صمغ زانتان (Xanthan Gum) یک افزودنی غذایی و پرکننده بسیار رایج است، اما برخی از مزایای شگفت‌آور را نیز در حوزه سلامتی صنایع غذایی به ما ارائه می‌دهد. در این مقاله سعی خواهیم کرد که ضمن معرفی به بررسی ویژگی‌ها و خواص و کاربردهای این ماده غذایی بپردازیم.
صمغ زانتان چیست؟
صمغ زانتان یک ترکیب پیچیده اگزو پلی ساکارید است که از طریق میکروارگانیسم‌ها در طول فرایند تخمیر تولید می‌شود. هنگامی که گلوکز، سقز یا فروکتوز تخمیر می‌شود، این پلی ساکارید پیچیده تولید می‌شود و می‌تواند با استفاده از الکل استخراج شود. پس از خشک شدن، این صمغ را می‌توان به صورت یک پودر خرد کرد و به عنوان یک افزودن از آن استفاده کرد در حالی که ادعاهای زیادی وجود دارد که این ماده چسبنده سرطان‌زا است یا تهدیدی برای انسان است، ولی وقتی که در مقادیر متوسط مصرف می‌شود، خطر زیادی برای مصرف کننده نخواهد داشت.
این عنصر در سال‌های اخیر با افزایش بیماری سلیاک و حساسیت گلوتن شروع به محبوب شدن کرده است؛ زیرا این ماده کاملاً بدون گلوتن است اما می‌تواند نیاز زیادی به گلوتن و گندم را در مصرف‌کنندگان تأمین کند. صمغ زانتان از منابع مختلف قندی از جمله محصولات لبنی حاصل می‌شود، بنابراین لزوماً مناسب افراد گیاهخوار نیست، گرچه بعضی از شرکت‌ها به طور خاص بر روی بسته‌بندی آن این ویژگی را ذکر می‌کنند. متأسفانه بسیاری از مردم بدون شناخت در مورد صمغ زانتان و یا مزایای بالقوه ناشی از مصرف آن به زندگی خود ادامه می‌دهند.
فواید مصرف صمغ زانتان برای سلامتی انسان
مزایای ناشی از مصرف صمغ زانتان برای سلامتی انسان شامل تأثیر آن بر بیماری سلیاک، کاهش وزن، کاهش احتمال ابتلا به سرطان و یبوست است.
بیماری سلیاک
از آنجا که آدامس زانتان بدون گلوتن است، این ماده یک ماده غذایی ایمن در غذاهایی است که در آن‌ها معمولاً از آرد گندم یا مشتقات گلوتن استفاده می‌شود. برای میلیون‌ها نفر که با عدم تحمل گلوتن مواجه می‌شوند، این صمغ یک عنصر حیاتی برای جایگزینی گلوتن در بسیاری از غذاها است.
ملین
به علاوه خاصیت افزودن به مواد غذایی، این ماده شبیه به صمغ همچنین می‌تواند باعث تحریک و تسریع در فرآیند هضم شود و اغلب به عنوان یک ملین در نظر گرفته می‌شود. مصرف این ماده می‌تواند به از بین بردن علائم یبوست و سایر ناراحتی‌های دستگاه گوارش، از جمله نفخ، کرامپ های شکمی، تهوع و استفراغ، از طریق شستشوی روده‌ها کمک کند.
مشکلات در بلع
برای افرادی که دارای مشکلات عصبی یا عضلانی هستند، مواد غذایی حاوی زانتان و مکمل‌ها به‌عنوان یکی از امن‌ترین راه‌حل‌ها در نظر گرفته می‌شود، زیرا می‌تواند خطر خفگی را به حداقل برساند. این ماده با کاهش ویسکوزیته اجازه می‌دهد غذا به طور معمول فرو برده شود و درنتیجه می‌تواند از آسپیراسیون و مشکلات تنفسی جلوگیری کند.
مقابله با بیماری دیابت
این مکمل نشان داد که سطح کلی گلوکز سرم را پایین می‌آورد و این قندها را در بدن کاهش می‌دهد که خبر خوبی برای بیماران مبتلای به دیابت و افرادی است که در معرض خطر ابتلا به این بیماری مزمن هستند.
درمان سرطان
در حال حاضر در مطالعات متعددی نشان داده است که مقدار قابل توجهی از این ماده چسبنده می‌تواند باعث کند شدن یا حتی توقف رشد سلول‌های سرطانی، افزایش امید به زندگی در افراد بیمار و بهبود شانس درمان شود.
کاهش وزن
مصرف حتی یک مقدار کوچک از این ترکیب متراکم قادر به کمک به شما برای داشتن حس سیری است، بنابراین بر نیاز شما به میان وعده یا تغذیه بیش از حد غلبه می‌کند که این به معنی موفقیت بیشتر در فرآیند کاهش وزن است.
مصارف صمغ زانتان
شما می‌توانید صمغ زانتان را در انواع زیادی از محصولات هم در فروشگاه مواد غذایی و هم جاهای دیگری پیدا کنید، از جمله موارد زیر:
- محصولات پخته شده
- لوازم آرایشی
- سس سالاد
- تهیه پنکیک
- خمیر دندان
- ماست
- لوسیون
- داروها
- بستنی
- ژله
- انواع سس
- پرکننده شیرینی
- شربت
- استفاده‌های صنعتی
عوارض جانبی صمغ زانتان
بعضی از عوارض مصرف صمغ زانتان در هنگام مصرف بیش از حد، به ویژه در فرم مکمل وجود دارد. با این حال، کارشناسان بر این باورند که مصرف تا ۱۵ گرم در روز از این ماده که مقدار قابل توجهی محسوب می‌شود، به طور کلی ایمن است. بعضی از افراد دارای حساسیت یا واکنش منفی به نسبت به این ماده از جمله واکنش‌های زیر هستند:
- حالت تهوع
- استفراغ
- نفخ شکم
- ناراحتی‌های عمومی معده
- اسهال
اگر در معرض التهاب آپاندیس هستید، برخی شواهد حاکی از آن است که صمغ زانتان می‌تواند این وضعیت را تشدید کند. در صورتی که قرار است که تحت عمل جراحی قرار بگیرید، مصرف آدامس زانتان را متوقف کنید، زیرا ممکن است بعد از عمل، سطح قند خون شما را تحت تأثیر قرار دهد.