اختلال خونریزی وضعیتی در سلامتی فرد است که توقف خونریزی را برای بدن دشوار می‌کند. از هر ۱۰ زنی که دارای دوره‌های قاعدگی شدید هستند، یک نفر ممکن است دچار اختلال خونریزی باشد. شایع‌ترین نوع اختلال خونریزی در زنان، بیماری فون ویلبراند (VWD: مخفف von Willebrand) است. اختلال خونریزی در صورت عدم درمان، خطر ابتلا به کم‌خونی و خونریزی‌های خطرناک پس از زایمان را افزایش می‌دهد.
اختلال خونریزی چیست؟
همان‌طور که اشاره شد اختلال خونریزی وضعیتی در سلامتی فرد است که توقف خونریزی را برای بدن دشوار می‌کند. به‌طور معمول هنگامی که فرد صدمه می‌بیند، لخته‌ی خون تشکیل می‌شود تا به سرعت خونریزی را متوقف کند. بدن ما برای لخته شدن خون، به نوعی از سلول‌های خونی به نام پلاکت‌ها و نوعی از پروتئین‌های خون به نام فاکتورهای انعقاد نیاز دارد.
اگر اختلال خونریزی دارید، پلاکت‌ها یا فاکتورهای انعقادی بدن‌تان به درستی کار نمی‌کنند یا بدن‌تان پلاکت‌ها یا فاکتورهای انعقادی کافی تولید نمی‌کند. این امر باعث می‌شود که در طول عملکردهای طبیعی بدن مانند دوره قاعدگی خونریزی‌های بیشازحد داشته باشید. افراد مبتلا به اختلال خونریزی پس از آسیب، کار دندانپزشکی، زایمان یا جراحی، ممکن است خونریزی‌های بیشازحد یا طولانی‌مدت داشته باشند.
چه کسانی دچار اختلال خونریزی می شوند؟
اختلالات خونریزی هم زنان و هم مردان را تحت تأثیر قرار می‌دهد. اما به دلیل خونریزی‌های دوران قاعدگی و خونریزی بعد از زایمان اختلالات خونریزی میءتواند مشکلات بیشتری را برای زنان ایجاد کند.
آیا خونریزی شدید در دوران قاعدگی به این معنی است که من دچار اختلال خونریزی هستم؟
ممکن است. از هر ۱۰ زنی که دارای پریودهای سنگین هستند، یک نفر ممکن است دچار نوعی اختلال خونریزی باشد. اما سایر علل پریودهای سنگین عبارتند از:
- برخی از بیماری‌ها: خونریزی شدید می‌تواند نشانه مشکلات غده تیروئید یا فیبروم رحم باشد.
- مشکلات تولید مثل: در یک چرخه قاعدگی طبیعی، بدن شما با هر قاعدگی پوشش رحم را تخریب می‌کند. اگر هورمون‌های شما از تعادل خارج شوند یا تخمک‌گذاری نداشته باشید، ممکن است پوشش داخلی رحم بیشازحد ضخیم شود. این امر می‌تواند باعث خونریزی شدید شود زیرا پوشش داخلی رحم در طول دوره قاعدگی بعدی به‌صورت خون دفع می‌شود.
- داروهای خاص: برخی از داروهای ضدالتهاب و رقیق‌کننده‌های خون می‌توانند منجر به پریودهای سنگین یا طولانی شوند.
اگر پریودهای شدید دارید با پزشک یا پرستار خود صحبت کنید.
Photo by Nataliya Vaitkevich from Pexels
چگونه می توانم بفهمم که در دوره قاعدگی خونریزی شدید دارم؟
دوره قاعدگی شما سنگین است اگر:
- هر یک یا دو ساعت یک بار از یک پد یا تامپون استفاده می‌کنید
- بیش از ۷ روز متوالی خونریزی قاعدگی داشته باشید
- لخته‌های بزرگ داشته باشید
خون قاعدگی ترکیبی از بافت ها و خون است، بنابراین اغلب به صورت توده یا لخته خارج می‌شود. این لخته‌ها با فاکتورهای انعقادی که بدن برای کمک به توقف خونریزی ناشی از بریدگی یا آسیب‌های دیگر به آن نیاز دارد، متفاوت است. وجود لخته‌های بزرگ در جریان قاعدگی نشانه خونریزی غیرطبیعی یا شدید است.
زنانی که خونریزی قاعدگی شدید دارند، اغلب مجبورند فعالیت‌های روزانه خود را به دلیل خونریزی تغییر دهند. اگر به دلیل خونریزی بیشازحد در طول قاعدگی مجبور به تغییر برنامه منظم کار یا مدرسه یا فعالیت‌های خود هستید، احتمالاً خونریزی شدید قاعدگی دارید که طبیعی نیست.
اگر فکر می‌کنید خونریزی شدید دارید با پزشک یا پرستار خود صحبت کنید. پزشک شما می‌تواند آزمایشاتی را انجام دهد تا بفهمد چه چیزی باعث خونریزی شدید شده است. درمان‌ها شامل دارو یا جراحی است.
چه چیزی باعث اختلال خونریزی می شود؟
اختلالات خونریزی معمولاً ارثی هستند و در هنگام تولد از والدین به فرزند منتقل می‌شوند. اما حتی اگر پدر و مادر شما اختلال خونریزی نداشته باشند ممکن است شما این اختلال را داشته باشند. اگر اختلالات خونریزی در خانواده شما وجود داشته است، درمورد خطرات آن برای خودتان با پزشک صحبت کنید.
گاهی اوقات، اختلالات خونریزی می‌تواند ناشی از سایر بیماری‌ها یا داروهایی باشد که مصرف می‌کنید:
- بیماری کبد: کبد ما بیشتر فاکتورهای انعقاد خون (پروتئین‌های موجود در خون) که بدن‌مان به آن نیاز دارد را می‌سازد.
- بیماری کلیوی: به‌ویژه در مراحل پیشرفته
- عوارض جانبی برخی از داروها: مانند رقیق‌کننده‌های خون (ضد انعقادها)، داروهای مسکن خاص، یا استفاده طولانی‌مدت از آنتی‌بیوتیک‌ها
- عدم تعادل هورمون تیروئید
علائم اختلال خونریزی چیست؟
برخی از علائم شایع اختلالات خونریزی عبارتند از:
- کبودی‌های بزرگ ناشی از یک ضربه یا جراحت جزئی
- خونریزی بینی که به سختی متوقف می‌شود یا در اغلب اوقات اتفاق می‌افتد
- خونریزی شدید قاعدگی
- خونریزی شدید واژینال ناشی از سایر بیماری‌ها، مانند آندومتریوز
- وجود خون در مدفوع یا ادرار
- خونریزی بیشازحد یا طولانی‌مدت پس از آسیب، جراحی یا کار دندانپزشکی
- کم‌خونی، که باعث رنگ پریدگی یا احساس خستگی یا ضعف می‌شود
- خونریزی در مفاصل، ماهیچه‌ها و اندام‌ها
گر هر یک از این علائم را دارید، با پزشک یا پرستار خود صحبت کنید. این موارد می‌توانند نشانه‌ای از بیماری‌های دیگر نیز باشند.
چه نوع اختلال خونریزی زنان را تحت تاثیر قرار می دهد؟
اختلالات خونریزی در زنان و دختران اغلب ارثی است، به این معنی که این اختلالات به صورت خانوادگی ایجاد می‌شود. اما گاهی اوقات اختلالات خونریزی زمانی اتفاق می‌افتد که یک دختر یا زن هیچ سابقه خانوادگی اختلال خونریزی نداشته است. همچنین ممکن است زنان به عنوان یک عارضه جانبی برخی داروها یا سایر بیماری‌ها دچار اختلالات خونریزی شوند.
بیماری فون ویلبراند
VWD (مخفف Von Willebrand disease) شایع‌ترین اختلال خونریزی ارثی در زنان ایالات متحده است. خون حاوی پروتئینی به نام فاکتور فون ویلبراند است. افراد مبتلا به VWD یا فاکتور فون ویلبراند کافی ندارند یا این فاکتور در آنها به‌درستی کار نمی‌کند. این مشکلات می‌تواند منجر به خونریزی شدید شود که متوقف کردن آن دشوار است. زنان مبتلا به VWD ممکن است موارد زیر را داشته باشند:
- قاعدگی های غیرمعمول سنگین و طولانی (این شایع‌ترین علامت است)
- خونریزی بینی که به سختی متوقف می‌شود یا غالبا رخ می‌دهد.
- خونریزی لثه
- وجود خون در مدفوع یا ادرار
- خونریزی بیشازحد یا طولانی‌مدت پس از آسیب، جراحی یا کار دندانپزشکی
- به‌راحتی کبود شدن
- خونریزی شدید یا طولانی‌مدت در حین یا بعد از زایمان
Photo by Nataliya Vaitkevich from Pexels
هموفیلی
هموفیلی (Hemophilia) یکی دیگر از انواع اختلالات خونریزی است که شناخته‌شده اما نادر است. هموفیلی معمولا در خانواده‌ها دیده می‌شود. هموفیلی زنان و مردان را درگیر می‌کند، اما اکثر کودکانی که با هموفیلی متولد می‌شوند، پسر هستند. زنان می‌توانند ناقل هموفیلی باشند، یعنی یک ژن فعال و یک ژن غیرفعال برای هموفیلی دارند. زنان ناقل هموفیلی می‌توانند ژن غیرفعال یا فعال هموفیلی را به فرزندان خود منتقل کنند. برخی از زنان ناقل هموفیلی دارای نوع خفیف یا کمتر جدی این بیماری هستند و در معرض خطر خونریزی شدید و خونریزی حین بارداری یا بعد از زایمان هستند. اگر خونریزی شدید دارید، ممکن است پزشک یا پرستار شما را از نظر هموفیلی مورد آزمایش قرار دهند.
اختلال خونریزی چه تاثیری بر بارداری دارد؟
زنان مبتلا به اختلالات خونریزی در معرض خطر عوارض خاصی دوران بارداری و بعد از آن هستند:
- نارسایی کمبود آهن
- خونریزی در دوران بارداری
- خونریزی خطرناک پس از زایمان
اگر دارای یک اختلال خونریزی هستید (یا فکر می کنید به آن مبتلا هستید) و به باردار شدن فکر می‌کنید، ابتدا با پزشک خود صحبت کنید. همچنین می‌توانید پزشکی متخصص در بارداری‌های پرخطر پیدا کنید. از آنجایی که اختلالات خونریزی در خانواده‌ها دیده می‌شود، ممکن است کودک‌تان نیز دچار اختلال خونریزی باشد.
این اختلالات چگونه تشخیص داده می شوند؟
برای تشخیص اختلال خونریزی، پزشک موارد زیر را انجام می‌دهد:
- با شما درمورد علائم و هرگونه سابقه اختلالات خونریزی در خانواده‌تان صحبت می‌کند
- یک معاینه فیزیکی انجام می‌دهد
- آزمایش خون انجام می‌دهد. ممکن است پزشک آزمایشاتی را روی خون شما انجام دهد تا کم‌خونی ناشی از، از دست دادن خون را بررسی کند. پزشک همچنین میزان پلاکت‌ها و گلبول‌های سفید خون و عملکرد کبد و کلیه‌ها را نیز بررسی خواهد کرد. سایر آزمایشات خون برای مشکلات لخته شدن خون به پزشک شما می‌گوید که آیا شما یک اختلال خونریزی دارید یا نه و از چه نوعی است.
ممکن است لازم باشد به یک متخصص هماتولوژی (hematologist) نیز مراجعه کنید تا آزمایشات خونی خاصی را برای تشخیص اختلال خونریزی تجویز کند. هماتولوژیست پزشکی است که در مشکلات خون تخصص دارد.
Photo by Polina Kovaleva from Pexels
اختلال خونریزی چگونه درمان می شوند؟
هیچ درمانی برای اختلالات خونریزی وجود ندارد، اما برای بسیاری از افراد دارو می‌تواند به کنترل علائم‌شان کمک کند. افراد مبتلا به مشکلات خفیف خونریزی ممکن است فقط قبل یا بعد از جراحی و کارهای دندانپزشکی یا بعد از آسیب و جراحت به درمان نیاز داشته باشند. اگر علائم شما جدی‌تر باشد، ممکن است نیاز به مصرف دارو در دفعات بیشتری داشته باشید.
درمان‌های رایج برای اختلالات خونریزی عبارتند از:
- روشهای جلوگیری از بارداری: روشهای هورمونی کنترل بارداری، مانند قرص،جسب، آمپول، حلقه واژینال و دستگاه هورمونی داخل رحمی (IUD)، مقدار برخی از فاکتورهای انعقاد خون را افزایش می‌دهند. این روش‌ها همچنین می‌توانند قاعدگی‌های سنگین را در زنان مبتلا به برخی اختلالات خونریزی کنترل کنند.
- مکمل‌های آهن: اگر کم‌خون هستید و آهن کافی در خون‌تان وجود ندارد، ممکن است به مکمل‌های آهن نیاز داشته باشید تا سطح گلبول‌های قرمز خون را به حالت عادی برگردانند.
- هورمون‌ها: اگر اختلال خونریزی خاصی مانند بیماری فون ویلبراند یا هموفیلی دارید، پزشک ممکن است به شما هورمونی به نام دسموپرسین استات (desmopressin acetate) بدهد. این هورمون به بدن شما کمک می کند تا عوامل انعقادی ذخیره‌شده را در خون آزاد کند. این روش می‌تواند از پریودهای سنگین و خونریزی بینی نیز جلوگیری کند. همچنین قبل از جراحی یا برای جلوگیری از خونریزی ( در صورت وقوع) استفاده می‌شود. می‌توانید دسموپرسین استات را به‌صورت اسپری بینی نیز دریافت کنید.
- آنتی‌فیبرینولیتیک (Antifibrinolytics): این دارو از تجزیه شدن خیلی سریع لخته‌های خون قبل از بهبودی جلوگیری می‌کند. این مشکل می‌تواند در برخی از اختلالات خونریزی وجود داشته باشد. اگر اختلال خونریزی دارید، ممکن است پزشک قبل از انجام کارهای دندانپزشکی، برای جلوگیری از خونریزی بینی یا کنترل قاعدگی‌های سنگین، آنتی فیبرینولیتی برایتان تجویز کند. آنتی‌فیبرینولیتیک‌ها را می‌توان به‌صورت قرص یا مایع مصرف کرد.
- کنسانتره‌های فاکتور انعقادی: اگر خون شما پروتئین یا فاکتورهای انعقادی کافی را نداشته باشد، ممکن است به این دارو نیاز داشته باشید. افزودن این پروتئین‌ها به خون از خونریزی جلوگیری یا آن را کنترل می‌کند. فاکتورهای مختلف انعقادی، انواع مختلفی از اختلالات خونریزی را درمان می‌کنند. این نوع درمان برای جراحی، جراحت‌های جدی یا زمانی که سایر درمان‌ها مؤثر واقع نمی‌شوند استفاده می‌شود. کنسانتره فاکتور انعقادی باید از طریق یک لوله داخل وریدی (IV) وارد بدن بیمار شود.
اگر این اختلالات درمان نشود چه اتفاقی می افتد؟
اختلالات خونریزی می‌توانند خطر کم‌خونی و خونریزی‌های خطرناک بعد از جراحی یا زایمان را افزایش دهند. این اختلالات همچنین می‌توانند بر کیفیت زندگی شما تأثیر بگذارند. زنانی که خونریزی قاعدگی شدید دارند ممکن است روزهای کار یا مدرسه را به دلیل عوارض ناشی از خونریزی، از جمله خستگی، یا نیاز به مدیریت خونریزی شدید از دست بدهند.
اختلالات خونریزی درمان‌نشده می‌تواند منجر به موارد زیر شود:
- نیاز به انتقال خون
- آرتریت و شکستگی مفاصل (به دلیل خونریزی در آن نواحی)
- خونریزی در نواحی دیگر بدن
- هیسترکتومی (hysterectomy: برداشتن رحم) یا جراحی‌های دیگر: بسیاری از زنانی که نمی‌دانند دچار اختلال خونریزی هستند، ممکن است هیسترکتومی یا روشهای دیگری را برای کمک به کنترل دوره‌های قاعدگی سنگین انجام دهند.
اگر می‌دانید که دچار اختلال خونریزی هستید، برای جلوگیری از عوارض خطرناک آن به پزشک، پرستار، ماما و دندانپزشک خود اطلاع دهید.
ترجمه اختصاصی توسط مجله قرمز
منبع:
office on women’s health, Bleeding disorders, Page last updated: December 27, 2018