امروزه افراطی گری، نفرت پراکنی و اخبار جعلی را میتوان از بزرگترین تهدیداتی دانست که جامعه و به خصوص فضای مجازی را تحت اشعاع خود قرار داده است. این اخبار جعلی در رسانهها تولید میشوند و توسط افرادی که از عدم صحت آنها آگاهی ندارند بازنشر شده و در عرض چند دقیقه به یک وحشت بزرگ تبدیل میشوند، وحشتی که اساس و بنیادی ندارد و کاملا جعلی و ساختگی است. اما در این مواقع چه کسانی مقصرند؟ آیا باید شبکههای اجتماعی را مقصر بدانیم و یا کاربرانی را که از آن درست استفاده نمیکنند؟ در این مقاله اختصاصی از مجله قرمز به مفهوم جدیدی به نام اخبار جعلی در رسانههای مجازی خواهیم پرداخت تا بدانیم در این مورد چه کسانی مقصر هستند؟ کاربران یا رباتها یا خود فضای مجازی؟
چند سال پیش وقتی یک بمب گذاری مرگبار در دوی مارتون بوستون رخ داد سروش وثوقی که در دانشگاه MIT دانشجو بود به دلیل وضع امنیتی در تمام شهر در خوابگاه دانشکده گرفتار شد. او برای اطلاع از آخرین اخبار به سراغ سریعترین منبع یعنی توییتر رفت و در میان خبرها خواند که بمب سومی هم در راه است و مظنون دیگری هست که هنوز دستگیر نشده است. سروش که در آن زمان نمیدانست که اخبار جعلی هفتاد درصد بیشتر از حقایق در رسانههای مجازی بازنشر میشوند این خبرها را باور کرد. حال پس از گذشت ۵ سال سروش وثوقی در حال گذراندن دوره فوق دکترای خود در آزمایشگاه رسانه دانشگاه MIT است و روی اخبار جعلی و منشاء و علت آنها تحقیق میکند. او دریافته است که شایعات در رسانهها بسیار سریعتر و بیشتر از اخبار واقعی گسترش مییابند اما چه چیزی باعث این اتفاق میشود؟ رباتها؟
افزایش اخبار جعلی در رسانهها
وثوقی در همکاری با دیگر محققان و با مطالعهای گسترده در توئیتر دریافته است که طبیعت انسانی احتمالا علت این واقعه است. ، این مطالعه که در ۹ مارس امسال منتشر شد به مدت یک و نیم سال روی میلیونها توئیت که بین سالهای ۲۰۰۶ تا ۲۰۱۷ نشر شدهاند انجام شده است. در این پژوهش ۱۲۶ هزار داستان بیش از ۴.۵ میلیون بار توسط حدود سه میلیون کاربر توئیت شدهاند. البته قبلا مطالعه مشابه دیگری در این زمینه انجام شده بود اما گروه تحقیقاتی تصمیم گرفتن عبارت اخبار جعلی را به دلیل بار سیاسی آن (استفاده مکرر ترامپ از این عبارت) از بررسی خود حذف کنند. در بررسی این ۱۲۶ داستان تعدادی از آنها درست، تعدادی جعلی و تعدادی هم ترکیبی از این دو تشخیص داده شده و در سه گروه دسته بندی شدند.
در میان داستانهایی که درست بودند میزان انتشار بسیار کمتر بود و حتی بیشتر توئیتها کمتر از هزار بار بازنشر شده بود. اما در میان اخبار جعلی میانگین بازنشر عددی بین ۱۰۰۰ تا ۱۰۰.۰۰۰ بود. بررسیها نشان داد که سرعت انتشار اخبار صحیح شش برابر کمتر از سرعت اخبار جعلی بوده و زمانی که طول میکشد یک خبر جعلی ۱۵۰۰ بار بازنشر شود شش برابر بیشتر از این زمان برای خبرهای صحیح است. در این میان خبرهای سیاسی جعلی سرعت انتشار بیشتری نسبت به موضوعات دیگر داشتند و سه برابر سریعتر به عدد ۲۰۰۰۰ بازنشر میرسیدند. در این لیست افسانهها و شایعات محلی نیز در رتبه دوم قرار گرفتند.
نقش رباتها و اینفلوئنسرها در نشر اخبار جعلی
پس از جمع آوری اطلاعات، گروه تحقیقاتی برآن شدند تا فاکتورهایی مثل رباتها و تعداد دنبال کنندگان کاربرها را نیز در دادهها تحلیل کنند. هر حساب کاربری که احتمال ربات بودن آن بالای ۵۰ درصد بود از این مجموعه حذف شد اما حذف این حسابها تاثیری در آمار دادهها نداشت و نتایج با حالت قبلی تفاوتی نکرد. اما در مورد میزان دنبال کنندگان هر حساب کاربری، شرایط متفاوت بود و مشخص شد کاربرانی که اخبار جعلی را بیشتر بازنشر میکنند تعداد دنبال کنندگان کمتری دارند. در ادامه قدمت هر حساب کاربری، میزان فعال بودن و تایید شده بودن آن (وجود تیک آبی در کنار نام کاربری) هم بررسی شد و مشخص شد که باز هم اخبار جعلی ۷۰ درصد بیشتر از اخبار واقعی بازنشر میشوند.
چرا اخبار جعلی سریعتر منتشر میشوند؟
تحقیق گروه سروش وثوقی به دادن آمار و نتایج ختم نشد و گروه سعی کرد بر اساس نظریهای که قبلا مطرح شده بود به یک نتیجه گیری دست پیدا کند. این نظریه میگوید انسانها به اطلاعات عجیب و بدیع بیشتر علاقه دارند. در ادامه این تحقیق، احساسات کاربران هم با استفاده از الگوریتمهای مربوط به کلمات در کامنتها مورد تحلیل قرار گرفت و مشخص شد احساساتی که در مورد اخبار جعلی ابزار شده است بیشتر با حس شگفتی و چندش همراه بوده است. به طور کلی این تحقیق مشخص میکند که اخبار جعلی دارای کیفیت خاصی است که توجه کاربران را جلب کرده و تمایل کاربر را به انتشار آن بیشتر میکند. وثوقی برای حل این مشکل یک راه حل ساده دارد و آن استفاده از منابع انسانی مثل اخبار و افراد واقعی به جای شایعات مجازی است. علاوه بر این هنگام خواندن هرگونه خبر، بهتر است عجله نکنید و تا از صحت آن مطمئن نشدهاید آن را با افراد دیگر به اشتراک نگذارید.
در کنار این احتیاط، آموزش دادن کاربران و بالا بردن سواد رسانهای آنها میتواند دیدگاه و درک افراد را نسبت به واقعیت افزایش دهد و از انتشار اخبار غیرواقعی جلوگیری کند. بنابراین رباتها در نشر اخبار دروغین نقشی ندارند و این کاربران بی توجه در فضای مجازی هستند که با متاثر شدن از یک شایعه جدید سعی دارند احساس خود را با افراد بیشتری به اشتراک بگذارند غافل از این که این شایعه ممکن است حقیقت نداشته باشد. اگر جلوی اخبار جعلی را نگیریم به زودی شرایطی پیش خواهد آمد که دیگر نخواهیم توانست به چیزهایی که در رسانهها میبینیم و میخوانیم اعتماد کنیم.
اگر این مقاله مورد توجه شما قرار گرفت میتوانید مقالات مشابه را در بخش فن آوری در مجله قرمز شاخه شبکههای اجتماعی مطالعه کنید. انتقادات و پیشنهادات خود را نیز در بخش نظرات با ما در میان بگذارید.
منبع: Digital Trend (ترجمه و تألیف اختصاصی توسط مجله قرمز)