ده کنترلر به یاد ماندنی در تاریخ بازی‌های کامپیوتری چه نام دارند؟

در مطلب پیش رو مروری بر ده کنترلر به یاد ماندنی در تاریخ بازی‌های کامپیوتری خواهیم داشت. کنترلرهایی که در دست گرفتن هر کدامشان موجب تل‌انبار شدن خاطرات فراوانی در پستوی ذهن ما شده است. برای یادآوری ده کنترلر به یاد ماندنی تاریخ بازی‌های کامپیوتری و خاطرات تلخ و شیرین مربوط به آن‌ها می‌توانید مجله قرمز را در ادامه‌ی مطلب پیش رو همراهی کنید.

معمولا انجام بازی‌های کامپیوتری بدون در دست گرفتن کنترلر معنی و مفهومی ندارد. در طول تاریخ نه چندان طولانی دنیای بازی‌های کامپیوتری، کنترلرها همواره یگانه راه ارتباطی گیمرها با صفحه‌ی تلویزیون یا نمایشگرها بوده‌اند و به طور حتم بدون وجود آن‌ها بسیاری از خاطرات تلخ و شیرین بازی‌دوستان رقم نمی‌خورد. حال بد نیست به اتفاق یکدیگر نگاهی به ده کنترلر به یاد ماندنی تاریخ بازی‌های کامپیوتری داشته باشیم.

ده کنترلر به یاد ماندنی در تاریخ بازی‌های کامپیوتری: جوی استیک Atari CX

در شرایطی که شرکت امریکایی آتاری مدل‌های مختلفی از کنسول خانگی خود را در آغاز راه صنعت بازی‌سازی روانه‌ی بازار کرد، تمام این کنسول‌ها در کشور ما با نام شرکت سازنده یعنی آتاری شناخته می‌شدند! همان‌گونه که در همان زمان تمام کیف‌های کار در کشور ما با نام سامسونت و تمام عینک‌های آفتابی هم با نام ری‌بن شناخته می‌شدند! پس جای تعجبی نیست که بدانیم در زمان کودکی نگارنده (و در دورانی که بسیاری از خوانندگان این متن هنوز وجود خارجی نداشتند!) تمام کنترلرهای ساخته شده برای تمامی کنسول‌های خانگی، در کشور ما تنها با نام مختصر جوی استیک شناخته می‌شدند!

در میان کنسول‌های ساخته شده توسط شرکت آتاری، بی شک کنسول Atari 2600 محبوب‌ترین و به یاد ماندنی‌ترین آن‌ها است. کنسولی که در زمان سروری خود بر دنیای بازی‌های کامپیوتری همراه با دو جوی استیک عرضه می‌شد، اما این دو جوی استیک هیچ گاه به اندازه‌ی خود کنسول عمر نمی‌کردند. در واقع اگر شما هم جزو آن دسته از گیمرهایی هستید که دوران آتاری ۲۶۰۰ را پشت سر گذاشته‌ اما طی دوران گیمری خود حتی یک عدد جوی استیک Atari CX یا آتاری ۲۶۰۰ را هم نشکسته‌اند، هم‌اکنون نمی‌توانید ادعای مردی و مردانگی کنید. پس در این صورت بهتر است هم بازی بودن با خاطره‌انگیزترین کنسول شرکت آتاری را از بیخ و بن منکر شوید!

جوی استیک Atari CX یا آتاری ۲۶۰۰ که در کشور ما بیشتر با نام سنتی گوشت‌کوب شناخته می‌شد، توسط یک کابل ارتباطی ۹ پین به این کنسول متصل بود و از معماری کاملا ساده‌ای بهره می‌برد: استیک بلندی با برخوردار از چهار جهت اصلی (بالا، پایین، چپ و راست) به همراه دکمه‌ای برای انجام فعالیت‌های نظیر شلیک (در عناوین شوتر) یا ضربه زدن (در عناوین خاطره‌انگیزی نظیر بوکس) که در کنار یکدیگر مکانیزم ساده‌ی بازی‌های آن زمان را قابل دست‌یابی می‌کردند.

گرچه این جوی استیک خاطره‌انگیز از دوام چندانی برخوردار نبود، اما قیمت نه چندان گزاف آن (که البته به هیچ وجه ارزان هم نبود) موجب می‌شد که شکستن آن مصیبت آن‌چنان بزرگی تلقی نشود. به هرحال بسیاری از گیمرهایی که سال‌ها است از دنیای بازی‌های کامپیوتری فاصله گرفته‌اند و هم‌اکنون سر و کله زدن فرزندان خود با کنسول Xbox One و PS4 را تماشا می‌کنند، نخستین خاطرات خود از دنیای بازی‌های کامپیوتری را همراه با جوی استیک Atari CX در ذهن بایگانی کرده‌اند.

ده کنترلر به یاد ماندنی در تاریخ بازی‌های کامپیوتری: Quick Shot 2

شرکت اسپکترا ویدئو در ابتدای دهه‌ی هشتاد میلادی شروع به کار کرد و در انتهای این دهه نیز به کار خود پایان داد. این شرکت علاوه بر ساخت کامپیوتر به کار تولید لوازم جانبی مبتنی بر سرگرمی‌های الکترونیک نیز مشغول بود و حتی با شرکت آتاری هم در زمینه‌ی ساخت بازی‌های مختلف برای کنسول آتاری ۲۶۰۰ همکاری داشت. در میان تولیدات ریز و درشت شرکت اسپکترا ویدئو شاید جوی استیک Quick Shot 2 بیش از هر محصول دیگری در یاد و خاطره‌ی گیمرها مانده باشد.

در واقع اکثر گیمرهایی که در طول دهه‌ی هشتاد میلادی از طریق کامپیوترهای خانگی خود (که آن زمان در ابتدای راه بودند) به انجام بازی‌های کامپیوتری می‌پرداختند، حداقل یک عدد جوی استیک Quick Shot 2 را در خانه داشتند. این جوی استیک که در کشور ما به دسته خلبانی مشهور بود، ابزار بسیار خوش‌دستی برای انجام بازی‌های کامپیوتری آن زمان محسوب می‌شد. ابزاری که شاید بتوان آن را نسخه‌ای تکامل یافته از جوی استیک اختصاصی کنسول آتاری ۲۶۰۰ قلمداد کرد. بهره بردن از طراحی ارگونومیک در کنار وجود دکمه‌ای اضافه با خاصیت توربو در بخش جلوی استیک این ابزار، از Quick Shot 2 جوی استیکی خواستنی‌تر از مدل اختصاصی آتاری ۲۶۰۰ ساخته بود.

به احتمال فراوان کم نیستند آن دسته از کسانی که حدود سه دهه قبل با نگهداشتن دکمه‌ی توربوی Quick Shot 2 ساعت‌ها مقابل MSX یا آمیگای خود می‌نشستند و با چشمانی مشتاق، بدون پلک زدن به صفحه نمایش‌های سی آر تی آن زمان زل می‌زدند.

ده کنترلر به یاد ماندنی در تاریخ بازی‌های کامپیوتری: جوی‌ پد NES

در روزهایی که مدیران ارشد شرکت آتاری با سیاست‌های نابخرادنه‌ی خود حال و روز وخیمی را برای صنعت بازی‌سازی امریکا رقم زده بودند، کنسول NES (که در ژاپن با نام فامیکام شناخته می‌شد) از راه رسید و تکانی اساسی به صنعت بازی‌سازی ینگه دنیا داد. طراحی NES تفاوت‌های مشخصی با فامیکام داشت و بخشی از این تفاوت در باز طراحی کنترلر این کنسول، که با نام جوی پد شناخته می‌شد، تجلی یافت.

جوی پد کنسول NES توانست خیلی زود به سلطه‌ی جوی استیک‌ها بر دنیای بازی‌های کامپیوتری پایان دهد و استاندارد جدیدی برای تولید کنترلر کنسول‌های خانگی خلق کند. استانداردی مبتنی بر استفاده از دی پد که کنترلرهای بازی بعدی نیز همچنان بر اساس آن ساخته می‌شدند.

جوی پد NES (یا بهتر است بگوییم فامیکام) با الهام از نخستین کنسول دستی شرکت نینتندو یعنی Game and Watch ساخته شده بود و در ادامه‌ی کار تغییرات متعددی را در ظاهر به خود دید. با این حال هسته‌ی اصلی طراحی این کنترلر در ساخت کنترلر کنسول‌های نسل بعدی شرکت نینتندو نیز مورد استفاده قرار گرفت و حتی سایر شرکت‌های فعال در صنعت بازی‌سازی نیز از آن بهره جستند. با تمام این اوصاف در کشور ما کمتر گیمری را می‌توان یافت که جوی پد کنسول NES یا فامیکام را در دست گرفته باشد. چرا که در ایران (و بسیاری از کشورهای دیگر از جمله کشورهای امریکای جنوبی) به جای کنسول فامیکام یا NES نسخه‌ی جعلی آن با نام Micro Genius مورد استفاده قرار می‌گرفت. محصولی که در عمل تفاوت چندانی با نسخه‌ی اصلی خود نداشت اما از کیفیت ساخت پایین‌تری نسبت به آن بهره می‌برد. امری که موجب شده بود اتاق خواب بسیاری از گیمرها به گورستان جوی پدهای خراب و از کار افتاده‌ی میکرو تبدیل شود.

ده کنترلر به یاد ماندنی در تاریخ بازی‌های کامپیوتری: کنترلر سگا جنسیس

کنسول سگا جنسیس یا سگا مگا درایو در ابتدای کار همراه با یک کنترلر سه دکمه در اختیار بازی‌دوستان قرار گرفت. اما عرضه‌ی بازی Street Fighter 2: Special Champion Edition موجب شد تا گیمرها بتواننند با کنترلر شش دکمه‌ی این کنسول آشنا شوند. در واقع عرضه‌ی کنترلر شش دکمه‌ی سگا جنسیس موجب شد تا گیمرها با این حقیقت مهم روبرو شوند که زمانه به کلی تغییر یافته و آن‌ها برای لذت بردن از بازی‌های محبوب خود به تعداد دکمه‌های بیشتری روی کنترلرها احتیاج دارند.

با قطعیت می‌توان گفت که تنها عرضه‌ی کنترلر شش دکمه‌ی سگا جنسیس بود که توانست تجربه‌ی آثاری نظیر مورتال کامبت ۲ و ۳، سری استریت فایتر، بازی WWF Wrestle Mania و بازی International Super Star Soccer Deluxe (که هر کدام اعجوبه‌های بی‌بدیل زمان خود بودند) را برای گیمرهای آن زمان به تجربیاتی ماندگار و فراموش نشدنی تبدیل کند. حتی این کنترلر شش دکمه از استیک مجزایی برخوردار بود که پس از نصب نشدن، آن را به یک ابزار جوی استیک مانند تبدیل می‌کرد (البته این استیک به ندرت توسط گیمرها مورد استفاده قرار می‌گرفت و عمده کاربردش خاک خوردن در گوشه‌ی کمد یا کشوها بود).

برای یادآوری خاطرات شیرین تجربه‌ی بازی‌های قدیمی توسط کنسول سگا جنسیس و کنترلر شش دکمه‌ی آن تنها کافی است رمز فعال شدن حالت Test Mode در بازی Mortal Kombat 2 را به یاد بیاوریم: عقب، پایین، عقب، جلو، پایین، جلو، دو تا عقب، دو تا جلو!

ده کنترلر به یاد ماندنی در تاریخ بازی‌های کامپیوتری: ماوس و کی‌بورد

از جملات قصار مشهوری که طی سال‌های اخیر بسیار شنیده شده و می‌تواند، در قالب یک جمله‌ی پشت کامیونی دندان شکن، به نمای عقب خاورهای یکه‌تاز جاده‌های این مرز و بوم جلوه‌ای دو چندان ببخشد، جمله‌ای است به این مضمون: کنسول‌های می‌آیند و می‌روند، اما این PC است که همیشه می‌ماند!

فارغ از این حقیقت مهم که عمر مفید قلب تپنده‌ی کامپیوترهای خانگی مختص بازی، یعنی کارت گرافیک آن‌ها، دو سه سال بیشتر نیست و کارت‌های گرافیک پرقدرت خیلی زودتر از کنسول‌های خانگی می‌آیند و می‌روند، یک حقیقت مهم را نمی‌توان نادیده گرفت. این که نوع کاربرد مهم‌ترین ابزار ارتباطی PC گیمرها با بازی‌های مورد علاقه‌شان یعنی ماوس و کی‌بورد اکنون چندین سال است که بدون تغییر باقی مانده و به همان سبک و سیاق دو دهه‌ی اخیر مورد استفاده قرار می‌گیرد.

وجود ماوس و کی‌بورد موجب شده تا تجربه‌ی عناوین سبک استراتژی و ماجرایی اشاره و کلیک جز در PC روی پلتفرم دیگری معنی و مفهوم نداشته باشد. افزون بر آن ترکیب این دو یار جدانشدنی با یکدیگر سبب شده تا تجربه‌ی عناوین سبک شوتر اول شخص نیز در پلتفرم PC به تجربه‌ای کاملا متفاوت نسبت به کنسول‌های خانگی تبدیل شود.

به طور حتم دهه‌ی نود میلادی را می‌توان دوران اوج استفاده از ماوس و کی‌بورد به منظور انجام برخی از بهترین عناوین تاریخ بازی‌های کامپیوتری قلمداد کرد. دورانی که بازی‌دوستان با سیل بازی‌های ماجرایی شرکت لوکاس آرتز، عناوین استراتژی شرکت Blizzard و بازی‌های شوتر اول شخص استودیو id Software محاصره شده بودند و لذتی ناب را تجربه می‌کردند.

ده کنترلر به یاد ماندنی در تاریخ بازی‌های کامپیوتری: کنترلر کنسول Nintendo 64

اگر در این مطلب قصد سخن گفتن از زیباترین کنترلرهای تاریخ بازی‌های کامپیوتری را داشتیم، به طور حتم کنترلر کنسول نینتندو ۶۴ جایی در این لیست نمی‌یافت. در واقع نخستین کنسول سه بعدی شرکت نینتندو یکی از بدهیبت‌ترین و عجیب و غریب‌ترین کنترلرهای تاریخ بازی‌‌های کامپیوتری را به گیمرها معرفی کرد. با این حال کنترلر N64 کار خود را به خوبی انجام می‌داد و از لحاظ کاربرد عیب و ایراد خاصی به آن وارد نبود. وجود جهت‌های کامل حرکتی در کنار استیک آنلوگ و بهره‌مندی از کلیدهای کافی برای انجام حرکات مختلف، هیچ اما و اگری برای انجام بازی‌های کنسول نینتندو ۶۴ توسط گیمرها باقی نمی‌گذاشت.

دورانی که کنسول Nintendo 64 در آن متولد شد، دوران گذار از عناوین دو بعدی به بازی‌های سه بعدی بود. دوران پرچالشی برای گیمرها به لحاظ تطبیق پذیری با شرایط جدید، که به موجب وجود کنترلر منحصر به فرد کنسول نینتندو ۶۴ می‌توانستند آن را اندکی راحت‌تر پشت سر بگذارند. مسلما بسیاری از کسانی که پس از بازنشستگی دو کنسول NES و SNES همچنان به نینتندو و کنسول‌های خانگی این شرکت وفادار ماندند، هم‌اکنون خاطرات فراوانی از کنسول نینتدو ۶۴، کنترلر اختصاصی این کنسول و تجربه‌ی عناوینی نظیر پرفکت دارک، سوپر ماریو ۶۴، Super Smash Bros، Golden Eye 007، Star Fox 64 و The Legend of Zelda: Ocarina of Time توسط آن‌ها در ذهن اندوخته‌اند.

ده کنترلر به یاد ماندنی در تاریخ بازی‌های کامپیوتری: مجموعه کنترلرهای Dual Shock پلی استیشن

در حالی که کنترلر اختصاصی کنسول نینتندو ۶۴ از ظاهری نخراشیده و عجیب و غریب برخوردار بود، نخستین کنسول سونی یعنی کنسول PlayStation کنترلر شکیل‌تر، جمع و جورتر و کارآمدتری را به بازی‌دوستان معرفی کرد. این در حالی بود که کنسول پلی استیشن زودتر از رقیب هم وطن خود به میدان آمد.

کنترلر کنسول جدید سونی برخلاف همتای ژاپنی خود از دو استیک آنالوگ بهره می‌برد تا تجربه‌ی بازی‌های کاملا سه بعدی را تا حد قابل توجهی روان‌تر و راحت‌تر جلوه دهد. گرچه بعدها در کنسول‌های جدید شرکت سونی قابلیت‌ها و امکانات بیشتری به کنترلر Dual Shock اضافه شد، اما شکل و شمایل کلی و هسته‌ی اصلی این کنترلر تغییر چندانی نیافت. در واقع می‌توان ادعا کرد که نخستین نسخه از کنترلر Dual Shock از لحاظ کیفیت و کارایی به قدری خوب طراحی شده بود که در نسخه‌های بعدی نیاز چندانی به بهره‌مندی از تحول اساسی نداشت و تنها بهبودها و تغییرات نسبتا مختصری را به خود دید.

ده کنترلر به یاد ماندنی در تاریخ بازی‌های کامپیوتری: کنترلر کنسول Xbox 360

کنترلر اختصاصی کنسول Xbox 360 به گیمرها ثابت کرد که توسط کنسول‌های خانگی نیز می‌توان عناوین شوتر اول شخص را به شکل نسبتا روان تجربه کرد. مکان مناسب قرارگیری استیک‌های آنالوگ روی این کنترلر در کنار راحتی استفاده از آن و همچنین خوش دست بودن کنترلر اختصاصی کنسول Xbox 360 موجب شده بود تا تجربه‌ی عناوینی نظیر Call of Duty یا FIFA در این کنسول تا حدی لذت بخش‌تر از کنسول PS3 جلوه کند.

دکمه‌ی بزرگ و گرد Home در کنترلر Xbox 360 نیز قابلیت تازه‌ای در زمان خود به شمار می‌رفت که در کمترین زمان ممکن گیمرها را از محیط بازی‌ها به محیط داشبورد این کنسول منتقل می‌کرد. خصلتی که در کنار وجود اچیومنت بازی‌ها در دومین کنسول شرکت مایکروسافت، به عنوان تغییرات کوچک نتایج بزرگی را به بار آوردند.

از جمله ویژگی‌های جالب این کنترلر می‌توان به کیفیت و مقاومت بسیار مناسب آن اشاره کرد. در حالی که خود کنسول Xbox 360 (به خصوص در نسخه‌های ابتدایی و پیش از برد جاسپر) از این ویژگی بی بهره بود. در واقع عملکرد کنسول Xbox 360 درست عکس کنترلر خود عمل بود و برخلاف کنسول فعلی مایکروسافت یعنی Xbox One از نظر کیفیت و مقاومت حرف چندانی برای گفتن نداشت.

ده کنترلر به یاد ماندنی در تاریخ بازی‌های کامپیوتری: کنترلر Wii Remote

احتمالا کمتر گیمری پیدا می‌شود که نسبت به حضور کنترلر اختصاصی کنسول Wii در لیست ده کنترلر به یاد ماندنی تاریخ بازی‌های کامپیوتری شک و شبهه‌ای داشته باشد. در واقع اگر کنترلر Wii Remote نبود شاید کنسول Wii نمی‌توانست در نسل هفتم بازی‌های کامپیوتری مقابل رقیبان سرسختی نظیر PS3 و Xbox 360 قد علم کرده و عرض اندام کند.

شرکت نینتندو قصد داشت برای کنسول Wii نیز همانند کنسول NES کنترلری منحصر به فرد خلق کند. کنترلری کاملا متفاوت با نمونه‌های موجود در بازار که بتواند تجربه‌ی گیمرها از بازی‌های مورد علاقه‌شان را به سمت و سوی متفاوتی هدایت کند. هدفی که در نهایت به موجب مشورت با بازی‌ساز اسطوره‌ای شرکت نینتندو یعنی شیگرو میاموتو با موفقیت به انجام رسید و کنسول Wii صاحب یک کنترلر حرکتی به نام Wii Remote شد.

موفقیت کنسول Wii به موجب بهره‌گیری از کنترلر نوین Wii Remote به حدی بود که رقبای نینتندو یعنی دو شرکت سونی و مایکروسافت در میانه‌های نسل هفتم بازی‌های کامپیوتری، با الگوبرداری از این کنترلر دست به ساخت دو ابزار مشابه با نام PS Move و Xbox Kinect زدند. هر چند که کینکت مایکروسافت نیز در انتهای نسل قبل به ابزاری محبوب در میان گیمرها تبدیل شد، اما همه می‌دانیم که آغازگر این راه کنترلر Wii Remote بود.

ده کنترلر به یاد ماندنی در تاریخ بازی‌های کامپیوتری: Oculus Touch

جایگاه نهایی از لیست ده کنترلر به یاد ماندنی تاریخ بازی‌های کامپیوتری به کنترلر اختصاصی هدست واقعیت مجازی Oculus Rift یعنی Oculus Touch اختصاص دارد. کنترلری که برخلاف Wii Remote توسط هر دو دست مورد استفاده قرار می‌گیرد.

با این حال وجود سنسورهای فراوان در این کنترلر موجب شده تا Oculus Touch بتواند بسیار بهتر و روان‌تر از کنترلر Wii Remote حرکات طبیعی بدن را بازسازی کرده و آن‌ها را به درون محیط بازی‌های مبتنی بر تکنولوژی واقعیت مجازی انتقال دهد. هرچند که شاید برای قرار گرفتن نام Oculus Touch در لیست ده کنترلر به یاد ماندنی تاریخ بازی‌های کامپیوتری اندکی زود باشد، اما بد نیست که در کنار کنترلرهای قدیمی و بازنشسته‌ی حاضر در این لیست، یک نماینده‌ی جدید و تازه‌کار نیز داشته باشیم.

برای یادآوری اجسام به یاد ماندنی تاریخ بازی‌های کامپیوتری می‌توانید به این مطلب مراجعه کنید.

منبع: گاردین (مطلبی که از نظر گذراندید تحلیل اختصاصی نویسندگان مجله قرمز از مقاله‌ای بود که در منبع یاد شده به رشته‌ی تحریر در آمده است)

در صورت تمایل می‌توانید با نظرات خود در بخش کامنت، ما را در بهبود کیفیت مطالب بخش بازی مجله قرمز یاری کنید.