واکسن پرونار یا پنوموکوک pneumococcal 7-valent conjugate برای جلوگیری از عفونت ناشی از باکتری‌های پنوموکوک استفاده می‌شود. این دارو دربرگیرنده ۷ نوع مختلف باکتری‌های مولد پنوموکوک است. بیماری پنوموکوک )Pneumococcal یک عفونت جدی ایجادشده توسط این باکتری‌ها است. باکتری‌های پنوموکوک می‌توانند سینوس‌ها و گوش داخلی را آلوده کنند. همچنین آن‌ها می‌توانند ریه‌ها، خون و مغز را آلوده کند و این شرایط می‌تواند برای فرد مبتلا شده مرگبار باشد. مکانیسم عمل واکسن پرونار از طریق دریافت یک دوز کوچکی از باکتری یا پروتئین‌های باکتری‌ها از این واکسن توسط فرزند شما است که باعث می‌شود که به بدن در ایجاد ایمنی در برابر بیماری کمک کند. این واکسن عفونت فعالی را که قبلاً در بدن ایجادشده را درمان نمی‌کند. ابتلای به بیماری پنوموکوک (مانند پنومونی یا مننژیت) نسبت به دریافت واکسن پرونار برای سلامت کودک شما بسیار خطرناک‌تر است. بااین‌حال، مانند هر دارویی، این واکسن می‌تواند عوارض جانبی ایجاد کند. البته خطر عوارض جانبی جدی ناشی از دریافت این واکسن بسیار کم است. واکسن پرونارمانند هر واکسنی ممکن است در هر فردی از ابتلای به بیماری جلوگیری نکند ( یعنی لزوماً تأثیر ۱۰۰ درصدی ندارد). همچنین واکسن پرونار برای استفاده در کودکان سنین ۶ هفتگی تا ۱۰ سالگی است. در این مقاله به بررسی نکات کلیدی در مورد این واکسن می‌پردازیم.
اطلاعات مهم در مورد واکسن پرونار
واکسن پرونار از طریق یک دوره تزریق به بیمار زده می‌شود. اولین شات تزریق هنگامی‌که کودک ۲ ماهه است، زده می‌شود. سپس نوبت‌های تقویت‌کننده و یادآور واکسن در ۴ ماه، ۶ ماه و ۱۲ تا ۱۵ ماهگی داده می‌شود.
در کودکی با سن بزرگ‌تر ۶ ماه که هنوز این واکسن را دریافت نکرده است، اولین دوز را می‌توان در هرزمانی از سن ۷ ماهگی تا ۹ سال (قبل از ۱۰ سالگی) تزریق کرد.
اگر کودک در تزریق اولیه، کمتر از ۱ سال داشته باشد، او به دو دوز یادآور و افزایش‌دهنده نیاز دارد. درصورتی‌که کودک در تزریق اولیه، در سن ۱۲ تا ۲۳ ماهگی باشد، باید یک دوز یادآور دریافت کند. یک کودک ۲ ساله و یا دارای سن بیشتر در زمان اولین تزریق ممکن است تنها به یک تزریق بدون دوز تقویت‌کننده نیاز داشته باشد.
زمان‌بندی واکسیناسیون در استفاده از این واکسن بسیار مهم است تا تأثیر آن بالا باشد. برنامه واکسیناسیون یادآور کودک شما ممکن است متفاوت از این دستورالعمل باشد. دستورالعمل‌های پزشک خود را در این زمینه دنبال کنید و یا برنامه توصیه‌شده توسط بهداشت و درمان کشوری که در آن زندگی می‌کنید را دنبال کنید.
تمام عوارض جانبی که فرزند شما پس از دریافت واکسن پرونارممکن است داشته باشد را گزارش و پیگیری کنید. هنگامی‌که کودک یک دوز تقویت‌کننده و یادآور دریافت می‌کند، اگر دوز قبلی واکسن باعث ایجاد عوارض جانبی در کودک شد، باید در این زمینه به پزشک یا مراقبین سلامت کودک شما اطلاع دهید.
اگر کودک مبتلابه بیماری سرماخوردگی یا تب باشد، کودک شما هنوز هم می‌تواند این واکسن را دریافت کند. در صورت بیماری شدیدتر همراه با تب و یا هرگونه عفونت، صبر کنید تا کودک قبل از دریافت این واکسن بهتر شود.
اطمینان حاصل کنید که فرزندتان به‌طور منظم برای ایمن‌سازی در برابر بیماری‌هایی دیگری مانند دیفتری، کزاز، سیاه‌سرفه (whooping cough)، سرخک، اوریون، هپاتیت یا آبله‌مرغان (chicken pox) واکسن‌های مربوطه را در قالب برنامه مدون واکسیناسیون دریافت کند. مراقبین سلامت فعال در مراکز و پایگاه‌های سلامت شهری یا روستایی شما می‌تواند برنامه ایمن‌سازی توصیه‌شده را به شما ارائه دهند.
نکاتی که باید قبل از استفاده از این واکسن بدانید
همه عوارض جانبی را که فرزند شما پس از دریافت واکسیناسیون به آن دچار می‌شود را گزارش و پیگیری کنید. هنگامی‌که کودک یک دوز تقویت‌کننده و یادآور دریافت می‌کند، اگر پیش از آن در اثر تزریق دوز قبلی دچار عوارض جانبی ناشی از دریافت واکسن شده است، باید در این زمینه به پزشک یا مراقبین سلامت اطلاع دهید. اگر کودک شما تابه‌حال واکنش شدید آلرژیکی به واکسن پنوموکوک یا دیفتری داشته باشد، نباید واکسن پرونار را دریافت کند.
برای اطمینان از اینکه دریافت این واکسن برای کودک شما بی‌خطر است، اگر شما هریک از موارد زیر را کودک شما داشت، به پزشک خود اطلاع دهید:
• سابقه یک خونریزی یا اختلال لخته شدن خون مانند خونریزی یا کبودی؛
• سابقه تشنج؛
• دارا بودن یک سیستم ایمنی ضعیف ناشی از ابتلای به بیماری، پیوند مغز استخوان، یا در اثر استفاده از داروهای خاص یا دریافت داروهای ضد سرطان؛
• اگر کودک یک دارو رقیق کننده خون از قبیل وارفارین مصرف می‌کند (Coumadin، Jantoven).
کودک شما اگر مبتلابه یک سرماخوردگی خفیف شده باشد، هنوز هم می‌تواند یک واکسن را دریافت کند. در صورت ابتلا به فرم شدیدتر همراه با تب بیماری و یا هرگونه عفونت، صبر کنید تا کودک قبل از دریافت این واکسن بهتر شود.
نحوه دریافت واکسن پرونار
واکسن پرونار از طریق عضلانی تزریق می‌شود. کودک شما این تزریق را در یک پایگاه سلامت (مرکز سلامت) یا کلینیک دریافت خواهد کرد.
واکسن پرونار از طریق یک دوره تزریق به بیمار زده می‌شود. اولین تزریق هنگامی‌که کودک ۲ ماهه است، زده می‌شود. سپس نوبت‌های تقویت‌کننده و یادآور واکسن در ۴ ماه، ۶ ماه و ۱۲ تا ۱۵ ماهگی داده می‌شود.
اولین تزریق واکسن پرونار باید قبل از ۶ هفتگی کودک انجام نشود. حداقل ۲ ماه فاصله بین دریافت نوبت‌های مختلف این واکسن فاصله نیاز است.
اگر فرزند شما ۶ ماهه یا دارای سن بیشتری است، هنوز می‌توانید واکسن پرونار را در قالب برنامه زیر دریافت کند:
سن ۷-۱۱ ماهگی: دو تزریق پیش از قاعدگی با حداقل ۴ هفته فاصله و سپس تزریق سوم پس‌ازاینکه کودک وارد یک‌سالگی شد (حداقل ۲ ماه بعد از تزریق دوم)؛
سن ۱۲-۲۳ ماهگی: دو تزریق با حداقل ۲ ماه فاصله از هم؛
سن ۲ ماهگی تا ۹ سال (قبل از ۱۰ سالگی): یک تزریق.
زمان‌بندی واکسیناسیون در استفاده از این واکسن بسیار مهم است تا تأثیر آن بالا باشد. برنامه واکسیناسیون یادآور کودک شما ممکن است متفاوت از این دستورالعمل باشد. دستورالعمل‌های پزشک خود را در این زمینه دنبال کنید و یا برنامه توصیه‌شده توسط بهداشت و درمان کشوری که در آن زندگی می‌کنید را دنبال کنید.
یک کودک که دارای سنی بین ۲۴ ماهگی تا ۵ ساله باشد، اگر کودک تمام نوبت‌های توصیه‌شده را در یک برنامه قبلی دریافت نکرده باشد، یا اگر کودک دارای شرایط خاص پزشکی یا سیستم ایمنی ضعیف، ممکن است نیاز به یک یا دو دوز دیگر از واکسن پرونار داشته باشد.
در صورت تزریق این واکسن در ۲۴ ساعت بعد، پزشک ممکن است برای درمان تب و درد از داروهای ضد درد بدون ترکیبات آسپیرین مانند استامینوفن (تیلنول) یا ایبوپروفن (Motrin، Advil و …) برای درمان تب و درد استفاده کند. دستورالعمل خود را در مورد اینکه چه مقدار از این دارو را باید فرزندتان مصرف کند را دنبال کنید.
جلوگیری از تب در کودکانی که اختلال تشنجی مانند صرع دارند، بسیار مهم است.
چه اتفاقی می افتد اگر شما دریافت یک نوبت از این واکسن را فراموش کنید؟
اگر فرزند شما تزریق دوز تقویت‌کننده و یادآور را از دست بدهد یا دیرتر از زمان خود دریافت کند در این زمینه، با پزشک خود مشورت کنید. نوبت بعدی باید در اسرع وقت تزریق شود. نیازی به شروع مجدد برنامه واکسیناسیون نیست.
اطمینان حاصل کنید که کودک شما تمام نوبت‌های توصیه‌شده از این واکسن را دریافت می‌کند. اگر فرزند شما دوره کامل واکسن را دریافت نکند، ممکن است در برابر این بیماری کاملاً محافظت نشود.
اگر این دارو واکسن از بیش از حد مجاز دریافت کنید، چه اتفاقی می افتد؟
اوردوز (مصرف بیش‌ازحد مجاز) واکسن پرونار بعید است که رخ دهد.
در هنگام مصرف این واکسن باید از چه مواردی اجتناب کنید؟
دستورالعمل‌های پزشک خود را در مورد هرگونه محدودیت در مصرف مواد غذایی، نوشیدنی‌ها یا فعالیت‌های جسمانی دنبال کنید.
عوارض جانبی واکسن پرونار
درصورتی‌که واکنش آلرژیک خطرناکی را پس از اولین تزریقی داشته باشد، کودک شما نباید یک واکسن تقویت‌کننده دریافت کند. همه عوارض جانبی که فرزند شما پس از دریافت واکسن پرونار داشته باشد را گزارش و پیگیری کنید. هنگامی‌که کودک شما یک دوز تقویت‌کننده را دریافت می‌کند، اگر تزریق‌های قبلی باعث ایجاد عوارض جانبی در کودک شما شود، باید در این زمینه به مراقبین سلامت یا پزشک اطلاع دهید.
اگر کودک شما هرکدام از این علائم یک واکنش آلرژیک به این واکسن داشته باشد، به اورژانس مراجعه کنید: کهیر؛ دشواری در نفس، تورم صورت، لب‌ها، زبان یا گلو.
اگر شما یک عوارض جانبی جدی مانند زیر داشتید فورا با پزشک خود تماس بگیرید:
• تب بالا (تب ۳۹/۵ درجه یا بالاتر)؛
• تشنج (صرع)
• خفگی، مشکل در تنفس؛
• کبودی یا خونریزی؛
• درد شدید، خارش، تحریک یا تغییرات پوستی در محلی که در آن تزریق انجام شد.
عوارض جانبی متعاقب دریافت واکسن پرونار عبارت اند از:
• قرمزی خفیف، تورم، حساسیت به لمس و یا تشکیل یک توده سخت در محلی که در آن تزریق انجام شد؛
• ضعف، نق‌نق کردن؛
• گریه، خستگی؛
• خواب‌آلودگی، بی‌خوابی، بی‌قراری؛
• تب کم (۳۹ درجه یا کمتر)؛
• استفراغ، اسهال، از دست دادن اشتها؛
• خارش پوستی خفیف.
این فهرست یک لیست کامل از عوارض جانبی این دارو نیست و موارد دیگری ممکن است رخ دهد. برای توصیه‌های پزشکی در مورد عوارض جانبی با پزشک خود تماس بگیرید. در صورت مشاهده عوارض جانبی به FDA این موارد را گزارش کنید.
مصرف چه داروهایی تاثیر این واکسن را تحت شعاع قرار می دهند؟
قبل از دریافت این واکسن، به پزشک درباره تمام واکسن‌های دیگر که کودک شما اخیراً دریافت کرده است، اطلاع دهید.
همچنین اگر کودک شما به‌تازگی دارو یا درمان‌هایی ازجمله موارد زیر را که می‌تواند سیستم ایمنی بدن را تضعیف کند را دریافت کرده است، در این زمینه به پزشک اطلاع دهید:
• داروهای استروئیدی دریافتی از طریق خوراکی، بینی، استنشاق یا تزریقی؛
• شیمی‌درمانی یا اشعه درمانی؛
• داروهای مصرفی برای درمان بیماری پسوریازیس، آرتریت روماتوئید یا سایر اختلالات خود ایمنی مانند آزاتیوپرین (ایمورن)، اتانرسپت (انبرل)، لفلونامید (Arava) و …؛
• داروهایی برای درمان یا جلوگیری از رد پیوند عضو، مانند basiliximab (Simulect)، سیکلوسپورین (سندیمون، نئورال، گنگراف ) muromonab-CD3 (ارتوکلون)، مایکوفنولات مفتیل (CellCept)، سایرولیموس (Rapamune) یا تاکرولیموس (پروگرف).
اگر فرزند شما از هر یک از این داروها استفاده می‌کند، ممکن است قادر به دریافت واکسن نباشد، یا ممکن است لازم باشد منتظر بماند تا درمان دارویی تمام شود و سپس اقدام به دریافت واکسن کند.
بسیاری از داروها، ازجمله داروهای تجویزی و بدون نسخه، ویتامین‌ها و محصولات گیاهی ممکن است با این واکسنتداخل ایجاد کنند. به هر یک از ارائه‌دهندگان مراقبت‌های بهداشتی به شما درباره تمام داروهایی که در حال حاضر کودک شما استفاده می‌کند،اعم هر دارویی که کودک شما شروع به استفاده از آن کرده است یا استفاده از آن را متوقف کرده است، اطلاع دهید. بدون اطلاع به پزشک خود مصرف هیچ دارویی را برای کودک خود آغاز نکنید.
منبع مقاله Drugs.com
ترجمه و تالیف اختصاصی توسط مجله قرمز