مینیمالیسم از دوران رکورد اقتصادی اخیر یکی از محبوب‌ترین سبک‌های فشن بوده است و به دنبال آن پست مینیمالیسم جای خود را در دنیای مد باز کرده است. همه جا لباس‌های ساده‌ای می‌بینیم که در رنگ‌های پایه و بدون هیچ گونه تزئین و جزئیات خودنمایی می‌کنند و چیزی از زیبایی و جذابیت کم ندارند. اما مینیمالیسم و پست مینیمالیسم چه معنایی دارد؟ این سبک‌ها چطور و چه زمانی ظهور کردند و چه ویژگی‌هایی از نظر بصری و طراحی دارند؟ در این مقاله تخصصی از مجله قرمز می‌خواهیم به بررسی این دو سبک پرطرفدار و رو به توسعه در مد و فشن بپردازیم.
مینیمالیسم چیست؟
از دیدگاه هنری تعریف واحدی برای مینیمالیسم وجود ندارد، اما می‌توان مفهوم آن را در سه عبارت کلی زیر خلاصه کرد که در ادامه به بررسی هریک از این تعاریف می‌پردازیم:
- سادگی غیرشخصی
- فرمهای غیرتصویری
- در دسترس بودن و دمکراتیک بودن
سادگی غیر شخصی: از این دیدگاه مینیمالیسم در نقطه مقابل بیان‌گرایی قرار می‌گیرد، یعنی کاری به رساندن مفهوم به صورت مستقیم یا کنایی ندارد. هنرمند مینیمالیست یک مکعب را نشان می‌دهد و منظور وی همان مکعب با همان فرم و شکل آن است و این بیان مفهوم دیگری در درون خود ندارد، شما به شکل مکعب و سطح آن علاقمند می‌شوید و آن را زیبا می‌بینید. یعنی این ویژگی‌های بی‌نهایت ساده فرم است که زیبایی می‌آفریند، در فشن نیز می‌توان این تعریف را ارائه کرد، یعنی طراحی از طریق فرم بدون برانگیختن احساس و بیانگری. لباس مینیمال کاری به فرم بدن ندارد و فرم هندسی خود را دنبال می‌کند مانند این لباس عروس زیبا طراحی شده توسط کریستوبال بالنسیاگا که تنها سه برش در خود دارد.
فرمهای غیرتصویری: فرم تصوری فرمی است که از اشیای موجود و قابل لمس نشات گرفته است اما فرم غیرتصویری این ویژگی را ندارد و کاملا مستقل از فرمهای طبیعی مثلا بدن انسان عمل می‌کند. مثلا لباس‌های سبک غربی فرم تصویری دارند و شکل آن‌ها از فرم بدن انسان گرفته شده است اما لباس‌های شرقی مثل کیمونو این حالت را ندارند و تقریبا مستقل از فرم بدن ساخته می‌شوند که نوعی از مینیمالیسم را در خود دارند. همین فضای خالی که در داخل کیمونو ایجاد می‌شود یک فرم غیرتصویری برای لباس پدید می‌آورد و مستقل از فیگور عمل می‌کند.
در دسترس بودن و دمکراتیک بودن: هدف مینیمالیسم ایجاد فرمهای بدون نقص نیست بلکه هدف آن ایجاد نوعی ارتباط جدید میان شیء و مخاطب است. در مینیمالیسم هر نوع مخاطبی با هر سطح درک از هنر می‌تواند با شیء ارتباط برقرار کند. در این سبک، فرم در خالص‌ترین شکل خود قرار دارد و مانعی از نظر فرم و محتوا برای این ارتباط وجود ندارد. موادی که در ساخت این محصولات هنری به کار می‌روند در خالص‌ترین و در دسترس‌ترین فرم خود هستند و به نظر می‌رسد در زمان متوقف شده‌اند.
پست مینیمالیسم چیست؟
کمی پس از تولد مینیمالیسم در دهه ۱۹۶۰ بود که تغییراتی در آن پدید آمد و چندین شاخه از آن منشعب شد و به این ترتیب پست مینیمالیسم پا به عرصه نهاد. از دیدگاه هنری پست مینیمالیسم ارتباط نزدیکی با هنرهای عملکردی Performance Art و هنر مفهومی Conceptual Art دارد که در برخی جنبه‌ها کاملا در تضاد با آموزه‌های مینیمالیسم قرار می‌گیرد و در برخی دیگر ادامه راه آن است. مینیمالیسم تاکید زیادی روی بی‌هویت بودن و ضدفردگرایی دارد و تولید صنعتی با اهداف آن همخوانی دارد اما در پست مینیمالیسم توجه به فردگرایی اهمیت زیادی دارد و سعی در بازگشت به گذشته در آن مشاهده می‌شود. هنرمندان پست مینیمال از روش‌های شخصی برای ساخت استفاده می‌کنند و فرم آثار ناکامل و ناساخته به نظر می‌رسد که به سوی مفهوم “ضدفرم” تمایل دارد.
پست مینیمالیسم در فشن
گفتیم که پست مینیمالیسم در چندین شاخه هنر مفهومی به حیات خود ادامه داد که مهم‌ترین آن دکانستراکتیویسم Deconstractivism یا ضدساختارگرایی است. دکانستراکتیویسم را می‌توان در شاخه مینیمالیسم هم قرار داد و به طور کلی می‌توان آن را بخشی از هر دو سبک دانست. دکانستراکتیویسم سبک غالب کاری طراحانی مثل مارتین مارگیلا و یویجی یاماموتو بوده است، این طراحان در کارهای خود ساختار لباس را در تضاد با فرم بدن و حرکت آن طراحی می‌کنند که از اصول مینیمالیسم به شمار می‌رود اما در ارتباط با مفهوم پست مینیمالیسم هم قرار دارد. این که تصور کنید در پست مینیمالیسم با سطوح صاف و بدون جزئیات سروکار دارید یکی از باورهای غلط اما رایج است. این باور حتی در مورد مینیمالیسم هم صددرصد درست نیست و اگر نگاهی به آثار دکانستراکتیویست بیندازید این مفهوم را بهتر درک خواهید کرد.
پست مینیمالیسم در دنیای امروز
از دهه ۹۰ میلادی سبکی در دنیای فشن شکل گرفت که مدیون کارهای کالوین کلاین و دونا کاران است، آن‌ها سعی کردند لباس‌هایی برای زنان فعال در اجتماع طراحی کنند که به سادگی قابل پوشیدن باشد، کالوین کلاین این سبک را “زیادی روی در برش‌های عالی و بازی آرام با سایه‌های رنگ و فرمهای قوی” نامید. در این سبک از مینیمالیسم تصویرگرایی وجود دارد و دیگر شاهد جدایی فرم لباس از فرم بدن نیستیم. این سبک آمریکایی از پست مینیمالیسم که به آن موج جدید مینیمالیسم هم گفته می‌شود در برندهای پرفروش مثل Gap و Levi هم مورد استفاده و استقبال قرار گرفت و دنیای مد را به طرز چشمگیری تغییر داد. حال این موج دوباره بازگشته و در فصل‌های گذشته شاهد سبک جدیدی از مینیمالیسم یا به عبارت بهتر پست مینیمالیسم در طراحی لباس هستیم که جدا از بافت و طرح نیست و جزئیات را به نحو هنرمندانه‌ای در خود دارد که مانع از خسته کننده بودن و تکراری بودن آن می‌شود.
اگر این مقاله مورد توجه شما قرار گرفت می‌توانید مقالات مشابه را در بخش دنیای مد در مجله قرمز شاخه مقالات تخصصی مطالعه کنید. انتقادات و پیشنهادات خود را نیز در بخش نظرات با ما در میان بگذارید.
منبع: WhoWhatWear (ترجمه و تألیف اختصاصی توسط مجله قرمز)