آیا می‌دانید ۹۰ درصد مردم دنیا حداقل یکبار در طول زندگی خود تبخال می‌زنند و ۴۰ درصد مردم به طور مرتب تبخال در می‌آورند؟ تبخالها ممکن است دردناک، ناخوشایند با ظاهری بد باشند که شروع به تاول زدن کرده و در نهایت یک پوسته تشکیل می‌دهند. تبخال معمولا در بچه‌ها با آفت دهان اشتباه گرفته می‌شود. با این حال، آفت دهان فقط در اجزای مخاطی بوجود می‌آید و هرگز خارج از دهان ایجاد نمی‌شود.
تبخال ایجاد شده بوسیله ویروس هرپس (HSV) عفونتی است که ممکن است تنها موجب یک تبخال منفرد یا چندین تبخال به صورت مجموعه شود. تا زمانی که یک تبخال دردناک شده یا پوسته پوسته شود، بسیار مسری است و می‌تواند به بخشهای دیگر بدن از جمله چشمها و نواحی تناسلی گسترش یابد.
معمولترین درمانهای معمول برای این بیماری کرمهای ضد ویروسی و داروهای خوراکی هستند که می‌توانند دوره تبخال را تا چند روز کاهش دهند اما کاملا قابل اعتماد نیستند. با این حال درمانهای طبیعی نیز برای رفع آن وجود دارد که مطمئن، ارزان و موثر در ارتقا سیستم ایمنی، تسکین دهنده درد و تورم و کاهش دهنده دوره و تعداد تبخالها هستند.
تبخال چیست؟
تبخالها یا تاول تب عفونی ناشی از ویروس هرپس سیمپلکس هستند. آنها می‌توانند در هر جایی از بدن ظاهر شوند اما بیشتر در خارج از دهان، لبها، گونهها، بینی و انگشتان دیده می‌شوند.
یک تبخال شبیه به یک تاول به نظر می‌رسد و معممولا هفت تا ۱۰ روز طول می‌کشد، که در آن زمان مسری است. با گذشت زمان، شکسته شده و ترشح دارد و سپس یک پوست جدید در زیر آن رشد می‌کند.
گرچه عفونت تبخال معمولا جدی نیست اما برای بعضی از افراد با سیستم ایمنی ضعیف به دلیل اختلالات یا داروها می‌تواند یک مشکل اساسی باشد. حتی پس از خرد شدن یک تبخال و درمان خفیف، ویروس هرپس باقی می‌ماند، و می‌تواند بعدها موجب عفونت‌هایی در همان ناحیه از دهان یا صورت شود.
درمان طبیعی تبخال
خوردن مواد غذایی تقویت کننده سیستم ایمنی
تبخال می‌تواند برای بعضی از مردم با سیستم ایمنی ضعیف بسیار جدی باشد، بنابراین خوردن غذاهایی که به عنوان تقویت کننده‌های سیستم ایمنی بدن عمل می‌کنند بسیار مفید است.
غذاهای پروبیوتیک مانند ماست، سرکه سیب، کیمچی، ترشی کلم و ناتو به طور طبیعی سیستم ایمنی بدن را تقویت می‌کنند. سبزیجات همچنین منابع عالی ویتامینها، مواد معدنی و مواد مغذی هستند که می‌توانند به شما برای مبارزه با عفونت کمک کنند.
مکمل ویتامین E
ویتامین E پوست را تمیز می‌کند و ممکن است به کاهش درد و ناراحتی ناشی از تبخال کمک کند. پوست آسیب دیده را بهبود می‌دهد، التهاب را کاهش می‌دهد و خواص آنتی اکسیدانی دارد. ویتامین E را می‌توان به عنوان کپسول خوراکی مصرف کرد و یا می‌توانید سطح ویتامین E را با استفاده از غذاهای غنی از این ویتامین مانند بادام، اسفناج، سیب زمینی شیرین، آووکادو، دانه‌های آفتابگردان و روغن زیتون افزایش دهید.
مکمل ویتامین C
میزان گلبول سفید را با ویتامین C بالا ببرید تا به بدنتان برای دفاع در برابر مهاجمان کمک کنید. یک کپسول ویتامین C را مصرف کنید تا هم سیستم ایمنی بدنتان را بالا ببرید و هم سلامت پوست را تقویت کنید و البته اینکه تبخالتان را تسکین دهید.
شما می‌توانید از غذاهای سرشار از ویتامین C همچون پرتقال، فلفل قرمز، فلفل سبز، کلم کیل، بروکسل، بروکلی، توت فرنگی، گریپ فروت و کیوی نیز استفاده کنید.
مصرف روی را بالا ببرید
روی یک عنصر معدنی ضروری مورد نیاز برای حفظ سلامتی، کاهش التهاب و تقویت سیستم ایمنی است. روی به شکلهای مختلف از جمله قرصهای مکیدنی، شربت، ژل و کپسول موجود است. این مکملها می‌توانند حاوی روی به فرم گلوکونات روی، زینک سولفات و زینک استات یا استات روی باشند.
یک تحقیق منتشر شده در درمانهای جایگزین برای سلامتی و دارو نشان داد که اکسید روی یا کرم گلیسین یک درمان موثر برای عفونت دهانی است. شرکت کنندگانی که پس از ۲۴ ساعت از بروز علائم و نشانه‌های تبخال، درمان با اکسید روی یا کرم گلیسین را شروع کردند، دوره تبخال کوتاهتری نسبت به افرادی که دارونما مصرف کرده بودند، داشتند.
شما همچنین می توانید از فواید روی بهره بگیرید و از کمبود روی که می‌تواند ابتلا به تبخال را افزایش دهد با غذاهالی خاصی از جمله گوشت گاو علفخوار، نخود، بادام هندی، تخمه کدو، ماست، مرغ، بوقلمون، ماهی و انواع قارچ، جلوگیری کنید.
مصرف لیزین
لیزین یک اسید آمینه است که هنگامی که بصورت خوراکی یا به صورت مستقیم روی پوست مصرف می‌شود، به عنوان یک درمان طبیعی تبخال عمل می‌کند. این اسید آمینه از رشد هرپس ویروس جلوگیری می‌کند. ۱۰۰۰ میلی گرم سه بار در روز مصرف کنید و یا غذاهای حاوی لیزین مانند، سوپ استخوان گاو، ماهی، بوقلمون، مرغ و سبزیجات را بخورید.
چندین مطالعه با استفاده از گروه شاهد و دارونمای کنترل شده نشان داد که لیزین به عنوان یک عامل موثر برای کاهش بروز، شدت و زمان بهبودی برای عفونت مجدد ویروس هرپس سایمپلکس است.
از کرم ضد آفتاب استفاده کنید
نور مستقیم خورشید یا آفتاب سوختگی ممکن است موجب حمله شود، بنابراین استفاده از کرمهای ضد آفتاب یا اجتناب از قرار گرفتن در معرض آفتاب شدید ممکن است باعث کاهش تعداد عود تبخال شود. مراقبت کنید که کرمهای ضد آفتاب را روی لبها در طول روز استفاده کنید که می‌تواند به آسانی با بالم لب SPF دار انجام شود.
همچنین به هنگام انتخاب ضد آفتاب، به دنبال ضد آفتابهای ۱۰۰ درصد طبیعی باشید. این کار مشکل است زیرا اکثر کرمهای ضد آفتاب سمی هستند، بنابراین از برندهای رایج که باعث آسیب بیشتر می‌شوند، خودداری کنید.
استفاده از ژل آلوئه ورا
آلوئه ورا برای درمان مشکلات پوستی همچون تبخال مناسب است. این ماده حاوی آنتی اکسیدان، ویتامینها، آنزیمها، مواد معدنی، اسیدهای چرب و هورمونهایی است که به تسکین و پیشگیری از عفونت بیشتر کمک می‌کند. در طول روز از ژل آلوئه ورا برای تسهیل ناخوشی و بهبود فرایند درمان استفاده کنید.
استفاده از روغن نعناع
اجزای ضد ویروسی در روغن نعناع آن را یک ابزار عالی برای تسکین تبخال می‌سازد. در سال ۲۰۱۳ یک تحقیق منتشر شده در نشریه داروگیاهی (Phytomedicine) فعالیت مهارکنندگی روغن نعناع را در برابر HSV-1 و HSV-2 مورد آزمایش قرار داد. محققان دریافتند که روغن نعناع دارای سطوح بالای فعالیت ضد ویروسی در برابر هر دو نوع هرپس ویروس است.
پس از سه ساعت انکوباسیون ویروس هرپس سیمپلکس با روغن نعناع، یک فعالیت ضد ویروسی حدود ۹۹ درصد نشان داده شد. ثابت شده است که استفاده از این روغن در مراحل اولیه علائم، موثرتر است.
روغن وانیل یا عصاره وانیل
به محض اینکه احساس سوزش کردید، روغن وانیل یا اسانس وانیل را روی ناحیه مورد نظر بکار ببرید. یک تکه پنبه را به اسانس وانیل آغشته کنید و به مدت ۱ تا ۲ دقیقه در محل مورد نظر قرار دهید. این عمل را چهار بار در روز انجام دهید تا زمانی که تبخال درمان شود. فعالیت ضد التهابی آن کمک می‌کند تا تبخال را بهبود بخشد و درد را کاهش دهد. روغن وانیل همچنین به مبارزه با عفونت و سرعت بخشیدن به روند بهبود کمک می‌کند.
به دنبال عصاره وانیل وانیل با کیفیت باشید. روغن با کیفیت ممکن است گران باشد بنابراین استفاده از روغن وانیل مخصوص شیرین پزی و یا روغن وانیل بدست آمده از خیساندن غلافهای وانیل در یک روغن حامل نیز خوب است.
نوشیدن چای اکیناسیا برای تسکین تبخال
اکیناسیا می‌تواند به خصوص برای افراد با سیستم ایمنی ضعیف مفید باشد. این نوشیدنی معمولا برای افرادی است که می‌خواهند تبخال را از بین ببرند اما در عین حال یک تحریک کننده قوی سیستم ایمنی نیز هست که می‌تواند ارزش درمانی زیادی داشته باشد حتی وقتی که سعی می‌کنید با یک ویروس همچون هرپس سیمپلکس مبارزه کنید. نوشیدن چای اکیناسیا روشی آسان برای تقویت سیستم ایمنی بدن است که التهاب و درد را نیز کاهش می‌دهد.
از یک مسواک جدید در زمان بروز تبخال استفاده کنید
مسواک شما ممکن است ویروس هرپس سیمپلکس را منتقل کند که به واسطه تبخالی که قبلا ایجاد شده، بوجود می‌آید بنابراین بهتر است که آن را کنار بگذارید و یک مسواک جدید تعبیه کنید. اگر عادت به دست زدن به تیوب خمیردندان به هنگام مسواک زدن دارید، بهتر است آن را نیز دور بیندازید.
به تبخال دست نزنید
تبخال تا زمانی که از بین برود و بهبود یابد بسیار مسری است بنابراین از دست زدن به آن برای جلوگیری از پخش شدن عفونت، خودداری کنید. اگر از یک صورت یا کمپرس سرد استفاده می کنید، آن را به طور مستقیم در ماشین لباسشویی قرار دهید.
یخ
یخ یا کمپرس سرد را روی تبخال استفاده کنید تا التهاب کاهش یابد و جریان خون به سوی تبخال کند شود. این امر به تسکین درد و تورم کمک می‌کند.
پروپولیس برای درمان تبخال
پروپولیس یک ماده رزینی است که زنبورها از گیاهان جمع آوری می‌کنند و از آنها برای پر کردن شکاف کندوها استفاده می‌کنند. پروپولیس غنی از آنتی اکسیدان بوده و دارای خواص آنتی ویروسی است. تحقیقات نشان داده است که پروپولیس ممکن است از عود ویروس هرپس سیمپلکس پیشگیری کند . بر اساس یک مطالعه در سال ۲۰۰۲ یک پماد ساخته شده از ۵ درصد پروپولیس بر روی موش و خرگوش تست شد که، عفونت HSV-1 فعال را با کمک به پیشگیری از علائم در موش و خرگوش بهبود بخشید. این پماد هم اکنون با غلظت ۳ درصد برای استفاده انسانی موجود است.
ریواس و مریم گلی
بر اساس یک مطالعه در سال ۲۰۰۱، یک کرم موضعی از ریواس و مریم گلی می‌تواند برای درمان تبخال به اندازه یک داوری موثر ضد ویروسی همچون داروی ضد ویروس آسایکلوویر به شکل کرم موضعی موثر باشد. تحقیق نشان داد که کرم مریم گلی و ریواس به درمان تبخال در ۶/۷ روز کمک می‌کند. زمان تسکین با کرم آسایکلوویر ۶/۵ روز و زمان تسکین با کرم مریم گلی به تنهایی ۷/۶ روز بود.
ریشه شیرین بیان
تحقیقات نشان داده است که ریشه لیکوریس دارای قابلیت ضد ویروسی و ضد باکتریایی است. خواص ضد ویروسی آن منجر به جلوگیری از تکرار بیماری‌های ویروسی می‌شود، در حالی که خواص ضد باکتری آن از عفونت باکتری جلوگیری می‌کند. این مطالعه نشان داده که لیکوریس از فعالیت ضد قارچی برخوردار است. کرم ریشه شیرین بیان موضعی برای درمان تبخال هم اکنون موجود است.
باد رنجبویه
بر اساس تحقیقات انجام شده در گذشته، بادرنجبویه نیز دارای خواص ضد ویروسی است. مطالعات نشان داده‌اند که بادرنجبویه می‌تواند به حفاظت در برابر ویروس هرپس سیمپلکس کمک کند. آنها همچنین دریافتند که درمان تبخال با بادرنجبویه در مراحل اولیه آن موثر است. مشخص شده که بادرنجبویه باعث کاهش مدت بهبودی و برخی از علائم تبخال می‌شود.
تفاوت تبخال و آفت دهان
تبخال و آفت دهان اغلب اشتباه گرفته می‌شوند در حالی که این دو بسیار متفاوت هستند. در زیر تفاوت تبخال و آفت دهان بیان شده است:
تبخال
- در خارج از دهان، معمولا در امتداد لبه لبها رشد می‌کند
- تا زمانی که به طور کامل پوسته شوند و درمان شوند، مسری هستند
- به رنگ قرمز است تا زمانی که ترک بردارد، ترشح کند و پوسته تشکیل دهد
- به طور کلی در عرض ۱۰ روز بهبود می‌یابد
- بر اثر ویروس تبخال (هرپس سیمپلکس) ایجاد می‌شود
- می‌تواند توسط نور خورشید و استرس ایجاد شود
آفت دهان
- در بافت نرم داخل گونهها یا لبها، در زیر زبان یا در لثه‌ها ایجاد می‌شود
- مسری نیستند
- دور آن سفید یا زرد و مرکز آن قرمز رنگ است
- معمولا یک یا دو هفته طول می‌کشد
- ناشی از ویروس‌های سرکوب کننده ایمنی، اختلالات خود ایمنی، اختلالات التهابی خودکار است
- می‌تواند بوسیله یک نیش تصادفی گونه، حساسیت غذایی، آسیبهای کار دندانپزشکی، تغییرات هورمونی، باکتری‌ها و استرس ایجاد شود
علائم تبخال
معمولا چندین مرحله در تبخال وجود دارد
۱. خارش و سوزش
یک یا دو روز قبل از ظاهر شدن یک تاول، ممکن است احساس خارش، سوزن سوزن شدن و حتی سوزش در اطراف لبها تجربه می‌شود. این اولین نشانه‌ی گسترش تبخال است.
۲. تاول
در عرض ۲۴ تا ۴۸ ساعت، یک تاول که پر از مایع است، روی لبه لبها و صورت ظاهر می‌شود
۳. خارش و چروک شدن
در نهایت تاول یا تاولها پاره شده و شروع به ترشح مایع می‌کند و این می‌تواند دردناک باشد. سپس خشک شده و پوسته پوسته می‌شود و پوستی ایجاد می‌کند که پوست در حال رشد زیرین را محافظت می‌کند.
هر بار بروز تبخال متفاوت است و نخستین تبخال می‌تواند درناک تر از دفعات بعد باشد. علاوه بر این تبخالهای اولیه ممکن است دیرتر خوب شوند، گاهی اوقات ۲ تا ۴ هفته طول می‌کشد تا به طور کامل بهبود یابند. در طی شیوع، شما ممکن است سردرد، درد در لثه، گلو درد، درد عضلات، تب، تهوع، استفراغ و تورم غدد لنفاوی را تجربه کنید.
اگر تبخال بیش از یک هفته طول کشید و هیچ نشانه‌ای از ترک خوردگی در آن دیده نشد، لازم است با مسئول درمانی خود تماس بگیرید. همچنین اگر تبخال باعث سخت شدن تلکلم و فرو دادن می‌شود، اگر تب بوجود آمد یا اگر تاولهای ثانویه در شما بروز کرد، به دندانپزشک یا پزشک خود اطلاع دهید.
چه چیزی موجب تبخال می‌شود
یک تبخال در نتیجه ویروس هرپس سیمپلکس بوجود می‌آید که عفونتی است که ممکن است فقط بصورت یک تبخال تکی یا بروز چندین تبخال باشد. تاولها معمولا به وسیله ویروس هرپس سیمپلکس نوع ۱ به وجود می‌آیند و می‌توانند از طریق بوسیدن و تبادل حوله صورت، فنجان، قاشق و چنگال در هنگام بروز تبخال گسترش یابد.
از طرفی ویروس هرپس سیمپلکس نوع ۲ معمولا باعث ایجاد زخم در ناحیه تناسلی می‌شود و از طریق تماس جنسی گسترش می‌یابد و یا هنگامی که یک مادر با تبخال تناسلی، زایمان طبیعی داشته باشد. هرپس نوع ۲ گاهی اوقات باعث زخم‌های دهان می‌شود، هر چند زخم‌های اطراف اندامهای جنسی رایجتر هستند.
فرد مبتلا به تبخال (از طریق هرپس سیمپلکس نوع ۲) می‌تواند عفونت را گسترش دهد و ضایعات تناسلی را از طریق رابطه جنسی دهانی به فرد منتقل کند. این ویروس به ناحیه لب و دهان محدود نمی‌شود. HSV مناطق دیگر بدن مانند چشم و مغز را نیز می‌تواند آلوده کند، البته این نوع نادر است.
هنگامی که یک فرد در معرض ابتلا به HSV-1 قرار می‌گیرد، درد تبخال به طور معمول در حدود یک هفته ظاهر می‌شود و ویروس می‌تواند بعدا در زندگی دوباره فعال شود و باعث شیوع بیماری تبخال شود. HSV-1 می‌تواند پس از یک دوره استرس یا بیماری، در نتیجه تغذیه ضعیف، به هنگام عفونت تنفسی فوقانی، به هنگام قاعدگی یا حتی پس از قرار گرفتن در معرض آفتاب فعال شود. درمانهای دندانپزشکی که لب را باز می‌کنند نیز ممکن است باعث ظهور مجدد ویروس شوند.
برای جلوگیری از گسترش هرپس سیمپلکس، کسی را که دارای تبخال است، نبوسید. از کرمهای ضد آفتاب بر روی لبها نیز می‌تواند از تبخال ایجاد شده بوسیله آفتاب جلوگیری کند.
اگر اخیرا دچار تبخال شدید، از گسترش عفونت بوسیله تمیز نگه داشتن و کنار گذاشتن آن، جلوگیری کنید. سعی کنید که تبخال را لمس نکنید یا پوسته آن را برندارید. همچنین باید از بوسیدن کسی که یک تاول دارد، خودداری کنید و ظروف، لیوان، یا حوله‌ها را که با لب شما تماس داشته‌اند در اختیار دیگران نگذارید.
عوامل ایجاد کننده تبخال مکرر و عود شونده به قرار زیر است:
- بیماری یا تب
- استرس
- قاعدگی
- قرار گرفتن در معرض آفتاب
- زخم
- کمبود خواب
- ضعف سیستم ایمنی
درمان های دارویی تبخال
داروهای تجویز شده معمول برای تسکین درد و ناخوشی ناشی از تبخال عبارتند از: اسیکلوویر (زوویراکس)، فامسیکلوویر (فامویر) و والاسیکلوویر (والترکس). این داروهای ضد ویروسی ویروس را درمان نمی‌کنند و به هنگامی که تاول ظاهر می‌شود، کمکی نمی‌کنند. آنها باید به هنگامی که شما حس می‌کنید که یک تبخال در حال ظاهر شدن است، استفاده شوند تا بتوانند موثر باشند.
در مطالعات متعدد، اثر بخشی داروهای ضد ویروسی خوراکی در درمان تبخال مورد بررسی قرار گرفته است. داروها باید زمانی که علائم برای اولین بار ظاهر می‌شوند، موثر باشند. نتایج مطالعات متفاوت هستند اما بیشتر آنها نشان می‌دهند که داروهای ضد ویروسی طول مدت علائم را یک یا دو روز کاهش می‌دهند، به خصوص اگر در دوزهای بالاتر مصرف شوند.
هنگامی که آسایکلوویر بر روی ۱۴۹ بیمار که ۲۰۰ میلی گرم را ۵ بار در روز و به مدت ۵ روز استفاده کردند، اثری بر مدت زمان درد یا زمان بهبودی نداشت. با این حال در یک مطالعه دیگر، ۱۷۴ بیمار کاهش مدت زمان علائم پس از مصرف ۴۰۰ میلی گرم را با ۵ بار در روز و به مدت ۵ روز گزارش کردند.
شایعترین عوارض جانبی داروهای ضد ویروسی خوراکی سردرد و تهوع است که بستگی به دوز و مدت زمان درمان دارد.
کرمهای بی حس کننده و ضد ویروسی نیز برای درمان تبخالها استفاده می‌شوند. در یک تحقیق کوچک، بصورت تصادفی و کنترل شده، هفت بیمار لیدوکائین و کرم پریلوکائین را آزمایش کردند و این درمان میانگین مدت علائم درد شدید را کاهش داد. اثر بخشی کرمهای ضد ویروسی مانند آسیکلوویر و پنسیکلوویر نیز مورد بررسی قرار گرفت. هر دو کرم طول مدت درد را کاهش دادند اما باید آنها را چند بار در طی روز استفاده کرد، بخصوص کرم پنسیکلوویر.
قرصهای ضد ویروسی استفاده شده عبارتند از:
- آسیکلوویر (زوویراکس)
- والاسیکلوویر (والترکس)
- فامیسیکلوویر (فامویر)
پمادهای مورد استفاده برای کاهش علائم تبخال عبارتند از:
- پنسیکلوویر (دناویر)
- آسیکلوویر (پماد زوویراکس)
- دوکوزانول (آبروا)
خلاصه مطالب
- ۹۰ درصد مردم در طول زندگی خود حداقل یک بار تبخال را تجربه می‌کنند و در ۴۰ درصد نیز این نوع زخم عود شونده است.
- تبخال معمولا با آفت دهان به ویژه در کودکان اشتباه گرفته می‌شود. با این حال آفت دهان تنها غشای مخاطی را درگیر می‌کند و هرگز خارج از دهان بروز نمی‌کند.
- تبخال ناشی از ویروس هرپس سیمپلکس است.
- تا زمانی که تبخال شکسته و یا پوسته پوسته شود، بسیار مسری است.
- علائم تبخال عبارتند از خارش، سوزش، تاول و ترشح و پوسته شدن است.
- درمانهای طبیعی تبخال عبارتند از: خوردن غذاهای افزایش دهنده سیستم ایمنی، مکمل ویتامین E و C، افزایش مصرف روی، مصرف لیزین، استفاده از کرمهای ضد آفتاب، استفاده از ژل آلوئه ورا، استفاده از روغن نعناع، روغن وانیل یا عصاره وانیل، نوشیدن چای اکیناسه، استفاده از مسواک جدید، خود داری از تماس با تاول و گذاشتن یخ روی آن.
ترجمه و تالیف اختصاصی توسط مجله قرمز
منابع: healthline dr.axe