یا الیکوییس
داروی الیکوییس (Eliquis)، که با نام عمومی آپیکسابان (Apixaban) نیز شناخته می‌شود، مانع از فعالیت برخی از مواد لخته‌کننده‌ی خون در بدن می‌شود.
الیکوییس، برای کاهش دادن خطر ابتلا به سکته‌ی مغزی، که به دلیل لخته شدن خون در افراد دچار اختلالات ضربان قلب اتفاق می‌افتد، استفاده می‌شود.
این دارو همچنین بعد از جراحی تعویض مفصل یا زانو، برای جلوگیری از ایجاد نوعی لخته‌ی خونی – تحت عنوان ترومبوز وریدی عمیق (DVT) – که می‌تواند باعث ایجاد لخته در ریه‌ها نیز بشود، مورد استفاده قرار می‌گیرد. مصرف داروی الیکییس، خطر ایجاد مجدد این لخته‌ها را نیز کاهش می‌دهد.
اطلاعات مهم درباره آپیکسابان
اگر شما دریچه‌ی قلب مصنوعی دارید، یا اینکه در اثر یک جراحی که انجام داده‌اید و یا آسیب و جراحتی که به شما وارد شده یا سایر دلایل، دارای یک خونریزی فعال هستید، نباید از داروی آپیکسابان یا الیکوییس استفاده کنید.
اگر شما تحت بیهوشی نخاعی بوده‌اید، مخصوصاً اگر به صورت ژنتیکی ضایعات نخاعی دارید، و یا اینکه سابقه‌ی جراحی نخاع داشته‌اید، یا اینکه از سایر داروهایی که بر روی لخته شدن خون تاثیر گذار هستند استفاده می‌کنید، یا مشکلات مخاعی دیگری دارید، داروی الیکوییس می‌تواند باعث ایجاد لخته‌ی خونی خیلی خطرناک در اطراف نخاع و ستون فقرات شما شود. این نوع از لخته‌ی خونی می‌تواند منجر به فلج طولانی مدت یا دائمی در شما شود.
اگر علائمی از لخته شدن خون در ستون فقرات دارید (شامل درد کمر، بی‌حسی یا ضعف عضلات در نیمه‌ی پایین بدن، یا از دست دادن کنترل مثانه یا روده)، از فوریت‌های پزشکی کمک بگیرید.
مصرف داروی الیکوییس یا آپیکسابان را بدون مجوز دکتر، قطع نکنید. زیرا قطع مصرف ناگهانی این دارو می‌تواند موجب افزایش خطر ایجاد لخته‌ی خون یا سکته‌ی مغزی شود.
نکات مهمی که قبل از مصرف آپیکسابان باید رعایت کرد
اگر نسبت به آپیکسابان حساسیت دارید، دارای دریچه‌ی قلب مصنوعی هستید، یا هرگونه خونریزی فعال در اثر عمل جراحی، جراحت یا دلایل دیگر دارید، نباید از داروی الیکوییس استفاده کنید.
داروی الیکوییس یا آپیکسابان می‌تواند باعث شود که شما به راحتی دچار خونریزی شوید. مخصوصاً اگر دچار یک اختلال خونریزیِ موروثی و یا ناشی از بیماری باشید.
برای اطمینان از اینکه مصرف داروی الیکوییس برای شما خطری را در پی ندارد، اگر موارد زیر را دارید، به دکتر اطلاع دهید:
- بیماری کلیوی (یا اگر تحت انجام دیالیز هستید)؛
- بیماری کبدی؛
- اگر بیشتر از ۸۰ سال دارید؛
- اگر وزن شما کمتر از ۶۰ کیلوگرم است؛
یادآوری می‌شود که مصرف داروی الیکوییس می‌تواند باعث ایجاد لخته‌ی خونی خیلی خطرناک در اطراف نخاع و ستون فقرات شما شود. مخصوصاً اگر شرایط خاصی را در مورد نخاع و ستون فقراتتان داشته باشید. این نوع از لخته‌ی خونی می‌تواند منجر به فلج طولانی مدت یا دائمی در شما شود و احتمال رخدادن آن در موارد زیر بیشتر است:
- اگر تا به حال سابقه‌ی جراحی ستون فقرات داشته‌اید؛
- اگر اخیراً یک بیهوشی اپیدورال داشته‌اید؛
- از داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی استفاده می‌کنید – مانند: ایبوپروفن (Advil, Motrin)، ناپروکسن (Aleve)، دیکلوفناک، ایندومتاسین، ملوکسیکام و غیره؛
- در حال استفاده از داروهای ضد انعقاد خون دیگری هستید؛
- سایر مشکلات مربوط به نخاع یا ستون فقرات دارید؛
مصرف در دوران بارداری یا شیردهی
انتظار نمی‌رود که مصرف این دارو در دوران بارداری باعث آسیب به جنین بشود. اگرچه، مصرف آن در دوران بارداری، ممکن است باعث افزایش خطر خونریزی، در دوره‌ی بارداری یا به هنگام زایمان – شود. اگر باردار هستید و یا قصد باردار شدن را دارید، به دکترتان اطلاع دهید.
هنوز مشخص نیست که آیا آپیکسابان به درون شیر مادر نفوذ پیدا می‌کند و باعث آسیب به نوزاد می‌شود یا خیر؛ بنابراین، در دوره مصرف الیکوییس، از شیردهی بپرهیزید.
نحوه مصرف آپیکسابان
الیکوییس معمولاً دو بار در روز استفاده می‌شود. قبل از مصرف، تمامی مواردی که روی جلد این دارو نوشته شده است را به دقت مطالعه نمایید. همچنین از مصرف دوز بیشتر یا کمتر از مقداری که برای شما تجویز شده است، خودداری کنید و فقط در همان دوره ی زمانی که برای شما تجویز شده، آن را مصرف کنید.
می‌توانید داروی الیکوییس یا آپیکسابان را به همراه غذا یا بدون آن، مصرف نمائید.
برای اینکه قورت دادن قرص برای شما راحت‌تر شود، می‌توانید قرص الیکوییس را خرد کرده و با آب یا آب سیب مخلوط کنید. سپس بلافاصله و بدون جویدن، آن را قورت دهید. مخلوط مورد نظر را سریعاً مصرف کنید و برای بعد نگذارید. زیرا این مخلوط، تقریباً بعد از ۴ ساعت، خواص خود را از دست می‌دهد.
این دارو ممکن است به همراه لوله‌ی تغذیه (NG ) داده شود. یک قرص را خرد کنید و آن را در سرنگی که حاوی ۶۰ میلی لیتر دکستروز ۵% درون آب است، مخلوط کنید. سپس مخلوط مورد نظر را بلافاصله درون لوله‌ی تغذیه بگذارید. آن را برای استفاده در زمان‌های دیگر، نگهداری نکنید. این مخلوط را با دهان نخورید.
الیکوییس از منعقد شدن خون و ایجاد لخته‌های ناخواسته، جلوگیری می‌کند. بنابراین می‌تواند باعث شود شما به سادگی دچار خونریزی، حتی در اثر افتادن به زمین و یا ضربه‌ی خفیف به سر، شوید. در صورتی که به زمین افتادید یا دچار آسیب در سر شدید و یا خونریزی داشتید که بند نمی‌آمد، به دکتر مراجعه کرده و یا از فوریت‌های پزشکی کمک بگیرید.
اگر قرار است یک عمل جراحی داشته باشید و یا نوبت دندانپزشکی دارید، در صورتی که در ۲۴ ساعت گذشته داروی الیکوییس را استفاده کرده‌اید، به دکتر یا دندانپزشک خودتان، از قبل خبر دهید. ممکن است لازم باشد تا مصرف این دارو را برای یک مدت کوتاه قبل از جراحی و یا سایر فرآیندهای پزشکی، قطع کنید.
مصرف داروی آپیکسابان را بدون اجازه‌ی دکترتان قطع نکنید. قطع مصرف این دارو به طور ناگهانی، ممکن است باعث افزایش خطر لخته شدن خون یا سکته‌ی مغزی شود.
اگر به هر دلیلی، مصرف این دارو را قطع کردید، تا قبل از اینکه مجدداً داروی الیکوییس را مصرف کنید، ممکن است دکتر به شما داروی ضد انعقاد خون دیگری را تجویز کند.
برای اینکه نتیجه‌ی بهتری از مصرف این دارو بگیرید، آن را به صورت منظم مصرف نمائید. همچنین قبل از اینکه دارویتان تمام شود، مجدداً آن را به میزانی که دکتر تجویز کرده، تهیه کنید.
دارو را در دمای اتاق نگهداری کرده و دور از گرما و رطوبت قرار دهید.
مصرف بیش از اندازه یا کمتر از میزان لازم
اگر یک بار مصرف این دارو را فراموش کردید، به محض اینکه به یاد آوردید، آن را مصرف کنید. قرص بعدی را هم در زمانِ مقرر خودش استفاده کنید و زمانش را تغییر ندهید. همچنین دارو را همچنان به میزان دو بار در روز مصرف کنید و برای جبران دوز مصرفی از دست رفته، داروی اضافه و بیشتری مصرف نکنید.
چنانچه بیشتر از میزان مورد نیاز، این دارو را مصرف کردید، به موارد اورژانسی در مورد مصرف زیاد این دارو مراجعه کنید و یا از پزشک کمک بگیرید.
از چه مواردی در دوره مصرف داروی آپیکسابان یا الیکوییس باید خودداری کرد؟
از فعالیت‌هایی که باعث افزایش خطر خونریزی یا جراحت در شما می‌شود، خودداری کنید. همچنین در هنگام اصلاح صورت و یا مسواک زدن، بیشتر مراقبت کنید.
گریپفوروت و آب گریپفوروت، ممکن است با داروی آپیکسابان تداخل داشته باشد و منجر به عوارض جانبی ناخواسته‌ای در فرد شود.
نکاتی که باید در مصرف آپیکسابان مورد توجه قرار دهید
اگر هر گونه علائم آلرژیکی نسبت به این دارو – شامل کهیر، به دشواری نفس کشیدن، التهاب صورت، لب ها، زبان یا گلو – در خود مشاهده کردید، حتماً به دکتر اطلاع دهید.
همچنین اگر علائم مربوط به لخته شدن خون در اطراف ستون فقرات را دارید (مانند: درد در پشت، بی‌حسی یا ضعف عضلات در نیمه‌ی پایینی بدن، از دست دادن کنترل مثانه یا روده)، از فوریت‌های پزشکی کمک بگیرید.
اگر موارد زیر را دارید، بلافاصله به دکتر اطلاع دهید:
- به راحتی کبود شدن، خونریزی غیر طبیعی (از دهان، بینی، واژن یا مقعد)، خونریزی از زخم و جراحت و یا تزریق سوزنی، هر گونه خونریزی که بند نیاید؛
- خونریزی شدید در دوران قاعدگی؛
- سردرد، گیجی، ضعف، احساس اینکه هر لحظه ممکن است بیفتید؛
- ادراری که به نظر قرمز، صورتی یا قهوه‌ای می‌رسد؛
- مدفوع سیاه یا خونی، با سرفه خون بالا آوردن، استفراغی که شبیه دانه‌های قهوه باشد؛
البته لازم است ذکر شود که ممکن است موارد دیگری نیز در صورت استفاده از این دارو رخ دهد. چنانچه موارد دیگری را مشاهده نمودید، به دکتر مراجعه کنید.
تاثیر داروهای دیگر بر آپیکسابان – تداخل های دارویی
بسیاری از دارو ها ممکن است با آپیکسابان تداخل داشته باشند. تعداد کمی از این دارو ها در زیر آورده شده است. چنانچه شما از داروی دیگری استفاده می‌کنید، حتماً قبل از مصرف آپیکسابان، با دکتر خود مشورت کنید. هر دارویی که مصرف می‌کنید یا قصد شروع یا قطع مصرف آن در دوره مصرف داروی آپیکسابان یا الیکوییس را دارید، با دکتر در میان گذارید؛ خصوصاً داروهای زیر:
- آنتی‌بیوتیک‌ها – مثلا: کلاریترومایسین، ریفامپین، تلیترومایسین؛
- داروهای ضد قارچ – مانند: ایتراکونازول، کتوکونازول، پوساکونازول، وُریکونازول؛
- داروهای هپاتیت c (boceprevir یا telaprevir)؛
- داروی مخمر سنت جان؛
- داروهای ایدز یا اچ آی وی – مانند: آتازاناویز، کوبیسیستات (Evotaz, Stribild, Prezcobix, Tybost)، فوسامپرناویر، ایندیناویر، نلفیناویر، ریتوناویر، ساکوییناویر؛
- داروهای تشنج – مانند: کاربامازپین، فوسفنی تویین، فنوباربیتال، فنی توئین؛
بسیاری از داروهای دیگر (حتی شامل برخی از داروهای آزاد یا بدون نسخه) نیز ممکن است خطر خونریزی یا خطر لخته شدن خون پیرامون مغز یا ستون فقرات را در فرد افزایش دهند. بسیار مهم است که هر دارویی که اخیراً استفاده کرده‌اید را به دکترتان بگویید؛ مخصوصاً داروهای زیر:
- دابیگاتران، دالتپارین، انوکساپارین، فونداپارینوکس، هپارین، تینزاپارین، وارفارین، کومادین، جانتووین؛
- داروهای ضد افسردگی – مانند: سیتالوپرام، دولوکستین، اسیتالوپرام، فلوکستین (Prozac)، فلو وکسامین، پاروکستین، سرترالین (Zoloft)، ترازودون، ونلافاکسین، ویلازودون؛
- داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی – مانند: ایبوپروفن (Advil, Motrin)، ناپروکسن (Aleve)، سلکوکسیب (Celebrex)، دیکلوفناک، ایندومتاسین، ملوکسیکام و غیره؛
- سالیسیلات ها – مانند: آسپیرین و غیره؛
البته لیست بالا همه‌ی داروهایی که با آپیکسابان تداخل دارند را در بر ندارد و سایر داروها نیز ممکن است با این دارو تداخل داشته باشند؛ اعم از داروهای با نسخه و بدون نسخه، ویتامین ها و داروهای گیاهی.
ترجمه ی اختصاصی مجله قرمز / با اندک تصرف و تلخیص
منبع : drugs.com
اگر این مطلب برای شما مفید بود، پیشنهاد می‌شود مطلب داروی ضد انعقاد افینت یا پراسوگرل را نیز مطالعه کنید.