سلاحهای بیولوژیک ؛ این عبارت به تنهایی می‌تواند همانند ریختن یک سطل آب سرد روی بدن باشد، اما آنها چه هستند؟ چگونه کار می‌کنند؟ آیا ما واقعا در معرض خطر هستیم؟ در این مطلب ما تاریخچه و آینده آنها را مورد بررسی قرار می‌دهیم. سلاحهای بیولوژیک گاهی اوقات به عنوان جنگجویان میکروبی شناخته می‌شوند و شامل استفاده از سموم یا عوامل عفونی هستند که از منابع بیولوژیکی منشا می‌گیرند. این سلاحها می‌توانند شامل باکتری‌ها، ویروس‌ها یا قارچها باشند.
این عوامل برای کشتن یا ناتوانی انسان‌ها یا گیاهان به عنوان بخشی از عملیات جنگی استفاده می‌شوند. در واقع جنگ بیولوژیک از زندگی غیر انسانی برای تخریب یا پایان داده به زندگی انسان استفاده می‌کند. به دلیل غیر قابل پیش بینی و پیش بینی بودن و انعطاف پذیری فوق العاده موجودات زنده و به دنبال آن دشواری در کنترل سلاحهای بیولوژیک ، ویرانگری در مقیاس جهانی، استفاده از آنها در سراسر جهان طبق معاهدات متعدد ممنوع است.
البته معاهدات و قوانین بین المللی یک چیز است و توانایی بشریت برای پیدا کردن راه‌های نوین برای کشتن همدیگر، چیزی دیگر.
جنگ بیولوژیک : تاریخچه و اولین استفاده‌ها از سلاحهای بیولوژیک
تاریخ جنگ بیولوژیک طولانی است، که منطقی است چون استقرار آن می‌تواند یک امر غیر عادی باشد، به عنوان مثال نیازی به قطعات الکتریکی، همجوشی هسته‌ای یا تیتانیوم رده موشکی نیست.
یک نمونه از دوران گذشته بر می‌گردد به دو هزار و پانصد سال پیش: آشوری‌ها چاه‌های دشمن خود را با قارچ چاودار آلوده که حاوی مواد شیمیایی مربوط به LSD است، آلوده کردند. مصرف آب آلوده باعث ایجاد حالت گیجی ذهنی، توهم و در بعضی موارد منجر به مرگ شد.
در سالهای ۱۳۰۰، جنگجویان تاتار (مغول) شهر کریمه را محاصره کردند، در طول محاصره بسیاری از تاتارها در اثر طاعون جان خود را از دست داند و بدن‌های عفونی آنها از روی دیوارهای شهر به بیرون پرتاب شد.
بعضی از محققین معتقدند که این تاکتیک ممکن است مسئول گسترش مرگ سیاه طاعون در اروپا باشد. اگر اینطور باشد، این استفاده از جنگ بیولوژیک موجب مرگ نهایی حدود ۲۵ میلیون نفر از اروپایی‌ها شد.
این یک مثال اولیه از دامنه گسترش بالقوه جنگ بیولوژیک، غیر قابل پیش بینی بودن و سادگی وحشتناک آن است.
ارتش بریتانیا در سال ۱۷۶۳ تلاش کرد تا از آبله به عنوان یک سلاح در مقابل بومیان آمریکایی در نبرد فورت پیت استفاده کند. برای گسترش این بیماری پتوهایی از یک بیمارستان بیماران آبله به عنوان هدیه به بومیان داده شد. البته حالا ما می‌دانیم که این روشی نسبتا بی تاثیر برای انتقال آبله بود.
در طول جنگ جهانی دوم بسیاری از گروه‌های درگیر به شدت در پی جنگ بیولوژیک بودند. متفقین امکانات قابلیت تولید انبوه سموم سیاه زخم، بروسلوز و سموم بوتولیسم را فراهم آوردند. خوشبختانه جنگ قبل از استفاده از آنها پایان یافت.
کشوری که بیشترین استفاده از سلاحهای بیولوژیک را در طول جنگ جهانی دوم انجام داد، کشور ژاپن بود که در میان حملات وحشیانه خود، نیروی هوایی ارتش ژاپن بمبهای سرامیکی سرشار از طاعون را روی نین بوگوی چین ریخت.
در ادامه بخشی از متن یک مقاله در مورد تاریخچه جنگ بیولوژیک آمده است.
ارتش ژاپن بیش از ۱۰۰۰ چشمه آب را در روستاهای چین برای مطالعه در مورد شیوع بیماری‌های وبا و تیفوس مسموم کرد. برخی از اپیدمی‌هایی که آنها ایجاد کردند تا سالهای سال ادامه داشت و بیش از ۳۰ هزار نفر از مردم را تا سال ۱۹۴۷ یعنی مدتها پس از تسلیم ژاپن، به کشتن داد.
بیوتروریسم: نگرانی‌های دنیای مدرن
مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها (CDC)؛ بیوتروریسم را به عنوان انتشار عمدی ویروس‌ها، باکتری‌ها یا دیگر میکروب‌هایی می‌دانند که می‌توانند مردم، دامها و محصولات کشاورزی را از بین ببرند، تعریف می‌کنند.
می‌توان به چندین روش به این امر دست پیدا کرد، از جمله: از طریق اسپری‌های ذرات معلق، در دستگاه‌های انفجاری، از طریق غذا یا آب یا جذب یا تزریق به پوست.
به دلیل اینکه برخی از پاتوژن‌ها کمتر از سایرین قدرتمند هستند، نوع پاتوژنی که استفاده می‌کند تعریف خواهد شد که چگونه می‌توان از استفاده کرد.
استفاده از چنین اسلحه‌هایی برای دفاع در مقابل تروریست‌ها در حال بررسی است، البته این احتمال وجود دارد که خسارت بزرگی ایجاد کنند اما در مقایسه با موشک و یا تجهیزاتی که با تکنولوژِی پیشرفته‌تر هستند، نسبتا ارزان هستند.
همچنین می‌توان آنها را منفجر کرد و با توجه به زمان طولانی که برای گسترش و تاثیر آن لازم است، زمان زیادی برای فرار و غیرقابل تشخیص بودن مقصران وجود دارد.
سلاحهای بیولوژیک می‌تواند به لحاظ کنترل یا پیش بینی در وضعیت جنگی دشوار باشند چون خطر زیادی وجود دارد که سربازان هر دو طرف تحت تاثیر قرار بگیرند. با این حال، اگر یک تروریست علاقمند به حمله یک هدف دور به عنوان یک عامل منفر باشد، حمل و نقل بیوتروریسم به مراتب خطر کمتری برای شخص دارد.
سیاه زخم
کارشناسان بر این باورند که امروزه احتمالا موجودی که بیشتر در حملات بیوتروریسم مورد استفاده باشد، Bacillus anthracis است، باکتری که موجب سیاه زخم می‌شود. این باکتری به طور گسترده‌ای در طبیعت یافت می‌شود، به آسانی در آزمایشگاه تولید شده و برای مدتی طولانی در محیط زنده می‌ماند. همچنین همه کاره است و می‌توان در پودر، اسپری، آب یا غذا آن را استفاده کرد.
سیاه زخم پیشتر مورد استفاده قرار گرفت. در سال ۲۰۰۱، اسپورهای سیاه زخم از طریق سیستم پستی ایالات متحده فرستاده شدند. در مجموع، ۲۲ نفر مبتلا به سیاه زخم مردند که پنج نفر از آنها زن بودند. هیچ گروهی مسئولیت این کار را برعهده نگرفت.
آبله
یکی دیگر از عوامل بالقوه بیوتروریسم، آبله است که برخلاف سیاه زخم می‌تواند از فردی به فرد دیگر منتقل شود. آبله دیگر یک نگرانی جهانی در دنیای طبیعی نیست چون انجام عملیات واکسیناسیون مرتب آن را از بین برد و آخرین مورد طبیعی گسترش یافته در سال ۱۹۷۷ رخ داده است. با این حال اگر کسی بتواند به ویروس آبله دست پیدا کند (هنوز در دو آزمایشگاه نگهداری می‌شود یکی در ایالات متحده و دیگری در روسیه)، می‌تواند یک سلاح موثر باشد که به سرعت و به راحتی بین مردم پخش می‌شود.
طاعون
قبلا در مورد استفاده تاتارها از طاعون Yersinia pestis در صدها سال پیش برای شما گفته بودیم، اما برخی معتقدند که می‌توان آن را در دنیای مدرن نیز استفاده کرد. Y.pestis از طریق نیش کک که از جوندگان آلوده تغذیه می‌کنند، به انسان منتقل می‌شود. هنگامی که یک انسان آلوده می‌شود بیماری بوجود آمده می‌تواند به طاعون خیارکی تبدیل شود که انتقال آن در بین انسان‌ها مشکل است و درمان آن با آنتی بیوتیک‌ها آسان است یا اگر عفونت به ریه‌ها گسترش یابد، طاعون پنومونیک می‌شود که به سرعت رشد می‌کند و به آنتی بیوتیک به خوبی پاسخ نمی‌دهد.
با توجه به حضور و دسترسی به طاعون در سراسر جهان، ظرفیت تولید انبوه و انتشار آئروسل (ذرات معلق)، میزان مرگ و میر بالای طاعون پنومونی و احتمال گسترش سریع ثانویه، استفاده بالقوه از طاعون به عنوان اسلحه بیولوژیک یکی از نگرانی‌های بزرگ است.
وبا
بخاطر توانایی بالقوه شدید و گاهی مرگبار برای بیماری گوارشی، از توانایی وبا در بیوتروریسم استفاده شده است. این عامل بیماری به راحتی از فرد به فرد گسترش نمی‌یابد بنابراین برای اینکه تاثیرگذار باشد باید به صورت آزادانه به منبع اصلی آب اضافه شود. در گذشته باکتری‌هایی که برای بیماری وبا ناشی از ویبریو کلرا بوسیله آمریکا، ژاپن، آفریقای جنوبی و عراق به عنوان اسلحه استفاده شده‌اند.
تولارمی یا تب خرگوشی
بعضی از تولارمی‌ها، موجب یک عفونت بوسیله باکتری Francisella tularensis می‌شوند که یکی از سلاحهای بیولوژیک بالقوه است. این بیماری موجب تب، زخم، تورم غدد لنفاوی و گاهی اوقات سینه پهلو می‌شود. باکتری می‌تواند بوسیله وارد شدن از طریق بریدگی در پوست یا بوسیله تنفس در ریه‌ها ایجاد عفونت کند. این عفونت بخصوصی است و تنها تعداد بسیار کمی از موجودات زنده (تا حدود ۱۰) نیاز به وارد شدن در بدن دارند تا بیماری جدی را از بین ببرند.
F.tularensis توسط ژاپنی‌ها در جنگ جهانی دوم مورد مطالعه قرار گرفت و توسط ایالات متحده در دهه ۱۹۶۰ ذخیره شد و توانایی مقاومت در برابر دماهای پایین در آب، گیاه خشک، لاشه مردار و خاک مرطوب را برای چندین هفته داشت.
طبق گزارش مرکز جانز هاپکینز برای آمادگی عمومی سلامت «انتشار ذرات معلق F.tularensia در یک منطقه مسکونی انتظار می‌رود که منجر به هجوم ناگهانی تعداد زیادی از موارد حاد، غیر اختصاصی، بیماری تب زا که سه تا ۵ روز بعد شروع می‌شود همراه با تب که در بخش قابل توجهی از موارد پیشرفت می‌کند. بدون درمان آنتی بیوتیک، دوره بالینی می‌تواند تا نارسایی تنفسی، شوک و مرگ ادامه پیدا کند.
البته این پاتوژن‌ها یک گزینش مختصر هستند. دیگران سلاحهای بیولوژیک دیگر از جمله تب مالت، تب Q، آبله میمونی، آنسفالیت ویروسی، تبهای ویروسی همراه با خونریزی و انتروتوکسین B استافیلوکوکی را بخاطر توانایی‌شان در بیماری‌زایی در نظر می‌گیرند.
آیا آینده نگران کننده است؟
اگرچه سلاحهای بیولوژیک همچون تپه‌های قدیمی هستند اما تکنولوژی مدرن نگرانی‌های جدیدی را به وجود آورده است. برخی از کارشناسان در مورد پیشرفت‌های اخیر تکنولوژی ویرایش ژن نگران هستند. وقتی که از آنها استفاده خوبی می‌شود، آخرین ابزارها می‌توانند شگفت انگیز باشند. با این حال با پیشرفته ترین تکنولوژی هم امکان سوءاستفاده وجود دارد.
تکنولوژی ویرایش ژن که CRISPR نامیده می‌شود زنگهای هشدار را در جامعه دفاعی به صدا درآورده است؛ این تکنولوژی به محققان اجازه می‌دهد تا ژنوم را ویرایش کنند، از این رو به راحتی توالی‌های DNA را برای تغییر عملکرد ژن، تغییر می‌دهند.
این ابزار در دست محققان توانایی برای تصحیح نقصهای ژنتیکی و درمان بیماری را دارد. اما در دست مجرمین که باشد احتمال دارد که برای مقاصد شیطانی استفاده شود. تکنولوژی CRISIR ارزانتر می‌شود و از این رو برای افرادی که در کار بیوتروریسم هستند، بیشتر قابل دسترسی است.
یک گزارش با عنوان برآورد تهدید جهانی در سازمان اطلاعات آمریکا که بوسیله جیمز کلاپر، مدیر اطلاعات ملی در فوریه ۲۰۱۶ منتشر شد. در این گزارش، ویژگی‌های ویرایش ژنی در لیست سلاحهای کشتار جمعی و تکثیر منتشر شد. وی توضیح می‌دهد: با توجه به توزیع وسیع، هزینه کم و سرعت تسریع در توسعه این تکنولوژی استفاده دوگانه، سوءاستفاده عمدی یا غیر مستقیم آن پیامدهای گسترده اقتصادی و امنیت ملی شود.
وی ادامه می‌دهد: پیشرفت‌ها در ویرایش ژنوم در سال ۲۰۱۵ گروه‌های ذی نفوذ آمریکا و زیست شناسان اروپایی را مجبور کرده است تا ویرایش نامنظم ژرم انسان (سلولهایی که با تولید مثل ارتباط دارند) را مورد تحقیق قرار دهند که ممکن است تغییرات ژنتیکی موروثی را ایجاد کند.
با نسل‌های آینده از فن آوری شبه CRISPR و دانش پیشرفته ژنتیک، هیچ نظریه‌ای نخواهد بود که به این بدبختی که ایجاد خواهد کرد، پایان دهد. پتانسیل ایجاد سویه‌هایی از بیماری مقاوم به دارو به عنوان مثال یا حشرات مقاوم به آفت کشها، که قادر به از بین بردن یک محصول اصلی کشاورزی هستند، وجود دارد. البته در حال حاضر، روشهای دیگر بیوتروریسم آسانتر و دم دست‌تر هستند بنابراین این روش کمتر نگرانی برای آینده قابل پیش بینی وجود دارد.
در حقیقت برای تعدیل موضوعات گفته شده در مطلب، فقط به خاطر داشته باشید کسانی که امروز در ایالات متحده زندگی می‌کنند بیش از یک حمله تروریستی یا بیوتروریسم در معرض خطر افراد وحشی و جنایتکار قرار دارند.
ترجمه اختصاصی توسط مجله قرمز
منبع: medicalnewstoday