یادگیری در خواب برای آن دسته از کسانی که اغلب اوقات خود در بیداری را به بطالت می‌گذرانند، چیزی شبیه به رویا است. اما تحقیقات اخیر عکس این موضوع را ثابت کرده و نشان از آن دارد که یادگیری در خواب می‌تواند بیش از رویا حکم یک واقعیت را داشته باشد. برای آگاهی بیشتر از این موضوع می‌توانید در ادامه‌ی مطلب پیش رو با مجله قرمز همراه باشید.
شاید برخی از افرادی که در سطور پیشین این متن به آن‌ها اشاره شد، در این اندیشه باشند که با گوش سپردن به مطالب آموزشی در هنگام خواب، آن هم تنها به کمک استفاده از یک هدفون ناقابل، صبح روز بعد دانسته‌های تازه‌ای را به لیست معلومات خود بیافزایند. خواسته‌ای که بر طبق تحقیقات اخیر، عملی شدن آن چندان دور از دسترس نیست و می‌تواند امکان‌پذیر باشد. هرچند که تحقق کامل این امر با اما و اگرهایی همراه است.
یادگیری در خواب آرزو یا واقعت؟
پژوهش اخیری که نتایج مربوط به آن به تازگی در ژورنال نیچر به چاپ رسیده است، نشان از آن دارد که خاطرات شنیداری ما می‌تواند حتی پس از خواب نیز شکل بگیرد. البته تکمیل این فرآیند تنها در طول مراحل ویژه‌ای از خواب امکان‌پذیر خواهد بود. در طول انجام این پژوهش، واکنش‌های رفتاری تعدادی نمونه‌ی آزمایشی مشخص به تعدادی الگوی صوتی خاص، از طریق استفاده از تکنیک ثبت امواج الکتریکی مغز به کمک بهره‌گیری از جریان الکتریکی، مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار گرفت. به بیان دقیق‌تر هنگام خواب نمونه‌های آزمایشی یاد شده، تعدادی الگوی صوتی خاص، که از قابلیت تکرار شوندگی برخوردار بودند، در گوش آن‌ها پخش می‌شد تا واکنش این افراد به الگوهای مذکور به طور دقیق مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرد.
در نتیجه‌ی این بررسی، پژوهش‌گران به اثبات این موضوع پرداختند که نمونه‌های مورد آزمایش قرار گرفته توسط آن‌ها، الگوهای صوتی یاد شده را در طول چرخه‌ی Rem خواب خود فرا گرفته و فرآیند یادگیری در خواب را در عمل به اجرا در آورده‌اند. این مرحله‌ی ویژه از خواب (مرحله‌ی Rem) به مرحله‌ای اطلاق می‌شود که طی آن حرکت چشم‌ها و میزان تنفس فرد خفته سریع‌تر از سایر مراحل خواب است و بدن او نیز هرازگاه حرکت می‌کند. از سوی دیگر اکثر رویاها در طول همین مرحله از خواب تجربه می‌شوند. به این ترتیب بنابر نتایج حاصل شده از پژوهش اخیر، اکثر یادگیری‌های شنیداری ما نیز در طول همین مرحله از خواب یعنی مرحله‌ی Rem امکان‌پذیر خواهد بود.
البته بر طبق نتایج این پژوهش، فرآیند یادگیری در خواب یا به عبارت بهتر تمام یادگیری‌های شنیداری ما، در طول مرحله‌ی Rem خواب حاصل نمی‌شود و برخی از آن‌ها هنگام آغاز مرحله‌ی N2 خواب به وقوع می‌پیوندد. این مرحله از خواب بر نخستین بخش غیر مبهم فرآیند خفتن دلالت دارد. مرحله‌ای که طی آن میزان حرکت ماهیچه‌ها و همچنین میزان هوشیاری و آگاهی فرد فرو خفته از رخدادهای دنیای بیرون به طرز قابل توجهی کاهش می‌یابد.
با این حال در مرحله‌ای که خواب افراد سنگین‌تر می‌شود، فرآیند یادگیری در خواب آن‌ها نیز بسیار کم‌رنگ‌تر از سایر مراحل خفتن جلوه می‌کند. به بیان دقیق‌تر در طول مرحله‌ی N3 خواب، تمام خاطرات فعال افراد خفته متوقف می‌گردد و مغز آن‌ها به فاز فراموش کردن آموخته‌ها وارد می‌شود.
یادگیری در خواب خوب یا بد؟
بنابر نظر یکی از محققان فعال در این پژوهش یعنی توماس اندریلان، انسان‌ها در طول زمان هوشیاری خود خاطرات فراوانی را در مغز شکل می‌دهند. اما ادامه‌ی این فرآیند و تلاش برای نگهداری خاطرات به شکل مداوم، می‌تواند برای مغز امری خطرناک تلقی گردد. به همین دلیل مغز انسان به شکل خودکار راه‌هایی را برای فراموشی این خاطرات باز نگه می‌دارد که بخشی از آن‌ها هنگام خواب فعال می‌شود.
به اعتقاد توماس اندریلان، حتی در طول زمان‌هایی از خفتن که مغز انسان از توانایی یادگیری در خواب بهره می‌برد، انجام فرآیند یادگیری اجباری توصیه نمی‌شود. چرا که فرآیند یادگیری در خواب می‌تواند در عمل موجب به هم ریختن کارکرد‌های از پیش تعیین شده‌ی خواب گردد. به عبارت بهتر گرچه یادگیری در خواب می‌تواند آموخته‌های محدودی را به لیست دانسته‌های انسان بیفزاید، اما هزینه‌ای که برای او به همراه خواهد داشت قطعا بیش از سود آن خواهد بود.
در واقع اندریلان چندان به کارآمد بودن روش‌های فعلی یادگیری در خواب نظیر روش‌هایی که برای آموختن زبان‌های جدید مورد استفاده قرار می‌گیرند معتقد نیست. اما در عین حال تایید می‌کند که روش‌های دیگر یادگیری در خواب نظیر روش‌هایی که برای ترک سیگار توسط افراد سیگاری مورد استفاده قرار می‌گیرد (و در مرحله Rem از خواب آن‌ها رخ می‌دهد) می‌تواند امکان‌پذیر و موثر باشد. در مجموع اندریلان بر این اعتقاد است که باید با تلاش‌های گسترده‌تر اقدام به طراحی تکنولوژی‌های پیشرفته‌تری کرد تا توسط آن‌ها ابزارهایی برای تشخیص مراحل خواب انسان ساخته شود. ابزارهایی که بتوانند با تشخیص ورود افراد خفته به مرحله‌ی Rem خوابشان، فرآیند یادگیری در خواب را برای آن‌ها فعال کرده تا آن‌ها بتوانند در عین بهره‌مندی از خواب راحت، به یادگیری نکات مورد نیاز خود در هنگام خفتن بپردازند.
چرا جانوران میانه اندام سریع‌تر از جانوران کوچک جثه و بزرگ هیکل هستند؟ برای یافتن پاسخ این پرسش می‌توانید به این مطلب مراجعه کنید.
منبع: دیجیتال ترندز (همراه با ترجمه، تالیف و ویرایش اختصاصی نویسندگان و مترجمان مجله قرمز)
در صورت تمایل می‌توانید با نظرات خود در بخش کامنت، ما را در بهبود کیفیت مطالب بخش علمی مجله قرمز یاری کنید.