آسیب مغزی تأثیر قابل توجهی بر توانایی گفتار، حرکت و تفکر می‌گذارد و کیفیت زندگی را کاهش می‌دهد. بنابراین مهم است در صورتی که شخصی دچار آسیب‌هایی مانند ضربه مغزی و شکستگی جمجمه می‌شود، بدون فوت وقت به پزشک مراجعه کند تا تحت درمان قرار بگیرد.
اما مهم‌ترین اقدام برای درمان، تشخیص درست نوعِ آسیب است. اینکه به کدام پزشک مراجعه کنیم یا کدام مرکز خدمات درمانی بهترین عملکرد را دارد، چالشی است که بیشتر افراد با آن مواجه می‌شوند. از این روی ما در ادامه، متداول‌ترین راه‌های تشخیص و درمان آسیب‌های مغزی را معرفی می‌کنیم و به شما خواهیم گفت چه زمانی باید به مطب دکتر مغز و اعصاب مراجعه کنید.
آسیب مغزی چگونه تشخیص داده می شود؟
اگر دچار آسیب مغزی شده باشید، ممکن است نتوانید جزئیات حادثه را به خاطر بیاورید؛ بنابراین، بهتر است با یکی از اطرافیان خود نزد دکتر مغز و اعصاب معتبری بروید. پزشک، ممکن است ابتدا سؤالات زیر را از بیمار یا همراه او بپرسد تا اطلاعاتی درباره شدت بیماری به دست آورد:
چه اتفاقی باعث شده است دچار آسیب مغزی شوید؟
آیا هوشیاری خود را پس از آسیب به سر از دست داده‌اید؟
به چه مدتی بیهوش بوده‌اید؟
آیا تغییراتی در هوشیاری، گفتار یا هماهنگی حرکتی خود مشاهده می‌کنید؟
سپس پزشک به دنبال کبودی یا تورم در سر شما می‌گردد و معاینه عصبی را برای بررسی قدرت عضلات، حرکت چشم‌ها و حواس شما شروع می‌کند.
مقیاس کمای گلاسکو، روشی برای ارزیابی نوع و شدت آسیب مغزی است. در این آزمون، دکتر پاسخ‌های شفاهی و فیزیکی بیمار را بررسی می‌کند و به آن‌ها امتیاز می‌دهد. اگر این امتیاز کمتر از ۸ باشد، بیمار در کماست. اگر امتیاز از ۹ تا ۱۲ باشد، بیمار دچار آسیب مغزی متوسط شده است. همچنین اگر امتیاز بیشتر از ۱۳ باشد، آسیب واردشده به مغز بیمار از نوع خفیف است.
پزشکان معمولا آزمایش‌های زیر را برای تشخیص آسیب‌های مغزی تجویز می‌کنند:
سی‌تی اسکن: از آنجایی که با سی‌تی اسکن می‌توان تصاویر دقیقی را در کمترین زمان ایجاد کرد، پزشک ابتدا آزمایش تصویربرداری را تجویز می‌کند. تصاویر سی‌تی اسکن شکستگی‌ها، شواهد خونریزی و لخته خون، تورم در بافت‌های مغز و دیگر آسیب‌ها به ساختار مغز را نشان می‌دهد.
ام‌آرآی: از آنجایی که ام‌آرای تصاویری با جزئیات بیشتر در مقایسه با سی‌تی اسکن تولید می‌کند، پزشک ممکن است این آزمایش تصویربرداری را نیز تجویز کند. البته معمولا پیش از تجویز آن، مطمئن می‌شود بیمار در شرایط پایداری قرار دارد. همچنین اگر علائم بلافاصله پس از آسیب مغزی بهبود نیابند، این آزمایش تجویز می‌شود.
آزمایش خون: با کمک نوعی آزمایش خون به نام BTI می‌توان سطح پروتئین‌های نشان‌دهنده ضربه مغزی یا آسیب تروماتیک مغزی را بررسی کرد.
اندازه‌گیری فشار داخل جمجمه: تورم ناشی از آسیب مغزی می‌تواند فشار داخل جمجمه را افزایش دهد و آسیب‌های بیشتری به مغز وارد کند. در این روش تشخیصی، پزشک میله‌ای به نام پروب را وارد جمجمه می‌کند تا تورم بافت‌های مغزی را مشاهده و فشار داخل جمجمه را اندازه‌گیری کند.
نوار مغز: پزشکان مختلفی مانند پزشک تشنج یا دکتر صرع با کمک نوار مغز می‌توانند فعالیت الکتریکی داخل مغز را اندازه‌گیری کنند و دریابند بیمار دچار تشنج غیرحرکتی شده است یا خیر؛
آزمون‌های عصبی–شناختی: این آزمون‌ها به پزشک کمک می‌کنند مشکلات حافظه و توانایی تفکر بیمار را ارزیابی کند.
روش های درمان آسیب های مغزی کدامند؟
پزشکان کلینیک‌های معتبری مانند کلینیک پزشک اول، روش‌های درمانی را با توجه به نوع و شدت آسیب مغزی تجویز می‌کنند. برای مثال، اگر آسیب به سر خفیف باشد، بیمار، اغلب تنها علائمی مانند درد را در محل آسیب احساس خواهد کرد. پزشک بریدگی‌های باز سر بیمار را با بخیه و منگنه بخیه‌ای می‌بندد و به او توصیه می‌کند از استامینوفن برای تسکین درد استفاده کند. البته حتی اگر آسیب مغزی شما خفیف باشد، نباید دارویی را بدون مشورت با پزشک مصرف کنید.
برخی می‌گویند اگر سرتان آسیب دیده است، نباید بخوابید؛ ولی، ما به شما توصیه می‌کنیم بخوابید و هر دو ساعت از خواب بیدار شوید و به دنبال علائم جدید بگردید. اگر علائم جدیدی را مشاهده می‌کنید یا علائم بدتر شده‌اند، باید دوباره به مطب دکتر بروید. پزشک ممکن است روش‌های درمانی زیر را برای درمان آسیب‌های مغزی تجویز کند:
دارو
اگر آسیب مغزی جدی باشد، پزشک ممکن است داروهای ضدتشنج را تجویز کند؛ زیرا، احتمال دارد تا چند هفته بعد از آسیب سر، دچار تشنج شوید. همچنین اگر آسیب مغزی باعث شده است فشار درون جمجمه افزایش پیدا کند، پزشک ممکن است داروهایی مانند دیورتیک را برای شما تجویز کند. از آنجایی که دیورتیک‌ها باعث می‌شوند مایعات بیشتری را از بدن خود دفع کنید، به کاهش بخشی از فشار درون جمجمه کمک می‌کنند.
اگر آسیب مغزی بسیار شدید است، پزشک ممکن است داروهایی را برای قرارگرفتن بیمار در کمای القایی تجویز کند. اگر رگ‌های خونی مغز آسیب دیده‌اند، شاید این روش مناسب‌ترین درمان ممکن برای نجات بیمار باشد؛ زیرا، زمانی که بیمار در کمای القایی است، مغز او به اکسیژن و مواد مغذی کمتری در مقایسه با زمان هوشیاری نیاز دارد.
جراحی
گاهی جراحی باید بلافاصله پس از آسیب مغزی انجام شود تا آسیب‌های بیشتری به بافت‌های مغز وارد نشود. پزشک ممکن است عمل جراحی را به دلایل زیر تجویز کند:
برداشتن لخته‌های خونی: خونریزی در داخل و خارج از مغز ممکن است باعث ایجاد لخته مغزی شود، فشار جمجمه را افزایش دهد و به بافت‌های مغزی آسیب وارد کند.
ترمیم شکستگی‌های جمجمه: پزشک ممکن است عمل جراحی را برای ترمیم شکستگی‌های شدید جمجمه یا برداشتن قطعات جمجمه از مغز تجویز کند.
خونریزی در مغز: اگر آسیب مغزی باعث خونریزی در مغز شده است، ممکن است جراحی برای متوقف‌سازی خونریزی نیاز باشد.
ایجاد پنجره در جمجمه: با تخلیه مایع مغزی نخاعی یا ایجاد پنجره در جمجمه می‌توان فشار درون آن را کاهش داد و فضای بیشتری برای بافت‌های متورم فراهم کرد.
توانبخشی
اگر آسیب مغزی شما جدی باشد، به احتمال زیاد، پزشک ممکن است توانبخشی را برای کمک به بازیابی عملکرد کامل مغز تجویز کند. افرادی که مغزشان آسیب دیده است، اغلب برای بازیابی توانایی حرکتی و گفتار به توانبخشی نیاز دارند. نوع و مدت‌زمان توانبخشی به شدت آسیب مغزی و بخش آسیب‌دیده مغز بستگی دارد. برنامه توانبخشی ممکن است شامل فیزیوتراپی، کاردرمانی، روان‌درمانی یا گفتاردرمانی باشد.
مشاوره یا روان درمانی
بسیاری از افراد در دوران بهبودی دچار استرس یا نگرانی می‌شوند و ممکن است بازگشت به محل کار، انجام فعالیت‌های روزمره یا انجام فعالیت‌های محبوب، برایشان دشوار باشد؛ بنابراین، مشاوره یا روان‌درمانی که اغلب همراه با سایر روش‌های درمانی تجویز می‌شود، می‌تواند کمک قابل توجهی به بیماران کند.
نوروفیدبک
پزشکان برخی از کلینیک‌های مغز اعصاب پیشرفته مانند کلینیک پزشک اول ممکن است این روش درمانی را نیز تجویز کنند. تحقیقات نشان می‌دهند که نوروفیدبک می‌تواند ابزاری مؤثر برای بهبود علائم مرتبط با آسیب تروماتیک مغز (یکی از انواع آسیب‌های مغزی) باشد. طبق یکی از این تحقیقات، نوروفیدبک می‌تواند عملکرد شناختی، تمرکز، حافظه و کیفیت زندگی افراد مبتلا به آسیب تروماتیک مغز را به‌صورت قابل توجهی بهبود دهد.
موفقیت نوروفیدبک در درمان آسیب سر به نوع و شدت آسیب، مدت‌زمانی که پس از وقوع آن سپری شده است و سلامت کلی بیمار بستگی دارد. این روش درمانی حتما باید زیر نظر یک متخصص باتجربه و ماهر انجام شود.
درمان آسیب های مغزی با مراجعه به کلینیک مغز و اعصاب پزشک مغز
آسیب‌های مغزی را نباید حادثه‌ای اتفاقی و ساده تلقی کنید. اگر فکر می‌کنید علائم یک آسیب مغزی جدی را تجربه می‌کنید، بلافاصله باید به کلینیک‌های مغز و اعصاب معتبری مانند پزشک اول مراجعه و درمان را شروع کنید. بهترین متخصصان کشور در کلینیک پزشک اول می‌توانند انواع آسیب‌های مغزی را به‌درستی تشخیص دهند و آن‌ها را با جدیدترین روش‌های درمانی پیشرفته درمان کنند.
به‌ویژه اگر هر یک از علائم زیر را مراجعه می‌کنید، باید بلافاصله به کلینیک مغز و اعصاب مراجعه کنید یا با اورژانس تماس بگیرید:
گیجی یا از دست دادن حافظه؛
گشادی مردمک؛
خستگی بیش‌ازحد یا ناتوانی در بیدارشدن از خواب؛
تحریک‌پذیری شدید یا تغییرات خلقی؛
از دست دادن هوشیاری؛
حالت تهوع و استفراغ؛
تشنج؛
سردرد شدیدی که بدتر می‌شود یا از بین نمی‌رود؛
کلینیک پزشک اول؛ بهترین مرکز تشخیص و درمان آسیب های مغزی
اگر علائم ذکرشده که در بخش قبل توضیح دادیم را تجربه می‌کنید، به احتمال زیاد، استرس شدیدی گرفته‌اید و نمی‌دانید چه کاری را باید برای بهبود این علائم انجام دهید. به خاطر داشته باشید افرادی که دچار آسیب مغزی شده‌اند، بیشتر از سایر افراد در معرض خونریزی و تشنج قرار دارند؛ بنابراین، اگر بلافاصله برای تشخیص و درمان زودهنگام اقدام نکنید، ممکن است آسیب‌های بیشتری به مغزتان وارد شود و دچار ناتوانی‌های دائمی شوید.
ما به شما پیشنهاد می‌کنیم هر چه سریع‌تر تشخیص و درمان آسیب مغزی خود را در کلینیک‌های معتبری مانند کلینیک پزشک اول شروع کنید. همین الان می‌توانید نوبتی برای ملاقات با انواع پزشکان متخصص کلینیک پزشک اول مانند دکتر صرع و دکتر تشنج بگیرید و از رسیدن آسیب‌های بیشتر به مغز خود جلوگیری کنید. کافی است برای روی لینک زیر کلیک کنید.