داروی بوپرنورفین چیست و چه کاربردهایی دارد؟ در چه شرایطی و به چه صورت مصرف می شود؟ عوارض جانبی آن کدامند؟ چه داروهایی را نباید به طور همزمان با داروی بوپرنورفین مصرف کرد؟ این سوالات، به همراه نکات و اطلاعات مهم درباره‌ی این دارو، در مطلب پیش‌رو بررسی خواهد شد. البته مطالب مورد نظر، در مورد قرص بوپرنورفین نیست و اطلاعات، درباره مصرف موضعی این دارو به صورت پوستی می‌باشد.
معرفی دارو
داروی بوپرنورفین (buprenorphine)، که با نام عمومی بیوترانز (Butrans) نیز شناخته می‌شود، یک داروی مسکن یا ضد درد است. این دارو، برای درمان دردهای متوسط تا بسیار شدیدی که به وسیله‌ی داروهای دیگر قابل کنترل نیست، استفاده می‌شود. از بوپرنورفین برای بهبود دردهای معمولی و کم، استفاده نمی‌گردد. لازم است اشاره شود که مطالب زیر، در مورد قرص بوپرنورفین نیست و اطلاعات، درباره مصرف موضعی این دارو به صورت پوستی می‌باشد.
از بوپرنورفین ممکن است برای درمان موارد دیگری نیز استفاده شود.
اطلاعات مهم درباره بوپرنورفین
- این دارو اگر توسط کودکان استفاده شود یا خورده شود، ممکن است حتی باعث مرگ گردد.
- اگر شما دچار آسم شدید و یا مشکلات تنفسی یا انسداد روده‌ای هستید، بهتر است از این دارو استفاده نکنید.
- بوپرنورفین تنفس شما را آرام کرده و یا ممکن است باعث قطع تنفس شود و همچنین، در افراد ممکن است ایجاد اعتیاد به این دارو کند. بنابراین، فقط به میزانی که دکتر برای شما تجویز کرده، آن را مصرف کنید. همچنین این دارو را هرگز با فرد دیگری سهیم نشوید.
- استفاده‌ی نادرست از داروهای مسکن، می‌تواند باعث اعتیاد، مصرف بیش از اندازه و یا حتی مرگ گردد. خصوصاً در کودکان و یا افرادی که از این دارو بدون نسخه‌ی پزشک استفاده می‌نمایند.
- در هنگام استفاده از این دارو، از مصرف الکل اجتناب کنید. زیرا ترکیب الکل با بوپرنورفین ممکن است باعث ایجاد عوارض جانبی خطرناک و یا حتی مرگ گردد.
- در صورتی که خانم ها در دوران بارداری، از داروی بوپرنورفین استفاده کرده باشند، ممکن است علائم خطرناکی برای نوزاد به وجود آید.
- زمانی که در حال استفاده از این دارو بر روی پوست خود هستید، از قرار گیری در معرض گرما اجتناب کنید. زیرا گرما ممکن است باعث افزایش جذب دارویی که بر روی پوست خود زده‌اید شود.
نکات مهمی که قبل از مصرف بوپرنورفین باید رعایت کرد
اگر نسبت به بوپرنورفین حساسیت دارید و یا دچار بیماری‌های تنفسی شدید و یا انسداد روده‌ای هستید، از این دارو استفاده نکنید.
برای اطمینان از اینکه داروی بوپرنورفین برای شما خطراتی را در پی ندارد، در صورتی که موارد زیر را دارید، به دکتر خود اطلاع دهید:
- هر نوع مشکلات تنفسی و یا بیماری‌های ریوی؛
- سابقه‌ی آسیب خوردن به سر، تومور مغزی یا تشنج؛
- سابقه‌ی استفاده‌ی نادرست از داروها، اعتیاد به الکل، یا مشکلات روانی؛
- مشکلات ادراری؛
- انسداد معده یا روده؛
- بیماری کبدی یا کلیوی؛
- مشکلات قلبی، میزان پتاسیم پایین، مشکلات و اختلالات ضربان قلب، سابقه‌ی شخصی یا فامیلی ابتلا به سندروم QT؛
- مشکلاتی در کیسه صفرا، پانکراس یا تیروئید؛
- در صورتی که از یک آرام‌بخش، مثل والیوم استفاده می‌نمائید (شامل دیازپام، آلپرازولام، لورازپام، آتیوان، کلونوپین، ورست، ترنزین، رستوریل، زاناکس و غیره).
برخی از داروها ممکن است با بوپرنورفین تداخل داشته باشند و باعث ایجاد وضعیتی – به نام سندروم سروتونین – شوند. در صورتی که از داروهای دیگری برای افسردگی، مشکلات روانی، بیماری پارکینسون، سردردهای میگرنی، عفونت‌های شدید، داروهای ضد تهوع و استفراغ استفاده می‌کنید، حتماً به پزشک اطلاع دهید. در مورد هر تغییری که در نحوه مصرف یا زمان مصرف داروها قصد دارید لحاظ کنید، قبل از هرگونه اقدام با دکتر خود صحبت کنید.
مصرف بوپرنورفین در دوران بارداری و شیردهی
اگر در زمان بارداری، از داروی بوپرنورفین استفاده کنید، ممکن است کودک شما به این دارو اعتیاد پیدا کند. این امر ممکن است باعث ایجاد علائم خطرناکی در نوزاد، در هنگام تولد او شود. نوزادانی که با اعتیاد دارویی به دنیا می‌آیند، ممکن است چندین هفته لازم باشد تا درمان‌های لازم بر روی آن ها اعمال گردد. اگر باردار هستید و یا قصد باردار شدن دارید، به دکتر خود اطلاع دهید.
این دارو می‌تواند در شیر مادر نفوذ پیدا کرده و باعث ایجاد آسیب‌ها و مشکلاتی برای نوزاد شود. بنابراین، در دوره‌ی مصرف داروی بوپرنورفین، از شیردهی به نوزاد بپرهیزید.
نحوه مصرف
بوپرنورفین را حتماً با تجویز پزشک مصرف کنید و قبل از مصرف، تمامی مواردی که روی جلد این دارو نوشته شده است را به دقت مطالعه نمایید. بوپرنورفین ممکن است باعث آرام شدن یا قطع تنفس شما شود؛ خصوصاً در اوایلی که شروع به مصرف این دارو می‌کنید و یا دوز مصرفیتان تغییر پیدا می‌کند.
همچنین از مصرف دوز بیشتر یا کمتر از مقداری که برای شما تجویز شده است، خودداری کنید و فقط در همان دوره ی زمانی که برای شما تجویز شده، آن را مصرف کنید. در صورتی که به نظرتان رسید که این دارو، مانند قبل دردهای شما را تسکین نمی‌بخشد، به دکتر اطلاع دهید.
بوپرنورفین، حتی اگر به صورت معمولی مصرف شود، ممکن است باعث ایجاد عادت در افراد گردد (اعتیاد به مصرف این دارو). هرگز این دارو را با فرد دیگری – مخصوصاً افرادی که سابقه‌ی استفاده‌ی نادرست از داروها یا اعتیاد به دارو را دارند – سهیم نشوید. استفاده‌ی نادرست از داروهای مسکن، می‌تواند باعث اعتیاد، مصرف بیش از اندازه و یا حتی مرگ گردد. خصوصاً در کودکان و یا افرادی که از این دارو بدون نسخه‌ی پزشک استفاده می‌نمایند. خرید و فروش این دارو به طور خودسرانه، ممنوع و غیر قانونی است.
توجه داشته باشید که بوپرنورفین، یک داروی مسکن بسیار قوی است و مقدار کمی از آن، ممکن است درد زیاد شما را بهبود بخشد.
بیوتزانز، که برای مصرف بر روی پوست استفاده می‌شود، فقط و فقط باید به صورت پوستی استفاده شود. بنابراین، از تماس این دارو با دهان، بینی، لب‌ها یا چشم‌های خود جلوگیری کنید.
دست‌های خود را بعد از استفاده‌ی این دارو بر روی پوست خود، بشویید. اگر داروی مورد استفاده، خراش دارد و آسیب دیده است، از مصرف آن خودداری کنید.
این دارو را بر روی پوست کاملاً تمیز و خشک استفاده کنید. قبل از استفاده از دارو، سطح پوست خود را با آب (بدون استفاده از صابون و یا موارد شیمیایی) بشویید.
داروی بوپرنورفین را بر روی سطح صاف قفسه‌ی سینه، پشت، پهلوها یا قسمت بیرونی بالای بازوی خود استفاده کنید.
در هنگام مصرف این دارو بر روی پوست خود، از قرارگیری در معرض گرما خودداری کنید. در صورتی که تب دارید، به دکتر خود اطلاع دهید. از تشک‌های گرم یا پتوهای الکتریکی، تخت‌های برنز کننده یا سونا استفاده نکنید. در آب داغ ننشینید، آفتاب نگیرید، و با انجام فعالیت‌های شدید، دمای بدن خود را افزایش ندهید. گرما ممکن است باعث افزایش جذب دارویی که بر روی پوست خود زده‌اید شود و ممکن است باعث ایجاد علائم ناشی از مصرف بیش از اندازه‌ی این دارو و یا حتی مرگ گردد.
دارو را بعد از هفت روز، از روی سطح پوست پاک کرده و با داروی تازه جایگزین کنید.
بعد از اینکه در دورانی طولانی از داروی بوپرنورفین استفاده کرده‌اید، به طور ناگهانی مصرف آن را قطع نکنید. زیرا ممکن است دچار علائم ناخوشایندی شوید. از دکتر در مورد نحوه‌ی قطع مصرف این دارو کمک بگیرید.
دارو را در دمای اتاق نگهداری کنید و مطمئن شوید که شخص دیگری به طور عمدی و یا اشتباهاً از داروی بوپرنورفین شما استفاده نمی‌کند. دارو را دور از دسترس کودکان و حیوانات خانگی نگهداری نمائید.
مصرف بیش از اندازه یا کمتر از میزان لازم
اگر فراموش کردید که فویل حاوی این دارو را که بر روی پوستتان زده‌اید، در موقع معین خود تعویض کنید، به محض اینکه به یاد آوردید، این کار را انجام دهید. از مصرف بیش از اندازه، برای جبران، استفاده نکنید.
چنانچه بیشتر از میزان مورد نیاز، این دارو را مصرف کردید، به موارد اورژانسی در مورد مصرف زیاد این دارو مراجعه کنید و یا از پزشک کمک بگیرید. مصرف بیش از اندازه‌ی بوپرنورفین، می‌تواند کُشنده باشد؛ خصوصاً در کودکان و یا افرادی که از این دارو بدون نسخه‌ی پزشک استفاده می‌نمایند. علائم مصرف بیش از اندازه‌ی این دارو ممکن است شامل موارد زیر باشد:
تنفس و ضربان قلب آهسته، خواب‌آلودگی شدید، ضعف عضلانی، پوست سرد و خیس، ریز شدن مردمک چشم، و غش کردن.
مصرف بوپرنورفین توسط کودکان، ممکن است باعث مرگ آن‌ها شود!
از چه مواردی در دوره مصرف این دارو باید اجتناب کرد؟
از مصرف الکل خودداری کنید؛ چرا که عوارض جانبی خطرناکی ممکن است اتفاق بیفتد.
مصرف این دارو ممکن است باعث ایجاد اختلالاتی در تفکر و یا واکنش نشان دادن شما شود. از رانندگی و یا کار با ماشین آلات، قبل از اینکه متوجه شوید تاثیرات مصرف این دارو بر روی شما چگونه است، اجتناب کنید. سرگیجه یا خواب‌آلودگی شدید، ممکن است منجر به افتادن یا ایجاد یک حادثه‌ی جدی برای شما شود.
عوارض جانبی
اگر هر گونه علائم آلرژیکی نسبت به این دارو – شامل کهیر، به دشواری نفس کشیدن، التهاب صورت، لب ها، زبان یا گلو – در خود مشاهده کردید، حتماً به دکتر اطلاع دهید.
مانند سایر داروهای مسکن، بوپرنورفین منجر به آهسته شدن تنفس شما می‌شود. در صورتی که تنفس، بیش از اندازه آهسته شود، ممکن است باعث مرگ فرد گردد.
اگر موارد زیر را دارید، مصرف این دارو را متوقف کرده و بلافاصله به دکتر اطلاع دهید:
- تنفس ضعیف یا تنگی نفس، خمیازه‌های عمیق، ایجاد خر و پف یا خر و پف‌های غیر طبیعی؛
- درد در قفسه‌ی سینه، ضربان قلب تند، تشنج؛
- احساس سبکی در سر، به طوری که حس کنید احتمال دارد بیفتید؛
- تاول، تورم یا تحریکات شدید پوستی در موضعی که دارو بر روی آن بوده است؛
- مشکلات کبدی – علائم: حالت تهوع، درد در قسمت بالای معده، خارش، احساس خستگی، از دست دادن اشتها، ادرار تیره‌رنگ، مدفوع به رنگ خاک رس، یرقان (زرد شدن چشم‌ها یا پوست)؛
- کلسترول پایین – علائم: حالت تهوع، استفراغ، از دست دادن اشتها، سرگیجه، بیشتر شدن خستگی یا ضعف.
در صورتی که علائم سندروم سروتونین را دارید، بلافاصله به مراقبت‌های پزشکی مراجعه کنید. این علائم عبارتند از: پریشانی، توهم داشتن، تب، تعریق، لرزیدن، ضربان قلب تند، سفت شدن عضلات، انقباضات ناگهانی، از دست دادن هماهنگی، حالت تهوع، استفراغ یا اسهال؛
عوارض جانبی متداول در اثر مصرف داروی بوپرنورفین عبارت است از:
- یبوست، حالت تهوع، استفراغ، خشک شدن دهان، دل‌درد؛
- سردرد، سرگیجه، خواب‌آلودگی، احساس خستگی؛
- قرمزی، خارش یا جوش‌های پوستی خفیف در محل مورد نظر؛
البته لازم است ذکر شود که ممکن است عوارض جانبی دیگری نیز در صورت استفاده از این دارو رخ دهد. چنانچه موارد دیگری را مشاهده نمودید، به دکتر مراجعه کنید.
تاثیر داروهای دیگر بر بوپرنورفین – تداخل های دارویی
داروهای مسکن، احتمال دارد با شمار زیادی از داروهای دیگر اختلال داشته باشند و باعث ایجاد عوارض جانبی خطرناک و یا حتی مرگ شوند. در صورتی که از داروهای زیر استفاده می‌نمائید، دکتر خود را در جریان قرار دهید:
- سایر داروهای مسکن – انواع مسکن‌ها، داروهای ضد سرفه؛
- داروهایی که باعث خواب‌آلوده شدن شما و یا آرام شدن تنفستان می‌شوند – مثلاً قرص‌های خواب‌آور، شل‌کننده‌های عضلات، آرام‌بخش‌ها و غیره؛
- داروهایی که بر میزان سروتونین در بدن شما تاثیر می‌گذارند – مثلاً داروهای افسردگی، پارکینسون، سردردهای میگرنی، عفونت‌های جدی، یا داروهای ضد تهوع و استفراغ؛
البته بسیاری از دارو ها ممکن است با بوپرنورفین تداخل داشته باشند و لیست بالا همه‌ی داروهایی که با این دارو تداخل دارند را در بر ندارد و سایر داروها نیز ممکن است با آن تداخل داشته باشند؛ مثلاً ویتامین ها و داروهای گیاهی.
ترجمه ی اختصاصی مجله قرمز
منبع : drugs.com
اگر این مطلب برای شما مفید بود، پیشنهاد می‌شود مطلب علت دردهای مختلف در قسمت های مختلف بدن را نیز مطالعه کنید.