داروی زئومین ( سم بوتولینوم نوع A) یکی از فراورده‌های ساخته شده توسط باکتری کلستریدیوم بوتولینوم است. سم بوتولینوم باعث بلاک شدن فعالیت‌های عصبی شده و به طور موقت آنها را غیر فعالی می‌کند. این امر اگر به طور گسترده در بدن رخ دهد باعث بروز بیماری بوتولیسم می‌شود ولی گاهی از تزریق فرم رقیق شده سم بوتولینوم برای کاهش تحرک پوست و انجام عمل بوتاکس استفاده می‌شود. این ماده دارای اثر گسترده‌ای برای درمان دیستونی دهانه رحم (بروز حالت اسپاسم شدید در ماهیچ های گردن رحم) یا سفتی عضلات در نواحی آرنج، مچ دست، انگشتان دست، مچ پا یا انگشتان پا مورد استفاده قرار می‌گردد. گاهی برخی ماهیچه‌های ناحیه چشم به خاطر بروز اختلالات عصبی دچار مشکل در کارکرد می‌شوند. این موارد شامل حرکات کنترل نشده چشم و اسپاسم پلک‌ها و منظم نبودن خوابیدن پلک‌ها است. با استفاده از داروی زئومین می‌توان این اختلال را درمان کرد. درمان افتادگی مزمن دهان (سیالوره) از دیگر کاربردهای مفید این دارو است. کاهش چین و چروک صورت و خطوط آن که به اصطلاح خطوط اخم می گویند، از دیگر کاربردهای گسترده این دارو است. در این مقاله به معرفی، چگونگی کارکرد و نکات کلیدی در حین مصرف این دارو می‌پردازیم.

 

اطلاعات مهم مربوط به داروی زئومین

اگر فرد به به سم بوتولینوم حساسیت داشته و یا در صورت ابتلای فرد به مواردی نظیر عفونت، تورم یا ضعف ماهیچه‌ها در ناحیه‌ای که دارو به فرد تزریق می‌شود، نباید این دارو را دریافت کند. همچنین اگر چه زئومین به صورت سطحی تزریق می‌شود ولی در صورت تزریق عمقی و یا پخش شدن در بدن ممکن است عوارض  بدی را برای فرد دریافت کننده به همراه داشته باشد.

در صورتی که فرد بعد از دریافت داروی زئومین با مواردی نظیر خشن بودن صدا، افتادگی پلک، بروز اختلالاتی در بینایی، ضعف شدید ماهیچه‌های بدن، از دست دادن کنترل مثانه یا بروز اختلالاتی در تنفس، بروز مشکل در هنگام صحبت کردن یا بلع مواجه شد، در این زمینه باید فوراً به پزشک معالج خود مراجعه و موارد فوق را به ایشان اطلاع دهد. البته بعضی از موارد فوق طبیعی و تا چند هفته پس از تزریق امکان وقوع آن وجود دارد. سعی کنید روند درمانی صرفاً توسط یک پزشک معالج صورت گیرد و آخرین درمان خود را باید به مراقب سلامت خود اطلاع دهید. باید به یاد داشته باشید استفاده زیادتر از این سم لزوماً به معنای کارکرد بیشتر و بهتر نیست بلکه حتی ممکن است گاهی فرد را با مکانیسم‌های که قبلاً گفته شد، درگیر کرده و عوارض جانبی خطرناکی را در فرد ایجاد کند. یادآوری این نکته مهم است که اثر داروی زئومین همیشگی نیست و موقتی است و ممکن است صرفاً تا سه ماه به طول بیانجامد. در صورت واکنش بدن نسبت به سم بوتولینوم این زمان ممکن است کمتر نیز باشد.

داروی زئومین

نکاتی که باید  قبل از استفاده از این دارو بدانید

 اگر شما این موارد زیر  را دارید از یک پزشک یا  دکتر داروساز بپرسید که آیا مصرف این دارو بی خطر است:
  • به دریافت سایر شکل‌های سم بوتولینوم مانند Botox، Dysport یا Myobloc (خصوصاً در ۴ ماه اخیر).
  • اسکلروز جانبی آمیوتروفیک (ALS، یا “بیماری لو جریگ”).
  • بروز بیماری میاستنی گراویس؛
  • سندرم لامبرت-ایتون؛
  • بروز یک مشکل تنفسی جدی نظیر آسم یا آمفیزم.
  • بروز مشکلاتی در عمل بلع؛
  • ضعف ماهیچه‌های صورت فرد دریافت کننده این دارو (افتادگی پلک‌ها، ضعف پیشانی، عدم توانایی در بالا بردن ابرو).
  • تغییر در ظاهر طبیعی صورت فرد.
  • بروز یک اختلال عصبی مانند تشنج.
  • بروز خونریزی در فرد دریافت کننده این دارو؛
  • بروز بیماری‌های قلبی – عروقی؛ یا
  • جراحی (خصوصاً روی صورت فرد).

اگر فرد در گذشته بعد از تزریق سم بوتولینوم دچار عوارض جانبی شده است، نیاز است که در این زمینه به پزشک معالج خود اطلاع دهد. همچنین  با توجه به اینکه این محصول ممکن است از پلاسمای انسانی ساخته شود لذا اگر چه تولید این دارو همراه با بررسی و آزمایش‌های دقیق است ولی احتمال کمی برای وجود ترکیبات زیان بار و یا عفونی در آن و متعاقباً ابتلای فرد به عفونت‌های و بیماری‌هایی وجود دارد. در این مورد فرد باید با پزشک معالج خود مشورت کرده و اقدامات و احتیاط‌های لازم در این زمینه صورت گیرد.

مشخص نیست که این دارو به یک جنین به دنیا نیامده آسیب برساند یا نه . اگر باردار یا در حین درمان، باردار شدید، به پزشک خود اطلاع دهید و بدون اطلاع پزشک آن دارو را مصرف نکنید. معلوم نیست که این دارو می تواند از طریق شیر مادر منتقل شود و به کودک شیرخوار  آسیب برساند یا نه. پس توصیه می‌شود که  این دارو همزمان با تغذیه کودک شیرخوار خود و همچنین به جز با اطلاع و مشورت با ایشان در مورد خطرات ناشی از دریافت آن، این دارو را مصرف نکنید. همچنین این دارو برای مصرف توسط افراد زیر ۱۸ سال تأیید نشده و مصرف آن توصیه نمی‌شود.

روش مصرف داروی زئومین

نحوه دریافت این دارو به صورت تزریق عضلانی و یا در غده فرد است. معمولاً روش دریافت این دارو به صورت هر ۱۲-۱۶ هفته یکبار است. فواصل تزریق این محصول باید حداقل ۳ ماه باشد تا سلامت فرد را به خطر نیندازد. درمان توسط این دارو حتی اگر برای موارد مربوط به زیبایی انجام گیرد، باید توسط یک پزشک متخصص صورت گیرد. بسته به شرایطی که ممکن در طی پروسه درمانی پیش بیاید، تزریق داروی زئومین ممکن است در بیشتر از یک ناحیه در بدن انجام شود.  قطره‌های چشمی، پماد، لنز تماسی ویژه یا موارد دیگری که برای محافظت از سطح چشم فرد دریافت کننده این نوع دارو، مواردی هستند که در صورت به کار بردن زئومین برای رفع اختلالات چشمی ممکن است نیاز به استفاده از آنها باشد. در این موارد فرد باید نظر پزشک معالج را جویا شده و آنها را به کار بندد. ممکن است بعد از تزریق این دارو برای رفع مشکل اسپاسم عضلات گردن شاید نیاز به زمانی نزدیک به ۷ روز باشد.
داروی زئومین

چه اتفاقی می افتد اگر شما یک دوز از این دارو را فراموش کنید؟

معمولاً این دارو به طور پیوسته مورد استعمال قرار نگرفته و غالباً یک بار مورد استفاده قرار گرفته و اثری موقت دارد همین امر باعث می‌شود که آثار زیان بار قابل ملاحظه‌ای برای بدن نداشته باشد و همچنین بیش از حد مورد استفاده قرار نگیرد.

اگر از این دارو بیش از حد مصرف کنید، چه اتفاقی می افتد؟

در صورت مشاهده علائم مسمومیت ناشی از مصرف بیش از حد این دارو  باید با مراقبت‌های پزشکی اورژانس و یا کمک‌های اضطراری برای درمان مسمومیت، تماس بگیرید. علائم مصرف بیش از حد این دارو ممکن است سریعاً بروز پیدا نکرده و شامل مواردی نظیر ضعف شدید عضلانی، بروز مشکلاتی در بلع، تنفس ضعیف یا سطحی و یا از دست دادن حرکت در هر بخشی از بدن فرد مصرف کننده می‌باشد.

در هنگام مصرف این دارو  باید از چه مواردی اجتناب کنید؟

با توجه به اینکه بازگشت سریعاً به فعالیت‌های روزانه به خصوص فعالیت‌های ورزشی می‌تواند برای فرد مشکل ساز باشد، باید فرد بعد از دریافت دارو از این موارد اجتناب کند. مصرف این دارو  ممکن است تفکر یا پاسخ دهی شما را مختل کند. اگر شما در حال رانندگی و یا در حین انجام هر کاری هستید که نیاز دارد که به گوش باشید، هوشیار باشید.

عوارض جانبی ناشی از مصرف داروی زئومین

اگر شما نشانه‌هایی از یک واکنش آلرژیک به این دارو مانند: راش پوستی یا کهیر (با یا بدون تب یا درد مفاصل)؛ اشکال در تنفس؛ تورم صورت، لب‌ها، زبان یا گلو، را مشاهده کردید، با اورژانس پزشکی تماس بگیرید.
 اگر چه داروی زئومین معمولا  به صورت سطحی تزریق می‌شود ولی در صورت تزریق عمقی و یا پخش شدن در بدن ممکن است عوارض  بدی را برای فرد دریافت کننده به همراه داشته باشد.
در صورت رخدادن هر یک از این عوارض جانبی زیر (که می‌تواند از چند ساعت یا چند هفته پس از دریافت تزریق این دارو رخ دهد) نیاز است که فوراً با پزشک خود تماس بگیرید:
  • بروز غیر معمول یا شدید در ماهیچه‌های بدن (خصوصاً در ناحیه‌های دیگر بدن که به فرد دارو تزریق نشده است).
  • اگر فرد دچار اختلالی در تنفس، صحبت کردن یا بلع شده است.
  • صدای خشن، افتادگی پلک؛
  • تاری دید، بینایی مضاعف.
  • بروز صرع؛
  • تغییر در دید، درد چشم یا سوزش؛
  • خس خس سینه، بروز سفتی در ناحیه سینه.
  • تورم پلک، پوسته پوسته شدن یا خشکی چشمان شما، بروز مشکلاتی در بینایی؛
  • احساس مل اینکه ممکن است بی هوش کنید. یا
  • از دست دادن قدرت، از دست دادن کنترل مثانه.

عوارض جانبی شایع این دارو شامل موارد زیر است:

  • بروز درد در محلی که دارو در آن تزریق شده است.
  • خشکی دهان، بروز اختلالی در دهان و دندان؛
  • بروز ضعف در ماهیچه‌های بدن؛
  • بروز اختلالاتی در بینایی فرد؛
  • بروز مشکلاتی در بلع؛
  • خشکی چشم، افتادگی پلک‌ها.
  • سردرد، درد گردن، درد بدنی.
  • تشنج؛
  • افزایش فشار خون؛
  • اسهال؛ یا
  • بروز نشانه‌های ابتلای به بیماری سرماخوردگی مانند گرفتگی بینی، عطسه، گلو درد.
این فهرست یک لیست کامل از عوارض جانبی این دارو نیست و موارد دیگری ممکن است رخ دهد. برای توصیه‌های پزشکی در مورد عوارض جانبی با پزشک خود تماس بگیرید. در صورت مشاهده عوارض جانبی به FDA این موارد را گزارش کنید.

اطلاعات بیشتر در مورد داروی زئومین

در پایان بار دیگر یادآوری می‌شود به یاد داشته باشید که این دارو را به دور از دسترس کودکان نگه داری کرده و با فرد دیگری به خاطر عوارض احتمالی ناشی از مصرف یا مصرف نادرست آن به اشتراک نگذارید و این دارو را تنها زمانی مصرف کنید که توسط پزشک معالج برای شما تجویز شده باشد. منبع این مقاله: drugs.com این مقاله به‌طور اختصاصی توسط امین ظهورتبار از گروه نویسندگان مجله قرمز ترجمه‌ و تألیف شده است.