سرطان روده بزرگ (کولون) یا سرطان کولون بیماری است که بخش نهایی دستگاه گوارش شما را تحت تأثیر قرار می‌دهد. اغلب موارد سرطان روده بزرگ از تومورهای کوچک غیر خوش‌خیم (سلول‌های خونی) از سلول‌های به نام پولیپ های آدنوماتوز آغاز می‌شود. باگذشت زمان برخی از این پولیپ ها می‌توانند به سرطان کولون تبدیل شوند. پولیپ ها ممکن است کوچک باشند و علائم کمتری داشته باشند. به همین علت، پزشکان توصیه می‌کنند که افراد آزمایش‌های غربالگری منظم برای کمک به پیشگیری از سرطان روده بزرگ با شناسایی و از بین بردن پولیپ قبل از تبدیل‌شدن به سرطان را انجام دهند. حالا مسئله هم فاکتورهای خطر، پیش‌آگهی و علائم اولیه بیماری است تا به توان با شناسایی و کنترل آنها از ابتلای به این بیماری جلوگیری کرد. در این مقاله به بررسی مفصل این موارد خواهیم پرداخت.
علائم سرطان روده بزرگ
علائم و نشانه‌های سرطان روده بزرگ عبارت‌اند از:
• تغییر در عادات روده شما، ازجمله اسهال یا یبوست یا تغییر در مداوم مدفوع شما که بیش از چهار هفته طول می‌کشد.
• خونریزی مستقیم یا وجود خون در مدفوع شما
• ناراحتی مکرر شکم، مانند گرفتگی، گاز و نفخ یا درد
• احساس اینکه روده شما کاملاً خالی نیست
• ضعف یا خستگی
• کاهش وزن بدون علت
بسیاری از افراد مبتلابه سرطان روده بزرگ هیچ علائمی در مراحل اولیه بیماری ندارند. هنگامی‌که علائم ظاهر می‌شوند، به‌احتمال‌زیاد، بسته به‌اندازه و مکان سرطان در روده بزرگ شما این علائم متفاوت است.
اگر متوجه علائم سرطان روده بزرگ مانند خون در مدفوع خود یا تغییرات مداوم در عادت‌های روده باشید، در مورد مراجعه به پزشک خود وقت درنگ نکنید. در مورد زمان بروز سرطان کولون، با پزشک خود صحبت کنید. راهنماهای و دستورالعمل‌های مربوط به این بیماری اظهار می‌دارند که غربالگری سرطان کولون معمولاً در سن ۵۰ سالگی شروع می‌شود. اگر شما عوامل دیگر خطر مانند سابقه خانوادگی بیماری را داشته باشید پزشک شما ممکن است غربالگری‌های مکرر یا زودهنگامی را برای شما توصیه می‌کند.
علل ابتلا به سرطان روده بزرگ
در اغلب موارد روشن نیست که علت ابتلا به سرطان کولون (روده بزرگ) چیست. پزشکان می‌دانند که سرطان روده بزرگ هنگامی رخ می‌دهد که سلول‌های سالم در روده بزرگ دچار خطاهایی در طرح ژنوم خود، یعنی DNA می‌شوند. سلول‌های سالم رشد می‌کنند و به‌صورت منظم تقسیم می‌شوند تا بدن شما به‌طور طبیعی عملکرد شما را حفظ کند؛ اما هنگامی‌که DNA سلول آسیب‌دیده و سرطانی می‌شود، سلول‌ها همچنان به تقسیم شدن – حتی زمانی که سلول‌های جدید موردنیاز نیستند، ادامه می‌دهند. همان‌طور که سلول‌ها تجمع می‌یابند، تومور را تشکیل می‌دهند. با گذشت زمان، سلول‌های سرطانی می‌توانند رشد کنند و نزدیک بافت طبیعی بدن را تحت تهاجم قرار داده و تخریب کند. سلول‌های سرطانی می‌توانند به قسمت‌های دیگر بدن نقل‌مکان کرده و آن باعث نابودی دیگر قسمت‌های بدن (متاستاز) شوند.
جهش‌های ژن‌های ارثی که خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ را افزایش می‌دهند:
جهش‌های ژنی که خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ را افزایش می‌دهند می‌توانند از طریق ارثی به نسل‌های بعدی منتقل شوند، اما این ژن‌های ارثی تنها با درصد کوچکی از سرطان‌های کولون در ارتباط هستند. جهش‌های ژنتیکی لزوماً باعث به وجود آورنده سرطان نمی‌شوند، اما می‌توانند خطر ابتلا به سرطان را به میزان قابل‌توجهی افزایش دهند.
شایع‌ترین فرم‌های سندرم سرطان روده بزرگ به ترتیب عبارت‌اند از:
Hereditary nonpolyposis colorectal cancer : بیماری HNPCC که همچنین با نام سندرم لینچ خوانده می‌شوند، خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ و سایر سرطان‌ها را افزایش می‌دهد. افراد مبتلابه HNPCC تمایل به ابتلای به سرطان روده بزرگ قبل از ۵۰ سالگی دارند.
پولیپوز آدنوماتوز فامیلی (FAP): این عارضخ یک اختلال نادر است که موجب می‌شود تا هزاران پولیپ در پوشش کولون و رکتوم ایجاد شود. در افراد مبتلا به FAP بدون درمان خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ قبل از ۴۰ سالگی افزایش می‌یابد.
FAP، HNPCC و سندرم‌های سرطانی روده‌ای نادر که از طریق ژنتیکی ه ارث می‌رسند، می‌توانند از طریق آزمایش ژنتیکی تشخیص داده شوند. اگر درباره سوابق ابتلای خانوادگی خود به سرطان یا بیماری‌های روده نگران هستید، با پزشک خود در مورد اینکه سوابق خانوادگی پزشکی شما نشان می‌دهد خطر ابتلای به این مشکلات را دارید، با پزشک خود صحبت کنید.
ارتباط بین رژیم غذایی و افزایش خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ
مطالعات صورت گرفته بر روی گروه‌های زیادی از مردم نشان دادند که یک رژیم معمولی غربی افزایش خطر ابتلا به سرطان کولون در ارتباط است. رژیم غذایی معمولی غربی دارای چربی زیاد و فیبر کم است. هنگامی‌که مردم از مناطقی که رژیم غذایی معمولی کم‌چربی و فیبر بالا دارند به مناطقی که رژیم معمولی غربی گرمسیری رایج است، مهاجرت می‌کند، خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ در این افراد به‌طور قابل‌توجهی افزایش می‌یابد. روشن نیست که چرا این اتفاق می‌افتد، اما محققان مطالعه می‌کنند که آیا یک رژیم غذایی با چربی کم و فیبر، بر میکروب‌هایی که در روده بزرگ زندگی می‌کنند یا بروز التهاب را ایجاد می‌کند تأثیر می‌گذارد، ممکن است به خطر ابتلا به سرطان کمک کند. در مورد این موضوع هنوز تحقیقاتی در حال انجام است.
عوامل خطر در ابتلای به سرطان روده بزرگ
عواملی که ممکن است خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ را افزایش دهند عبارت‌اند از:
سن بالا: اکثریت افراد مبتلابه سرطان کولون دارای سنی بیشتر از ۵۰ سال هستند. سرطان کولون ممکن است در افراد جوان رخ دهد، اما به‌طورکلی این امر بسیار کمتر اتفاق می‌افتد.
نژاد آفریقایی-آمریکایی(آفرو -امریکن): آمریکایی‌های آفریقایی-آمریکایی خطر ابتلا بالاتری برای ابتلای به سرطان روده بزرگ را نسبت به افراد نژاد دیگر دارند.
سابقه ابتلای شخصی به سرطان کولورکتال یا پولیپ: اگر قبلاً سرطان کولون یا پولیپ های آدنوماتوز داشته‌اید، در آینده خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ در شما ممکن است افزایش یابد.
بیماری‌های التهابی روده: بیماری‌های التهابی مزمن کولون، مانند کولیت زخمی (بیماری زخمی شونده روده بزرگ) و بیماری کرون، می‌تواند خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ را افزایش دهد.
سندرم‌های ژنتیکی که خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ را افزایش می‌دهند: سندرم‌های ژنتیکی در نسل‌های خانواده شما، خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ را افزایش می‌دهند. این سندرم‌ها عبارت‌اند از پلیپوز آدنوماتوز فامیلی و سرطان کولورکتال بدون پولیپ ارثی که همچنین به‌عنوان سندرم لینچ شناخته می‌شود.
سابقه خانوادگی سرطان روده بزرگ: اگر والدین، خواهر و برادر یا کودک مبتلابه بیماری سرطان روده بزرگ هستید، احتمال بیشتری دارد که به این بیماری دچار شوید. اگر بیش از یک عضو خانواده شما دارای سرطان روده بزرگ یا سرطان رکتوم باشد، خطر شما حتی بیشتر است.
رژیم غذایی کم فیبر با چربی بالا: سرطان کولون و سرطان رکتوم ممکن است با یک رژیم کم فیبر و با چربی زیاد و کالری در ارتباط باشند. تحقیقات در این زمینه نتایج متفاوتی داشته است. بعضی از مطالعات خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ را در افرادی که رژیم غذایی دارای مقادیر زیادی از گوشت قرمز و گوشت فرآوری شده مصرف می‌کردند را بالاتر تشخیص دادند.
شیوه زندگی بدون تحرک: اگر شما غیرفعال و بدون فعالیت‌های بدنی منظم و هدفمند هستید، بیشتر احتمال دارد که سرطان روده بزرگ در شما ایجاد شود. فعالیت بدنی منظم ممکن است خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ را در شما کاهش دهد.
بیماری دیابت: در افراد مبتلابه دیابت و مقاومت به انسولین خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ افزایش می‌یابد.
چاقی: در افرادی که دچار بیماری چاقی هستند خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ، خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ در مقایسه با افرادی که وزن طبیعی دارند افزایش می‌یابد.
سیگار کشیدن: افرادی که سیگار می‌کشند، احتمال خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ در آنها افزایش می‌یابد.
مصرف الکل و نوشیدنی‌های الکلی: استفاده زیاد از الکل خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ را افزایش می‌دهد.
پرتودرمانی برای درمان سرطان: رادیوتراپی مستقیم در شکم برای درمان سرطان، خطر ابتلا به سرطان کولون و رکتوم را افزایش می‌دهد.
پیشگیری از سرطان روده بزرگ
برای پیشگیری یا تشخیص زودرس بیماری سرطان روده بزرگ غربالگری انجام می‌شود.
افرادی که به‌طور متوسط خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ رادارند می‌توانند از سن ۵۰ سالگی شروع به غربالگری کنند؛ اما افرادی که دارای خطر بالاتری هستند، مانند افرادی که سابقه خانوادگی سرطان روده بزرگ دارند، باید زودتر از این نظر بررسی شوند.
چند گزینه غربالگری در این مورد وجود دارد و هرکدام با منافع و اشکالات خود رادارند. در مورد گزینه‌های خود را با پزشک خود صحبت کنید و باهم می‌توانید تصمیم بگیرید که کدام آزمون برای شما مناسب است.
تغییرات شیوه زندگی را برای کاهش خطر خود تغییر دهید
شما می‌توانید اقدامات خود را برای کاهش خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ با تغییر در زندگی روزمره خود انجام دهید.
مراحل زیر را می‌توانید انجام دهید:
خوردن انواع میوه‌ها، سبزی‌ها و غلات کامل: میوه‌ها، سبزی‌ها و دانه‌های کامل حاوی ویتامین‌ها، مواد معدنی، فیبر و آنتی‌اکسیدانی هایی هستند که ممکن است در پیشگیری از سرطان نقش داشته باشد. انواع میوه‌ها و سبزی‌ها را انتخاب کنید تا مقادیر قابل‌ملاحظه‌ای از ویتامین‌ها و مواد مغذی دریافت کنید.
در صورت نیاز الکل را در مقدار کمی مصرف کنید: مصرف نکردن الکل یکی از راه‌های پیشگیری از بروز سرطان روده بزرگ است. اگر می‌خواهید الکل یا نوشیدنی‌های الکلی مصرف کنید، مقدار خیلی کمی از الکل مصرف کنید که بیش از یک‌بار نوشیدنی روزانه برای زنان و دو بار برای مردان نباشد.
سیگار نکشید: با پزشک خود در مورد راه‌های ترک سیگار خود صحبت کنید که ممکن است برای شما اثربخش باشد.
انجام ورزش در بیشتر روزهای هفته: سعی کنید حداقل ۳۰ دقیقه تمرین ورزشی را در بیشتر روزها داشته باشید. اگر شما غیرفعال بوده‌اید، به آرامی شروع به ورزش کنید و به تدریج تا ۳۰ دقیقه افزایش پیدا کنید. همچنین قبل از شروع هر برنامه ورزشی، با پزشک خود در مورد فعالیت بدنی و نداشتن خطراتی خاص برای شما صحبت کنید.
حفظ وزن طبیعی: اگر وزن شما متعادل است، برای حفظ وزن خود از ترکیب مصرف رژیم سالم همراه با ورزش روزانه استفاده کنید. اگر شما نیاز به کاهش وزن دارید، راه‌های خوب برای رسیدن به هدف خود را از پزشک خود سؤال کنید. هدف این است که به‌آرامی وزن خود را با افزایش مقدار ورزش و کاهش تعداد کالری که می‌خورید کاهش دهید.
پیشگیری از سرطان روده بزرگ برای افرادی که دارای خطر بالایی هستند
برخی از داروها کاهش خطر ابتلا به پولیپ پیش سرطانی یا سرطان روده بزرگ را کاهش می‌دهند. بااین‌حال، شواهد کافی برای توصیه این داروها به افرادی که به‌طور متوسط خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ را دارند، وجود ندارد. این گزینه‌ها البته ممکن است برای به‌طورکلی افراد دارای خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ محفوظ باشد.
به‌عنوان‌مثال، برخی از شواهد، کاهش خطر ابتلا به پولیپ ها و سرطان روده بزرگ را در اثر استفاده منظم از آسپرین یا داروهای آسپیرین در ارتباط می‌دانند؛ اما مشخص نیست که چه دوز و چه مدت‌زمان لازم از استفاده از این داروها برای کاهش خطر ابتلا به سرطان کولون موردنیاز است. مصرف آسپرین روزانه دارای برخی خطرات است، ازجمله خونریزی‌های دستگاه گوارش و زخم‌ها، بنابراین پزشکان معمولاً مصرف این داروها را به‌عنوان یک استراتژی پیشگیری توصیه نمی‌کنند مگر اینکه خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ در این افراد افزایش یابد.
منبع مقاله : mayo clinic
این مقاله به طور اختصاصی توسط مجله قرمز ترجمه شده است.