تب زرد (طاعون زرد) یک بیماری حاد است که توسط یک‌گونه از فلاوی ویروس‌ها ایجاد می‌شود. ویروس تب زرد در مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری در آمریکای جنوبی و آفریقا یافت می‌شود. ویروس به‌وسیله نیش یک پشه آلوده منتقل می‌شود.
تب زرد علت بسیار نادر بیماری در مسافران است. شدت بیماری در دامنه‌ای از یک بیماری خود محدود شونده تا یک بیماری شدید کبدی به همراه خونریزی متغیر است.
بیماری تب زرد بر اساس علائم، یافته‌های فیزیکی، تست‌های آزمایشگاهی و تاریخچه مسافرت فرد مشکوک یا محتمل مبتلای به بیماری، ازجمله احتمال قرار گرفتن در معرض پشه‌های آلوده تشخیص داده می‌شود. درمان خاصی برای تب زرد وجود ندارد.
مراقبت مبتنی بر کنترل علائم بیماری است. مراحل جلوگیری از حملات ویروس تب زرد شامل استفاده از مواد دفع‌کننده حشرات، پوشیدن لباس‌های محافظ و واکسیناسیون است. در ادامه به بررسی مفصل این بیماری می‌پردازیم.
راه‌های انتقال تب زرد
ویروس تب زرد یک RNA ویروس و متعلق به جنس Flavivirus است. این ویروس با ویروس غرب نیل، ویروس مولد آنسفالیت سنت لوئیس و ویروس‌های آنسفالیتی ژاپنی مرتبط است. ویروس مولد این بیماری در افراد به‌طور عمده از طریق نیش پشه‌های آلوده Aedes و یا Haemagogus منتقل می‌شود.
پشه‌ها از طریق تغذیه از پری مات‌های آلوده (راسته‌ای از پستانداران شامل انسان، شامپانزه و …) ویروس را به دست می‌آورند و سپس می‌توانند ویروس را به دیگر پری مات‌ها (انسان یا غیرانسانی) انتقال دهند. افرادی که مبتلابه ویروس تب زرد هستند، به مدت کوتاهی قبل از شروع تب و تا ۵ روز بعد از شروع عفونت (که به‌عنوان “ویرومیک” یا عفونت در خون خوانده می‌شود) ناقل بیماری هستند.
ویروس تب زرد دارای سه دوره انتقال است: جنگل (sylvatic)، واسط (ساوانا) و شهری.
- چرخه جنگل (sylvatic) شامل انتقال ویروس بین پریمات های غیرانسانی (به‌عنوان‌مثال، میمون‌ها) و گونه‌های پشه موجود در مناطق سایه‌دار جنگل است. هنگامی‌که انسان‌ها از جنگل‌ها بازدید و یا در آن کار می‌کنند، ویروس توسط پشه‌ها از میمون‌ها به انسان منتقل می‌شود.
- در آفریقا یک چرخه واسط (ساوانا) وجود دارد که شامل انتقال ویروس از پشه‌ها به انسان‌هایی است که در مناطق مرزی جنگل زندگی می‌کنند یا کار می‌کنند. در این چرخه، ویروس از طریق پشه‌ها از میمون به انسان یا از انسان به انسان منتقل می‌شود.
- چرخه شهری شامل انتقال ویروس بین انسان‌ها و پشه‌های شهری، عمدتاً Aedes aegypti است. این ویروس معمولاً به‌وسیله یک انسان ورمیک که در جنگل یا ساوانا آلوده‌شده است، به محیط شهری انتقال داده می‌شود.
علائم ابتلا به تب زرد
اکثر افراد مبتلابه این ویروس معمولاً هیچ بیماری حاد یا بیماری خفیفی ندارند.
در افراد مبتلابه علائم، دوره نهفتگی بیماری (زمان از عفونت تا بیماری) معمولاً ۳-۶ روز است.
علائم اولیه ابتلای به این ویروس عبارت‌اند از: ناگهانی تب، لرز، سردرد شدید، درد کمر، دردهای عمومی بدن، تهوع و استفراغ، خستگی و ضعف. اکثر افراد پس از ابتلای اولیه بهبود می‌یابند.
پس از بهبودی از بیماری که از ساعت‌ها تا یک روز طول می‌کشد، تقریباً ۱۵٪ موارد پیشرفت می‌کنند تا شکل شدیدتری از بیماری ایجاد کنند. شکل شدید این بیماری با تب بالا، زردی، خونریزی، آسیب به کلیه و درنهایت شوک و ناتوانی چندین اندام مشخص می‌شود.
پیامدهای بیماری تب زرد
- اکثر افراد آلوده بدون علامت و یا دچار یک بیماری خفیف با بهبودی کامل خواهند شد.
- در افراد مبتلابه علائم بیماری که بهبود می‌یابند، ضعف و خستگی ممکن است چند ماه طول بکشد.
- در میان کسانی که بیماری شدید دارند، ۲۰-۵۰٪ این افراد ممکن است بمیرند.
- کسانی که از تب زرد بهبود می‌یابند، به‌طورکلی مصونیت طولانی در برابر عفونت بعدی دارند.
راه های پیشگیری از بیماری تب زرد
اجتناب از گزش پشه
استفاده از دافع حشرات: هنگامی‌که شما در خارج از منزل هستید، از مواد دافع حشراتی مانند EPA، DEET، picaridin، IR3535 یا روغن لیمو و اکالیپتوس بر روی پوست در معرض مواجهه با پشه‌ها استفاده کنید. حتی بودن زمان کوتاهی در خارج از منزل می‌تواند به‌اندازه برای اینکه پشه مورد مواجهه رو نیش بزند، کافی باشد.
لباس‌های مناسب را برای کاهش خطر گزش پشه بپوشید. هنگامی‌که آب‌وهوا اجازه می‌دهد، پوشیدن لباس‌های آستین‌بلند، شلوار بلند و جوراب در خارج از منزل برای این امر مناسب است.
پشه‌ها ممکن است از طریق لباس‌های نازک نیش بزنند، بنابراین لباس‌های مناسب و همچنین اسپری شده با مواد دافع حاوی پرمترین یا یکی دیگر سموم کشنده حشرات محافظت بیشتری خواهند داشت. لباس‌های آغشته شده با پرمترین در دسترس است.
داروهای حاوی پرمترین برای کاربرد، مستقیم به پوست تجویز نمی‌شوند (چون خطر ابتلای به تشنج را به‌شدت افزایش می‌دهند).
از ساعت‌های اوج فراوانی پشه مولد بیماری آگاه باشید. زمان پیک برای بسیاری از گونه‌های پشه از غروب تا سحر است. بااین‌حال، Aedes aegypti، یکی از پشه‌هایی که ویروس تب زرد را انتقال می‌دهد، در طول روز تغذیه می‌کند.
مراقبت‌های اضافی برای استفاده از لباس‌های ضد آب و محافظ در طول روز و همچنین در طول شب و صبح زود نیاز است. اقامت در اتاق‌های محافظت‌شده و یا دارای تهویه مطبوع، به‌خصوص در هنگام زمان پیک فراوانی پشه ناقل بیماری، خطر گزش توسط پشه را کاهش می‌دهد.
واکسیناسیون
در صورت توصیه متخصص مربوطه، واکسن مربوط به این بیماری را دریافت کنید. واکسن تب زرد برای افراد بالای ۹ ماه توصیه می‌شود که در مناطق خطرناک در چرخه انتقال ویروس زرد در مناطقی از ایالات‌متحده و آفریقا ساکن هستند یا زندگی می‌کنند.
واکسن تب زرد یک واکسن زنده ویروس است که برای چندین دهه استفاده‌شده است. دوز منحصربه‌فرد برای اکثر افراد، برای تمام طول عمر مفید است.
واکسن زرد ممکن است برای ورود به کشورهای خاص موردنیاز باشد. الزامات و توصیه‌های واکسیناسیون تب زرد برای کشورهای خاص در ترجمان‌های مربوط به حوزه بهداشت و سلامت هر کشور موجود است. البته واکسن تب زرد فقط در مراکز واکسیناسیون از قبل تعیین‌شده در دسترس است. برای اطلاع از این مراکز در دسترس، شما می‌توانید از مراکز بهداشت محلی خود و ترجمان‌های بهداشتی مربوطه این امر را جویا شوید.
برای اکثر مسافرین، یک دوز واکسن تب زرد، مصونیتی طولانی‌مدت را فراهم می‌کند و دوز تقویت‌کننده واکسن موردنیاز نیست. بااین‌حال، برخی از مسافران ممکن است نیاز به یک دوز تقویت‌کننده داشته باشند. همچنین، افراد ساکن در کشورهای خاص و بومی این بیماری ممکن است نیاز به یک دوز تقویت‌کننده واکسن داشته باشند.
برای تعیین اینکه آیا شما نیاز به یک دوز واکسن تب زرد یا یک دوز تقویت‌کننده قبل از سفر به منطقه‌ی در معرض خطر تب زرد دارید، با ارائه‌دهنده مراقبت‌های بهداشتی و یا پزشک خود، مشورت کنید.
واکنش‌های ایجادشده توسط واکسن تب زرد در بدن
واکنش به واکسن تب زرد عموماً خفیف است و شامل سردرد، درد عضلانی و تب با درجه پایین است. عوارضی نادر ولی جدی مربوط به واکسیناسیون تب زرد گزارش‌شده است.
این عوارض عبارت‌اند از:
- واکنش آلرژیک تهدیدکننده زندگی(مانند شوک آنافیلاکتیک)،
- بیماری که بر سیستم عصبی تأثیر می‌گذارد،
- و بیماری‌هایی که بر اندام‌های داخلی خاصی در بدن تأثیر می‌گذارند.
آزمایش‌های لازم برای پایش این عوارض می‌تواند انجام شود. اگر علائم مربوط به واکسن ارائه‌شده به شما بود، با ارائه‌دهنده خدمات بهداشتی و درمانی خود صحبت کنید.
ازآنجاکه در برخی از افراد در صورت واکسیناسیون با واکسن زرد، خطر ابتلا به یک عارضه جدی افزایش می‌یابد، واکسن توصیه نمی‌شود (ممنوع است).
این افرادی شامل موارد زیر هستند:
- افراد مبتلابه آلرژی به واکسن،
- کودکان باسن کمتر از ۶ ماه،
- افراد مبتلابه عفونت HIV مشخص یا سطح لنفوسیت T کمتر از ۲۰۰ (کمتر از ۱۵٪ در کودکان زیر ۶ سال)،
- اختلال تورمی در بدن همراه با عملکرد ایمنی غیرطبیعی،
- ابتلا به کمبودهای ایمنی،
- نئوپلاسم های بدخیم،
- افراد در انتظار عمل پیوند یا کسانی که پیوند عضو را انجام داده‌اند،
- همچنین افرادی که از داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی (ایمونوساپرس) استفاده می‌کنند.
در برخی افراد ممکن است خطر ابتلا به یک عارضه جانبی افزایش پیدا کند اما به خاطر افزون بودن فواید دریافت واکسن نسبت به مضرات و خطرات احتمالی آن، ممکن است واکسن را دریافت کنند. اگر شما یا یکی از اعضای خانواده شما، یکی از موارد زیر رادارید، با ارائه‌دهنده خدمات بهداشتی خود صحبت کنید:
- سن ۶ تا ۸ ماه
- سن بالاتر از ۶۰ سال
- عفونت HIV بدون علامت و لنفوسیت‌های T4 200 تا ۴۹۹ / میلی‌متر (۲۴- ۱۵ درصد کل در کودکان زیر ۶ سال)
- باردار بودن
- در حال شیردهی به کودک شیرخوار هستند
درمان تب زرد
برای بهبود بیماران مبتلابه تب زرد هیچ درمان اختصاصی وجود ندارد. هرچند ممکن است بیماران مبتلابه تب زرد برای درمان‌های حمایتی و مشاهده دقیق بستری شوند. درمان این بیماری علامتی است. استراحت، استفاده از مایعات و استفاده از داروهای ضد درد و داروهایی برای کاهش تب ممکن است علائم درد و تب را کاهش دهد.
در مراقبت از بیمار، باید از داروهای خاصی نظیر آسپیرین یا سایر داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (مانند ایبوپروفن، ناپروکسن) اجتناب شود، چون‌که ممکن است خطر خونریزی را افزایش دهند.
بیماران مبتلابه تب زرد باید تا ۵ روز بعد از شروع تب، از قرار گرفتن در معرض پشه بیشتر (در محیط داخل و / یا زیر پشه) محافظت شوند. به‌این‌ترتیب، ویروس تب زرد در جریان خون آنها به پشه‌های غیر عفونی دسترسی پیدا نخواهد کرد، بنابراین این امر باعث شکستن چرخه انتقال و کاهش خطر ابتلا به افراد اطراف آنها می‌شود.
منبع CDC
این مقاله به‌طور اختصاصی توسط مجله قرمز ترجمه و تألیف شده است. در صورت رضایت از این مطلب خرسند خواهیم شد که انتقادت و پیشنهاد‌های خود را برای هرچه بهتر شدن کیفیت مطالب ارائه‌شده با ما در میان بگذارید.