فلج اطفال (پولیو) عفونتی بسیار مسری است که توسط ویروس پولیو ویروس ایجاد می‌شود. اکثر افرادی که با این ویروس آلوده می‌شوند هیچ علائمی از عفونت ناشی از آن ندارند. بااین‌حال، در یک درصد از افراد آلوده، ویروس فلج اطفال سلول‌های عصبی مغز و نخاع را به‌خصوص سلول‌های عصبی در نخاع که عضلات را درحرکتات ارادی مانند راه رفتن درگیر هستند را موردتهاجم قرار می‌دهد. فلج دائمی در یک مورد از هر ۲۰۰ مورد فلج اطفال رخ می‌دهد. بیماری فلج اطفال همچنین پولیو نامیده می‌شود. این عفونت از طریق تماس مستقیم با ذرات ویروسی که از گلو یا مدفوع دفع می‌شوند، گسترش می‌یابند. از زمان معرفی واکسن غیرفعال شده فلج اطفال (واکسن Salk) در سال ۱۹۵۵ و واکسن خوراکی فلج اطفال (واکسن Sabin) در سال ۱۹۶۱، این بیماری عملاً در نیمکره غربی زمین ریشه‌کن شده است. واکسیناسیون موفق به کاهش تعداد کشورهایی شده که بیماری فلج اطفال در آنجا اندمیک (بومی، جایی که عفونت به‌صورت محلی رخ می‌دهد) است. در سال ۱۹۸۸، بیش از ۱۲۰ کشور دارای فرم اندمیک این بیماری بودند؛ اما تا سال ۲۰۱۲، تنها ۳ کشور دارای بیماری فلج اطفال بودند. بااین‌حال، در سال ۲۰۱۳، موارد جدیدی از بیماری فلج اطفال در کشورهای درحال‌توسعه که در آن ویروس ظاهراً ریشه‌کن شده است، ازجمله کشورهای شاخ آفریقا توسعه‌یافته است. این ویروس همچنین در کشورهای توسعه‌یافته‌ای در مناطق جهان که دچار خشونت و اغتشاشات اجتماعی هستند، ظاهر شد. در کشورهای درحال‌توسعه، بعضی افراد هنوز در مقابل این عفونت واکسینه نشدند. بهداشت و بهسازی محیط ضعیف باعث گسترش ویروس عامل این بیماری می‌شود. افرادی که به این مناطق جهان سفر می‌کنند باید در مقابل این بیماری ایمن‌سازی را انجام دهند. اگرچه این امر نادر است، ولی ندرتاً ممکن است افرادی که با واکسن زنده فلج اطفال ایمن می‌شوند، در آنها بیماری فلج اطفال ایجاد شود. کشورهایی که فلج در آنها ریشه‌کن شده است، معمولاً از واکسن غیرفعال فلج اطفال استفاده می‌کنند که هرگز باعث ایجاد بیماری فلج اطفال در فرد واکسینه شده نمی‌شود.
علائم ابتلا به بیماری فلج اطفال
دو فرم از بیماری فلج اطفال وجود دارد:
فلج اطفال خفیف: (که همچنین پولیو میلیت عقیم کننده هم نامیده می‌شود). این فرم از بیماری عمدتاً در کودکان کم سن و سال اتفاق می‌افتد و شایع‌ترین حالت در میان دو فرم بیماری است. این بیماری دارای سیری خفیف است و مغز و نخاع تحت تأثیر قرار نمی‌گیرند. علائم این بیماری ۳-۵ روز پس از قرار گرفتن در معرض ویروس ظاهر می‌شود و شامل تب، سردرد، گلودرد، استفراغ، کم‌اشتهایی و احساس کلی بیماری و ناراحتی.
فرم شدید بیماری: مهم‌ترین سندرم پولیو میلیت یک بیماری شدیدتر است که حدود ۷ تا ۱۴ روز پس از قرار گرفتن در معرض آلودگی ویروس مولد پولیو ایجاد می‌شود. علائم این فرم از بیماری فلج اطفال شامل تب، سردرد شدید، سفتی گردن و کمر و درد عضلانی عمیق است. برخی از افراد اختلالات موقتی مانند حساسیت پوستی را تجربه می‌کنند. اسپاسم عضلانی و تمایل به حفظ و عدم دفع ادرار در این فرم از بیماری شایع است.
همچنین ضعف عضلانی و فلج ممکن است به‌سرعت و یا به‌تدریج و در طول زمان رخ می‌دهد اما فلج ناشی از این بیماری بدتر نمی‌شود (پیش‌رونده نیست). این بیماری اغلب بر قدرت عضلات پا تأثیر می‌گذارد. این بیماری همچنین می‌تواند بر قدرت عضلات بازو و شکم تأثیر بگذارد. وقتی فلج اطفال بر قدرت عضلات گردن و گلو اثر می‌گذارد، باعث می‌شود که صحبت کردن و بلعیدن برای فرد مبتلا مشکل باشد. شکل تهدیدکننده بیماری فلج اطفال موجب ضعف عضلات قفسه سینه می‌شود که برای تنفس لازم است. ویروس همچنین ممکن است بعضی از قسمت‌های مغز را که تنفس را کنترل می‌کنند، تحت تأثیر قرار دهد. هنگامی‌که دریک قربانی بیماری فلج اطفال مشکل تنفسی ایجاد می‌شود، آنها نیاز به دستگاه‌هایی برای کمک به تنفس در آنها دارند.
تشخیص
تشخیص بیماری فلج اطفال بر اساس یک معاینه عصبی است. اگر فرد مبتلابه ضعف اندام یا فلج اندام باشد، پزشک شما ممکن است به این بیماری مشکوک شود و احتمال دارد که فرد بیماری پولیو میلیت را داشته باشد که عمدتاً در یک‌طرف بدن فرد مبتلا رخ می‌دهد. پزشک شما به همین خاطر رفلکس عضلانی شمارا آزمایش خواهد کرد و به دنبال ضعف عضلانی، انقباضات عضلانی غیرطبیعی و کاهش میزان عضلات است. ویروس پولیو می‌تواند در نمونه‌های گرفته‌شده از گلو یا مدفوع شناسایی شود. آنتی‌بادی‌های ویروس پولیو می‌تواند در خون شناسایی شود.
دوره بیماری
بازیابی از بیماری فلج اطفال حدود سه روز طول می‌کشد. تب و سایر علائم بیماری پولیو می‌تواند در عرض چند روز از بین برود، اما فلج ناشی از این بیماری می‌تواند دائمی باشد. برخی از ضعف‌های عملکرد عضلات ممکن است در شش ماه اول پس از بیماری حاد بهبود یابد و بهبودی می‌تواند برای دو سال ادامه یابد.
پیشگیری از بیماری فلج اطفال
بسته به‌جایی که افراد زندگی می‌کنند، نوزادان و کودکان باید با یک یا هر دو نوع واکسن فلج اطفال ایمن شوند: واکسن فلج اطفال غیرفعال شده (IPV) که به‌وسیله تزریق می‌شود و یا واکسن فلج اطفال فعال (OPV) که از طریق خوراکی داده‌شده است. OPV بهترین پوشش را علیه بیماری فلج اطفال ایجاد می‌کند. بااین‌حال، در موارد نادر، می‌تواند استعمال این واکسن خود می‌تواند باعث ابتلای به بیماری فلج اطفال شود. به همین علت، در برخی از کشورها که بیماری فلج اطفال دیگر بومی نیست، تنها از واکسن غیرفعال پولیو استفاده می‌شود که تقریباً به‌اندازه همان فرم زنده واکسن همان مؤثر است. در ایالات‌متحده، برنامه واکسیناسیون توصیه‌شده توسط آکادمی کودکان و کمیته مشورتی درزمینهٔ اقدامات ایمن‌سازی در سال ۲۰۰۹ به شرح زیر است:
برای کودکان:
IPV برای همه کودکان در ۲ ماه، ۴ ماه، ۶ تا ۱۸ ماه و ۴ تا ۶ ساله. واکسن‌های ترکیبی برای کاهش تعداد تزریقاتی که کودکان باید داشته باشند، به کار می‌روند درحال‌توسعه هستند. درصورتی‌که یک یا چند دوز IPV در یک واکسن ترکیبی به‌جای واکسن فلج اطفال که به‌طور جداگانه داده می‌شود، دریافت شود، این دوز ها باید در یک برنامه مشابه قرار داده شوند.
برای بزرگ‌سالان:
اگر شما حداقل سه دز از IPV، حداقل سه دز OPV یا هر ترکیبی از سه مقدار IPV و OPV دریافت کرده باشید، به‌طور کامل در برابر فلج اطفال محافظت می‌شود. دیگر موارد توصیه‌شده برای افراد بزرگ‌سالی است که واکسن فلج اطفال در دوران کودکی دریافت نکرده‌اند. برای افراد بزرگ‌سالی که در ایالات‌متحده زندگی می‌کنند و هرگز واکسینه نشده‌اند، قبل از سفر به مناطقی که ممکن است در معرض ابتلای به این بیماری قرار گیرند (مانند هند، پاکستان، افغانستان و نیجریه) توصیه می‌شود که این واکسن را دریافت کنند.
واکسیناسیون برای کارکنان مراقبت‌های بهداشتی شود که تماسی نزدیک با بیمارانی دارند که ممکن است پولیو ویروس‌های وحشی را داشته باشند معمولاً بیماران از کشورهایی هستند که ویروس هنوز وجود داردکه قبلاً واکسینه نشده‌اند توصیه می‌شود. واکسیناسیون همچنین برای کارکنان آزمایشگاه توصیه می‌شود که با نمونه‌هایی را که ممکن است حاوی ویروس‌های ویروس باشد سروکار دارند. دریافت دوز اول از IPV باید با دریافت دوز دوم این واکسن در ۴ تا ۸ هفته بعد دنبال شود. در حالت ایده آل، دوز سوم باید ۶ تا ۱۲ ماه پس از دوز دوم داده شود، اما می‌تواند با فاصله حداقل چهار هفته پس از دوز دوم و البته در صورت نیاز، تزریق شود.
درمان بیماری فلج اطفال
هیچ‌یک از داروهای مصرفی نمی‌توانند ویروس مولد این بیماری را پس از یک عفونت شروع شد نابود کند. درمان بیشتر مبتنی بر کنترل علائم بیماری است. افرادی که مبتلابه پولیو میلیت خفیف‌اند، با استراحت در تخت خواب و داروهای بدون نسخه درمان می‌شوند تا از بروز تب و درد عضلانی در بیمار جلوگیری کنند.
افراد مبتلابه پولیو میلیت خفیف ممکن است نیازمند درمان‌های بیشتری باشند، ازجمله:
فیزیوتراپی: این درمان در به حداقل رساندن آسیب به عضلات فلج شده و کمک به افراد برای به دست آوردن تحرک بعد از ابتلای به بیماری فلج شل حاد کمک می‌کند. درمان فلج بستگی به عضلات درگیر شده در بیماری دارد.
اقدامات پیشگیرانه برای جلوگیری از عفونت‌های دستگاه ادراری: اگر عضلات مثانه به‌طور طبیعی کارکرد خود را نداشته باشند، مثانه ممکن است کاملاً خالی نشود. این امر می‌تواند منجر به عفونت ادراری شود. در این حالت استفاده از کاتتر برای خالی کردن مثانه ممکن است ضروری باشد و در برخی موارد پیشنهاد استفاده طولانی‌مدت استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها توصیه می‌شود.
پشتیبانی از طریق نفس مصنوعی: هنگامی‌که بیماری فلج اطفال فلج قفسه سینه را تضعیف می‌کند، افراد مبتلای به این بیماری نمی‌توانند ریه‌ها را حرکت دهند (نمی‌توانند نفس بکشند)، این افراد را می‌توان با قرار دادن یک لوله در گلو (تراشه) زنده نگه داشت. این لوله از طریق یک سوراخ در گردن قرار می‌گیرد که بانام تراکئوستومی نامیده می‌شود. تنفس با یک دستگاه به نام یک فن که در داخل و خارج از ریه‌ها حرکت می‌کند انجام می‌شود. یک کاتتر متصل به موتور مکش می‌تواند مخاطی بیش‌ازحد را از طریق لوله تراکئوستومی حذف کند. افرادی که به مدت طولانی نیاز به تنفس مصنوعی دارند باید در یک مرکز بستری شوند که توسط پرستاران و درمانگران ماهر که در بخش مراقبت‌های تنفسی کار می‌کنند، مراقبت شوند.
چه هنگامی باید به یک پزشک متخصص مراجعه کنیم؟
با مشاهده هر نشانه‌ای اعم از ضعف عضلانی یا فلج، به‌ویژه هنگامی‌که با تب همراه باشد، به پزشک متخصص مراجعه کنید. سردرد شدید به همراه سفتی گردن و پشت نیز به مراقبت پزشکی نیاز دارد. برای افرادی که در ایالات‌متحده و بیشتر کشورهای توسعه‌یافته زندگی می‌کنند، این علائم بعید است که به علت آلودگی توسط ویروس پولیو اتفاق بیفتد. بااین‌حال، آنها می‌توانند نشان‌دهنده آلودگی به یک ویروس دیگر باشند و همیشه نیاز به مراقبت‌های فوری پزشکی دارند.
پیش آگهی بیماری فلج اطفال
افراد مبتلابه بیماری جزئی و فرم‌های غیر فلجی فلج اطفال به‌طور کامل بهبود می‌یابند و بیشتر افراد مبتلابه فرم شدید بیماری که فلج شده‌اند نیز به‌طور کامل بهبود می‌یابند. کمتر از ۲۵ درصد افراد مبتلابه فلج اطفال در طول زندگی ازکارافتاده می‌شوند. حتی اگر شما بتوانید از علائم فلج اطفال به‌طور کامل بهبود یابید، برخی از آسیب‌ها ناشی از این بیماری در بدن شما باقی خواهد ماند. همان‌طور که سن شما بالاتر می‌رود، سیستم عصبی شما ممکن است کمتر قادر به جبران آسیب‌های ناشی از فلج اطفال باشد، بنابراین علائم ممکن است به‌تدریج دوباره ظاهر شوند. این امر می‌تواند ۱۵ یا ۳۰ سال پس از عفونت فلج اطفال دوباره در فرد مبتلا اتفاق بیفتد. علائم عود مجدد بیماری فلج اطفال، سندرم پس از فلج اطفال نامیده می‌شود.
منبع: drugs.com
این مقاله توسط مجله قرمز به صورت اختصاصی، ترجمه شده است.