بیماری آمفیزم یکی از بیماری‌های شایع و مهم در میان بیماری‌های تنفسی است. این بیماری که در اثر عوامل مختلفی ایجاد می‌شود در سطوح گسترده‌ای متأسفانه می‌تواند سلامت فرد مبتلا را تحت تأثیر قرار داده و باعث بروز نشانه‌های و علائمی در فرد مبتلا به این بیماری تنفسی و در گام بعدی باعث بروز علائم بالینی خطرناک و تهدیدکننده زندگی در فرد مبتلابه این عارضه می‌شود. همین امر شناخت این بیماری، راه‌های ابتلا، علائم و نشانه‌های ابتلای به بیماری و پیشگیری و درمان آن را ضروری می‌سازد. در این مقاله سعی می‌کنیم که نگاهی جامع و کامل به ویژگی‌های این بیماری داشته باشیم.
بیماری آمفیزم چیست؟
بیماری آمفیزم یک بیماری تنفسی است. در این اختلال، میلیون‌ها عدد از کیسه‌های هوایی کوچک (آلوئول) از نافرمی یا پارگی رنج می‌برند. همان‌طور که این کیسه‌های هوای نازک و شکننده آسیب‌دیده یا نابود می‌شوند، ریه‌های شما حالت الاستیسیته طبیعی خود را از دست می‌دهند. هوا در داخل ریه‌ها به دام افتاده می‌افتد، زیرا کیسه‌های ریه آسیب‌دیده نمی‌توانند خالی شوند. این امر باعث کاهش سطح عملکرد ریه‌ها و به‌نوبه خود میزان اکسیژنی می‌شود که به جریان خون شما می‌رسد. آمیزم یک بیماری پیشروندِ است که به این معنی است که روزبه‌روز بدتر می‌شود. با پیشرفت بیماری، ریه‌ها توانایی جذب اکسیژن و انتشار دی‌اکسید کربن را از دست می‌دهند. فرد احساس می‌کند که نمی‌تواند به‌راحتی نفس بکشد و تنفس دشوارتر می‌شود درست مثل آنکه او هوای کافی برای تنفس نداشته باشد. هنگامی‌که فرد نفس می‌کشد، آلوئول های آسیب‌دیده به‌درستی کار نمی‌کنند و هوای قدیمی به دام افتاده است و هوا تازه و هوای غنی از اکسیژن وارد سیستم تنفسی فرد نمی‌شود.
بیماری آمفیزم و برونشیت مزمن دو شایع‌ترین نوع بیماری انسدادی مزمن ریه (COPD) هستند. آنها اغلب همراه باهم اتفاق می‌افتند. برونشیت التهاب و تورم دیواره‌های برونش است که منجر به بروز سرفه‌های مداوم می‌شود. فرد مبتلابه برونشیت مزمن معمولاً سرفه روزانه همراه با خلط دارد که طی چندین ماه و گاهی تا سال‌ها این مشکل در او طول می‌کشد. هر دو بیماری آمفیزم و برونشیت مزمن به علت آسیب به ریه‌ها ولوله‌های برونش ایجاد می‌شود. سیگار کشیدن عامل اصلی COPD است. درمان ممکن است پیشرفت COPD را کند کند، اما نمی‌تواند آسیب ایجادشده را ترمیم کند. البته هنگامی‌که آسیب با سیگار کشیدن ایجاد می‌شود، علائم ممکن است پس از ترک سیگار بهبود یابد. سیگار کشیدن مسئول اکثریت قریب به‌اتفاق موارد آمفیزم است. قرار گرفتن در معرض دود سیگار و سمومی که از طریق هوا انتقال می‌یابد اگرچه به میزان بسیار کمتر می‌تواند به ابتلای به بیماری آمفیزم کمک کند. افراد سیگاری که در معرض آلودگی هوا قرار دارند، در معرض خطر ابتلا به بیماری انسدادی مزمن ریه COPD قرار دارند. همچنین تعداد کمی از افراد در ایالات‌متحده از یک بیماری ارثی به نام کمبود آلفا -۱-آنتی تریپسین رنج می‌برند که باعث پیشرفت در بروز بیماری آمفیزم می‌شود. در این شرایط ژنتیکی، بدن به‌اندازه کافی پروتئینی به نام آلفا ۱-آنتی تریپسین (AAT) ایجاد نمی‌کند. AAT ریه‌ها را از آسیب‌های ناشی از آمفیزم محافظت می‌کند. وقتی سطح AAT پایین است، ریه‌ها مستعد ابتلا به این بیماری هستند. سیگار کشیدن این وضعیت را بدتر می‌کند.
علائم و نشانه‌های بیماری آمفیزم
شما می‌توانید سال‌ها بدون آگاهی از علائم و نشانه‌های این بیماری، آن را داشته باشید. علامت اصلی آمفیزم، تنگی نفس است که معمولاً به‌تدریج شروع می‌شود. در مراحل اولیه آمفیزم، اکثر افراد نشانه‌های کمی دارند. تغییر در تنفس ممکن است به‌سختی موردتوجه قرار گیرد. یک فرد معمولی تا زمانی که بیش از ۲۰ سال به‌صورت روزانه سیگار نکشد، علائم را تجربه نخواهد کرد. در ابتدا، در این بیماری ممکن است فقط در طول فعالیت‌های شدید، مانند بالا رفتن از چندین پرواز از پله‌ها و یا ورزش فرد دچار شود. پس ممکن است شروع به اجتناب از فعالیت‌هایی کند که موجب ضعف نفس می‌شوند، بنابراین علائم بیماری تا زمانی که شروع به تأثیر در کارهای روزانه نکند، مشکلی ایجاد نمی‌کند. باگذشت زمان، تنگی نفس ممکن است با فعالیت‌های روزانه، مانند کارهای خانه یا راه رفتن فاصله‌های کوتاه، اتفاق بیفتد. آمفیزم درنهایت سبب ضعف تنفس حتی در حالت استراحت می‌شود. در بدترین حالت، آمیزم می‌تواند باعث «گرسنگی هوا» شود. این احساس ثابت است که در آن فرد قادر به نفس کشیدن نیست. این علائم تنفسی بدون در نظر گرفتن علت بیماری یکسان است. بااین‌حال، دو نفر با همان میزان آسیب ریوی ممکن است نشانه‌های مختلفی داشته باشند. یک فرد مبتلابه آمفیزم ملایم ممکن است احساس تنگی نفس کند. فرد دیگری که مبتلابه فرم پیشرفته‌تر بیماری است ممکن است ناراحتی بیشتری را به خاطر علائم بیماری تحمل کند.
سایر علائم ناشی از بیماری آمفیزم عبارت‌اند از:
• خس‌خس کردن
• سرفه
• خلط (اگر فرد برونشیت مزمن داشته باشد)
• احساس تنگی و سفتی در قفسه سینه
• قفسه سینه شبیه بشکه
• خستگی مداوم
• سختی در خوابیدن
• سردرد صبحگاهی
• کاهش وزن
• تورم در مچ پا
• رخوت و بی‌حالی (لتارژی) و یا مشکل در تمرکز
اگر شما برای ماه‌ها تنگی نفس با علت ناشناخته‌ای داشته‌اید، به پزشک خود مراجعه کنید، به‌ویژه اگر این وضعیت بدتر شده یا در فعالیت‌های روزانه شما تأثیر بگذارد. این بیماری را با گفتن این جمله به خودتان که شما پیر هستید یا روی فرم نیستید، نادیده نگیرید. در صورت وجود موارد زیر فورا به پزشک مراجعه کنید:
• اگر شما خیلی ازنظر تنفس ضعیف هستید و نمی‌توانید از پله‌ها بالا بروید.
• لب‌ها یا ناخن‌هایتان به‌شدت رنگ آبی یا خاکستری دارد.
• اگر شما از ذهنی هوشیار نیستید.
علل بیماری آمفیزم
علت اصلی آمفیزم در معرض قرار گرفتن در معرض عوامل مضرموجود در هوا در طولانی‌مدت است، ازجمله:
• سیگار کشیدن
• کشیدن ماری‌جوانا
• آلودگی هوا
• بخار و گردوغبار شیمیایی
به‌ندرت، آمفیزم می‌تواند ناشی از کمبود ارثی یک پروتئین باشد که از ساختارهای الاستیک در ریه‌ها محافظت می‌کند. این مورد آمفیزم ناشی از کمبود آلفا ۱-آنتی تریپسین نامیده می‌شود.
عوامل خطر
عواملی که باعث افزایش خطر ابتلا به آمفیزم می‌شوند عبارت‌اند از:
سیگار کشیدن: آمیزم به‌احتمال‌زیاد بیشتر در افراد سیگاری ایجاد می‌شود، اما افراد غیر سیگاری نیز حساس هستند. خطر ابتلا به انواع سیگاری‌ها با تعداد سال‌ها و میزان مصرف دخانیات افزایش می‌یابد.
سن: گرچه آسیب ریه در آمفیزم به‌تدریج گسترش می‌یابد، اکثر افراد مبتلابه آمفیزم مربوط به دخانیات، علائم بیماری رابین ۴۰ تا ۶۰ سال تجربه می‌کنند.
قرار گرفتن در معرض دود دست‌دوم سیگار: دود دست‌دوم همچنین به‌عنوان دود سیگار غیرفعال شناخته‌شده است، دودی است که به خاطر قرار گرفتن در معرض دود سیگار و قلیان و غیره وارد سیستم تنفسی فرد می‌شود. این عامل، خطر ابتلا به آمفیزم را افزایش می‌دهد.
قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی: اگر با مواد شیمیایی خاص یا گردوغبار از دانه‌ها، پنبه، چوب و یا محصولات استخراج معادن مواجهه داشته باشید، شما بیشتر احتمال دارد که دچار آمفیزم شوید. این خطر حتی اگر سیگار بکشید بیشتر است.
قرار گرفتن در معرض آلودگی داخلی و خارجی: آلاینده‌های تنفسی در محیط داخلی، مانند دود حاصل از احتراق سوخت‌ها و همچنین آلودگی‌های در فضای باز – به‌عنوان‌مثال، دود اگزوز خودرو، خطر ابتلا به آمفیزم را افزایش می‌دهد.
عوارض جانبی
افراد مبتلابه آمفیزم بیشتر احتمال دارد که این مشکلات در بدن آنها توسعه پیدا کنند:
ریه کشیده شده (پنوموتوراکس): کولاپس ریه‌ها می‌تواند در افرادی که دارای آمفیزم شدید هستند تهدیدکننده زندگی فرد مبتلا باشند، زیرا عملکرد ریه آنها به خطر می‌افتد. این اتفاق غیرمعمول است اما زمانی که اتفاق می‌افتد جدی و تهدیدکننده زندگی فرد مبتلا است.
مشکلات قلبی: بیماری آمفیزم می‌تواند فشار را در شریان‌هایی که قلب و ریه را متصل می‌کنند افزایش دهد. این مورد می‌تواند یک بیماری را به نام کور پومونئال ایجاد کند که در آن بخش قلب کشیده شده و ضعیف می‌شود.
سوراخ‌های بزرگ در ریه‌ها (bullae): برخی از افراد مبتلابه آمفیزم، فضاهای خالی در ریه‌های آنها به نام bullae ایجاد می‌شود. آنها می‌توانند به‌اندازه نیمی از ریه باشند. علاوه بر کاهش فضای در دسترس برای افزایش ریه، bullae غول‌پیکر می‌تواند خطر ابتلا به پنوموتوراکس را در فرد مبتلا افزایش دهد.
تشخیص بیماری آمفیزم
برای تعیین اینکه آیا شما مبتلابه آمیزم هستید، پزشک شما درباره سابقه پزشکی شما و معاینه فیزیکی سؤال خواهد کرد. پزشک شما ممکن است انواع آزمایش‌ها را توصیه کند.
آزمایش‌ها تصویربرداری
یک اشعه ایکس قفسه سینه می‌تواند به تشخیص پیشرفته آمفیزم کمک کند و سایر علل ضعف نفس را رد کند؛ اما اگر اشعه ایکس را مشاهده کنید، اشعه ایکس قفسه سینه نیز می‌تواند نتایج طبیعی داشته باشد. اسکن کامپیوتری توموگرافی (CT) تصاویری از اشعه ایکس گرفته‌شده از جهات مختلف را برای ایجاد دیدگاه‌های مقطعی از اندام‌های داخلی ترکیب می‌کند. سی‌تی‌اسکن می‌تواند برای تشخیص و تشخیص آمفیزم مفید باشد. اگر کاندیدای جراحی ریه هستید، ممکن است یک اسکن سی تی را انجام دهید.
آزمایش آزمایشگاهی
خون‌گرفته شده از شریان در مچ دست شما می‌تواند مورد آزمایش قرار گیرد تا تعیین کند که ریه‌ها چگونه اکسیژن شمارا انتقال می‌دهند و دی‌اکسید کربن را از جریان خون شما حذف می‌کنند.
تست عملکرد ریه
این تست‌های غیراختصاصی اندازه‌گیری می‌کند که چه مقدار رطوبت هوا می‌تواند نگه دارد و هوا در داخل و خارج از ریه‌ها جریان دهد. آنها همچنین می‌توانند اندازه‌گیری کنند که چگونه ریه‌ها اکسیژن را به جریان خون شما منتقل می‌کنند. یکی از رایج‌ترین آزمایش‌ها از یک ابزار ساده به نام اسپیرومتری استفاده می‌کند که برای سنجش ظرفیت ریه‌های شما استفاده می‌شود.
پیشگیری
• اگر سیگار بکشید، مصرف آن را متوقف کنید، اگر سیگار نمی‌کشید، استعمال آن را شروع نکنید، با ترک سیگار شما می‌توانید از بروز بیماری آمفیزم جلوگیری یا از پیشرفت آن جلوگیری کنید.
• شما همچنین باید تماس خود را با آلودگی هوا محدود کنید. فعالیت‌های خود در فضای باز خود را محدود کنید به‌خصوص درزمانی که گزارش‌هایی از سطح دود بالا وجود دارد.
• افراد در معرض مواد شیمیایی مضر در محل کار باید با کارفرمایان خود درباره ماسک‌های تنفسی صحبت کنند. یا با یک متخصص طب کار مشورت کنند.
• اگر شما مبتلابه بیماری آمفیزم هستید، از پزشک خود در مورد ضرورت واکسیناسیون آنفلوانزا و پنوموکوک سؤال کنید. این واکسن‌ها می‌تواند به جلوگیری از عفونت‌های تنفسی تهدیدکننده در افراد مبتلابه بیماری ریه کمک کند.
درمان بیماری آمفیزم
آمفیزم و COPD نمی‌توانند به‌طور مطلق و کامل درمان شوند، اما درمان می‌تواند به کاهش علائم و کاهش پیشرفت بیماری کمک کند.
داروهای مصرفی برای کنترل این بیماری
پزشک ممکن است بسته به‌شدت نشانه‌های بیماری در شما این موارد را برای شما تجویز کند:
Bronchodilators: این داروها می‌توانند با آرام کردن راه‌های هوایی به تسکین سرفه، تنگی نفس و مشکلات تنفسی کمک کنند.
استروئید های استنشاقی: داروهای کورتیکواستروئیدی در مقابله با افشانه‌های استنشاقی باعث کاهش التهاب می‌شوند و ممکن است به کاهش تنگی نفس به فرد بیمار کمک کنند.
آنتی‌بیوتیک‌ها: اگر شما مبتلابه یک عفونت باکتریایی هستید برای برونشیت حاد یا پنومونی، استفاده از آنتی‌بیوتیک مناسب است.
توان‌بخشی ریوی: یک برنامه توان‌بخشی ریه می‌تواند تمرینات و تکنیک‌های تنفسی را به شما آموزش دهد که ممکن است باعث کاهش تنفس و بهبود توانایی شما در ورزش شود.
تغذیه‌درمانی: همچنین در مورد تغذیه مناسب دریافت خواهید کرد. در مراحل اولیه آمیزم، بسیاری از افراد باید وزن کم کنند، درحالی‌که افراد مبتلابه آمفیزم دیرهنگام باید اغلب وزن خود را به دست آورند و آن را جبران کنند.
اکسیژن درمانی: اگر شما مبتلابه آمفیزم شدید با سطوح پایین اسیدهای خون هستید، با استفاده از اکسیژن به‌طور منظم در خانه و زمانی که ورزش می‌کنید ممکن است از آن استفاده کنید که اثر تسکین دهندگی دارد. بسیاری از مردم ۲۴ ساعت در روز از اکسیژن استفاده می‌کنند. این امر معمولاً توسط لوله‌های باریک که به سوراخ‌های بینی شما متصل می‌شود، اداره می‌شود.
عمل جراحی
با توجه به‌شدت بیماری آمفیزم در شما، پزشک ممکن است یک یا چند نوع از جراحی را پیشنهاد کند، ازجمله:
جراحی کاهش حجم ریه: در این روش، جراحان کلیدهای آسیب‌دیده بافت ریه را حذف می‌کنند. از بین بردن بافت بیمار کمک می‌کند که بافت باقی‌مانده ریه گسترش یابد و کارآیی بیشتری داشته باشد و به بهبود تنفس کمک کند.
پیوند ریه: پیوند ریه یک نیز گزینه است اگر آسیب شدید ریه داشته باشید و گزینه‌های دیگر شکست‌خورده‌اند، می‌توان از آن برای درمان استفاده کرد.
شیوه زندگی و درمان‌های خانگی
اگر شما این بیماری رادارید، می‌توانید تعدادی از مراحل را برای متوقف کردن پیشرفت آن و برای محافظت از خود از عوارض بیماری آمفیزم انجام دهید:
سیگار نکشید: این مهم‌ترین اقداماتی است که می‌توانید برای تأمین سلامت کلی خود انجام دهید که ممکن است پیشرفت این بیماری آمفیزم را متوقف کند. اگر به کمک به ترک سیگار نیاز دارید، به یک برنامه ترک سیگار بپیوندید. همچنین تا جایی که امکان دارد از مواجهه با دود دسته دوم سیگار بپرهیزید.
اجتناب از سایر تحریک‌کننده‌های تنفسی: این موارد شامل بخار نشاءت گرفته از رنگ و خودرو، اکسید استفاده‌شده در ماشین، بعضی از بوهای مواد مصرفی در آشپزی، عطرهای خاص، حتی شمع‌های سوزان و بخور است. شرایط کوره را تغییر داده و از تهویه هوا به‌طور مرتب برای فیلتر کردن آلاینده‌ها استفاده کنید.
به‌طور منظم تمرین کنید: سعی نکنید مشکلات تنفسی شمارا از انجام تمرین منظم بازدارد چون‌که این امرمی تواند ظرفیت ریه شمارا به میزان قابل‌توجهی افزایش دهد.
از قرار گرفتن در معرض هوا سرد خود را محافظت کنید: هوای سرد می‌تواند منجر به اسپاسم گذرگاه‌های برونش شده و آن را شرایط را برای نفس کشیدن دشوارتر کند. در هوای سرد، می‌توانید از یک شال نرم یا یک ماسک هوای سرد را (که می‌توانید آنها از یک داروخانه تهیه کنید) قبل از رفتن به خارج روی دهان و بینی خود، برای گرم کردن هوا وارد ریه‌ها قرار دهید.
واکسیناسیون توصیه می‌شود: اطمینان حاصل کنید که واکسن آنفولانزای انسانی را به‌طور سالانه و پنومونوک را طبق توصیه پزشک خود دریافت کرده‌اید.
جلوگیری از عفونت‌های تنفسی: بهترین کار را برای جلوگیری از تماس مستقیم با افرادی که سرماخوردگی یا آنفولانزا دارند، انجام دهید. اگر در طول فصل سرما و آنفلوانزا با گروه‌های زیادی که برخورد دارید، با ماسک صورت خود را پوشانید، دست‌های خود را به‌طور مرتب بشویید و از بطری‌های کوچک ضدعفونی‌کننده دست که می‌تواند در صورت نیاز مورداستفاده قرار گیرد، استفاده کنید.
منبع مقاله Drugs.com
این مقاله به‌طور اختصاصی توسط گروه نویسندگان مجله قرمز ترجمه و تألیف شده است.