لوسمی ؛ نامی که اولین بار شاید در فیلم از کرخه تا راین شنیدیم و با دیدن صحنه‌هایی از نحوه رنج کشیدن بیماری مبتلابه این بیماری همه‌مان گریستیم. لوسمی بیماری است که در کنار دیگر انواع سرطان امروزه در جامعه‌مان دیده می‌شود. ممکن است افرادی در اطراف شما وجود داشته باشند که از این بیماری رنج می‌برند. تغییر سبک زندگی نوین سبب شده که کسی خود را مصون از این بیماری نداند. بنابراین در این مقاله قصد داریم تا به زبانی ساده به بررسی این بیماری بپردازیم و کمی بیشتر با آن آشنا شویم.
لوسمی سرطان خون یا مغز استخوان( که سلول‌های خونی را تولید می‌کند) است. فردی که مبتلابه لوسمی است از تولید غیرم تعادل سلول‌های خونی، به‌طورمعمول لوکوسیت ها( گلبول‌های سفید) رنج می‌برد.
مردم معمولاً لوسمی و لنفوما را باهم اشتباه می‌کنند. لوسمی سرطان خون است؛ درحالی‌که لنفوما سرطان سیستم لنفاوی( غدد لنفاوی) است. واژه لوسمی از ریشه یونانی لوکوس( leukos) گرفته‌شده است که، به معنی سفید می‌باشد و aima که به مهنی خون است.
DNA سلول‌ها خونی نابالغ، غالباً گلبول‌های سفید، در برخی مسیرها دچار آسیب می‌شود. این اختلال باعث می‌شود تا سلول‌های خونی رشد کرده و به‌طور مداوم تقسیم شوند. سلول‌های خونی سالم پس از مدتی می‌میرند و با سلول‌های جدید جایگزین می‌شوند که در مغز استخوان ساخته‌شده‌اند.
سلول‌های خونی غیرعادی وقتی‌که باید نمی‌میرند و انباشته‌شده، فضای بیشتری را اشغال می‌کنند. ازآنجایی‌که سلول‌های سرطانی بیشتری تولید می‌شوند، با شلوغ کردن فضا در محیط خون مانع از رشد و عملکرد گلبول‌های سفید می‌شوند. سلول‌های بد لزوماً عملکرد سلول‌های خوب را مختل می‌کنند.
در اینجا برخی نکات مهم راجع به لوسمی مطرح می‌کنیم. دیگر جزئیات در ادامه مقاله آورده شده‌اند.
-بر اساس انجمن لوسمی و لنفوما در ۶۰۱۴۰ نفر در سال ۲۰۱۶ لوسمی تشخیص داده‌شده است.
-هرساله ۵۴۲۷۰ مبتلای جدید به لوسمی وجود دارد.
-بااینکه سرطان مغز استخوان در میان شایع‌ترین سرطان‌های دوران کودکی قرارگرفته است، اغلب در بزرگ‌سالان رخ می‌دهد.
-لوسمی در میان مردان بیشتر از زنان رخ می‌دهد.
-افراد مبتلابه لوسمی گزینه‌های درمانی زیادی دارند و درمان‌های لوسمی اغلب بیماری و علائمش را کنترل می‌کند.
علائم لوسمی
فرآیند انعقاد خون ضعیف است- به دلیل اینکه گلبول‌های سفید نابالغ فضای خون ر اشغال کرده‌اند پلاکت‌ها، که برای انعقاد خون ضروری هستند، در عملکرد خود دچار اشکال می‌شوند. بیمار ممکن است به‌راحتی خون‌ریزی کند و روند بهبودی به‌شدت کند شود. همچنین باعث ایجاد لکه‌های لخته خونی بر روی پوست شود( که ثمره انعقاد خون ضعیف می‌باشد. )
سیستم ایمنی آسیب‌دیده- گلبول‌های سفید بیمار که برای مبارزه با عوامل خارجی و عفونت‌ها ضروری هستند، ممکن است آسیب‌پذیر شده و به شکل مناسب عمل نکنند. بیمار ممکن است عفونت‌های متداولی را تجربه کند یا سیستم ایمنی ش دیگر سلول‌های سالم خونی را نیز تحت تأثیر قرار دهد.
آنمی-به دلیل کاهش رشد گلبول‌های قرمز بیمار از آنمی رنج می‌برد. این مورد می‌تواند منجر به ایجاد اشکال و اختلال درروند تنفس شود و باعث رنگ‌پریدگی در بیمار گردد.
دیگر علائم- بیمار می‌تواند علائمی همچون حالت تهوع، تب، کاهش دمای بدن، تعرق شبانه، علائمی مشابه علائم آنفولانزا، کاهش وزن، درد استخوانی و خستگی مفرط را تجربه کند. اگر کبد یا طحال بزرگ‌تر شود بیمار احساس سیری می‌کند و از غذا خوردن امتناع می‌کند و این باعث کاهش وزن می‌شود.
کاهش وزن همچنین می‌تواند غیر مرتبط با بزرگی کبد یا طحال نیز رخ دهد. سردرد در میان بیمارانی که سلول‌های سرطانی به دستگاه عصبی مرکزی نیز واردشده‌اند شایع است.
چون این علائم می‌توانند نتیجه بیماری‌های دیگری هم باشند، تشخیص لوسمی تنها با انجام آزمایش‌های پزشکی و بالینی و بررسی آن‌ها اعلام می‌شود.
ریسک فاکتور های لوسمی
برخی برگ خریدها افراد خاصی را درخطر ابتلای بیشتری قرار می‌دهند. موارد ذکرشده هم عوامل شناخته‌شده‌اند و هم عواملی هستند که حدس زده می‌شود می‌توانند سبب لوسمی شوند:
. اشعه‌ی یونیزاسیون مصنوعی
. ویروس HTVL-1( ویروس آسیب‌زننده به لنفوسیت‌های T) و ویروس HIV ( ویروس نقص ایمنی اکتسابی)
. بنزن و برخی ترکیبات شیمیایی
.مواد مورداستفاده در شیمی‌درمانی‌ها سابق
.انتقال جنینی
.رنگ مو
.استعمال دخانیات
استعداد ژنتیکی- برخی مطالعات به بررسی و مطالعه سوابق خانوادگی می‌پردازند که دریافته‌اند برخی افراد مستعد ابتلا به سرطان مغز استخوان می‌باشند، چون یک نوع ژن یا یک بخش ژنی در DNA آن‌ها وجود دارد.
سندرم داون- افراد مبتلابه سندرم داون به‌طور قابل‌توجهی نسبت به افراد سالم استعداد ابتلا به سرطان مغز استخوان بیشتری دارند. متخصصان می‌گویند این به این دلیل است که افراد با اختلال ژنتیکی شانس ابتلای بیشتری دارند.
انرژی الکترومغناطیسی- مطالعات نشان داده‌اند که شواهدی زیادی برای ایجاد سرطان مغز استخوان در اثر EFL مغناطیسی وجود ندارد. سازمان بین‌المللی تحقیقات سرطان می‌گوید مطالعاتی که می‌گویند خطر ابتلا در این افراد بیشتر است خیلی ضعیف و غیرقابل‌اعتماد می‌باشند.
لوسمی و کار آیی مغز استخوان
مغز استخوان درون استخوان یافت می‌شود. مغز استخوان در استخوان درشت بزرگ‌سالان سلول‌های خونی را تولید می‌کند. تقریباً ۴ درصد وزن بدن ما را مغز استخوان تشکیل می‌دهد.
دو نوع مغز استخوان وجود دارد:
۱.مغز استخوان قرمز که عمدتاً از بافت میلوییدی ساخته‌شده است.
۲.مغز استخوان زرد که عمدتاً از سلول‌های چربی ساخته‌شده است.
مغز استخوان قرمز می‌تواند در استخوان‌های پهن یافته شود، مثل جناق، جمجمه، دنده، شانه، لگن و مهره. مغز استخوان قرمز می‌تواند در انتهای استخوان‌های دراز مثل ران و بازو یافت شود.
سلول‌های گلبول سفید، گلبول قرمز و پلاکت‌ها در مغز قرمز تولید می‌شوند. گلبول‌های قرمز اکسیژن را در خود حمل می‌کنند، گلبول‌های سفید با بیماری‌ها مبارزه می‌کنند. پلاکت‌ها برای انعقاد خون ضروری هستند. مغز زرد استخوان در بخش میانی استخوان‌های دراز یافت می‌شود.
اگر فردی میزان زیادی خون از دست بدهد بدن می‌تواند مغز زرد را به مغز قرمز تبدیل کند تا تولید سلول‌های خونی را افزایش دهد.
گلبول‌های سفید، گلبول‌های قرمز و پلاکت‌ها در پلاسما حضور دارند. پلاسمای خون مایعی است که سلول‌های خونی در آن شناورند.
انواع لوسمی
متخصصان لوسمی را به ۴ گروه بزرگ تقسیم کرده‌اند. این گروه‌ها با عنوان‌های حاد، مزمن، لنفوسیتیک و میلوژنز طبقه‌بندی می‌شوند.
لوسمی مزمن و حاد
در دوره زندگی و بلوغ گلبول‌های سفید مراحل مختلفی وجود دارد. لوسمی حاد یک بیماری در حال پیشرفت با سرعت‌بالا است که درنتیجه تجمع سلول‌های نابالغ و بی کاربرد در مغز استخوان و خون به وجود می‌آید. این سلول‌ها خیلی زودتر از موعد از مغز استخوان خارج می‌شوند و کار آرایی ندارند. نوع مزمن بسیار آرام‌تر پیش می‌رود و اجازه بلوغ و کار آیی بیشتر می‌دهد. درواقع لوسمی حاد سلول‌های خوب را زودتر لوسمی حاد مختل می‌کند.
لوسمی لنفوسیتی و میلوسیتی
لوسمی ها همچنین به سلول‌های خونی آلوده‌شده تقسیم می‌شوند. اگر تبدیل سرطانی در این نوع از مغز استخوان که لنفوسیت‌ها را می‌سازد صورت گیرد بیماری لوسمی لنفوسیتی نامیده می‌شود. لنفوسیت نوعی از گلبول‌ها سفید است که درون مهره‌ها بالغ می‌شود. اگر تغییرات سرطانی در این نوع از مغز استخوان که برای تولید گلبول قرمز، دیگر انواع گلبول سفید و یا پلاکت‌ها استفاده می‌شود رخ دهد، بیماری لوسمی میلوژنز نامیده می‌شود.
لوسمی لنفاتیک حاد (ALL)
همچنین بانام لوسمی لنفوبلاستی حاد نیز شناخته می‌شود. این نوع شایع‌ترین نوع سرطان مغز استخوان در میان کودکان می‌باشد. بااین‌وجود بزرگ‌سالان نیز می‌توانند به این بیماری مبتلا شوند، به‌خصوص افرادی که بالای ۶۵ سال سن دارند. احتمال تحمل تا ۵سال در میان کورکان بیش از ۸۵ درصد می‌باشد.
موارد زیر زیرمجموعه های ALL می‌باشند:لوسمی لنفوبلاستی پیشران B، لوسمی لنفوبلاستی حاد پیشران T، لوسمی بورکیت و لوسمی حاد دوفنوتیپی.
لوسمی لنفوسیتیک مزمن(CLL)
این نوع بیماری در میان بزرگ‌سالان باسن بالاتر از ۵۵ سال بسیار شایع‌تر است. بااین‌وجود افراد با سنین پایین‌تر هم می‌توانند به این بیماری مبتلا شوند. این نوع از لوسمی شایع‌ترین نوع در میان بزرگ‌سالان می‌باشد. CLL به‌ندرت در کودکان دیده می‌شود. غالب مبتلایان مردان هستند( بیش از ۶۰ درصد) احتمال تحمل بیماری تا ۵ سال در مبتلایان ۸۲ درصد می‌باشد. متخصصان می‌گویند CLL غیرقابل درمان است. نوع شدیدتر CLL لوسمی پرولنفوسیتیک B است.
لوسمی حاد میلوژنز( AML)
AML بیشتر در میان بزرگ‌سالان شایع است تا کودکان و به‌طور قابل‌توجهی مردان را بیشتر از زنان مبتلا می‌کند. بیماران با شیمی‌درمانی درمان می‌شوند. در کودکان مبتلابه AML احتمال تحمل تا ۵سال ۶۰ تا ۷۰ درصد می‌باشد. درحالی‌که احتمال بهبودی ۲۶.۶ درصد می‌باشد.
در سیستم طبقه‌بندی سازمان جهانی سلامت ۶ گروه اصلی AML وجود دارد: AML با اختلال ژنتیکی ارجاعی، AML با ویژگی myelodysplasia، AML مرتبط با درمان و MDS.
لوسمی میلوژنز مزمن(CML)
اکثریت مبتلایان بزرگ‌سالان هستند. بر اساس موسسه ملی سرطان احتمال تحمل تا ۵ سال ۶۵.۱ درصد می‌باشد. بنابراین بسیاری از افراد مبتلابه CML دارای جهش ژنی هستند که به هدف درمان سرطان پاسخ می‌دهد و Gleevec نامیده می‌شود. Gleevec اغلب برای درمان CML استفاده می‌شود درست مانند دیگر انواع داروها. برای آن دسته از افرادی که سرطان به Gleevec حساس است احتمال بهبودی می‌تواند تا ۹۰ درصد باشد.نوع مزمن این بیماری منوسیتی زیرمجموعه CML می‌باشد.
درمان لوسمی
ازآنجایی‌که انواع مختلفی از این نوع سرطان به اشکال مختلف فرد مبتلا را تحت اثر قرار می‌دهند، درمان آن‌ها نیز متفاوت می‌باشد و به نوع سرطان بستگی دارد. نوع درمان همچنین به سن بیمار و میزان سلامتی او بستگی دارد.
برای رسیدن به کاربردی‌ترین درمان در بیمار باید درمان را در مرکزی انجام داد که پزشکان تجربه کافی را داشته باشند و در مورد بیماری سرطان دانش کافی را کسب کرده باشند. به‌محض اینکه درمان پیش رفت هدف تکمیل روند درمان می‌باشد که سرطان به‌طور کامل تقریباً تا ۵ سال از بین برود.
درمان لوسمی حاد
درمان نوع حاد این بیماری باید تا حد امکان سریع آغاز شود. درمان اصلی همچنان شیمی‌درمانی است که بسته به نوع سرطان تنظیم می‌شود. گاهی شیمی‌درمانی ممکن است در سه فاز انجام گیرد: مقدماتی، تثبیت و ابقا. در برخی موارد پیوند مغز استخوان می‌تواند تضمین‌کننده باشد.
درمان لوسمی مزمن
درمان این بیماری مزمن با توجه به نوع سرطان و فازی که در آن قرارگرفته است متناسب می‌شود. نوع درمان شامل درمان هدفمند، اینترفرون ها، شیمی‌درمانی، پرتودرمانی، جراحی و پیوند سلول‌های بنیادی می‌باشد. درمان هدفمند با شیمی‌درمانی متفاوت است، چون به نقطه خاصی از سلول سرطانی حمله می‌کند. مثال آن شامل Gleevec برای CML می‌باشد.
در برخی موارد CLL، در مراحل اولیه درمان ضروری نیست. در عوض یک متخصص سرطان مراقبت تحت نظر پزشک را تجویز کند.
پیوند مغز استخوان امروزه تنها راه درمان بیمار مبتلابه CLL می‌باشد. هرچقدر بیمار جوان‌تر باشد احتمال جواب دادن به پیوند بیشتر است.
تشخیص لوسمی و امید به زندگی
تمام بیماران مبتلابه لوسمی، بدون توجه به اینکه چه نوعی از بیماری رادارند، نیاز به چک شدن توسط پزشک خود به‌طور مداوم و منظم دارند. این چک کردن حتماً باید پس از روند درمان سرطان هم ادامه داشته باشد. بیماران تحت معاینات و آزمایش‌های خونی قرار می‌گیرد. پزشک به‌ندرت مغز استخوان آن‌ها را نیز آزمایش می‌کنند. در کنارگذر زمان بیمار به نبود لوسمی ادامه داد پزشک می‌تواند فواصل بین معاینات و چک آپ ها را افزایش دهد.
“سرطان همه مرا تحت تأثیر قرا می‌دهد؛ چه شما دختر باشید، خواهر باشد، مادر باشید، دوست باشید، همکار باشید، پزشک باشید یا بیمار…”
برای دیدن دیگر مقالات ما درباره سرطان به بخش سلامت مراجعه کنید.
این مقاله ترجمه اختصاصی گروه ترجمه مجله قرمز از مقاله Christian Nordqvist می‌باشد.
منبع : Medicalnewstoday