رژیم غذایی می‌تواند نقش مهمی در بهبود پولیپ روده و همچنین حفظ وضعیت سلامتی روده داشته باشد. با استفاده از رژیم غذایی مناسب، کاهش احتمال بروز پولیپ یا سرطان روده امکان‌پذیر است. عوامل ژنتیکی، علت اصلی بروز سرطان روده محسوب می‌شوند ولی رژیم غذایی نیز در این قضیه بسیار موثر است. همچنین در بسیاری از موارد پولیپ‌های روده در اثر عوامل ژنتیکی ایجاد نمی‌شوند و عامل اصلی بروز این نوع پولیپ‌ها مشخص نمی‌باشد. امکان دارد عوامل محیطی مانند رژیم غذایی به این نوع پولیپ‌ها مرتبط باشند. متاسفانه کنترل DNA امکان‌پذیر نیست ولی شما می‌توانید به راحتی در عادات غذایی خود تغییر ایجاد کنید. علاوه بر رژیم غذایی سالم، ارزیابی مداوم وضعیت سلامتی و پیروی از توصیه‌های پزشک نیز در حفظ وضعیت سلامتی روده موثر هستند.
رژیم غذایی مناسب سلامت روده
روده به مقدار کافی اسیدهای چرب امگا-۳، ویتامین D، کلسیم و فلاونوئید برای جلوگیری از رشد تومورها نیاز دارد. مصرف فیبر خوراکی نیز برای ایجاد حرکات منظم روده و کمک به جلوگیری از تجمع باکتری الزامی است. استفاده از رژیم غذایی مناسب می‌تواند به جلوگیری از بروز سرطان و پولیپ روده کمک کند.
مصرف گوشت قرمز را محدود کنید
مصرف بیش از حد گوشت قرمز می‌تواند منجر به ایجاد پولیپ و سرطان روده شود. بدن بزرگسالان تنها به ۵۰ گرم پروتئین در روز نیاز دارد. بیشتر مقدار پروتئین را می‌توان از غذاهای گیاهی تامین کرد. جهت جلوگیری از بروز سرطان روده بایستی در مقدار مصرف گوشت قرمز تغییر ایجاد شود و این نوع گوشت در مقادیر کمتری مصرف شود.
به این منظور دفعات مصرف گوشت قرمز را به میزان ۳ تا ۴ مرتبه در هفته (یا هر میزانی که برای شما مناسب است) کاهش دهید. جهت محدود کردن مصرف گوشت قرمز می‌توان از جایگزین‌های سالم‌تری مانند مرغ بدون پوست یا بوقلمون و تخم مرغ استفاده کرد.
مصرف ماهی تازه غنی از اسیدهای چرب امگا-۳ می‌تواند به کاهش التهاب در بدن کمک کند. بر طبق تحقیقات انجام شده، مصرف سه وعده ماهی در هفته به میزان ۳۳ درصد سبب کاهش احتمال بروز پولیپ روده در زنان می‌شود. بهترین گزینه به این منظور مصرف سالمون پخته یا دودی، ماهی تون و ساردین می‌باشد چرا که این موارد سرشار از ویتامین D و کلسیم هستند.
از مواد پروبیوتیک و فیبرهای گیاهی استفاده کنید
مواد پروبیوتیک، فیبر محلول هستند که بدون تغییر از روده عبور کرده و سپس توسط باکتری‌های مفید در روده بزرگ به عنوان منبع سوخت جهت رشد خود مورد استفاده قرار می‌گیرند. این ماده سبب اسیدی شدن روده شده و منبع سوخت برای سلامت سلول‌های روده محسوب می‌شود. باکتری‌هایی که در روده بزرگ زندگی می‌کنند جهت ساخت مواد مورد نظر برای حفظ سلامت روده، به فیبر پروبیوتیک وابسته هستند.
یکی از مزایای روند فوق، کاهش احتمال تبدیل سلول‌های روده به سلول‌های پیش‌سرطانی و سرطانی می‌باشد. فیبرهای گیاهی محلول پروبیوتیک که بیشتر در مورد آن تحقیق شده است، اینولین و الیگوفروکتوز هستند که در مواد زیر وجود دارند:
- گندم
- پیاز
- سیر
- تره فرنگی
- کنگر فرنگی
- موز
پسیلیوم که در مکمل‌های مخصوص روده مانند متاموسیل وجود دارد، توسط باکتری‌های روده تخمیر می‌شود و سبب کاهش کلسترول می‌شود ولی مزایای دیگر آن هنوز مورد بررسی قرار نگرفته‌اند. فیبرهای گیاهی دیگری نیز وجود دارند که احتمالا دارای فیبرهای پروبیوتیک هستند ولی شواهد قطعی در این مورد وجود ندارد.
- حداقل به میزان ۲.۵ فنجان سبزیجات و میوه در هر روز مصرف کنید.
- سبزیجات و میوه‌ها بایستی در هر وعده غذایی استفاده شوند.
- روزانه بایستی انواع مختلف میوه و سبزی مصرف کنید.
- جهت مصرف نوشیدنی، از آب میوه و سبزیجات استفاده کنید.
- مصرف سس و دسر را کاهش دهید و به جای این موارد میوه و سبزیجات مصرف کنید.
به طور کلی هر نوع ماده غذایی گیاهی می‌تواند برای روده مفید باشد. غذاهای پروبیوتیک و پودرهای مکمل غذایی بهترین گزینه به این منظور محسوب می‌شوند.
از ترکیبات گیاهی سولفوردار غافل نشوید
بسیاری از افراد تصور می‌کنند که مصرف سبزیجات چلیپایی مانند کلم، بروکلی، کلم بروکسل و گل کلم سبب تولید گاز می‌شود. این مطلب صحیح نیست چرا که این سبزیجات دارای مقادیر بیش از حد فیبر محلول نیستند (باکتری‌های روده برای تولید گاز به فیبر محلول نیاز دارند). این سبزیجات دارای مقادیر زیاد سولفور هستند. گوگرد ماده‌ای است که برخی از باکتری‌های روده از آن برای تولید گازهای سولفید با بوی نامطبوع استفاده می‌کنند.
سولفورافان ماده اصلی موجود در این سبزیجات است. این ماده خصوصا در کلم بروکلی به مقدار زیاد وجود دارد. سولفورافان یک ماده ضد سرطان قدرتمند می‌باشد. مصرف مداوم سبزیجات فوق با کاهش خطر سرطان در بسیاری از اندام‌های بدن مرتبط است. طبق تحقیقات انجام شده در آزمایشگاه، سولفورافان دارای خواص قوی ضد سرطانی است. با وجود این که در حال حاضر هیچ آزمایش با نتیجه قطعی در مورد سبزیجات چلیپایی بر روی انسان وجود ندارد، بیشتر متخصصان تغذیه مصرف این سبزیجات را توصیه می‌کنند.
آب زیاد بنوشید
مصرف آب به مقدار کافی برای حفظ سلامت روده ضروری است. نوشیدن آب برای جذب ویتامین‌ها و مواد معدنی و خارج کردن مواد سمی از طریق کبد و کلیه الزامی است. آب همچنین به فیبر متصل شده و سبب افزایش حجم مدفوع می‌شود و به حرکت مواد زائد جامد در دستگاه گوارش کمک می‌کند.
از مصرف نوشیدنی‌های بدون الکل مانند سودا، قهوه و چای سیاه که ادرارآور هستند و سبب کم‌آبی و یبوست می‌شوند خودداری کنید. مصرف آبی که فاقد آلودگی‌های زیان‌آور باشد سبب کاهش احتمال بروز پولیپ سرطانی در روده می‌شود. مصرف آب خالص با استفاده از فیلتر کردن آب لوله‌کشی امکان‌پذیر است.
مصرف شکر را کم کنید
مواد غذایی و نوشیدنی‌های حاوی شکر بایستی به صورت متعادل مصرف شوند. این مواد غذایی معمولا ارزش غذایی کمتری دارند و امکان دارد سبب التهاب شوند.
با وجود این که شکر به طور مستقیم به پیشرفت سرطان روده مرتبط نمی‌باشد، غذاهای حاوی مقادیر زیاد شکر معمولا دارای کالری زیادی هستند و ممکن است سبب افزایش وزن و چاقی شوند. مصرف شکر بایستی به میزان کمتر از ۲۵ گرم در روز محدود شود.
کلسیم و ویتامین D مصرف کنید
کلسیم یکی از متداول‌ترین عناصر در بدن می‌باشد. بدن انسان به مصرف مداوم حداقل ۱۲۰۰ میلی‌گرم کلسیم در روز نیاز دارد. شیر می‌تواند این مقدار کلسیم را تامین کند. به نظر می‌رسد که مصرف کلسیم به مقدار کم سبب افزایش احتمال بروز سرطان و پولیپ روده می‌شود. بنابراین مصرف مقدار کافی کلسیم به شکل شیر، محصولات لبنی، غذاهای دریایی صدف‌دار و سبزیجات توصیه می‌شود. بسیاری از پزشکان مصرف مکمل کربنات کلسیم را تا میزان ۱۲۰۰ میلی‌گرم در روز جهت حفظ سطح کلسیم توصیه می‌کنند.
ویتامین D همیشه با کلسیم و برخورداری از استخوان‌های مستحکم مرتبط می‌باشد. تحقیقات در مورد این ویتامین به نتایج زیر دست یافته‌اند:
- بسیاری از بافت‌ها در بدن (شامل سلول‌های روده) دارای گیرنده برای ویتامین D هستند.
- ویتامین D به طور مستقیم یا غیر مستقیم بیش از ۲۰۰ ژن مرتبط با رشد سالم سلولی را کنترل می‌کند. در صورت عدم وجود ویتامین D، امکان دارد در عملکرد برخی از این سلول‌ها اختلال ایجاد شود.
- تحقیقات زیادی نشان‌دهنده تاثیرات ضد سرطانی ویتامین D می‌باشند.
- کمبود ویتامین D خصوصا در مناطق دارای آب و هوای معتدل شایع می‌باشد. نور خورشید سبب ساخته شدن ویتامین D در پوست می‌شود.
سیگار نکشید و الکل مصرف نکنید
مصرف بیش از حد سیگار و الکل در بروز بسیاری از بیماری‌ها موثر هستند. این دو عامل در بروز سرطان و پولیپ روده نیز تاثیر دارند. مصرف بیش از حد سیگار و الکل سبب افزایش احتمال سرطان روده می‌شود. مصرف الکل در دین مبین اسلام حرام است و مصرف هرنوع از آن توصیه نمی‌شود. با این حال مصرف الکل بیشتر از دو بار در روز برای آقایان و یک بار در روز برای خانم ها به میزان اندک برای افرادی که پولیپ روده دارند می‌تواند خطرناک باشد.
مصرف انواع لوبیاها، دانه‌ها و مغزهای برایتان بسیار مفید است
سویا، عدس، نخود فرنگی، لوبیا چیتی، لوبیای سیاه و لوبیای قرمز منابع مناسب پروتئین، فیبر، ویتامین B و ویتامین E محسوب می‌شوند. انواع لوبیا و حبوبات به کاهش سطح کلسترول و قند خون نیز کمک می‌کنند.
مصرف حداقل دو وعده مغزها و دانه‌های گیاهی در هفته می‌تواند به کاهش سطح انسولین و قند خون کمک کرده و سبب کم شدن احتمال بروز دیابت نوع ۲ شود. دانه‌ها و مغزهای گیاهی با توجه به این که سرشار از اسیدهای چرب سالم، فیبر و فلاونوئید هستند، می‌توانند به کاهش احتمال سرطان و پولیپ روده نیز کمک کنند.
بهترین گزینه‌ها به این منظور شامل مغزهای گیاهی مانند بادام، بادام هندی، فندق، گردوی آمریکایی، پسته و مغز گیاهی ماکادمیا می‌باشند.
غلات کامل مصرف کنید
غلات کامل محصولاتی هستند که مواد مغذی و لایه فیبر بیرونی آن‌ها خارج نشده است. بزرگسالان بایستی حداقل نیمی از غلات روزانه خود را به صورت غلات کامل مصرف کنند (سه تا پنج وعده).
غلات کامل نسبت به غلات تصفیه شده دارای مزایای بیشتری می‌باشند. غلات کامل مانند برنج قهوه‌ای، دانه کینوا، نان گندم کامل و بلغور جو دوسر در مقایسه با غلات تصفیه شده دارای فیبر و مواد مغذی بیشتری هستند. این مواد غذایی دارای ویتامین‌ها، مواد معدنی، فیبر، اسیدهای چرب ضروری و آنتی‌اکسیدان‌های بیشتری نسبت به غلات تصفیه شده مانند آرد سفید و برنج سفید هستند.
مولتی ویتامین‌ها و فولیک اسید در کاهش ابتلا به پولیپ روده موثرند
فولیک اسید یا فولات در افرادی که این ماده را از طریق غذا یا مولتی ویتامین به میزان بیش از ۴۰۰ میکروگرم در روز دریافت می‌کنند و پیش از بروز پولیپ نسبت به مصرف آن اقدام کرده‌اند دارای خواص محافظت‌کننده می‌باشد. این ماده می‌تواند در جلوگیری از بروز سرطان روده نیز مفید باشد.
امکان دارد مصرف مولتی ویتامین سبب کاهش احتمال بروز پولیپ روده می‌شود. به نظر می‌رسد که فولات و ویتامین B6 به واسطه نقشی که در سنتز و متیلاسیون (متیل‌دار کردن) DNA دارند، در کاهش احتمال بروز سرطان روده موثر هستند.
اضافه وزن ممنوع
چاقی سبب افزایش احتمال بروز سرطان روده می‌شود. تحقیقات نشان می‌دهند که بیشتر انواع سرطان روده در اثر پولیپ‌های روده ایجاد می‌شوند. به این منظور از مواد غذایی و نوشیدنی‌هایی که به شما در جهت حفظ وزن ایده‌آل کمک می‌کنند استفاده کنید.
کاهش وزن در بزرگسالان خصوصا افراد چاق یا دارای اضافه وزن می‌تواند در کاهش احتمال بروز نوعی از پولیپ که منجر به سرطان روده می‌شود، موثر باشد.
هر چه وزن بیشتر باشد، احتمال بروز پولیپ روده نیز بیشتر می‌باشد. کم کردن وزن به هر دلیل در کاهش احتمال بروز سرطان روده موثر است.
ورزش فراموش نشود
ورزش با کاهش التهاب، بهبود عملکرد ایمنی بدن، افزایش سطح ویتامین D و کاهش سطح انسولین و مقاومت انسولین در جلوگیری از بروز سرطان و پولیپ روده تاثیر موثر است.
علت تاثیر ورزش بر کاهش احتمال سرطان روده این است که ورزش سبب کاهش پولیپ نیز می‌شود. تحقیقات نشان می‌دهند که ورزش منظم به میزان ۱۶ درصد سبب کاهش احتمال بروز پولیپ می‌شود.
از چربی‌های سالم استفاده کنید
رژیم غذایی حاوی چربی زیاد می‌تواند سبب افزایش احتمال ایجاد پولیپ روده شود. به این منظور از منابع چربی سالم شامل آووکادو، مغز و دانه‌های گیاهی و روغن زیتون در رژیم خود استفاده کنید. این نوع چربی‌ها برای حفظ وضعیت کلی سلامتی مفید هستند و به جذب برخی از ویتامین‌ها کمک می‌کنند.
قرص آسپیرین استفاده کنید
در گذشته، تحقیقات نشان داده‌اند که آسپیرین می‌تواند سبب کاهش احتمال بروز مجدد پولیپ روده شود. با این حال، شواهدی در مورد خطر بروز سرطان روده وجود نداشت. امروزه تحقیقات حاکی از این هستند که مصرف آسپیرین به میزان دو بار در هفته سبب کاهش احتمال بروز این عارضه می‌شود. البته مصرف آسپیرین بایستی پس از مشورت با پزشک مصرف شود چرا که می‌تواند سبب بروز خونریزی شود.
عادت‌های ناسالم که احتمال ابتلا به سرطان روده را افزایش می‌دهند
برخی از عوامل ارثی و پزشکی یا عوامل مربوط به نحوه زندگی شامل موارد زیر می‌توانند سبب افزایش احتمال بروز سرطان روده شوند:
- مصرف مقادیر زیاد گوشت قرمز یا فرآوری شده
- استفاده از سیگار برای مدت طولانی
- استفاده بلندمدت از داروهای غیر استروئیدی ضد التهابی
- مصرف کلسیم به مقدار کم
- مصرف میوه و سبزیجات به مقدار ناکافی
- استفاده از فیبر غلات کامل به میزان کم
- مصرف متوسط تا شدید الکل
- عدم تحرک جسمانی
- چاقی
سخن نهایی
رژیم غذایی مناسب در جلوگیری از بروز سرطان و پولیپ روده از تاثیر زیادی برخوردار است. در این مقاله اطلاعات کلی در ارتباط با انواع غذاهای مناسب و یا مضر برای پولیپ روده ارائه شدند ولی توصیه می‌شود که جهت ارزیابی وضعیت سرطان روده به پزشک مراجعه شود چرا که این عارضه تا زمانی که در مراحل پیشرفته قرار نداشته باشد، به ندرت سبب بروز علائم می‌شود.