نعنا یکی از گیاهان محبوب و پراستفاده در طب سنتی و آشپزی است. دسترسی به نعنای تازه و ارگانیک شاید همیشه میسر نباشد اما شما میتوانید با کاشت نعنا در منزل این مشکل را حل کنید و همیشه به نعنای تازه و سالم دسترسی داشته باشید. نعنا یک گیاه بسیار پرخاصیت و مفید برای قسمتهای مختلف بدن است که استفاده روزمره از آن میتواند سلامتی شما را تضمین کند. اما چطور باید از این گیاه استفاده کنیم؟ روش کاشت نعنا در منزل چیست و چطور باید از آن مراقبت کرد؟ برای برداشت نعنا چه ترفندهایی باید رعایت شود؟ در این مقاله اختصاصی از مجله قرمز ما به همه این سوالات پاسخ خواهیم داد و شما را با روش کاشت نعنا و پرورش و برداشت صحیح آن آشنا خواهیم کرد، در ادامه نیز درباره خواص و استفادههای این گیاه مطالبی را بیان خواهیم نمود.
نعنا چیست؟
گیاه نعنا با نام علمی منتا Mentha یک گیاه چندساله با شاخههای چهاروجهی است که برگهای آن در جهت متقارن رشد میکنند و گلهای کوچکی هم میدهد که رنگی هستند. همه بخشهای نعنا مانند برگهای آن تند و تیز هستند و بو و عطر تندی دارند. نعنا گیاهی از رده دولپهایها است که جزو سبزیهای خوراکی دسته بندی میشود، این گیاه در دسته پونهها دسته بندی میشود اما برگهای آن مانند پونه کرکی نیستند. گیاه نعنا ریشه هوایی دارد و ساقههای آن مستقیم و عمودی رشد میکند. برگهای نعنا در اندازه ۳ تا ۵ سانتیمتر هستند و حالتی دوکی شکل دارند، حاشیه این برگها بریدگیهای عمیقی دارد که نوک تیز است. کاشت نعنا تقریبا در تمام قسمتهای جهان انجام میشود، این گیاه به شکل وحشی هم رشد میکند.
انواع نعنا
گیاه نعنا انواع و گونههای مختلفی دارد و شرایط کاشت هر گونه با گونهها دیگر متفاوت است. طعم و عطر این گونهها هم با هم تفاوت دارد و لازم است که قبل از کاشت نعنا با انواع مختلف آن آشنا شوید. نعنا فلفلی و نعنای دشتی دو گونه معروف این گیاه هستند اما گونههایی موسوم به نعنای سیبی، نعنا پرتقالی و حتی نعنای شکلاتی هم وجود دارند که در نقاط مختلفی کشت میشوند. نعنای کرس هم نوعی نعنا شبیه به خزه است که روی سنگها و سطوح سخت مثل جدول کنار خیابان و … رشد میکند. نعنای وحشی، نعنای کوهی، نعنای زینتی، نعنای آسیایی، نعنای آبی، نعنای ژاپنی، نعنای استرالیایی یا نعنای رودخانه، نعنای کانادنسیس، نعنای سروینا، نعنای لیمویی، نعنای داهوریکا، نعنای برگ چین دار و نعنای کونینگامی از دیگر گونههای شناخته شده نعنا هستند که بومی مناطق مختلف میباشند.
کاشت نعنا
همه انواع نعنا هوای سرد و مرطوب را ترجیح میدهند و در نور غیرمستقیم و کمی تا قسمتی سایه به خوبی رشد میکنند اما در مقابل نور مستقیم خورشید نیز آسیب نمیبینند و به رشد و طراوت خود ادامه میدهند. نعنا را میتوان از طریق بذر یا کاشت ساقه در خاک تکثیر کرد اما کاشت بذر به خصوص برای افراد مبتدی توصیه نمیشود. چون این گیاه گونههای بسیار مختلف و متفاوتی دارد و احتمال این که نعنای کاشت شده از نظر شکل و عطر و طعم مورد نظر شما نباشد بسیار زیاد است. پس بهتر است سری به باغها و باغچههای کاشت نعنا و سایر سبزیجات بزنید و از روی عطر و شکل، گیاه مورد نظر خود را انتخاب کرده و برای تکثیر قلمه بزنید.
گیاه نعنا پس از کاشت به سرعت رشد میکند و در مدت کمی بیش از حد نیاز شما برای مصرف خانواده، برگهای سبز و معطر تولید میکند. مشکل جدی در کاشت نعنا جلوگیری از رشد بیش از حد آن است که ممکن است باعث مرگ گیاهان اطراف ان شود. برای جلوگیری از این مشکل ترجیحا نعنا را در گلدانهای مجزا از سایر گیاهان بکارید اما اگر این امکان را ندارید گلدانی انتخاب کنید که حداقل ۴۰ سانتیمتر عمق داشته باشد و ته آن باز باشد. البته در صورت کاشت نعنا در باغچه این مشکل و محدودیت را نخواهید داشت.
برداشت نعنا
برای برداشت نعنا میتوانید برگهای آن را در حد نیاز جدا کنید و برای آشپزی و مصرف خام مورد استفاده قرار دهید. اما اگر به مقدار بیشتری نعنا نیاز دارید میتوانید ساقه آن را از فاصله سه سانتیمتر از سطح خاک برش دهید و یک شاخه نعنای کامل در اختیار داشت باشید. شما میتوانید این کار را دو تا سه بار در هر فصل انجام دهید، شاخههای نعنا مجددا رشد خواهند کرد و شما لازم نیست نگران تمام شدن و خشک شدن بوته نعنای زیبای خود باشید.
استفاده از نعنا
برای استفاده از نعنای برداشت شده هم راههای مختلفی وجود دارد. شما میتوانید برگها و ساقهها را به صورت تازه مصرف کنید و یا از دم کرده آنها استفاده کنید. عرق گیری از نعنا هم یکی از روشهای موثر برای کشیدن عصاره نعنا است. اما اگر علاقهای به مصرف نعنای تازه ندارید میتوانید برگها و ساقههای آن را در معرض هوا قرار دهید و خشک کنید (یا از خشک کنهای مخصوص برای این کار استفاده کنید) سپس نعنای خشک شده را پودر کرده و به عنوان ادویه و طعم دهنده غذا و یا برای دم کردن مورد استفاده قرار دهید. نعنا چه به صورت تازه و چه خشک و چه به صورت عرق و عصاره و دم کرده خواص متعددی دارد که در ادامه به آنها اشاره خواهیم کرد:
- نعنا در درمان افسردگی بسیار موثر است و اثر شادی آور و گرم کننده دارد و باعث تقویت قلب میشود.
- از نظر طب سنتی نعنا رقیق کننده خون غلیظ است و مواد بلغمی و سوداوی را دفع میکند.
- این گیاه باعث تقویت دستگاه گوارش و به خصوص معده میشود.
- استفاده از عصاره و شربت و دمنوش نعنا باعث باز شدن مجاری تنفسی میشود و از آن به عنوان بخور هم میتوان استفاده کرد تا نشانههای آسم و تنگی نفس کاهش یابد.
- نعنا ضدسرفه و ضداسپاسم است و حتی باعث دفع حشرات مزاحم میشود.
اگر این مقاله مورد توجه شما قرار گرفت میتوانید مقالات مشابه را در بخش سایر مقالات در مجله قرمز شاخه گیاهان و حیوانات خانگی مطالعه کنید. انتقادات و پیشنهادات خود را نیز در بخش نظرات با ما در میان بگذارید.
منبع: Good House Keeping (ترجمه و تألیف اختصاصی توسط مجله قرمز)