فرض کنید کفش چرمی برای خود خریده‌اید که در ابتدا باکیفیت و زیبا به نظر می‌رسید اما بعد از چند بار پوشیدن، چرم آن پوسته پوسته شده است. چون کیفیت چرم این کفش مناسب نبوده است و با این اتفاق در واقع همه پولی که برای خرید این کفش پرداخته‌اید هدر رفته است در حالی که تصور می‌کرده‌اید کفش شما از جنس چرم طبیعی است و ارزش هزینه کردن را دارد. کیفیت مهم‌ترین فاکتور در انتخاب لباس و به خصوص کفش است و دوام آن را تضمین می‌کند اما چطور می‌توان چرم باکیفیت را از چرم بی کیفیت تشخیص داد؟ کیفیت چرم به عوامل متعددی بستگی دارد و در این مقاله اختصاصی از مجله قرمز عوامل موثر در کیفیت چرم را بررسی خواهیم کرد و به شما خواهیم گفت که چطور یک لباس یا اکسسوری چرم را با بهترین کیفیت تهیه کنید.
ضخامت چرم و نقش آن در کیفیت چرم
ضخامت چرم اولین فاکتور تعیین کننده در کیفیت آن است که با وزن چرم به اونس مشخص می‌شود. یک اونس چرم یک شصت و چارم اینچ ضخامت دارد یعنی چهار اونس چرم ضخامتی برابر با یک چهارم سکه دارد. همان طور که پوست بدن انسان در همه قسمت‌های خود ضخامت ثابتی ندارد چرم نیز ضخامت یکسانی ندارد و استاندارد مربوط به چرم مورد استفاده در کفش به این صورت که در تصویر زیر می‌بینید مشخص می‌شود:
یعنی ضخامت رویه کفش در قسمت بالای آن باید ۵ اونس یعنی معادل دو میلی‌متر باشد. قسمت آخر کفش نازک‌تر و حدود ۰.۴ میلی‌متر ضخامت دارد، کفشی خارجی کفش ۴.۸ میلی‌متر و کفشی داخلی باید حدود ۵.۵ میلی‌متر ضخامت داشته باشد. اما در مورد لباس‌های چرم شرایط متفاوت است و به طور مثال یک ژاکت چرم باید از چرمی با ضخامت ۲.۵ اونس یعنی حدود یک میلی‌متر ساخته شده باشد. ژاکت موتورسواری چرم ضخیم‌تری دارد که معمولا بین ۳ تا ۴ اونس است و ژاکت‌های چرم خالص حدود ۵ اونس ضخامت دارند.
انواع مختلف چرم
همان طور که می‌دانید لایه‌های چرم از پوست حیوانات ساخته می‌شود. اگر کلاس‌های زیست شناسی دبیرستان را به خاطر بیاورید می‌دانید که پوست از لایه‌های مختلفی ساخته شده است و بسته به این که چرم فرآوری شده از کدام لایه‌ها تشکیل شده است جنس و کیفیت آن نیز متفاوت خواهد بود. همان طور که در تصویر زیر می‌بینید گرین Grain چرم به لایه رویی پوست گفته می‌شود که نرم و ضد آب است و بافتی شبیه به بافت چرم روی خود دارد. نقطه اتصال گرین با بافت زنده پوست را Junction می‌نامند که خود یک لایه جداگانه محسوب می‌شود. لایه بعدی که کوریوم Corium نامیده می‌شود بافت زنده پوست است که در وسط لایه‌های پوست قرار گرفته و حالتی محکم و خز مانند دارد، زیر این لایه هم بدن حیوان قرار می‌گیرد.
این که چرم مورد استفاده از کدامیک از این لایه‌ها تشکیل شده باشد نقش مهمی در کیفیت آن دارد و بر این اساس چرم‌ها به سه دسته تقسیم می‌شوند:
چرم با گرین کامل: این نوع چرم گران‌ترین و باکیفیت‌ترین نوع چرم است که در کفش‌های سطح بالا مورد استفاده قرار می‌گیرد و همان طور که در تصویر بالا می‌بینید چرم Full Grain شامل لایه‌های گرین و Junction است و به همین دلیل بافت چرم را به طور طبیعی روی خود دارد. این نوع چرم، محکم و قابل تنفس است و بسیار محکم و بادوام هم هست و به مرور زمان نه تنها فرسوده نمی‌شود بلکه زیباتر هم می‌شود.
چرم گرین: این نوع چرم لایه رویی یعنی گرین را در خود ندارد و جزو چرم‌های بی کیفیت دسته بندی می‌شود. چرم گرین بافت چرم را روی خود ندارد و معمولا با عملیان خاصی این بافت روی آن ایجاد می‌شود پس اگرچه گفته فروشنده در مورد طبیعی بودن چرم دروغ نیست اما دوام و کیفیت این چرم با چرم خالص قابل مقایسه نیست. این نوع چرم به مرور زمان فرسوده می‌شود و اگرچه با فرآیندهایی ضد آب می‌شود اما چندان قابل تنفس نیست. نوبوک هم نوع خاصی از این چرم است که بافتی مخملی دارد.
جیر: جیر از لایه‌های کوریوم و Junction ساخته می‌شود و معمولا چیزی است که از ساخت چرم گرین کامل باقی مانده است. جیر بافتی مخملی دارد که به سرعت لک می‌شود و معمولا دوام آن نسبت به چرم کمتر است و ضد آب هم نیست.
هر نوع دیگری که در این سه دسته قرار نگیرد چرم واقعی نیست و ارزش خرید ندارد. اگر روی محصولی عبارت Geniune Leather درج شده باشد آن را نخرید چون این چرم از لایه‌های باقی مانده کوریوم که با چسب به هم فشرده شده‌اند ساخته می‌شود و دوام و کیفیت بسیار پایینی دارد.
کیفیت چرم بسته به محل آن در بدن حیوان
آیا تا کنون فکر کرده‌اید که پوست کدام قسمت‌های بدن حیوانات کیفیت بهتری دارد؟
- پوست صورت، گونه‌ها و پاهای حیوانات پایین‌ترین کیفیت چرم را در میان قسمت‌های مختلف پوست دارد و به ندرت در چرم سازی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
- شانه‌های حیوانات معمولا چروک‌هایی دارد که از خم شدن گردن روی آن به وجود می‌آید. چرم این قسمت برای ساخت دستکش، کمربند، کیف و قسمت‌هایی از کفش و لباس که کمتر مشخص است مثل زبانه کفش مورد استفاده قرار می‌گیرد.
- پوست شکم انعطاف پذیرترین قسمت پوست است و کار کردن با آن ساده نیست اما در ساخت دستکش‌های ارزان قیمت مورد استفاده قرار می‌گیرد.
- قسمت پشت پوست حیوانات هم کیفیت مطلوبی ندارد و بیشتر برای آستر چرم مورد استفاده قرار می‌گیرد که نازک‌تر هستند.
- قسمت مرکزی بدن حیوان بهترین کیفیت چرم را دارد و دوام ان بیشتر است. این قسمت در ساخت چرم برای ژاکت‌ها، زین، قسمت جلوی کفش و کفی کفش مورد استفاده قرار می‌گیرد.
درجات مختلف کیفیت چرم
درجه کیفیت چرم تعیین کننده دوام و کیفیت آن است و قیمت چرم را هم تعیین می‌کند. این که چرم مورد نظر از کدام قسمت بدن حیوان تهیه شده باشد تعیین کننده درجه کیفیت چرم است و بر این اساس چرم‌ها به چهار دسته کلی تقسیم می‌شوند:
- چرم درجه ۱: بهترین نوع چرم است که الیاف متراکم و ضد آب دارد و ۱۳ درصد از مساحت بدن حیوان را شامل می‌شود. این نوع چرم بادوام‌ترین و زیباترین نوع چرم است که در مقابل پوسیدگی و خراش هم مقاوم است.
- چرم درجه ۲: این نوع چرم کیفیت خوبی دارد و سی درصد از مساحت پوست حیوان را شامل می‌شود. این نوع چرم دوام خوبی دارد و نسبتا ضد آب است و از نظر زیبایی نیز قابل قبول است.
- چرم درجه ۳: این نوع چرم کیفیت متوسطی دارد و ۳۲ درصد از مساحت بدن حیوان را شامل می‌شود. چرم درجه سه آب را جذب کرده و ورم می‌کند و از نظر دوام و زیبایی چندان قابل قبول نیست.
- چرم درجه ۴: بقیه قسمت‌های چرم که قسمت‌های پایین بدن حیوان را شامل می‌شود تنها زمانی قابل استفاده است که برای قسمت‌های نامشخص لباس و کفش مورد استفاده قرار بگیرد. این قسمت کمترین میزان دوام و زیبایی را دارد و در بیشتر موارد دور ریخته می‌شود.
انواع مختلف تمیزکاری چرم
آخرین فاکتور تعیین کننده در کیفیت چرم تمیزکاری نهایی آن است. تمیزکاری آخرین مرحله در فرآوری چرم است که انواع مختلفی دارد و شامل سه نوع آنیلین، نیمه آنیلین و و پوشش داده شده است. چرم آنیلین با رنگ‌های حل شدنی پوشش داده می‌شود و در عین این که بافت اصلی چرم در آن همچنان مشخص است دوام و استحکام خوبی به چرم می‌دهد. این روش فقط برای چرم‌های خالص یا همان فول گرین کاربرد دارد. چرم نیمه آنیلین لایه‌ای بیرنگ روی خود دارد که چرم را ضدآب می‌کند اما جزئیات روی آن مشخص است. این روش برای چرم‌های خاص و چرم‌های گرین کاربرد دارد. تمیزکاری چرم با پوشش دادن رنگ نیز یکی از روش‌های تمیزکاری چرم است که فقط در چرم‌های گرین و چرم‌های بی کیفیت کاربرد دارد چون یک لایه رنگی پلاستیکی روی چرم زده می‌شود تا بافتی مصنوعی به آن بدهد. در این روش جزئیات لایه رویی چرم مشخص نیست و طبیعتا در چرم‌های خالص و باکیفیت کاربرد ندارد.
اگر این مقاله مورد توجه شما قرار گرفت می‌توانید مقالات مشابه را در بخش دنیای مد در مجله قرمز شاخه پوشاک آقایان و پوشاک بانوان مطالعه کنید. انتقادات و پیشنهادات خود را نیز در بخش نظرات با ما در میان بگذارید.
منبع: Real Men Real Style (ترجمه و تألیف اختصاصی توسط مجله قرمز)