به تازگی دانشمندان موفق به برداشتن گامهای تازهای در زمینهی تبارشناسی کنعانیان شدهاند و به کشفهای جدیدی در این زمینه دست یافتهاند. برای آگاهی از این کشفیات تازه و همچنین چند و چون تبارشناسی کنعانیان میتوانید در ادامهی مطلب پیش رو با مجله قرمز همراه باشید.
این برای نخستین بار است که دانشمندان موفق به کشف دستورالعمل ژنتیکی کنعانیان باستان میشوند. امری که از طریق رمزگشایی DNA مربوط به بقایای کشف شدهی اجساد پنج تن از مردمان کنعانی و مقایسهی ژنوم آنها با موارد مشابه مربوط به سایر مردمان باستان و همچنین مردمان عصر حاضر محقق شده است و از طریق آن دانشمندان موفق به تبارشناسی کنعانیان شدهاند. به این معنی که دانشمندان توانستهاند علاوه بر تشخیص نیاکان آنها، بازماندگان این قوم را نیز تشخیص دهند. در واقع تبارشناسی کنعانیان نشان از آن دارد که مردمان فعلی لبنان بیشترین نزدیکی را در میان ساکنان زمین به این قوم باستانی دارند.
تبارشناسی کنعانیان
کنعانیان برای نخستین بار حدود سه تا چهار هزار سال قبل در شرق سواحل مدیترانه و در سرزمین شام کنونی ظاهر شدند و در گسترش شبکهی وسیعی از تجارت و همچنین مستعمرات مختلف در نواحی مدیترانهای نقش بهسزایی داشتند. با این حال به دلیل آن که این قوم باستانی (برخلاف بسیاری از اقوام مشابه) به جای نوشتن روی صفحات خشتی، معلومات خود را روی پاپیروس مینوشتند، اسناد و آثار مکتوب قابل توجهی از آنان به جا نمانده است. از همین رو بخش عمدهی اطلاعات به دست آمده در رابطه با کنعانیان از طریق اسناد و متون به جا مانده از زبانهای باستانی دیگری نظیر مصری باستان، عبری و یونانی حاصل شده است. از همین رو همواره تناقضات و اختلاف نظرهای متعددی در زمینهی تبارشناسی کنعانیان در میان پژوهشگران مختلف مشاهده میشد.
با این حال اکنون دانشمندان موفق به بازسازی ژنوم به دست آمده از بقایای اجساد ۳۷۰۰ سالهی پنج تن از کنعانیان باستان شدهاند. اجسادی که از شهر صیدا یا صیدون لبنان کشف شده و در تبارشناسی کنعانیان تاثیر فراوانی داشتهاند.
یکی از بقایای به جا مانده از کنعانیان باستان که نتایج این پژوهش بر اساس بررسی آن به دست آمده است.
مقایسهی ژنوم به دست آمده از این اجساد با سایر مردمان باستانی ساکن اوراسیا اطلاعاتی را در رابطه با تبارشناسی کنعانیان در اختیار دانشمندان قرار داده است. این اطلاعات بنا را بر آن گذاشته اند که نیاکان این قوم باستانی (به نسبت نصف نصف یا پنجاه پنجاه) نخستین کشاورزان مقیم شام و همچنین ایرانیانی که مابین ۳۵۵۰ تا ۶۶۰۰ سال قبل به آن منطقه وارد شدهاند، بودهاند.
در این میان یکی از نسل شناسان دانشکده پزشکی هاروارد یعنی یوسف لازارایدیس (که البته هیچ نقشی در انجام این پژوهش نداشته) معتقد است: به منظور این که نیمی از جمعیت منطقهی شام را اقوام مهاجر ایرانیتبار تشکیل دهند، باید حجم وسیعی از مهاجرت به آن منطقه صورت گرفته باشد. امری که میتواند رویداد مهمی در تاریخ منطقهی خاور نزدیک قلمداد شود. از جمله دلایل احتمالی این رویداد را شاید بتوان گسترش قلمرو قوم اکاد در آن منطقه در نظر گرفت. قومی که در محدودهی زمانی ۴۲۰۰ تا۴۴۰۰ سال قبل کنترل قلمرویی را بر عهده داشتند که از ایران تا شام امتداد داشت. در واقع این پیوند میتواند یکی از دلایل تلفیق نژادی این اقوام دور افتاده از هم با یکدیگر باشد.
به این ترتیب تبارشناسی کنعانیان از طریق انجام پژوهشهای جدید، دانشمندان را به این نتیجه رسانده است که حدود ۹۳ درصد از ویژگیهای اجداد مردم فعلی لبنان با ویژگیهای کنعانیان باستان مشابه است. ۷ درصد باقیمانده نیز به اوراسیاییهایی تعلق دارد که در حدود ۲۲۰۰ تا ۳۷۰۰ سال قبل به منطقهی شام کنونی وارد شدهاند.
با این حال عدهای نظیر باستان شناس فعال در دانشگاه UCLA یعنی آرون بروک معتقدند که نتایج به دست آمده از پژوهشهای جدید مربوط به تبارشناسی کنعانیان نمیتواند دید کاملی از دودمان این قوم باستانی در اختیار پژوهشگران قرار دهد. چرا که این پژوهشها تنها روی ژنوم پنج تن از کنعانیان باستان صورت گرفته است و بر همین اساس نتایج آن به همین راحتی نمیتواند به تمام کنعانیان تعمیم داده شود.
به هر حال نمیتوان منکر این قضیه شد که این تحقیقات توانسته نور تازهای بر برخی نقاط تاریک مربوط به تاریخ دوران باستان بتاباند و حقایق کشف نشدهای از آن زمان را روشن سازد.
منبع: ساینس نیوز (همراه با ترجمه، تالیف و ویرایش اختصاصی نویسندگان و مترجمان مجله قرمز)
در صورت تمایل میتوانید با نظرات خود در بخش کامنت، ما را در بهبود کیفیت مطالب بخش علمی مجله قرمز یاری کنید.