عطر و ادکلن تاریخچه‌ای به قدمت بشریت دارد. پیش از آن که عطر مدرن به شکل امروزی اختراع شود انسان‌ها از عطر برای خوشبو کردن لباس و محیط زندگی خود استفاده می‌کردند اما مهم‌ترین و رایج‌ترین کاربرد عطر که از زمان باستان وجود داشته است استفاده از عطر برای مراسم مذهبی و قربانی برای خدایان بوده است. در ابتدا انسان‌ها از گیاهان و گل‌ها برای عطر گرفتن استفاده می‌کردند اما به تدریج دریافتند که رزین‌ها و روغن‌ها قابلیت نگه داشتن عطر در خود و غنا بخشیدن به آن را دارند و پس از مدتی با کمک گرفتن از فرآیند تقطیر عطرها را از مواد طبیعی استخراج و ذخیره کردند. اما صنعت عطر مدرن و عطرهایی که امروز می‌بینیم و استفاده می‌کنیم از چه زمانی تولید و وارد زندگی بشر شدند؟ عصر صنعتی عطر و تولید عطر مدرن از چه زمانی آغاز شد و به شکوفایی رسید؟ پاسخ این سوالات را در این مقاله از مجله قرمز بخوانید.
قدیمی‌ترین عطر ساخت دست بشر در مصر باستان
مصریان باستان عطر را وسیله‌ای برای ارتباط میان زمین و آسمان می‌دانستند و نام لاتین عطر Perfume نیز از همین معنا گرفته شده است، Per Fumum یعنی از طریق دود، ارتباط از طریق بخار و دود. مواد خامی که در گذشته برای ساخت عطر به کار می‌رود بسیار کمیاب و باارزش بود و تنها شاهان و خادمان معابد حق و توانایی استفاده از آن‌ها را داشتند. مصریان عطر را با جاودانگی در ارتباط می‌دانستند و جسد فراعنه را در بانداژهایی آغشته به روغن‌های معطر مثل روغن کاج، سدر، مر و سایر ادویه‌ها می‌پیچیدند. مصر اولین کشوری بود که در آن استفاده از روغن‌های معطر برای نرم کردن و خوشبو کردن بدن رواج داشت، حتی زنان مصری مخزنی از موم معطر خنک کننده روی سر خود قرار می‌دادند که بر اثر گرما ذوب می‌شد و روی صورت و بدن آن‌ها می‌ریخت و آن را خوشبو می‌کرد. دوره اوج علاقه مصریان به عطر به زمان سلطنت کلئوپاترا می‌رسد، گفته می‌شود او آنقدر عطر استعمال می‌کرد که از صدها متر دورتر می‌شد حضور او را حس کرد. در دوره‌ای که رع خدای خورشید مورد پرستش مصریان بود استفاده از عطر رواج فراوانی داشت و فرمول خاصی از عطر به نام کیپی یا کیفی Kyphi در این زمان به کار می‌رفت که قدیمی‌ترین عطر شناخته شده ساخت دست بشر است. فرمول این عطر در تعدادی از متون هیروگلیف‌های مقبره توتانخامون یافت شده است و عطری که در مقبره او به کار رفته هنوز هم بوی خود را دارد.
اولین عطر برپایه الکل در اروپای قرون وسطی
پس از مصر باستان استفاده از عطر در دوره اسلامی در خاور میانه رواج زیادی داشت و از همین راه به اروپای دوره قرون وسطی و رنسانس هم راه یافت چون در دوره تاریکی اروپا (قرن پنجم تا دوازدهم) با از بین رفتن زندگی شهری استفاده از عطر به طور کلی رواج نداشت و ناشناخته بود. هرچند در دوران باستان استفاده از بخورها و روش تقطیر برای استخراج عطر رواج داشت و تا قرن نوزدهم تغییری در روش ساخت عطر به وجود نیامد. در قرن چهاردهم در اروپا محلولی در سراسر اروپا به فروش می‌رسید که بسیار محبوب شده بود و بیشتر مردم تصور می‌کردند این محلول اثری جادویی دارد. این محلول در واقع عطری بود که برای ملکه الیزابت مجارستان ساخته شده بود و اولین عطر شناخته شده برپایه الکل است و هنوز هم اشکال مختلف آن به تولید می‌رسد. ملکه الیزابت مجارستان این عطر رای روی پوست خود می‌مالید و حتی ان را می‌نوشید و بر این باور بود که این عطر می‌تواند او را برای همیشه جوان نگه دارد، البته او در ۷۵ سالگی درگذشت که برای زمان خود عمری بسیار طولانی محسوب می‌شد.
آغاز عصر صنعتی و تولید عطر مدرن امروزی در اروپای قرن نوزدهم
چندین قرن طول کشید تا بشر بتواند راهی صنعتی برای استخراج و تولید عطر ابداع کند. این دوره را آغاز عصر مدرن و صنعتی عطر می‌شناسیم، در قرن بیستم این صنعت شکوفا شد و در قرن بیست و یکم نیز به توسعه و شکوفایی خود ادامه می‌دهد. از قرن نوزدهم خانه‌های عطر پا به حیات نهادند و چند خاندان معتبر که اکثرا فرانسوی بودند به نام‌های شناخته شده صنعت عطر تبدیل شدند خانه‌هایی مانند بورژوا Borjois، مولینارد Molinard وگوئرلن Guerlain ، در این میان برند گوئرلن قدمت و تاریخچه بلند و بالاتری دارد. این برند توسط شخصی به نام پیر فرانسوا پاسکال گوئرلن تاسیس شد. او که در انگلستان در رشته پزشکی و شیمی تحصیل کرده بود امیدوار بود که بتواند عطرساز شود اما هیچ فروشگاهی عطرهای او را برای فروش نپذیرفت. خوشبختانه عموی ثروتمندش در سال ۱۸۲۸ به او اجازه داد که یک مغازه کوچک تاسیس کند و به دلیل کیفیت بالای عطرهایش مشتریان زیادی پیدا کرد و کار وی به سرعت رونق گرفت، گوئرلن حتی بر اساس سلیقه مشتریان برای آن‌ها عطرهای اختصاصی هم تولید می‌کرد. او این صنعت را به پسر خود هم آموزش داد و به این ترتیب خانه عطر بزرگ گوئرلن شکل گرفت. با شکل گرفتن چنین برندهایی رقابت بین آن‌ها عمیق‌تر شد و همین مساله تولیدکنندگان را برآن داشت تا روش‌های جدیدی را برای تولید عطر ابداع کنند و به کار ببرند تا در بازار رقابت عقب نمانند. کمپانی گرس Grasse اولین برندی بود که در سال ۱۸۳۲ از تقطیر حلال برای رقیق کردن مواد معطر استفاده کرد که این اتفاق تحولی بزرگ در صنعت عطر پدید آورد و به ساخت عطرهایی پایدار و متنوع منجر شد. این کشف در کنار کشف روش تولید عطر از مواد مصنوعی که در نیمه قرن بیستم رخ داد صنعت مد امروزی را شکل دادند و به تولید عطر مدرن منجر شدند. طبیعی است که پیشرفت‌های صنعت عطرسازی و تولید عطر مدرن همین جا تمام نمی‌شود و در آینده نیز شاهد توسعه و گسترش این صنعت خواهیم بود. امروزه صنعت عطرسازی از بزرگ‌ترین و سودآورترین صنایع جهان است که با استفاده از اکتشافات علوم از جمله شیمی و با به کار بردن مواد طبیعی و مصنوعی انواع مختلفی از عطر را در برندها، رایحه‌ها و اشکال مختلف برای سلیقه همه انسان‌ها تولید می‌کنند و زندگی همه ما را به نحوی تحت تاثیر قرار داده‌اند و جهانی زیباتر و خوشبوتر برای ما به وجود آورده‌اند.
اگر این مقاله مورد توجه شما قرار گرفت می‌توانید مقالات مشابه را در بخش زیبایی در مجله قرمز شاخه عطر و ادکلن مطالعه کنید. انتقادات و پیشنهادات خود را نیز در بخش نظرات با ما در میان بگذارید.
منبع: Perfume Knowledge (ترجمه و تألیف اختصاصی توسط مجله قرمز)